Þjóðviljinn - 05.04.1989, Blaðsíða 2

FRETTIR
Áformin um varaflugvöll
Engin ákvörðun hjá Nató
Átlantshafsstjórn Nató svarar spurningum Þjóðviljans um varaflugvallarmátið. Yfirlýsingar herforingja
íNorfolk ogKeflavíkstangast verulega á við upplýsingar „varnarmálaskrifstofu“ og fullyrðingar
utanríkisráðherra
Engin ákvörðun hefur enn ver-
ið tekin um það hvort Nató
kostar hugsanlega gerð varaher-
flugvallar á Norðurlandi. Þar af
leiðandi hefur Nató heldur ekki
samþykkt að greiða svokallaða
forkönnun eins og utanríkisráð-
herra hefur haldið fram. Ekkert
er enn hægt að segja til um það
hvað flugvallargerðin kæmi til
með að kosta og talsmaður Atl-
antshafsherstjórnar Nató segist
aðeins hafa séð töluna 11 milj-
arða nefnda í íslensku blöðunum.
Mannvirki þetta yrði að sjálf-
sögðu skilgreint sem hernaðar-
mannvirki enda yrði völlurinn
kallaður Varaflugvöllur Atlants-
hafsbandalagsins.
Þetta er það helsta sem lesa má
útúr svörum Atlantshafsher-
stjórnar Nató við spurningum
sem Þjóðviljinn beindi til yfir-
manna bandaríska herliðsins í
síðasta mánuði.
Um það ieyti sem Nýtt Helgar-
blað Þjóðviljans gerði úttekt á
varaflugvallarmálinu 11. mars
leitaði blaðið meðal annars upp-
lýsinga hjá Scott Wilson, blaða-
fulltrúa Bandaríkjahers á Kefla-
víkurflugvelli. Niðurstaða þess
samtals varð sú að Wilson bauðst
góðfúslega til þess að leita eftir
formlegum svörum Atlantshafs-
herstjórnar Nató í Norfolk í
Bandaríkjunum við spurningum
um stöðu varaflugvallarmálsins.
Æðsti yfirmaður Atlantshafs-
flota Bandaríkjanna er sjálfkrafa
stjórnandi Atlantshafsherstjórn
ar Nató (SACLANT). Á friðar-
tímum er svonefndur fastafloti
Nató eini heraflinn sem þessi her-
stjórn hefur yfir að ráða, en á
stríðstímum færist allur herafli
Natóríkjanna á Atlantshafi og
við strendur þess undir stjórn
flotaforingjans bandaríska.
Samþykkt? Kostnað-
ur? Hlutdeild?
Spumingarnar vom þessar:
Hefur Norður-Atlantshafsráð-
ið eða Varnaráætlunarnefnd
Nató samþykkt að kosta gerð
varaflugvallarins?
Hver er áætlaður kostnaður
við framkvæmd forkönnunar og
hver greiðir þann kostnað?
Hvernig munu þessir 11 milj-
arðar, sem sagt er að mannvirkið
muni kosta, skiptast milli þeirra
aðila sem gangast undir að borga •
brúsann?
Svar hefur nú borist frá Nor-
folk, og sagði Wilson blaðafull-
trúi að yfirmaður herstöðvarinn-
ar í Keflavík, Eric McVadon,
hefði einnig Iesið það yfir. Svarið
er svohljóðandi:
„Við væntum þess að kostnað-
ur við forkönnun og gerð vara-
flugvallar Nató á norðurströnd
Islands verði að hluta ef ekki að
öllu leyti greiddur úr sjóðum Atl-
antshafsbandalagsins. Hins vegar
er á þessu stigi hvorki rétt né
mögulegt að ræða hugsanlegt
kostnaðarverð eða hlutfallslega
skiptingu kostnaðar þar eð málið
er ekki komið svo langt að hægt sé
Awacs-ratsjárvél yfir Stokksnesstöðinni í fylgd tveggja orrustuvéla af
F—15 gerð. Wilson blaðafulltrúi segir að þær mundu ásamt Orion-
kafbátaleitarvélunum hafa viðdvöl á hugsanlegum varaflugvelli Nató
norðanlands „þegar aðstæður krefjast þess“. (Mynd: Bandaríkjaher)
að nefna nokkrar raunhæfar
tölur.
Umfang verksins getur farið
mjög eftir því hvar flugvellinum
verður endanlega valinn staður
og það hefur aftur í för með sér að
miklu getur munað í byggingar-
kostnaði. Aðrar tölur eins og fram-
lag hvers einstaks aðildarríkis í
hinn sameiginlega mannvirkja-
sjóð geta breyst á komandi árum.
