Þjóðviljinn - 31.03.1988, Blaðsíða 11

SKÚFUR
SKÓGAR-
GLÖGG
Skógur er nefndur Meinberja-
skógur og er skógur skóga. Þétt
vaxa þar hlið við hlið allar hugs-
anlegar tegundir gróðurs og
gróðurþega. Þar slúta slaufutré
og grenilóð yfir loðfuru og einviði
og upp með rótum þeirra þrengja
sér gráfætlur og grundarljós. Ur
laufþéttu lofti hanga bandfjólur
og brumspottar og um árþrungna
stofna fikra sig sníkjublöð og
snákjurtir. Ber þar allt að einum
og sígrænum gróðurbrunni árið
um kring. En þó ber þar mest á
berjategund þeirri er skógur
þessi dregur nafn sitt af,
meinberjalynginu sem þekur þrá-
lega allt sem jörð getur talist í
þessu laufþykkni sem ætlar allt að
myrkva. Sjálf draga meinberin
hinsvegar nafn sitt af innanmeini
því sem neytendur þeirra kvelur
og er blátt bann við tínslu þeirra
svo ekki sé talað um átu. Um
aldabil hefur þetta ljóst verið
mönnum og því hefur jafnlengi
hér ekki hundi verið sigað inn
fyrir skógardyr. Er nú svo komið
að ekki er lengur manngengt trjá-
búka á milli. Dafna því ýmsar
tegundir dýra og aðrar jaðar-
skepnur í Meinberjaskógi sem
ekki eru annarsstaðar finnan-
legar á mannlegu bóli.
En af þessum skepnum utan
mannlegra fræðibóka er Skúfur.
Skúfur belgist um í berjalynginu
og er undarleg mannsmynd á
stærð við lófa karls og verður til
úr meinberjafræi sem legið hefur
níu nætur í dögg á krónublöðum
lyngsins. Af þeim tilburðum er
tegundarheiti hans dregið,
skógarglögg. Skúfurinn er hins-
vegar hinn eldrauði hárskúfur
hans sem stendur strípaður í loft
upp af berlegu höfðinu og greinir
hann auðveldlega frá glansbláum
berjunum. Skúfur er því einatt
auðvelt bráð og eftirsótt hinum
hrygglengri dýrunum í þessu
skógarmengi. Meðalaldur hans
er aðeins ein helgi og e.t.v.
mánudagurinn líka. Skal nú höfð
eftir ævisaga Skúfs.
Það ber við um þær mundir
sem Skúfur er að taka út þroska
sinn og situr í makindum í skjóli
meinberjalyngs og gæðir sér á að-
alfæðu sinni, meinberjunum,
sem eru stór epli í höndum hans,
að nokkrar skemmtirottur
skjótast með ærslum yfir höfuð
honum og sú síðasta þeirra slær
halanum í hann, þannig að
Skúfur sendist undan lynginu og
út á smálegt bersvæði þar í
grennd. Þar liggur hann vankað-
ur nokkra stund, eða þar til
þroski hans er nú fullur og skúf-
urinn hefur náð sínum endanlega
eldrauða lit. Skúfur liggur því
þarna á skógargólfinu líkt og log-
andi viðvörunarljós öllum þeim
sem framhjá fara og fljúga, að því
misskildu þó að ljós þetta verður
þeim fremur til lokkunar en
burtfælingar. Og þannig túlkar
þetta einmitt sá er nú kemur úr
háu lofti trjáþykknisins auga á
Skúf, sjálfur Goggur, breiðfyglið
mikla og ógnvaldur allra smánar-
maðka Meinberjaskógar. Hann
baðar vængjum sínum letilega á
meðal hinna safaríku sogblaða
einviðarins og veltist fram um
þau en flýgur, því þröngt er á
þessu græna þingi, en bögglar
þeim saman um leið og hann
kemur auga á hinn smáa rauða
Skúf einum 50 metrum neðar og
lætur sig falla nokkuð þunglama-
lega. Á leiðinni rekur hann höf-
uðið óvart í stóra villihnetu svo
höggið bergmálar ámátlega um
nágrennið og þvælist einnig
nokkur pínleg andartök í slímug-
um greinum slaufutrjánna en sig-
rar að lokum með þunga sfnum
og nær að breiða aftur úr væng-
jum sínum í tæka tíð áður en hann
klemmir ryðbrunnum goggi sín-
um um stífpressaðan skúfinn og
ber hann síðan í loftkasti heim í
hreiður sitt á kvistbólginni grein
gamals hengiviðartrés.
