Þjóðviljinn - 08.03.1989, Síða 3

FRÉTTIR
Kvikmyndanefndin
Á síðustu
metmnum
Þráinn Bertelsson:
Kvikmyndastofnun taki
við sjóði og safni til
eflingar kvikmynda-
menningu
- Þetta er á síðustu metrunum
hjá okkur, sagði Þráinn Bertels-
son í gær um störf kvikmynda-
nefndarinnar sem menntamála-
ráðherra skipaði í desember, -ég
reikna með að við skilum frum-
varpsdrögum til Svavars í næstu
viku.
Drögin gera að sögn Þráins ráð
fyrir því að til verði Kvikmynda-
stofnun íslands, sem til verði
gerðar fjölþættar kröfur til efling-
ar kvikmyndamenningu á ís-
landi, og mundi starfsemi Kvik-
myndasjóðsins og Kvikmynda-
safns verða innan hinnar nýju
stofnunar. Þráinn taldi rétt að
Fáskrúðsfjörður
Blóðugt að sjá
á eftir aflanum
Þráinn Bertelsson
ráðherra yrði fyrstur til að kynna
sér nánari efnisatriði.
Þráinn var formaður nefndar-
innar um endurskoðun kvik-
myndalaga, en þar sátu auk hans
Ágúst Guðmundsson, Atli Ás-
mundsson og Elsa Þorkelsdóttir.
Var ráð fyrir því gert að nefndin
skilaði af sér fyrir marslok og eru
þau Þráinn því frekar á undan
áætlun en hitt. _m
Kaupfélag Fáskrúðsfirðinga: Erum ekki
samkeppnisfærir umfiskverð við erlenda
aðila. ForsetiAlþýðusambands Austurlands:
Slœm staðafiskvinnslunnar veldur útflutningi
óunninsfisks. Þátttaka Hoffellsins í
togararalli Hafró eykur kvóta þess um 250
tonn
að er ansi blóðugt að sjá á
eftir þessum afla héðan og til
útlanda á sama tíma og okkur
vantar hráefni og um 40 manns
ganga hér um atvinnulausir.
Sannleikurinn er bara sá að við
erum ekki samkeppnisfærir við
þá erlenda aðila sem greiða allt
frá 55 og uppí 70-80 krónur fyrir
kílóið á meðan okkar sjómenn fá
30-40 krónur, segir Jens P. Jens-
en skrifstofustjóri Kaupfélags
Fáskrúðsfírðinga á Fáskrúðs-
firði.
Palestína
Beðið
um vemd
Palestínumenn á íslandi
biðja utanríkisráðherra
um að beita sérfyrir að
alþjóðleg gœslusveit
verði send til Palestínu
Sex Palestínumenn búsettir á
Islandi hafa sent Jóni Baldvin
Hannibalssyni utanríkisráðherra
eftirfarandi bréf:
„Við Palestínumenn búsettir á
íslandi og fjölskyldur okkar
skorum á þig að beita þér fyrir því
á alþjóðavettvangi að alþjóðleg
gæslusveit verði send sem fyrst til
herteknu svæðanna í Palestínu til
að vernda líf og limi ættingja okk-
ar og landsmanna.
Enn fremur biðjum við þig og
ríkisstjórnina alla að ísland veiti
fórnarlömbum ísraelshers og
fjölskyldum þeirra alla hugsan-
lega aðstoð.“
Abdel Rahim Afghani, Rvk.
Ali Allan Shweiky, Reykjavík
Elías Davíðsson, Ólafsvík
Salman Tamimi, Reykjavík
Sami Daglas, Reykjavík
Samir Daglas, Garðabœ
Fyrirtækin Pólarsíld hf. og Sól-
borg hf. á Fáskrúðsfirði, sem
gera út þrjá 200 tonna báta, hafa
látið þá sigla með allan afla annað
hvort til Færeyja eða flutt hann út
í gámum í stað þess að fullvinna
hann í fiskverkunarstöðvum sín-
um. Ástæðan fyrir fiskútflutn-
ingnum er sögð sú að ella færu
þau fljótlega á hausinn vegna
þess að enginn grundvöllur sé
fyrir rekstri fiskvinnslu hérlendis.
