Þjóðviljinn - 20.04.1988, Blaðsíða 5

33
Aðskilnaður dómsvalds
Enginn
er dómari
í eigin
„Megininntakið í þessu frum-
varpi er að enginn er dómari í
eigin sök, ekki einu sinni sýslu-
menn,“ segir Jón Sigurðsson
dómsmálaráðherra um frumvarp
sitt um aðskilnað dómsvalds og
umboðsvalds sem lagt hefur verið
fram til kynningar á alþingi en
verður ekki tekið til afgreiðslu
fyrr en á næsta þingi.
„Hér er um mikilvægt
hagsmunamál fyrir þjóðina að
ræða auk þess sem frumvarpið
leiðir til bættrar þjónustu fyrir al-
menning á sviði dómsmála."
Ljóst er að töluverð andstaða
er á þingi gegn þessu frumvarpi,
einkum af hálfu framsóknar-
manna. Aðspurður um hvort
hann eigi von á að frumvarpið nái
í gegn óbreytt segist Jón viss um
að meginreglur þess hljóti sam-
þykki þingsins og að hann hafi
góða von um að frumvarpið fái
eðlilega þingmeðferð.
Á blaðamannafundi sem
ráðherrann hélt til kynningar á
frumvarpinu kom fram að gert er
ráð fyrir að stofnaðir verði 8 hér-
aðsdómstólar sem taki við dóms-
valdi í héraði en sýslumenn hafi
áfram með höndum innheimtu
ríkistekna, lögreglustjórn og
margvísleg önnur verkefni á sviði
framkvæmdavalds. Fjöldi sýslu-
manna verði óbreyttur.
Harðasta gagnrýnin á frum-
varpið hefur komið frá Sýslu-
mannafélagi íslands en Jón segir
þessa gagnrýni vera misskilda
hagsmunagæslu enda hafi sýslu-
menn forgang að þeim störfum
sem skapast er frumvarpið verð-
urað lögum. Á blaðamannafund-
inum las Jón uppúr bréfi sem
honum hefur borist frá einum
sýslumannanna, Pétri Kr. Haf-
stein á ísafirði, en í því bréfi segir
m.a: „Það gegnir mikilli furðu að
félagar í Sýslumannafélagi ís-
lands skuli ekki sjá af þvíhagræði
og framför að gera þær breyting-
og umboðsvalds
Sýslumenn með misskilda
hagsmunagœslu.
Þeir fá forgang að
störfum.
Qrökstuddar fullyrðingar
um kostnaðarauka
ar á réttarfari og dómstólaskipan
er tryggi sem best sjálfstæði dóm-
stóla bæði gagnvart stjórnvöldum
og almenningi."
Annað sem gagnrýnt hefur

Á DAGSKRA
Friörik Indriðason skrifar:
verið er að mikill kostnaðarauki
felist í frumvarpi þessu en Jón
segir það ekki rökstuddar fullyrð-
ingar. Að bætt sé við héraðsdóm-
stólum á Norðurlandi vestra,
Vesturlandi, Vestfjörðum og
Austurlandi þýðir um 30-35 milj-
ónir króna á ári en þann kostnað-
arauka þarf ekki endilega að
rekja beint til frumvarpsins.
Bætt þjónusta
Eins og fram kom hér að fram-
an felast í frumvarpinu umtals-
verðar bætur á þjónustu dóm-
stóla við almenning. Of langt mál
er að telja þær allar upp en nefna
má sem dæmi að hluti af breyting-
unum sem fylgja í kjölfarið er að
allir undirréttardómstólar í
Reykjavík verða sameinaðir í
einn héraðsdóm og að sifjamál-
efni, svo sem meðferð beiðna um
skilnað að borði og sæng og
veiting leyfa til lögskilnaðar, sem
verið hafa í höndum dómsmála-
ráðuneytisins, verði flutt í hendur
sýslumanna. Er nú unnið að
endurskoðun löggjafar er um
þessi mál fjalla í ráðuneytinu.