Taka nú við nokkrar hörmung-
arstundir í skammvinnu lífi Skúfs
þar sem hann situr ráðvilltur,
ruglaður og skíthræddur í miðju
hreiðrinu, sjálfum faðmi Gogga-
fjölskyldunnar, þar sem sjö klíst-
urfiðraðir og lyktandi Goggs-
ungar grenja hver í kapp við ann-
an en snúa sér þó samstundis að
hinum velkomna gesti og hefja af
eðliskunnáttu sinni að gogga
soltnum skoltum sínum í hann
miðjan. Skúfur, útbelgdur af
berjaáti, kann þessu skiljanlega
illa og reynir að banda hinum
brynvörðu unglingsgoggum frá
sér en árangurslaust og verður nú
brátt bumbult af kviðarkrúnkinu.
Eftir nokkurt hark er þolinmæði
hans á þrotum, hávaðinn er að
æra hann auk kveisunnar, og með
lagni tekst honum að krafsa lausa
nokkra brumspotta úr hreiður-
botninum. Hinir blindu fiður-
gemlingar fá ekki séð hvað
Skúfur ætlast fyrir og halda ólmir
áfram goggi sínu, en með lagni
tekst honum að binda fyrir einn
fuglsmunninn og síðan koll af
kolli, einn af einum, þar til öll
hersingin er þögnuð og emjar
hljóðdeyfð af ráðleysi út í loftið
og hver í annan. Þessi glundroði
er til þess að Skúfur þiggur tæki-
færi til að hefja sig upp úr þessum
óþægindapotti og situr nú sér til
léttis á rammvörðum hreiður-
barminum og hugsar sér til
hreyfings. En hreyfing getur það
vart orðið því niður sér hann sér
til svima að er ekki annað en eitt
heljarfall. Og ekki treystir hann
sér til að tipla út á mjóslegna
greinina, þó kvistbólgin sé, og
freista þar með niðurgöngu á
sjálfum trjástofninum.
Skúfur situr heimspekilega á
barmi sinnar örvæntingar en gef-
ur sér þó óvænt stund til að virða
fyrir sér þessa tignarlegu útsýn
sem blasir þar við honum, enda
ekki víst að annað eins tækifæri
gefist honum síðar að njóta dá-
semda Meinberjaskógar svo hátt
uppi. Og hvílík dýrð og dásemd.
Skógarsalurinn sícartar sínu feg-
ursta þetta andartak sem líklega
mun teljast hið minnisverðasta á
lítilsverðri Skúfs-ævinni. Kólibrí-
urnar kríast um í sólskininu, ór-
anguttarnir sveifla sér í bandfjól-
unum og ljóðhesturinn teygir úr
sér við litla tjörn sem speglar
einnig lítinn svanettu-hóp er sigl-
ir sæll undir fögrum söngvum
Uglukórsins sem hefur raðað sér
symmetrískt í smáa loðfuru og
yfir öllu stíga leðurblökurnar létt-
an loftfimleikaballett. Já, skógar-
lífið er dýrðlegt þegar best lætur
og Skúfur er í þann mund að falla
í sælutrans þegar hreiðrið skelfur
skyndilega með miklu hnjaski
þannig að hann er nær dottinn út
af því en nær þó haldi á síðustu
stundu og gerir lafhræddur ráð
fyrir því að nú sé stóri Goggur
mættur. En þegar hann gægist
aftur uppá barminn sér hann sér
enn til léttis að hér er skógar-
kengúran komin og lítur sposk
yfir bandingjana í hreiðrinu sem
enn hamast blindir um eins og
bófar í þögulli kvikmynd. Keng-
úran kemur auga á Skúf og glott-
ir. „Já, sko minn, þetta gat
hann... ha, ha...“ segir hún og
getur ekki leynt aðdáun sinni þó
hún sé þó blandin háði. Skúfur
roðnar ögn og starir feiminn og
eldrauður upp til þessa stóra dýrs
sem hann þekkir hingað til af af-
spurn einni. „Og er minn strand
núna, kemst hann ekkert, litli
karlinn?“ Eftir nokkur fleiri
stríðnisorð sér skógarkengúran
aumur á Skúfi og býður honum
far með sér, hún sé einmitt á leið
niður í berjamó. Og hún tekur
hann upp með loppunni og sting-
ur honum niður í magapokann
sem passar alveg þó Skúfur sé
nokkuð feitlaginn að eðlisfari.