Forseti Alþýðusambands
Austurlands, Sigurður Ingvars-
son á Eskifirði, sagði að vitaskuld
væri það afar slæmt þegar fiskur
væri fluttur út óunninn og óeðli-
legt að gera svo. Sýnu verst væri
þó að stunda það á sama tíma og
atvinnuleysi væri í þorpinu.
- Þetta er óneitanlega mjög svo
grimmur veruleiki fyrir sjávarút-
veginn hér á landi þegar hag-
kvæmara þykir að flytja fiskinn út
óunninn en að fullvinna hann
heima. Vonandi verður þetta til
að beina sjónum manna að rek-
strargrundvelli vinnslunnar sem
stendur mjög illa að vígi um þess-
ar mundir," sagði Sigurður Ing-
varsson.
í gær varð Kaupfélag Fáskrúð-
sfirðinga að fá fisk frá Eskifirði til
vinnslunnar þar sem annar togari
þess, Hoffellið, er í togararalli
Hafrannsóknastofnunar sem
stendur yfir í 20 daga. Fyrir það
fær fyrirtækið viðbótarkvóta
uppá 250 tonn og munar um
minna. Á meðan átti fyrirtækið
að fá afla af Álftafellinu frá
Stöðvarfirði en það skemmdist
illa þegar það strandaði fyrir
austan í vikunni og verður ein-
hver bið á því að það fari á veiðar
að nýju. Hinn togari KF, Ljósa-
fellið, er væntanlegt til landsins
18. mars eftir breytingar í Stettin í
Póllandi í 8 mánuði. Að sögn
Jens P. má fastlega búast við að
obbinn af þeim sem nú eru
atvinnulausir í þorpinu fái vinnu
hjá fyrirtækinu eftir fyrstu land-
anir beggja togaranna. -grh
NorðurlöndlEB
Fyrirvari íslands í
norrænu samstarfi
Skiptar skoðanir um ágœti aðildar Islands að sameiginlegum
fjármagnsmarkaði Norðurlandanna. Þróunin innan EB
rœður æ meiru um þróun norræns samstarfs
Norðurlöndin fjögur (sem
standa utan EB) stefna að
nánum tengslum við innri mark-
að EB. Sameiginlegar norrænar
lausnir á efnahagsmálum verða
ekki bara til þess að auka á nor-
ræna samheldni, þær bæta einnig
skilyrðin fyrir þátttöku landanna
í því umfangsmikla sameiningar-
starfl sem nú á sér stað í V-
Evrópu.
Þannig segir m.a. í þeirri ítar-
legu efnahagsáætlun sem sam-
þykkt var á þingi Norðurlanda-
ráðs í síðustu viku með miklum
meirihluta atkvæða en hjásetu
fulltrúa Alþýðubandalagsins og
vinstri-sósíalista. í Efnahagsáætl-
ununni 1989-1992 er leitast við að
skilgreina þann efnahagsvanda
sem Norðurlöndin standa frammi
fyrir, hvaða sameiginlegar
lausnir séu ákjósanlegar og
hvernig megi ná þeim fram. I
heild mótast plaggið mjög af
þeirri umræðu og þróun sem nú
er í fullum gangi innan Evrópu-
bandalagsins, og í meginatriðum
stefnir Efnahagsáætlunin að því
að Norðurlöndin og EFTA lagi
sig að þeirri þróun og sníði við-
skiptatengsl sín að þeim farvegi
sem ríkir innan EB. Þannig er í
áætluninni lagt til að stefnt verði
að frjálsum fjármagnsviðskiptum
á milli landanna í áföngum í takt
við það sem gerist innan EB. Þá
er stefnt að aukinni fríverslun
með vörur og virkari sameigin-
legum vinnumarkaði. En um leið
og lögð er áhersla á þessa að-
lögun að þróuninni innan EB er
lögð áhersla á „norræna módel-
ið“, en það er sú sérstaða sem
Norðurlöndin hafa skapað sér
með sameiginlegu gildismati og
sameiginlegum menningararfi, er
leggur ríka áherslu á félagslegt
öryggi, jafnari skiptingu lífsgæða
og sterkari lýðræðisleg réttindi
launþega.