Lögð skal áhersla á að við erum
nú á fyrsta stigi málsins, er við
hefjum forkönnunina. Eftir að
forkönnuninni er lokið mun yfir-
maður herafla Nató, þ. e. æðsti
yfirmaður Atlantshafsherstjórn-
ar Nató sem aðsetur hefur í Nor-
folk í Virginíu, ákveða hvort
æskilegt eða hagkvæmt sé að
byggja varaflugvöll. Viðtökurík-
ið, Island, ákveður hvort það vill
bjóða Nató að taka þátt í slíkri
byggingarframkvæmd. Ef báðir
þessir aðilar veita samþykki sitt
hefst verkfræðivinna við að gera
áætlun um byggingu varaflug-
vallarins.“
Síðasta spurningin var um
mótuð rök af hálfu Atlantshafs-
bandalagsins fyrir hernaðarlegri
nauðsyn varaflugvallar. Og svar-
ið var þetta:
„Varaflugvöllur Atlantshafs-
bandalagsins verður notaður sem
aukaflugvöllur er flugvélar geta
snúið til sér til ef ekki cr hægt að
lenda í Keflavík eða Reykjavík
sökum veðurs. I þessu sambandi
vil ég vísa til bréfs Wörners aðal-
ritara frá 10. janúar 1989 sem
segir að á friðartímum muni ekk-
ert herlið hafa fast aðsetur á flug-
vellinum og þar verði engar
vopnageymslur. Ríkisstjórn Is-
lands mun annast rekstur flug-
vallarins og viðhald og veita al-
menna flugvallarjyónustu allan
sólarhringinn. A stríðstímum
verður flugvöllurinn til nota í
hernaðarskyni. Séð mun verða til
þess að Nató veiti fé til að kosta
byggingaframkvæmdir við flug-
vöJlinn.“
Samkvæmt þessu er þessi for-
könnun liður í upplýsingaöflun
yfirmanns Atlantshafsherstjórn-
ar Nató áður en hann tekur endan-
lega ákvörðun að höfðu samráði
við varnarmálaráðuneyti aðildar-
ríkja mannvirkjasjóðsins um
hvort hann mælir með því við
Varnaráætlunarnefnd Nató að
hún samþykki varaflugvallar-
gerðina.
Engin ákvörðun hefur enn ver-
ið tekin um það hvort Nató muni
borga forkönnunina, eins og
utanríkisráðuneytið heldur fram,
aðeins að þess sé vænst að Nató
greiði bæði könnunina og flug-
vallargerðina.
Ekkert er vitað um það hvað
forkönnunin á að kosta og enn
minna er vitað um kostnað við
I BRENNIDEPLI
sjálfa flugvallargerðina því að
engin kostnaðaráætlun hefur ver-
ið gerð og flugvellinum hefur
ekki enn verið valinn staður.
Veit ekkert
um miljarðana
Þegar Þjóðviljinn spurði Scott
Wilson nánar um 11 miljarðana
sem mjög hefur verið haldið á
lofti í varaflugvallarumræðunni
svaraði hann:
„Ég veit ekkert hvaðan þessar
tölur eru komnar. Ég hef bara séð
þær í þýðingum úr íslensku blöð-
unum.“
Svarið við spurningunni um
hernaðarþörfina er ekki mjög
skýrt. Þar er aðeins tekið fram að
á vellinum yrði ekki hernaðarlegt
starfslið og engar vopnageymslur
á friðartímum. Það segir ekkert
til um það hverskonar not Banda-
ríkjaher og Nató ætli sér að hafa
af flugvellinum að öðru leyti.
Wilson var því spurður nánar
hvort herinn mundi ekki áskilja
sér rétt til að herflugvélar hefðu
viðdvöl á varaflugveliinum þegar
henta þætti.
Blaðafulltrúinn svaraði því til
að flugvélar Bandaríkjahers, til
dæmis Awacs-vélarnar, F-15 or-
ustuþoturnar, og Orion-
kafbátarleitarvélarnar myndu
hafa viðdvöl á varaflugveilinum
þegar aðstæður krefðust þess en
hann vildi ekki meina að það yrði
með reglubundnum hætti.
Hann sagði hinsvegar að völl-
urinn yrði herflugvöllur á stríðs-
tímum. Þau orð hans er einfald-
ast að túlka þannig að völlurinn
yrði þá ekki lengur neinn „vara“-
flugvöllur, heldur yrði herflug-
vélum komið það þar fyrir, og
þaðan haldið uppi hernaðarað-
gerðum í átökum á norður-
höfum.
Hann sagðist ekki geta svarað
þeirri spurningu hvort aðildarríki
mannvirkjasjóðsins væru reiðu-
búin til að standa straum af
kostnaði við gerð borgaralegs
mannvirkis á Islandi og sagðist
aðeins geta sagt að fyrirhugað
nafn flugvallarins væri: Varaflug-
völlur Nató. Þegar hann var
spurður hvort flugvöllurinn væri
þá hernaðarmannvirki sam-
kvæmt skilgreiningu var svarið
stutt og laggott: „Já.“
Ögrun?