Skógarkengúran hoppar fim-
lega grein af grein og lækkar
smám saman leið sína, gætir þess
þó að velja aldrei of veikburða
grein sem héldi ekki hinum mikla
loðbúki sínum. Þetta er mikið
hopp og hí fyrir Skúf greyið sem
liggur í veltingi á botni pokans í
dimmu og úldnu svitalofti. Nei,
það verður varla sagt að kengúr-
upokinn sé beint fyrsta klassa
ferðamáti. Og enn finnur hann,
enn saddur af berjunum, fyrir
magaþembu sem nú er frekar
eins og flug- eða bflveiki. Það er
bókstaflega allt á þeytingi inní
honum, innyflin komin í eina
flækju af þessu stöðuga hoppi og
að lokum gefst maginn upp send-
ir innihald sitt beina leið uppí kok
á Skúfi og þaðan út um munninn.
Og hann ælir aftur, og aftur. Það
myndast brátt pollur í pokanum
og í hinum veltist Skúfur haldlaus
hvað eftir annað, því ekki lætur
kengúran af hoppinu, enn er
drjúgur spotti til jarðar. En allt í
einu snarstansar hún þó á hnall-
þykkri engiviðargrein því næmu
nefi hennar hefur borist hinn
megni fnykur af bröltinu í poka
hennar. Hún gægist ofan í hann
með loppu sinni og grettist öll
þegar hún sér hvað við blasir. Og
glæsilegt er það ekki. Skúfur
greyið er nú ekki annað en einn
æluköggull í pokabotninum og
fnykurinn af meinberjaælunni er
einn sá hinn rammasti sem um
getur. Það fýkur snöggt í kengúru
og hún krafsar í flýti ógeðið upp
úr pokanum og hendir því sem
viðbjóði burt frá sér. „Að maður
skuli hleypa þessu hyski inná
sig,“ hvæsir kengúran og er þotin
niður að tjörn til að reyna að þvo
þetta af sér.
En heppnin er þó með Skúfi í
þetta sinn og hann svífur nú í
blárri berjaslepju eins og hala-
stjarna um skógarsalinn án þess
þó að nokkrum bregði við því
(Uglukórinn syngur enn) og
lendir af tilviljun í djúpri blóm-
krónu hins hávaxna þerriblóms
sem bjargar honum frá frekara
falli. Skúfur liggur nú þarna á ný-
jum og betri botni en útældur sem
fyrr og enn ringlaðri en nokkru
sinni, hann reynir ekki einu sinni
að giska á hvar hann er nú stadd-
ur en ákveður að láta fyrirberast
þar þá um nóttina. Líður hún
áfallalaust og er nú upp runninn
mánudagur, Skúfs-ævin er senn á
enda. En um leið og fyrstu geislar
morgunsólarinnar brjótast niður
í gegnum laufþykknið til að skína
á ælubláan Skúfs-líkamann í gula
blóminu sínu, tekur það síð-
astnefnda að síga. Þerriblómið
hefur um nóttina látið yfirbugast
af hinni megnu svækju sem fylgdi
þessum óvænta gesti og stöngull
þess hefur nú misst allan mátt
þannig að jurtin er að sligast
undan eigin þunga og Skúfs. Það
hallar smám saman meir og meir
á það og að lokum steypist blóm-
ið fram yfir sig og Skúfur enda-
sendist út úr krónu þess og fellur
sem fyrr lengra niður í skóginn,
nú viðkomulaust þar til hann
hafnar í galopnu gini hvarúlfsins
sem liggur í nývöknuðum mak-
indum undir sínu uppáhaldstréi
og var einmitt rétt í þessu að
geispa sínum fyrsta morgun-
geispa. Þegar hann er í honum
miðjum er hann truflaður af þess-
ári himnasendingu sem lendir í
miðju koki hans. Hvarúlfurinn
tekur jafnan feginshendi við öllu
því sem að kjafti hans kemur, en í
þetta sinn líkar honum alls ekki
við bragðið sem berst að laukum
hans og skyrpir þessum ólystunga
bita því samstundis út úr sér.
Skúfur má nú enn einu sinni
endasendast um loftið og liggur
skömmu síðar marflatur á þeim
sama stað er saga hans hófst, á
hinum smáa bervangi í miðju
meinberjalynginu þangað sem
skemmtirotturnar veltu honum á
sínum tíma. Þarna liggur nú hetj-
an með rauða skúfinn á ný eins og
timburmaður á miðjum mánu-
degi sem reynir að átta sig á at-
burðum helgarinnar. En hann
rankar fljótt við sér og rís á fætur,
tínir af sér storknaða æluklep-
rana, finnur til svengdar og
skríður aftur upp í lyngið í berja-
leit. Og þar unir hann sér nú þeg-
ar komið er fram undir aðra
helgi, í hárri elli og hefur yfir ævi-
sögu sína hverjum þeim sem
hlusta vill.
New York City
17. mars 1988
Hallgrímur
Póskablað ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 11