Og þá er ótalið eitt mál sem ýtir
mjög á að þetta frumvarp verði
að lögum og það er að nú er fyrir
Mannréttindadómstólnum í
Strassborg rekið mál sem varpar
skugga á íslenskt réttarfar. Flestir
kannast við þetta mál en ein
málsvörn íslenska ríkisins í því er
einmitt þetta frumvarp sem nú
hefur verið lagt fram til kynning-
ar.
-FRI
VIÐHORF
Dagur friöarins
I tilefni af pólitískri lausn Afganistan-vandans
Frá því ég var barn hef ég haft
illan bifur á staðhæfingunni „stríð
er stríð,“ sem runnin er frá ein-
hverjum með afskræmdan hugs-
unarhátt. Það er vegna þess að ég
man árið 1941 þegar nasistar réð-
ust á okkur og móðir mín bar mig
í fanginu í endalausum straumi
flóttafólks burt frá stríði og
dauða, man, þegar ég þjáðist af
hungri og gat ekki gengið sjálfur
þegar ég var 5 ára, man sprengju-
árásirnar og eldana, hópa limle-
stra og örkumla þríhyrndu ums-
lögin hræðilegu, þarsem fólki var
skýrt frá falli ættingja, sem bárust
til fjölskyldu minnar og nágrann-
anna - auk þess sem ég man ótal
sorgaratburði styrjaldarinnar,
sem kostaði föðurlandið 20 milj-
ónir mannslífa.
Ég, barnið, skildi það þá þeg-
ar, að þessi styrjöld, sem við vor-
um ekki upphafsmenn að, var
háð í vörn og barist fyrir rétt-
lætið, en engu að síður hefur hún
ætíð verið tákn slíks hryllings og
þjáninga í huga mínum, að ekk-
ert hefur komist í hálfkvisti við
hana.
Það er sennilega þess vegna
sem ég hef aldrei ritað svo mikið
sem eina línu um Afganistan. Ég
hef ekki lagt ættjarðarástina á
hilluna, og ef til vill er ég orðinn
enn meiri ættjarðarvinur en hér
áður fyrri, en í mínum augum var
þetta stríð.
Og það var ekki fyrr en nú, þegar
fréttir bárust af því að þar væri
búið að ákveða Dag friðar - og
við skulum vona að sú dagsetning
standist - að ét taldi mig geta fjal-
lað um þetta mál.
Það er fyrst og fremst vegna
þess að ég tel lausn mála í Afgan-
istan beina afleiðingu þess, sem
nefnt var „Reykjavíkurandinn" í
október 1986 og verður kallað
það um ókomna tíð í annálum
mannkynsins. Míkhaíl Gorbat-
sjov kallaði þann merka f*nd
„undanfarna kjarnorkuvopna-
lauss heims" og sagði hann hafa
markað „söguleg tímamót“ og
átti þá auðvitað við frið í heimin-
um, en að þeim mörkum á og
getur hinn nýi pólitíski hugsunar-
háttur borið okkur.
Það er óumdeilanlegt að hinn
helming í vopnabúrunum, er að
renna upp friður í Afganistan.
Já, og það var gert á nýjan
máta: Djarflega, með sveigjan-
leik, með tilliti til ýmissa stað-
reynda í hinum innbyrðis tengda
heimi okkar (þessi formúla Mík-
haíls Gorbatsjovs er undirstaða
hins nýja hugsunarháttar, því
hljóta lesendur að vera sammála,
og ég vil halda því fram að hún sé
óhjákvæmileg undirstaða hans).

Forsetahöllin í miðborg Kabúl
nokkurra daga. Undirritun
samkomulags í Genf skapar hag-
stæðar aðstæður til að leysa öll
vandamál er varða þjóðarsátt í
Afganistan og til að koma á póli-
tískri lausn á þessum slóðum...
„Langþráður friður íAfganistan sem
erfitt hefur verið að koma á er ótvírœð
staðfesting áþeim „nýja hugsunarhœttiu
sem Mikhaíl Gorbatsjov hefur boðað
en ýmsir hafa efast um að alvara vœri á
bak við. “
langþráði friður í Afganistan,
sem hefur verið svo erfitt að
koma á, er sönn staðfesting á
þessum nýja hugsunarhætti, ein
einhver lét þau ummæli falla um
hann: Já, Gorbatsjov er alltaf að
tala um einhverja „nýja afstöðu".