Efnahagsáætlunin er ekki
bindandi fyrir einstök ríki, frekar
en aðrar viljayfirlýsingar Norður-
landaráðs, en hins vegar er hún
stefnumarkandi og þegar hafa
verið samþykktar fjárveitingar
upp á 250 miljónir danskra króna
næstu 4 árin til sérstakra verkefna
er auðvelda eiga framkvæmd ein-
stakra atriða í áætluninni. Ljóst
er að þróunin innan EB mun í æ
ríkari mæli hafa mótandi áhrif á
samskipti þeirra ríkja í Evrópu er
standa utan bandalagsins.
Fyrirvari íslands
En hverjir eru þeir fyrirvarar,
sem ísland hefur gert við áætlun-
ina? Steingrímur Hermanns-
son forsætisráðherra: Fyrirvari
okkar við Efnahagsáætlunina er
almenns eðlis og byggist á því að
íslenskt efnahagslíf er frábrugðið
því sem gerist á hinum Norður-
löndunum. Fyrirvarinn varðar
ekki síst áform um sameiginlegan
fjármagnsmarkað, sem er hér
bæði minni og veikburða. Við
höfum útfært þennan fyrirvara
nánar í núverandi ríkisstjórn, þar
sem við segjum að aðlaga þurfi
íslenskan fjármagnsmarkað þeim
breytingum sem eru að verða í
kringum okkur og að samræma
þurfi bæði starfsskilyrði og starf-
semi fjármagnsfyrirtækja hér á
landi með tilliti til vaxta, verð-
tryggingar o.fl.
Aðspurður um hvort ekki væri
mikilvægt fyrir samkeppnishæfni
íslenskra fyrirtækja að þau hefðu
sambærilegan aðgang að fjár-
magni og önnur fyrirtæki í álfunni
sagði forsætisráðherra að vissu-
lega gæti sameiginlegur fjárm-
agnsmarkaður orðið leið til þess.
„En að mínu mati erum við nú
með fársjúkan fjármagnsmarkað
hér á landi, og einn stór banki
FRÉTTA-
SKÝRING
eins og Deutscher Bank gæti
gleypt hann á einum eftirmið-
degi. Ég held að íslenskur fjárm-
agnsmarkaður standist enga sam-
keppni eins og nú er.“
„Fjármagnsmarkaðurinn
veitir aðhald“
Við bárum þetta einnig undir
Jón Sigurðsson viðskiptaráð-
herra, sem sagði það afar mikil-
vægt fyrir fyrirtæki á Norður-
löndum að njóta sambærilegra
kjara á fjármagnsmarkaði og ger-
ist á fjármagnsmarkaði EB. En
það þýðir að rýmkaðar verði regl-
ur um flutning fjármagns á milli
landa. Síðan sagði Jón Sigurðs-
son í samtali við Þjóðviljann:
„Gagnvart okkur þýðir þetta að
samkeppnin mun aukast á lána-
markaði, og það mun skapast að-
hald fyrir innlendar lánastofnan-
ir. Jafnframt felur þetta í sér
auknar kröfur til þess, að hér
verði komið á jafnvægi í efna-
hagsmálum. Hér verður um utan-
aðkomandi aga að ræða, sem
jafnframt mun bæta möguleika
íslenskra fyrirtækja í erlendri
samkeppni. Þetta mun væntan-
lega gerast í áföngum hér á landi
með tilliti til íslenskra efnahags-
aðstæðna."
Fríverslun
með fisk
Annar fyrirvari íslendinga
varðandi þátttöku í frjálsum
markaði innan Norðurlandanna
eða EFTA varðar fríverslun með
fisk. Nú ríkja takmarkanir á sölu
saltfisks og ferskra fiskflaka, en
málið verður til umræðu á forsæt-
isráðherrafundi EFTA-ríkjanna í
Osló í næstu viku.
