Þjóðviljinn - 29.04.1989, Page 3
1. MAÍ
F Sigurður T. Sigurðsson
Otrúlegt óréttlæti viðgengst
- Ef það á að fara að skipta
þjóðinni enn frekar upp en orðið
er, þá nær það engri átt. Það er
svo mikið óréttlæti sem viðgengst
í þjóðfélaginu bæði í Iaunamálum
og aðbúnaði og öllum kjara- og
réttindamálum, að það er ótrú-
legt. Það versta er að það vita
allir af þessu misrétti, viðurkenna
það allir, en ekkert gerist, segir
Sigurður T. Sigurðsson, formað-
ur Verkamannafélagsins Hlífar í
Hafnarfirði.
- Launamunurinn er orðinn
tvítugfaldur og ef stefnan er sú að
auka hann enn frekar, þannig að
þeir sem halda þjóðfélaginu
uppi, eiga að sitja enn eina ferð-
ina eftir og þurfa að slást á annan
og harðvítugri máta fyrir sínu
kaupi en aðrir launþegar í
landinu, þá hljótum við að taka
upp önnur vinnubrögð. Ekki síst
gagnvart ríkisstjórn sem ætlar sér
þessi tvískipti, að láta alla sitja
við sama borð þegar á að skerða
launin en hækka síðan ákveðna
hópa þegar henni dettur í hug að
afnema kaupránið. Þessi vinnu-
brögð geta ekki gengið lengur.
Það vekur óneitanlega athygli
að Verkamannafélagið Hlíf, sem
er eitt það stœrsta í landinu, á ekki
fulltrúa íforystusveit Alþýðusam-
bandsins og Verkamannasam-
bandsins.
- Þetta eru skilaboðin sem við
fengum af síðasta þingi VMSÍ og
ASI þinginu í vetur sem leið. Þeir
kæra sig ekki um að hafa okkur
með og auðvitað erum við ekki
sáttir við slíkt. Mér skilst að þeir
séu ekki sáttir við okkar mál-
flutning, segja að ég tali of mikið
kaffiskúramál. Það er eitthvað
nýtt ef menn mega ekki segja
sannleikann um stöðu launamála
og það innan herbúða forystu
verkalýðshreyfingarinnar. Slíkt
getur varla ýtt undir árangur ef
ekki má tala út um hlutina, segir
Sigurður og kímir.
Hver er staða hreyfingarinnar.
Það virðast allir bíða, enginn er í
þeirri stöðu að geta eða vilja taka
af skarið.
- Mitt álit er það að einhver
hluti sé að bíða eftir því að rétt-
lætið sem ríkti gagnvart einum
hóp, gæti hugsanlega ríkt
gagnvart öðrum. Þegar verið er
að tala um að þröngt sé í búi og
atvinnuvegirnir þoli ekki
kauphækkun, þá eigi það sama
að gilda fyrir Jón og séra Jón. Nú
fá opinberir starfsmenn hækkun
og ætli ráðherrarnir okkar bæði
úr Alþýðubandalaginu og öðrum
flokkum fái það ekki metið sam-
kvæmt úrskurði Kjaradóms. Ef
það á að leika þennan leik þá för-
um við bara í hungurleik við
hyskið. Við verðum að fara að
taka af skarið.
- Ég sé ekki aðra leið eins og
staðan er núna en að Hlíf og
Dagsbrún taki höndum saman og
leiði þessa baráttu. Það er búið
að stilla mönnum upp við vegg og
það fyrir löngu síðan með eilífum
yfirlýsingum um að það verði að
lækka launin. Og ekki bara það,
heldur hafa verið kaupránslög í
gildi lengstan hluta síðasta samn-
ingatímabils. Þegar þeim er síðan
aflétt koma ráðherrar og halda
áfram sama söngnum, það verður
að lækka kaupið. Þetta eru menn
með 300 þús. króna laun sem eru
að tala um vandann sem stafar af
launum þeirra sem hafa um 30
þús. krónur á mánuði.
- Það verður að segjast eins og
er að hljóðið er frekar dauft í fé-
lagsmönnum. Það er að mörgu
leyti skiljanlegt. Það er búið að
keyra fólkið niður. Launin
hrökkva varla fyrir brýnustu
nauðsynjum, hvað þá afborgun-
um af okurlánum vegna húsnæð-
iskaupa. Fólk á ekki mikið eftir
þegar það hefur þrælað allan sól-
arhringinn. Þetta er vítahringur
sem erfitt er að komast út úr en
það verður að rjúfa hann.
Matarreikningarnir eru hér
svimandi háir. Þekkist trúlega
hvergi annað eins í heiminum.