Þetta eru innantóm orð! Sýnið
okkur í verki hvað hér er átt við!
Það var sýnt í verki í Reykja-
vík. í Washington var það gert
þannig að í fyrsta skipti í hinni
löngu og styrjaldarhrjáðu sögu
mannkynsins, fékk það í hend-
urnar samning um upprætingu
heillar tegundar kjarnorku-
vopna.
Og nú þegar líður að fjórða
fundi leiðtoganna, þar sem ef til
vill verður ákveðið að fækka um
Dæmið sjálf!
Nýlega var Gorbatsjov í Tas-
hkent, en þangað kom hann til að
hitta Najibullah, forseta Afgan-
ska lýðveldisins, í því skyni að
finna sem fyrst leið út úr vand-
ræðunum og sagði hann þá: Við í
framkvæmdanefnd flokksins höf-
um skoðað það ástand, sem
skapast hefur, og tekið með í
reikninginn hina margslungnu
hagsmuni og höfum fundið leiðir,
sem við teljum að gefi möguleika
á að ljúka málum í Afganistan
með góðum árangri. Og það
þannig að hægt verði að undirrita
samkomulag milli Afganistans og
Pakistans og jafnframt viss plögg
af hálfu okkar og Bandaríkja-
manna sem ábyrgðaraðila innan
Og það þarf ekki að orðlengja
þetta - Sovétríkin og Afganistan
hafa gert með sér samkomulag,
þar sem þetta er sett fram skýrt
og greinilega:
í kjölfar fundar síns í Tas-
hkent, komust M.S. Gorbatsjov
og Najibullah að sameiginlegri
niðurstöðu um eftirfarandi:
1. Sovétríkin og Afganistan
munu starfa í anda þeirra yfirlýs-
inga sem þau gáfu út þann 8. fe-
brúar 1988. Þær voru hvati á póli-
tískt samkomulag um hina svæð-
isbundnu deilu, sem var svo erfið
viðfangs og gerðu kleift að koma
viðræðunum á grundvöll raun-
hæfra lausna.
2. Aðalritari miðstjórnar KFS
og forseti Afganska lýðveldisins
telja að nú hafi verið rutt úr vegi
síðustu hindrunum á braut
samkomulagd og sé það að þakka
góðri samvinnu allra, sem hlut
áttu að máli, og nú beri að undir-
rita samkomulagið sem allra
fyrst.
Báðir aðilar meta mikils fram-
lag framkvæmdastjóra SÞ og per-
sónulegs fulltrúa hans, Diego
Cordovez.
Forseti Afganska lýðveldisins
fagnar því að Sovétríkin og
Bandaríkin skuli vera reiðubúin
að vera ábyrgðaraðilar þeirra
samninga sem gerðir voru í Genf.
3. Sovétríkin og Afganistan
staðfesta að verði gengið fljót-
lega frá samkomulaginu, muni
verða áfram í gildi sá sáttmáli,
sem gerður var milli Afganistan
og Sovétríkjanna, um að sovésku
hersveitirnar hverfi frá Afganist-
an á því tímabili, sem tiltekið er í
samkomulaginu og hefst brott-
flutningur 15. maí nk.
4. Stefna þjóðarsáttar gerir
kleift að koma málum á þessum
slóðum í lag, stöðva styrjöldina
og bræðravígin og koma á friði á
öllu landsvæði landsins, mynda
samsteypustjórn með aðild allra
afla, sem eiga sér fulltrúa í af-
gönsku þjóðfélagi, þar á meðal
þeirra sem nú eru á öndverðum
meiði.
5. Afganir sjálfir og engir aðrir
munu ákvarða endanlega stöðu
Afganistans meðal annarra ríkja.
Sovétríkin ítreka stuðning sinn
við yfirlýsingu Najibullah forseta
um að Afganistan skuli vera sjálf-

Miðvikudagur 20. apríl 1988 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 5