Steingrímur Hermannsson:
„Ég geri mér vonir um að tekin
verði ákvörðun um fríverslun
með fisk á fundinum í Osló. Á
'forsætisráðherrafundinum sem
við héldum í Stokkhólmi á meðan
á Norðurlandaráðsþingi stóð var
tekin jákvæð afstaða til þessa
máls með vissum fyrirvara frá
Finnum um tíma og þess háttar,
en sannleikurinn er sá að það
ríkja harðar deilur innan finnsku
ríkisstjórnarinnar um þetta mál.“
Við spurðum Steingrím, hvort
mikilvægar ákvarðanir yrðu
teknar á fundinum í Osló, og þá
hverjar?
„Já, ég vænti þess. Fyrst og
fremst munum við gefa svar við
ræðu Delors, framkvæmdastjóra
EB, þar sem hann fór fram á það
að EFTA-ríkin kæmu fram sam-
eiginlega gagnvart EB um sín
sameiginlegu mál. Ég vænti þess
að á fundinum muni takast að
sameina EFTA-ríkin betur en
áður hefur tekist um sameigin-
lega stefnu í viðræðunum við EB
og í aðlögun EFTA að þeirri þró-
un sem nú á sér stað í Evrópu."
Er það stefna EFTA að komið
verði á tollabandalagi á milli
EFTA og EB?
„Það verður rætt um hugsan-
legt tollabandalag á fundinum,
en ég skal ekki segja um hvort
það er beinlínis orðið að stefnu,“
sagði Steingrímur Hermannsson.
Efasemdir Hjörleifs
Hjörleifur Guttormsson var
einn fulltrúa Alþýðubandalags-
ins á Norðurlandaráðsþingi.
Hann sagði í ræðu sinni á þinginu
að ljóst væri að hagsmunir fjár-
magnsins og stórfyrirtækjanna
væru leiðandi í þróuninni til innri
markaðar EB, en hinir félagslegu
þættir kæmu í öðru sæti. Hjör-
leifur sagði að sér virtist sama
gilda um þau öfl innan EFTA og
Norðurlandaráðs, sem kepptu að
sem hraðastri aðlögun að EB eða
hygðu á beina aðild. Hjörleifur
sagði að menn þyrftu að spyrja
sig þeirrar spurningar, hvort sú
þróun í átt til sameiningar sem nú
ætti sér stað í Evrópu yrði til þess
að styrkja þau gildi, sem Norður-
löndin hefðu reynt að standa
saman um. „Verður hægt að
varðveita og styrkja lýðræðið og
sjálfsákvörðunarrétt þjóða sam-
tímis því að viðskiptaleg og
menningarleg tengsl eru styrkt á
milli landa Evrópu? Eða erum
við á leið inn í stærri einingu með
auknu skrifræði, þar sem þin-
græðinu er vikið til hliðar, eins og
margir telja að nú sé að gerast í
Evrópu?“
Þrátt fyrir þessar efasemdir
lýsti Hjörleifur sig fylgjandi
mörgum atriðum í Efnahagsáætl-
uninni, einkum hvað varðar fyrir-
hugaða samvinnu á sviði um-
hverfismála, áform um að þróa
hið „norræna rnódel" á sviði fé-
lagsmála og áform um að auka
hin samnorræna „heimamarkað“
- að því tilskildu að fríverslun ná-
ist með fisk. Hins vegar lýsti
Hjörleifur stórum efasemdum
um virkari fjármagnsmarkað á
Norðurlöndunum og ítrekaði sér-
stöðu íslands hvað þetta varðaði.
Ljóst er af þessari samantekt
að þótt flestir eða allir hafi nú
viðurkennt mikilvægi norræns
samstarfs, þá ríkir nú ágreiningur
hér á landi, einnig innan stjórn-
arflokkanna, um hversu langt
slíkt samstarf skuli ganga, og þá
jafnframt um það hversu langt
Norðurlöndin og EFTA-ríkin
eigi að ganga í aðlögun sinni að
EB. Það fer hins vegar ekki á
milli mála, að það var þróunin
innan EB sem mótaði umræður á
þingi Norðurlandaráðs, og hún
mun einnig verða meginviðfangs-
efnið á fundi forsætisráðherra
EFTA-landanna í næstu viku.
-ólg
ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 3