Þjóðviljinn - 07.09.1988, Blaðsíða 7

VIÐHORF
Miðvikudagur 7. september 1988 ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA 7
aðinn. Þau ætti að banna með
lögum. bankarnir eru sjálfir yfið
nógu margir og fjölmennir til að
annast peningaviðskipti lands-
manna, og peningamönnunum er
ekkert vandara um að ávaxta sitt
fé í bönkum landsins, en öðrum
landsmönnum.
Verslunarstéttin er e.t.v. nr. 2,
en þar virðist ætlast til að búðar-
hola sem hefur kannski 30-40
fjölskyldur sem viðskiptavini,
Fjölskyldan, fjárhagurinn
Sé fjárhagsstaða heimilis mjög
knöpp þá leyfa fjölskyldufeður
ekki fjölskyldunni að kaupa út á
krítarkort allt, sem hugurinn
girnist, ef einhver ráðdeild er í
þeirri heimilisforsjá,- að ég tali nú
ekki um að hún leyfi uppáhalds-
syninum að veðsetja húsið fyrir
t.d. „sjoppu", sem malar honum
gull og láta síðan skuldina skella á
fjölskyldunni sem stritar svo
myrkranna á milli til að reyna að
bjarga húsinu undan hamrinum,
meðan uppáhaldssonurinn er í
hnattreisu.
Nei, slík heimilisforsjá væri
fyrir neðan allar hellur.
Við skulum líta á íslendinga
sem eina stóra fjölskyldu og Al-
þingi og sérstaklega ríkisstjórn-
ina sem heimilisfeður.
íslendingar eru á kafi í er-
lendum skuldum, gjaldeyris-
skuldum, sem allt of stór hluti af
útflutningi okkar fer í að standa
undir, og alltaf bætist við óráðsí-
una. Þó getur hver sem er farið til
útlanda og keypt sér bfl, eða hvað
sem er, fyrir miljónir kró na í er-
lendum gjaldeyri vitanlega, bara
út á krítarkort, sem hann greiðir
svo heima með íslenskum krón-
um. Svona getur hver og einn
vaðið í gjaldeyri þjóðarinar
hömlulaust, bara ef hann hefur
komist yfir íslenskár krónur til að
greiða með. En sjómennirnir,
sem afla gjaldeyrisins mest allra,
fá aðeins mjög skammtaðan
gjaldeyri, þegar þeir eru í fisk-
söluferðum.
Þetta gjaldeyrisbruðl verður
að stöðva, meðan þjóðin hefur
ekki efni á því. Peningamennirnir
hrópa auðvitað um höft og ó-
frelsi. Þeir vilja auðvitað ekki
missa forréttindin sín. Ábyrgir
menn nefna slíkt hins vegar
ábyrga fjármálastjórnum, sem
skapi þjóðinni efnahagslegt
frelsi.
Svo eru það uppáhaldssynirn-
ir, sem fá banka og ríkisábyrgðir
til skipakaupa eða þ.u.l., koma
afrakstrinum undan, svo ekkert
verði eftir til að greiða með
skuldir og kostnað, en láta síðan
þjóðina fá skellinn. Haf-
skipsmálið er varla neitt einstakt,
þótt það sé trúlega stærst.
Svik og prettir
Meðan laun fólks voru vísi-
tölubundin var æpt og hrópað af
íslenskum auðvaldsforkólfum:
„Þetta gengur ekki, það veldur
bara víxlhækkun launa og verð-
lags og skapar verðbólgu.“
Og kaupgjaldsvísitalan var
tekin úr sambandi og laun bundin
með lögum, en verðlagið hækk-
aði áfram jafnt og þétt, jafnvel
hömlulausara en áður, enda nú
að mestu gefið frjálst. Upphaf
frjálshyggju kaupmannastéttar-
innar og undirokunar og niður-
lægingar launastéttanna í
landinu.
Þá varð líka til hin mar-
grómaða lánskjaravísitala, og vit-
anlega hækkaði hún í vaxandi
dýrtíð. Engin hróp heyrðust um
að hún ylli vaxandi dýtíð. Svimhá
lánskjaravísitala auk okurvaxta
útilokar auðvitað alla möguleika
á að stöðva verðbólguna, svo að
allt kjaftæði um stöðvun verð-
bólgu, úr munni þeirra, sem vilja
viðhalda hávaxtastefnunni, er ví-
svitandi blekking. Með afnámi
kaupgjaldsvísitölu en viðhaldi
lánskjaravísitölu er verið að færa
verðmætin, hröðum höndum, frá
þeim sem framleiða þau til banka
og annarra okurlánastofnana.
Þegar lán voru fyrst verðtryggð
var mönnum sagt að þeir þyrftu
alltaf jafnmargar vinnustundir til
að borga af skuldunum, að lánin
og fiskurinn
Þórarinn Magnússon skrifar
hækkuðu jafnt og launin. Þetta
þótti flestum rétt og eðlilegt. En
hefur nú orðið raunin sú? Nei og
aftur nei, svik og prettir eins og
flest skynsamleg loforð frá
stjórnarherrunum. Á undanförn-
um árum hefur staðan verið sú,
og mér sýnist ekkert benda til
þess að á því verði breyting í tíð
núverandi stjórnar, að sá sem
kom sér upp þaki yfir höfuðið og
fékk vísitölutryggt húsnæðislán
inginn streymir fiskur frá Noregi
og e.t.v. víðar frá inn á markað-
inn, svo að ekki verður það til að
hækka fiskverðið. En þessi gáf-
aða ríkisstjórn krefst þess að fisk-
útflytjendur sæki um leyfi til út-
flutnings og tilgreini magn m.a.s.
hverrar tegundar, fleiri dögum
áður en fiskurinn er veiddur og
nokkur veit hvaða magn eða teg-
undir standa til boða.
Hver er tilgangur stjórnvalda
„Erþað kannski hugmynd Halldórs Ásgríms-
sonarað neyða sjómenn til að leggja upp í
stöðvarnarfyrir landssambandsverð, svo að
þœrgetifluttútígámum það afaflanum, sem
þeim hentar ekki að vinna og komastekki
yfir, og bjarga erfiðri stöðu stöðvanna með
útflutningnum ? “
fyrir helmingi húsverðsins, en átti
hinn helminginn sjálfur, var orð-
inn öreigi eftir örfá ár, því þá gat
hann ekki selt húsið fyrir skuld-
inni.
Þannig er framkvæmd eigna-
upptaka frá einstaklingum og
fyrirtækjum yfir til lánastofn-
anna. Bankahallirnar og Seðla-
bankaferlíkið eru ekki fyrir pen-
inga sem verða til af sjálfu sér, né
heldur peningaflóðið, sem renn-
ur í hendur aðila „gráa markaðar-
ins“, hins svokallaða fjármagns-
markaðar.
Mál að linni
Nei, nú er mál til komið að
taka lánskjaravísitöluna úr sam-
bandi, lækka útlánsvexti niður í
6-7 % sem hámark og setja lög-
bann á alla verðlags- og launa-
hækkun, nema hvað enn þarf að
leiðrétta laun þeirra lægst-
launuðu, t.d. sem hafa mánaðar-
laun undir 50-þús. fyrir da-
gvinnu. Þá mætti gjarnan aftur
taka upp lánskjaravísitölu, sem
fylgdi þá alfarið kaupgjaldsvísi-
tölu. A þennan hátt má stöðva
verðbólguna, a.m.k. því sem
næst.
Hávaxtastefnan setur ekki á
hausinn bara húsbyggjendur og
húskaupendur, heldur leggur
hún í rúst flest alla atvinnuvegi
þjóðarinnar. Það er ekki óþekkt
fyrirbæri að fjármagnskostnaður
frystihúsa sé hærri en allur launa-
kostnaður. Með eðlilegum fjárm-
agnskostnaði væri hvert vel rekið
frystihús á grænni grein fjarhgs-
lega.
Skipasmíðastöðvar hér eru
margar alveg samkeppnisfærar
við þær erlendu, bæði hvað verð
og gæði snertir, en mannakaup er
mikið og efniskaup áður en
greiðslur fást fyrir skipin og það
verður að brúa með lánsfé, sem
er svo dýrt að það útilokar alla
samkeppnisaðstöðu. Og vinnu-
launin fyrir verkið fara út úr
landinu í beinhörðum gjaldeyri.
Svona má telja hvert atvinnu-
tækið eftir annað.
Afœtur
Ótölulegur aragrúi aðgangs-
harðra sníkla lifa á þessu litla
þjóðfélagi. þar til nefni ég fyrst
fjármögnunarfélögin, gráa mark-
eða stærðar verslunarhöll, eins
og þær gerast hjá miljónaþjóð-
um, er ætlað að lifa á 30-40 þús-
und fjölskyldum, er svona álíka
gáfulegt eins og ætla einum
bónda að framfleyta fjölskyldu á
50-100 ám.