í ljósi þess að varaflugvallar-
málið er samkvæmt þessum
svörum Nató á algjöru frumstigi
hlýtur sú spurning að vakna hvort
það hafi verið hugsað sem bein
ögrun af hálfu Bandaríkjahers að
þrýsta á um þessa framkvæmd við
ríkisstjóm sem hefur þá yfirlýstu
stefnu að heimila engar meiri-
háttar hernaðarframkvæmdir hér
á landi.
í því sambandi er það eftirtekt-
arvert að það var einmitt Morg-
unblaðið sem fyrst blaða skýrði
frá því að til greina kæmi að gera
varaflugvöllinn í Meistaravík á
Grænlandi. Dagblað danska
kommúnistaflokksins, Land og
folk, varð síðan til þess að taka
fréttina upp eftir Morgunblað-
inu. Þessar fréttir, sem kryddað-
ar voru með fullyrðingum um að
gerð varaflugvallar mundi kosta
11-15 miljarða íslenskra króna,
vom mjög til þess fallnar að setja
KVÖLDNAMSKEIÐ í HUGARÞJÁLFUN
HUGEFLI
Bolholti 4
6. apríl kl.19.00.
Námskeiðið byggir á nýjustu
rannsóknum í dáleiðslu,
djúpslökun, tónlistarlækningum
og beitingu ímyndunaraflsins.
Með sjálfsdáleiðslu getur þú m.a.:
A Opnað aðgang að öflugustu hlut-
um undirmeðvitundarinnar.
A Náð djúpri slökun og sofnað á
nokkrum mínútum.
A Fyrirbyggt taugaspennu, kvíða
og áhyggjur.
A Hætt reykingum og ofáti.
A Auðveldað ákvarðanatöku og
úrlausn vandamála.
Námskeiðið verður haldið á hverju
fimmtudagskvöldi í 4 vikur.
Leiðb. er Garðar Garðarsson NLP
pract. Skráning og nánari
upplýsingar fást hjá
Námskeiðahald,
SÍMI:
3 00 55
Sendum bækling
ef óskað er.
Jl
ÆSIR
þrýsting á íslensk stjórnvöld um
varaflugvöll hér heima.
Þá liggur nærri að líta á bréf
Manfreds Wörners sem mjög
óviðeigandi íhlutun í íslensk mál-
efni, bæði vegna þeirra blekkinga
sem þar eru hafðar í frammi og þó
sérstaklega vegna þess að vara-
flugvallarmálið er ekki enn kom-
ið á það stig að aðalritari Nató
hafi yfirhöfuð nokkuð með það
að gera. Einsog glöggt kemur
fram í svarinu frá Norfolk er mál-
ið enn í athugun hjá herforing-
junum þar og langt frá því komið
formlega á borð pólitískrar yfir-
stjórnar hernaðarbandalagsins í
Brússel.
Rannsókn á „varnar-
málaskrifstofunni“!
Það vekur svo sérstaka athygli
við þessi svör frá Atlantshafsher-
stjórn Nató að þau stangast í
mikilvægum atriðum á við það
sem haldið hefur verið fram af
Jóni Baldvini Hannibalssyni
utanríkisráðherra og ráðuneyti
hans.
Fullyrðingum um að Nató sé
þegar reiðubúið að kosta lagn-
ingu varaflugvallar á norðan-
verðu íslandi verður ekki fund-
inn staður í svörum herstjóranna
í Norfolk, því að samkvæmt þeim
hefur sú ákvörðun enn ekki verið
tekin, - þótt ekki verði efast um
almennan vilja Bandaríkjahers
til þess.
Þær tölur sem hér hafa verið
hafðar uppi um kostnað við vara-
flugvöllinn, 11 miljarðar ís-
lenskra króna, og sýnast ættaðar
frá utanríkisráðuneytinu, eiga sér
samkvæmt svörunum frá Norfolk
enga stoð.
Þá hrekur talsmaður Banda-
ríkjahers á Keflavíkurflugvelli
með svörum sínum þær staðhæf-
ingar utanríkisráðherra á dögun-
um um að hér sé alls ekki um
hemaðarmannvirki að ræða.
Þessi svör Atlantshafsher-
stjórnar Nató og annað það sem
komið hefur í ljós um varaflug-
völl og heræfingar síðustu daga
sýna að flest það sem frá utan-
ríkisráðuneytinu kemur um þessi
mál einkennist af vankunnáttu,
undanbrögðum eða hreinum
rangfærslum.
Það er því full ástæða til að taka
undir þá kröfu Páls Péturssonar
þingflokksformanns Framsókn-
armanna á þingi í fyrradag að
gerð verði ítarleg úttekt á starfs-
háttum hinnar svokölluðu varn-
armálaskrifslofu í utanríkisráð-
uneytinu.
-m/vg
2 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN