Þjóðviljinn - 02.03.1989, Blaðsíða 6

MINNING
Hugi Pétursson Hraunfjörð
Pípulagningameistari
Fæddur 17. júlí 1918 - Dáinn 23. febrúar 1989
Allir dagar eiga kvöld, þó trú-
um við ekki að það sé annað en
smá hvfld til næsta dags. En
kvöldið og hvfldin er komin hjá
Huga bróður mínum. Hann var
búinn að vera við rúmið í marga
mánuði og alveg rúmfastur síð-
ustu vikurnar á Reykjalundi þar
sem hann naut frábærrar um-
önnunar og hlýju frá starfsfólki
og læknum, sem vart verður full
þakkað. Börnin hans öll sýndu
honum einnig ástúð og hlýju til
hinstu stundar.
Hugi var fæddur á Hellissandi
á Snæfellsnesi, sonur hjónanna
Jóhanns Péturs Hraunfjörðs f.
14.5. 1885 d. 5.3. 1957 Jónssonar
b. Valabjörgum í Helgafellssveit,
Jóhannessonar, Illugasonar og
Guðrúnar Þorsteinsdóttur Móa-
búð. Móðir Péturs, Guðlaug
Bjarnadóttir, b. í Hraunholtum
Jónssonar og Guðrúnar Jóns-
dóttur. Móðir Huga: Kristjáns-
ína Sigurást f. 6.6. 1891 d. 27.7.
1980 Kristjánsdóttir b. í Stekkja-
tröð og Vindási í Eyrarsveit og
Jóhönnu f. 1853 í Litla Lóni í Ber-
uvík Jónasdóttur, Jónssonar.
Kristján var Athaníasiíusson
Bjarnasonar og Bjargar Guðna-
dóttur frá Hlaðhamri.
Minningarnar leita á hugann,
ég er litla systir sem ekki kann að
klæða sig rétt í skóna þegar
mamma er farin út að vinna í fiski
en stóri bróðir sem er orðinn 8
ára kann ráð við öllu.
Ábyrgðartilfinningin hjá Huga
var einstök gegnum allt hans líf.
Hann hóf fljótlega blaðasölu og
sendiferðir í Reykjavík til þess að
vinna sér inn peninga. Það var þó
ekki fyrir bíóferðum eða sælgæti
nei, ónei, hann safnaði aurunum
saman og þegar hann var 10 ára
gamall átti hann nóg fyrir spari-
fötum. Hann gaf líka mömmu
aura þegar pabbi var búinn að
vera of lengi að heiman, hann var
skipstjóri og á þessum árum voru
erlendir togarar við veiðar upp
undir landi, svo fiskiskip íslend-
inga sem voru ekki eins djúpsigld
og þau erlendu og höfðu lakari
veiðarfæri hlutu oft lítinn afla.
Að ekki sé minnst á hafís og
veiðileysisár.
Pannig orsakaðist það að
fyrstu tíu ár hjúskapar foreldra
okkar urðu þau að vera í eilífum
flutningum um ýmsar byggðir
Snæfellsness, þar sem þau urðu
að koma tveim börnum sínum af
fjórum í fóstur. Eitt sinn fóru þau
alla leið til Eskifjarðar en það
gekk ekki og þau höfnuðu í
Reykjavík. Þar voru þau í einu
herbergi og elduðu á ganginum,
allt án þeirra þæginda sem við
teljum sjálfsögð í dag. Þama
gekk móðir okkar með sjöunda
barnið. Við vorum þó ekki öll
heima í einu, en hún vildi búa
okkur öllum heimili meðan við
værum enn í æsku.
Það tókst að fá húsnæði, 2 her-
bergi og eldhús í kjallara, íbúðin
þótti harla góð. Hús þetta stend-
ur enn og ber nafnið Norðurpóll.
Innsta húsið við Hverfisgötu nr.
125.VarIa fýsti nokkra manneskju
að búa þar í dag. í kjallaran-
um veiktist Hugi af kirtlabólgu
bakvið lungun og varð að fara á
Vífilsstaðahæli. Var hann þar um
all langt skeið en þegar hann út-
skrifaðist var hann sendur austur
í sveit á gott heimili, þar var sól og
mjólk.