Til hvors sem er þrf álagning á
vöruna að vera allt of mikil. séu
of margir bændur landinu í dag
og nauðsyn að fækka þeim,
hversu miídu meiri þörf væri þá
ekki að fækka í verslunarstétt-
inni, að ég ekki tali um stéttir
þeirra sem græða á alls konar
braski.
Það hlýtur að mega takmarka
frelsi þeirra eins og bænda og sjó-
manna. Stjórnun er nauðsynleg,
en hún þarf að koma jafnt niður á
þegnana, þar sem stjórnunar er
þörf til hags fyrir alþýðu landsins
og þjóðarbúið.
Ferskútflutningur
Eitt af verkum ríkisstjórn-
arinnar, einkum Halldórs Ás-
grfmssonar, er að stórskaða og
stefna í voða þeim ferskfiskmark-
aði, sem var orðinn alltraustur í
Bretlandi og víðar. Á sama tíma
og verðfall er á frystum fiski í
Ameríku og sömuleiðis sam-
dráttur í sölu, setja íslensk
stjórnvöld verulegar hömlur á
ferskfiskútflutning, sérstaklega
gámaútflutning, sem líklega
skilar mestum hagnaði, a.m.k. er
það hann, sem skapar grundvöl-
linn fyrir útgerð fiskibáta. Kröfur
hins almenna neytanda í dag eru
þær að fá ferskan mat, hvort sem
er um kjöt eða fisk að ræða. Kan-
arnir gera sig ekki lengur ánægða
með uppþídd flök af hálfýlduðum
fiski, á ég þá einum við netafisk
og misjafnlega vel ísaðan togara-
fisk.
Áður en gámaútflutningurinn
hófst dröbbuðust fiskibátarnir
niður, bundnir við bryggju,
vegna þess að útgerðin bar sig
ekki og ekki voru peningar til að
halda þeim við. eftir að gámaút-
flutningurinn komst á skapaðist
að nýju útgerðargrundvöllur,
bátarnir voru skinnaðir upp og
meira og minna endurnýjaðir og
skipverjar, útgerð og þjóðfélagið
í heild höfðu hagnað af.
Nú, með stórfelldum útflutn-
ingshömlum á ferskfiskútflutn-
með þessari stjórnsemi? Halda
stjórnarherrarnir að skrifstofu-
menn í ráðuneytunum hafi betri
yfirsýn yfir verðlagshorfur á
markaðnum, en sjómenn, útflytj-
endur og markaðseigendur úti,
sem daglega hafa samband og
samráð hver við annan? Þeim er
öllum sameiginlegur hagur að
sem hæstu fiskverði.
Fjölmiðlar hafa blásið út í
sumar verðhrun á fiskmörkuðum
í Bretlandi s.l. sumar, allt niður í
46-48 kr. pr. kg. eða tæpar 30 kr. í
skiptaverð, en hvers konar fiskur
var það og á hvaða verði hefði
hann verið tekinn í frystihúsin?
Það fylgdi bara ekki sögunni.
Er það kannski hugmynd Hall-
dórs Ásgrímssonar að neyða sjó-
menn til að leggja upp í stöðvarn-
ar fyrir landssambandsverð, svo
að þær geti flutt út í gámum það af
aflanum, sem þeim hentar ekki
að vinna og komast ekki yfir, og
bjarga erfiðri stöðu stöðvanna
með útflutningnum?
Við þeirri mynd blasir það
svar, að í fyrsta lagi færi þá fiskur-
inn einum til tveim dögum eldri
út og yrði því mun verðminni og
auk þess brysti þá útgerðargrund-
völlur bátanna og þeir yrðu
bundnir á nýjan leik.
Fiskvinnslustöðvarnar fengu á
sínum tíma innflutningsleyfi á
togurum til að fullnægja sinni
vinnsluþörf og tryggja atvinnu í
byggðarlögunum.
Sú kvöð á að standa án undan-
tekninga, þótt þeir fái að sigla
einn og einn túr, þegar verð er
hagstætt, bæði skipshafnarinnar
vegna og útgerðar, og í gáma eiga
þeir að fá að setja þann fisk , sem
óhagstætt er að vinna miðað við
ferskfisksölu, svo sem þykkval-
úru, skarkola og þ.u.l.
Lesandi góður, svona koma
málin mér fyrir sjónir. Hvað
finnst þér?
Þórarinn Magnússon var um
langa hríð kennari en er nú
húsvörður í Reykjavík.