Það var að Bjóluhjáleigu í
Djúpárhreppi í Rangárvalla-
sýslu. Hann var þama meira og
minna næstu árin hjá þessu góða
fólki, en saknaði þó alltaf móður
sinnar sem hann hafði ekki skilið
við fyrr en í þessum veikindum.
Barnið sem fæddist þarna í kjall-
aranum andaðist nokkurra mán-
aða gamalt úr lungnaveiki. Þá
fannst foreldmnum nóg komið.
Svo þau fengu aðra íbúð álíka
stóra og þægindasnauða en uppi á
annarri hæð, þar leið öllum bet-
ur.
Þegar ég lít til baka, sé ég vor í
lofti, tveir nýfermdir drengir
ganga prúðbúnir í götukantinum,
engin ærsl, þeir eru vinir og ræða
um framtíðina. Þar fer Hugi og
æskuvinur hans.
Systkini Huga voru alls 8. Elst-
ur var Yngvi f. 29.10. 1914 d.
8.10. 1955. K. Guðrún Péturs-
dóttir, börn 8. Hulda f. 24.4.
1921. M. Alfreð Björnsson, börn
3. Pétur f. 4.9. 1922, skilinn, 8
börn á lífi. Unnur f. 26.2. 1927,
ekkja, 5 börn. Guðlaug f. 20.4.
1930. M. Sigfús Tryggvason, 6
börn. Ólöf f. 10.7. 1932. M. Karl
Árnason, 3 börn. Tvö systkinin
dóu í frumbernsku.
Lítið var um vinnu en Hugi fór í
allt sem fékkst, hann vann við
skepnuhirðingu og heyskap þeg-
ar það gafst. Þá lá ekki á lausu að
fara í framhaldsnám nema eiga
peninga. Hugi lét þó innrita sig í
Alþýðuskólann sem var til húsa í
gamla Stýrimannaskólanum og
lauk þaðan námi í undirstöðu-
greinunum. Þá fór hann út í
Svefneyjar til ársvistar og fékk að
mig minnir sjöhundruð krónur í
árskaup. Honum líkaði vel þar og
var vel látinn. Einnig brá hann
sér á sfld tií Siglufjarðar. Eftir
það tóku við fjósverk í Mýrarhús-
um á Blikastöðum, síðanfjósa-
meistarastaðan á Korpúlfsstöðum
sem var virðingarstaða. 1940,
það örlagaríka ár þegar ísland
sogaðist inn í heimsátökin og var
hernumið af Bretum, sem af-
hentu landið síðan Ameríku-
mönnum. í kjölfar þess að herinn
fór að búa um sig og byggja her-
skála rýmkaðist um atvinnu í
Reykjavík og nágrenni. Fyrst
fékk Hugi reyndar vinnu við að
þvo af hermönnum, en síðar um
sumarið komst hann í Bretavinnu
sem var betur borguð.
Hann hafði kynnst stúlkunni
sinni á Korpúlfsstöðum, þar var
mikið um ungt fólk og félagslíf.
Hún var í gagnfræðaskóla, bráð-
velgefinn nemandi og hefði átt
góða framtíð á námsbrautinni.
En ástin sigrar allt stendur skrif-
að og á 17. afmælisdegi sínum
gifti hún sig. Hún hét Lilja, f.
25.7. 1925, d. 30.11. 1970. Hún
fæddist að Bárðarstöðum í
Loðmundarfirði, dóttir Zóphaní-
asar Stefánssonar frá Mýnesi,
sem ættaður var úr Skagafirði, og
konu hans Ólínu Jóhannsdóttur
b. á Hjaltastað í Eiðaþingá.
Væntingar fólks í húsnæðis-
málum voru aðrar í stríðsbyrjun
en nú í dag. Hugi keypti í félagi
við tengdaforeldra sína lítið hús
við Breiðholtsbraut sem tilheyrði
þá Blesugróf. Þau undu ekki
lengi þar en keyptu annað hús við
Framnesveg og Hugi fór í Iðn-
skólann og hóf nám í pípu-
lögnum. Það gekk vel og hann
lauk því á tilskildum tíma. Eftir
það vann hann við iðn sína á með-
an „eftirstríðsgróðinn" varði. Þá
tók við stöðnun í atvinnumálun-
um svo jafnvel sfldin brást.
• Hugi og Lilja höfðu þurft að
flytja nokkrum sinnum en voru
nú komin í Blesugrófina aftur og
þar hófst biómaskeið. Húsið
stækkuðu þau og lagfærðu og
unnu bæði mikið. Börnin voru nú
orðin 10.
1. Reynir f. 12.10 1942 raf-
magnsverkfr. K. Unnur
Steingrímsdóttir, lífefnafr., 2
börn. 2. Ævar f. 4.12. 1943 raf-
virkjameist., 1 barn. 3. Kristinn
f. 1.12. 1944, strætisvagnastj. K.
Sigurbjörg Sigurðard. 4 börn. 4.
Sunna f. 15.12 1945. 5. Erna f.
4.11. 1947, verslunarm. M. Da-
vid Smethurst, verslunarm., 2
börn. 6. Drífa f. 23.3. 1949,
verkakona, skilin, 4 börn. 7.
Hugrún f. 2.4. 1950, iðnverka-
kona. M. Niels Birgir Svansson,
verkstj., 4 börn. 8. Hugi f. 7.5.
1951, sjómaður, 3 börn, K. Jón-
ína B. Ólafsdóttir, verslunarm. 9.
Ægir f. 4.12. 1954, háskólanemi.
10. Valur f. 18.11. 1956,
verkam., K. Birna Lárusdóttir.
Eitt sumar dvöldu þau um tíma
á heimili okkar hjónanna með 6
börn, öll ung og smá, sjálf hafði
ég 4 börn. Oft verður mér hugsað
til þess tíma, umgengnin var svo
góð að betri hefði hún ekki getað
verið. Börnin róleg og hlýðin og
íbúðin alltaf hrein og strokin.
Þetta var á þeim tímum þegar
ekki voru almennt komin
heyvinnutæki og öllu heyi þurfti
að snúa með hrífu og raka saman
með handafli. Hugi var með sitt
óþrjótandi spaugsama glens og
sögur, svo allir okkar strákar
reyndu að herða sig svo þeir
misstu nú ekki af neinu. Þannig
hélt hann vinnugleðinni í hópn-
um. Lengi hgfðu þau hjónin haft
hug á búskap í sveit. Ekki vantaði
þau baráttuþrekið eða vilja og
tækifærið kom.
Þeim bauðst jarðnæði að
Minni-Ólafsvöllum á Skeiðum.
Vorið 1959 fluttu þau svo búferl-
um. Dugnaður þeirra hjóna og
samheldni kom ekki síður í ljós
þarna en fyrr. Þau endurbættu
húsið, byggðu útihús og bættu við
nýræktina. En ungarnir fóru að
ókyrrast í hreiðrinu og fljúga
burt. Hvort börnin voru við nám
eða vinnu þurftu þau að eiga góð-
an samastað. Hjónin tóku sig því
upp og fluttu niður á Selfoss. Þar
fékk Lilja vinnu í Tryggvaskála
en Hugi fór að vinna við sína iðn,
pípulagnirnar. Árið 1966 flytja
þau svo alfarin til Reykjavíkur og
Lilja fær vinnu sem matráðskona
á Heilsuverndarstöð Reykjavík-
ur við Barónsstíg.
Sá hörmulegi atburður gerðist
30.11. 1970, að Lilja andaðist að-
eins 45 ára að aldri, hún sem var
möndullinn og hin sterka stoð
heimilisins. Það var kransæða-
stífla sem lagði hana að velli og
ekkert hægt að gera fyrir hana.
Allir voru harmþrungnir.
Hugi stundaði vinnu sína og
tók þátt í verkalýðsbaráttunni
eins og fyrr, en orti ljóð á hljóð-
um stundum, sem voru of marg-
ar.
Eftir hann liggur talsvert í
bundnu og óbundnu máli.
Nokkrar Ijóðabækur hefur hann
látið frá sér fara: Skuggi
draumsins 1958, Ákvœði 1972,
Galdra-Rönkurímur 1981, Þokan
1983, Vorljóð 1984, Liljan 1986
og Gömul spor og ný 1988.
Fyrr en varði syrti í álinn, Hugi
missti heilsuna og fékk hægfara
lömun, áður en hann komst á
sjötugsaldurinn. Hann var alla
tíð harður af sér og bjó einn þar til
síðastliðið haust að hann varð
rúmfastur. Hugi hefur búið síð-
ustu árin f Kópavogi, fyrst í
Holtagerði 74 og nú síðast í Fann-
borg 1.
Hann var nokkur ár ganga-
vörður í Þinghólsskóla í Kópa-
vogi. Þar líkaði honum starfið vel
með kennurunum. Börnin dáðu
hann og heilsuðu eins og gömlum
góðum vini, hvar sem fundum
þeirra bar saman. Hann var þeim
líka sem afi og leikbróðir, hjálp-
aði þeim ef eitthvað var að og
hughreysti þau. Tók jafnvel þátt í
prakkarastrikum með þeim.
Útför hans fer fram föstudag-
inn 3. mars kl. 13.30 frá Foss-
vogskirkju.
Hver liðin stund er lögð í sjóð,
jafnt létt sem óblíð kjör.
Lát auðlegð þá ei hefta hug
né hindra þína för.
Um hitt skal spurt -
og um það eitt,
hvað yzta sjóndeild fól,
því óska vorra endimark
er austan við morgunsól.
(Orn Arnar)
Hulda Pétursdóttir
Hugi var fæddur í Hraunprýði
á Hellissandi 17. júlí 1918, sonur
hjónanna Sigurástar Kristjáns-
dóttur frá Vindási í Eyrarsveit og
Péturs J. Hraunfjörðs frá
Hraunsfirði í Helgafellssveit.
Þetta var eitt mesta harðindaárið
sem gengið hefir yfir ísland á
þessari öld. Erfitt var um mjólk
og matföng yfirleitt. Drengurinn
var svo lánsamur að geta nærst á
móðurmjólkinni þar til hann var
hálfs þriðja árs gamall. Enda var
samband þeirra mæðginanna
alltaf mjög náið. Hugi var þriðji í
röðinni af níu systkinum og sá
fjórði sem fellur frá. Eftir eru 4
systur og einn bróðir.
Ein af fyrstu minningum mín-
um er tengd Huga bróður mín-
um. Ég hef líklega verið 3ja ára.
Eldri systir mín, sem ég var mjög
hænd að, fór í sveit. Ég vildi
auðvitað óð og uppvæg fara með
henni og þegar það hafðist ekki
grenjaði ég eins og ljón. Þá tók
Hugi bróðir mig sér við hönd.
Leiddi mig niður í þvottahús.
Rétti mér vatnsslönguna og
leyfði mér að sprauta á sig vatni
að vild. Ef þetta er ekki vottur
um bróðurkærleika að leyfa litlu
systur sinni að sprauta á sig vatni
þegar maður er 15 ára, þá veit ég
ekki hvað.
Hugi var glaðlyndur og gaman-
samur en ákaflega ertinn. Hann
hafði yndi af að halda fram ein-
hverri firru til að koma af stað
líflegri umræðu. Hann hafði góða
frásagnargáfu og var hnyttinn í
tilsvörum. Vel hagmæltur enda
gaf hann út 7 ljóðabækur. Sú
fyrsta Skuggi draumsins kom út
1958 þá Akvæði 1972, Galdra-
Rönkurímur 1981, Þokan 1983,
Vorljóð 1984, Liljan 1986 og
Gömul spor og ný 1988. Auk þess
skrifaði hann nokkrar smásögur
sem birtust f blöðum og útvarpi.
Huga var létt um að yrkja. Ekki
var svo afmæli, brúðkaup eða
ferming í fjölskyldunni að hann
væri ekki beðinn um að koma
með ljóð. Hann orti líka gaman-
bragi fyrir ýmsa. En Hugi var dul-
ur maður og bar ekki tilfinningar
sínar eða áhyggjuefni á torg. Og
þá var gott að geta snúið sér að
skáldagyðjunni þegar að
þrengdi.
Á æsku- og unglingsárum
Huga var kreppa í landi og
sárafátækt meðal alþýðufólks.
Atvinna var af skornum
skammti, húsnæði lélegt. Lungna-
sjúkdómar, berklar og hörgul-
sjúkdómar voru algengustu dán-
arorsakir. Hugi fór ekki varhluta
af þessu. Hann fékk bólgna kirtla
sem barn og dvaldi á Vífilsstöð-
um nokkra mánuði. Þaðan lá
leiðin austur að Bjóluhjáleigu í
Rangárvallasýslu. Þar dvaldi
hann meira og minna um 3ja ára
skeið. Það var áreiðanlega erfitt
fyrir lítinn dreng að fara burt frá
mömmu sinni. En þetta var gott
fólk og hann minntist þess ætíð
með hlýju. Á þessum árum þurf-
tu börn verkafólks að fara að
vinna fyrir sér 8-9 ára gömul. Þau
voru ýmist send í sveit eða lánuð í
vist og áttu að vinna fyrir fæðinu.
Þetta var oft harður skóli. Því
litið var á börn sem litla full-
orðna.
Eftir fermingu réðst Hugi sem
vinnumaður út í Breiðafjarðar-
eyjar. Launin voru oft greidd í
garðávöxtum og kjöti að hluta og
það færði hann foreldrum okkar.
Það var ekki lítil búbót á þessum
krepputímum. Huga þótti gaman
að hirða skepnur, einkum þó kýr.
Honum þótti virðingarheiti að
var fjósameistari. Á árinu 1940
réðst hann á eitt mesta stórbýli
landsins Korpúlfsstaði. Þar var
einnig vistráðin ung, léttstíg og
ljóshærð stúlka. Þau urðu ást-
fangin og sú ást entist ævina út.
Sumarið 1942, 25. júlí gengu þau
í hjónaband Lilja Zóphaníasdótt-
ir frá Bárðarstöðum í Loðmund-
arfirði og Hugi Hraunfjörð. Þau
voru alla tíð samhent og samstíg.
Höfðu bæði áhuga á lestri góðra
bóka og ljóða, náttúruskoðun og
gönguferðum. Lilja var frábær-
lega vel gefin kona bæði til munns
og handa. Hún gat lagt rafmagn,
smíðað, múrað og unnið lista fal-
legar hannyrðir. En frístundir
hennar voru fáar. Þau eignuðust
10 börn á 13 árum.
Lilja lést langt um aldur fram
30. nóv. 1970. Hún var öllum
harmdauði. Hugi tók dauða konu
sinnar ákaflega nærri sér. Hann
syrgði hana alla tíð. Mörg bestu
ljóða hans eru ort um hana.
Hugi hóf nám í pípulögnum á
stríðsárunum, þá voru börnin
orðin 3. Hugi og Lilja byrjuðu
búskap í leiguhúsnæði í Klepps-
holtinu, en fluttu fljótlega í hús
við Breiðholtsbraut sem þau
byggðu með foreldrum Lilju.
Húsið kölluðu þau Laugahvol.
Næstu keyptu þau lítið hús við
Framnesveg.
Árið 1947 voru börnin orðin 4
og það fimmta í vændum. Húsið
var alltof þröngt. Þau fengu lóð
inni í Nökkvavogi og bjuggu þar í
skúr. Og byrjuðu að grafa fyrir
húsinu. En sá draumur rættist
ekki. Þau sóttu um lán, en fengu
það ekki vegna þess að þau áttu
of mörg börn. Þau urðu að selja
grunninn fyrir lítið. Þá fluttu þau
inn í Blesugróf. Þar og í Kópa-
vogi gat efnalítið barnafólk byggt
sér hús eftir efnum og ástæðum.
Á þessum tíma var ekkert komið
til móts við ungt barnafólk. Það
var hrakið í úthverfin, þar sem
enga þjónustu var að fá. Engar
verslanir, langt í skóla, enginn
sími. í Blesugróf var alltaf verið
að hóta íbúunum að húsin yrðu
rifin og fólkið rekið í burtu. Þetta
voru flóttamannabúðir eftir-
stríðsáranna. íbúarnir urðu sjálf-
ir að grafa brunna fyrir vatni og
Framhald á bls. 9.
6 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Fimmtudagur 2. mars 1989