Verkalyðsleiðtogar
teknir tali á 1. maí
Björn Grétar Sveinsson
Baráttuhugurinn vex frá degi til dags
„Fyrr í vetur var lítill hugur í
fólki, það var svona hálf domm
vegna ástandsins í atvinnumálum
einsog það horfði við í kringum
áramótin. Fólk var reiðubúið að
taka tillit til efnahagsástandsins
en nú er bara búið að ofbjóða því
svo hrikalega að baráttuhugur
þess fer vaxandi dag frá degi. Því
veldur ekki síst sú óbilgirni at-
vinnurekenda að fallast ekki einu
sinni á að verkafólk fái samskon-
ar hækkun og félagar BSRB. At-
vinnurckendur geta ekki reitt sig
á langlundargeð manna öllu
lengur,“ sagði Björn Grétar
Sveinsson, formaður verkalýðs-
félagsins Jökuls á Höfn á Horna-
firði, í l.maí spjalli við Þjóðvilj-
ann.
„Við höfum haft hér tíða
vinnustaðafundi og það fer ekki á
milli mála að fólk er reiðubúið að
slást fyrir hærra kaupi fyrst at-
vinnurekendur skiija ekkert ann-
að. En það er alveg ljóst að verði
farið í verkföll munu kröfurnar
1L gjörbreytast, þá munum við
sprengja þennan BSRB ramma í
loft upp.
Dagsbrúnarfundurinn lýsir
móralnum vel, það er hugur í
fólki. Annað er náttúrlega uppi á
teningnum þar sem er atvinnu-
leysi en við getum ekki beðið
lengur eftir atvinnurekendum.
Það hefur átt sér stað 15% til-
færsla á launum frá verkafólki í
þessu þjóðfélagi en þrátt fyrir
það erum við reiðubúin að gang-
ast inná gerð varnarsamnings
einsog BSRB samningurinn er
óneitanlega. Atvinnurekendur
hafna jafnvel þessu og er það
með eindæmum ósvífið.“
Þú átt sem sé von á því að átök
geti orðið mjög hörð?
„Já, ef ekki verður samið í
næstu viku (l.-6.maí) stefnir í
mjög harða vinnudeilu. En það
væri með ólíkindum ef atvinnu-
rekendur færu útí slíkt vegna
þessarar lágu krónutölu. Hvað
býr eiginlega að baki? Eru þeir
reiðubúnir að leggja allt undir
vegna 2000 króna hækkunar eða
á að hrekja ríkisstjórnina frá
völdum hvað sem það kostar?"
Nú hefur mikið verið rœtt um
kjarajöfnuð í þjóðfélaginu og að
BSRB samningurinn sé á slíkum
nótum. Hvernig finnst þér að best
mœtti stuðla að jöfnuði?
„Það er náttúrlega skref í þá átt
að semja um krónutöluhækkanir.
En allir taxtar Verkamannasam-
Vilborg Þorsteinsdóttir
Viljum sömu réttindi og BSRB
„Við í verkalýðshreyfingunni
verðum að sækja fram að því
marki að fá það sama og BSRB
fékk í samningum sínum við rík-
ið. Þetta er ný og annarskonar
staða en yfirleitt áður þegar hin
almenna verkalýðshreyfing hefur
gengið á undan í kjaradeilum og
samið en samningar ríkisins og
BSRB siglt síðan í kjölfarið,“
sagði Vilborg Þorsteinsdóttir, for-
maður Verkakvennafélagsins
Snótar í Vestmannaeyjum, í sam-
tali við 1. maí blað Þjóðviljans.
Vilborg kvaðst eiga von á því
að það þyrfti jafnvel að fara í hart
til þess að ná þessu fram en þær
Snótarkonur væru ekki búnar að
ræða baráttuaðgerðir til hlítar.
Hún ætti ekki von á öðru en að
þær tækju þátt í aðgerðum sem
almenn samstaða væri um í
verkalýðshreyfingunni en þær
myndu ekki „draga vagninn eins-
og í fyrra.“
Finnst þér að verkalýðshreyf-
ingin eigi að taka virkari þátt í
almennri umrœðu og stefnu-
mótun ( þjóðfélaginu?
„Það er vitaskuld verið að ræða
slíka hluti í röðum hreyfingarinn-
ar en það er spurning hvers
megnug hún sé til að auka umsvif
sín í þjóðfélaginu þegar hún á
mikið óunnið á þeim vettvangi
sem hún hefur þegar haslað sér
völl á. Þar á ég td. bara einfald-
lega við jafnrétti á milli fólks sem
vinnur sörnu eða afar svipaða
vinnu en er annarsvegar í BSRB
og hinsvegar í verkalýðsfélögum.
Það er sláandi hve mikill munur
er á ýmsum grundvallarréttind-
um fólks í þessum félögum og það
er afar brýnt verkefni að félagar í
verkalýðshreyfingunni öðlist
sama lífeyrisrétt, fæðingarorlof
og veikindarétt og félagar í
BSRB. Þetta er hið nærtæka
verkefni þótt vitaskuld sé einnig
brýnt að hreyfingin sé með á nót-
unum í umræðu td. um Evrópu-
bandalagið og hugsanlega flutn-
inga vinnuafls milli landa og því
hvernig skipta eigi síminnkandi
þjóðarköku."
Hvernig horfir ástand atvinnu-
mála við fólki í Vestmannaeyj-
um?
„Það hefur verið næg vinna í
Eyjum alveg frá því í haust, meira
að segja yfirvinna á köflum í
fyrsta skipti í mörg ár. En það eru
ýmsar blikur á lofti í þeim efnum,
það er rætt um vélvæðingu í fisk-
vinnslunni og gámaútflutningur
ferskfisks hefur verið einna mest-
ur frá Vestmannaeyjum. Einnig
eru menn alltaf að velta fyrir sér
hagkvæmninni af frystitogurum.
Þetta þrennt veldur því að verka-
fólk sem veltir þessum málum
fyrir sér er nokkuð uggandi um
atvinnu sína. Setji maður sig í al-
gjörar svartsýnisstellingar þá
blasir bara auðnin við vegna
tækniþróunarinnar.
Menn hafa sagt sem svo að
verkamenn hafi einnig fyllst böl-
móði þegar tæknin leysti skófl-
una af hólmi en þá hafi þeir ein-
faldlega farið að gera eitthvað
annað. En það er bara ekki um
svo auðugan garð að gresja í at-
vinnumálum í svona sjávarplássi
einsog Vestmannaeyjum. Hér er
fiskvinnslan undirstaða alls. En
þetta er kannski svartagallsraus á
1. maí. Égbiðykkurfyrirkveðjur
til íslensks verkafólks í tilefni
dagsins!"
ks
bandsins eru svo lágir að það er
ekki rætt um að jafna kjör manna
sérstaklega innan þess. Hitt er
svo annað mál að til lengri tíma
litið mætti ná fram jöfnuði í
þjóðfélaginu með tilstyrk ríkis-
valdsins, td. í gegnum trygginga-
kerfið og skattakerfið. Verka-
lýðshreyfingin þarf að hafa hönd í
bagga með þessu, ég nefni ma.
upptöku virðisaukaskatts um
áramótin í 2-3 þrepum, nýtt
skattaþrep á hátekjufólk og hærri
skattleysismörk lægri tekna.
En tímaskortur veldur því að
þetta er ekki í deiglunni nú í
augnablikinu heldur skammtíma-
samningur á sömu nótum og
BSRB samningurinn. Síðar mun-
um við leggja meiri vinnu í skatt-
amálin.“
En hvernig metur þú stöðu og
hlutskipti verkalýðshreyfingar-
innar í þjóðfélaginu, svona
burtséð frá vinnudeilu augna-
bliksins?
„Verkalýðshreyfingin er lif-
andi afl í samtímanum þótt vita-
skuld megi færa eitt og annað í
betra horf. Hún mætti til dæmis
■ leggja mun meiri vinnu í stefnu-
markandi atriði sem ná til lengri
tíma. Og skipulagslega er hún
ékki nógu sterk.
Samsetning vinnuhópa hefur
breyst gríðarlega á örfáum árum
en menn hafa ekki lagað sig nægi-
lega vel að þeirri staðreynd. Það
verður stöðugt flóknara mál að
ná samstöðu þótt fáránlegt sé að
túlka öll skoðanaskipti sem
grundvallarágreining eða jafnvel
klofning.
Verkafólk er enn stéttvíst eins-
og Dagsbrúnarfundurinn sýnir,
þar fylla menn kvikmyndahús kl.
1 á virkum degi. Þetta höfum við
einnig reynt hér í minni sveit og
fyllt félagsheimili í miðjum
vinnutíma á rúmhelgum dögum.
Það má ef til vill segja að hjá
verkalýðshreyfingunni snúist
umræðan of mikið um baráttu-
mál líðandi stundar og að meiri
gaum þyrfti að gefa framtíðarsýn,
auknum jöfnuði og skiptingu
þeirra verðmæta sem verkafólk
skapar með vinnu sinni. Það er
fáránlegt að fjármagnseigendur á
gráa markaðinum, í bönkum og
einnig í verkalýðshreyfingunni
skuli vera þeir einu í þessu
þjóðfélagi sem hafa allt sitt á
hreinu."
Eitthvað að lokum?
„Já að lokum vil ég óska ís-
lensku verkafólki til hamingju
með baráttudaginn!“
ks
ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 3
SUMARTÍMI
Vinsamlega athugið
að skrifstofur okkar verða opnar
frá kl. 8:00 til kl. 16:00 frá 2. maí nk.
SAMVINNU
TRYGGINGAR
ARMULA3
1
Ragnhildur Guðmundsdóttir
Kjarasamningar
em eilífðarmál
Ástásðan er m.a. sú að við erum
að rembast við að halda uppi
bændaþjóðfélagi, sem að stórum
hluta er tóm endaleysa. Ég held
að það hljóti að vera krafa okkar
númer eitt að ná niður verðlagi á
matvörum. Við getum ekki hald-
ið uppi einhverri tilbúinni
„bændastétt“ hér á íslandi með
því að banna innflutning á kjúk-
lingum, eggjum og kartöflum.
Þessar greinar eru ekki neinn
landbúnaður heldur framleiðslu-
iðnaður. Það eru örfáir aðilar
sem gína yfir markaðnum og hafa
allt sitt á þurru. Það verður að
snúa þessari öfugþróun við.
- Á okkar félagssvæði eru
núna um 150 manns án atvinnu
og það er mun verra ástand en
þekkst hefur um langt árabil. Það
vekur þó sérstaka athygli að þetta
slæma atvinnuástand er í allt öðr-
um greinum en áður hefur
þekkst. Það er ekki bágborið
ástand í venjulegri verkamanna-
vinnu, fiskvinnslu eða hafnar-
vinnu, heldur fyrst og fremst í
þjónustugreinum. Það var tíma-
bundið atvinnuleysi hjá okkur í
vetur vegna gæftaleysis, en það
hefur allt blessast. Ég veit ekki
hvernig hlutirnir þróast, en eins
og ástandið hefur verið síðustu
misserin bæði á vinnumarkaðin-
um, innan verkalýðshreyfingar-
innar og ekki síst um vinnubrögð
stjórnvalda gagnvart launafólki,
þá get ég ekki verið bjartsýnn,
segir Sigurður T. Sigurðsson.
-Ig-
- Ástandið í dag leggst ekkert
of vel í mig en hins vegar er það
undir okkur sjálfum komið
hvernig við stöndum að undir-
búningi næstu kjarasamninga.
Það er verkefni sem við þurfum
að snúa okkur að strax en ekki
einhvern tíma í sumar og þýðir
ekki að slá slöku við í þeim efn-
um. Það segir sig nefnilega sjálft
að það gengur ekki að fólk þurfi
að þræla myrkranna á milli til að
hafa í sig og á og geti ekki lifað
mannsæmandi lífi í þjóðfélagi
sem við kennum við velferð",
segir Ragnhildur Guðmundsdóttir
formaður Félags íslenskra síma-
manna og varaformaður BSRB.
Þó að kjarasamningur BSRB
við ríkið hafi verið notaður sem
viðmiðun við gerð kjarasamn-
inga hjá öðrum stéttarfélögum er
ýmislegt í honum sem formaður
Félags íslenskra símamanna er
ekki ánægð með og sem brýnt
verður að taka til endurskoðunar
þegar undirbúningsvinna hefst á
fullu við gerðs nýs kjarasamnings
á grunni þess sem nýlega var
gerður og samþykktur hjá að-
ildarfélögum BSRB.
- Að sjálfsögðu var BSRB-
samningurinn skref framá við en
að mínu mati og margra annarra
eru kjarasamningar eilífðarmál
sem taka í raun aldrei enda. En
núverandi samningur hefur þann
kost að hann opnar möguleika á
því að búa til nokkurn veginn
tryggan grunn til að byggja næstu
kjarasamninga á. En ef einhver
árangur á að nást í haust verðum
við að hefjast handa strax en ekki
geyma það til síðsumars því það
er svo geysilega margt sem við
þurfum að huga að áður en kem-
ur að næstu samningalotu, jafn-
framt því sem við verðum að
ganga staðfastlega fram í því að
ríkisstjórnin standi við þau loforð
sem hún gaf þegar við samþyk-
ktum að ganga til samninga við
ríkið.
- Þá finnst mér að verkalýðs-
hreyfingin eigi að láta mun meira
til sín taka við mótun þjóðfélags-
ins frá því sem nú er því það er
mjög margt sem þarf breytinga
við. Ennfremur finnst mér það
algjör óhæfa að fjármagns-
eigs-endur geti makað krókinn á
meðan við hin þurfum að herða
sultarólarnar svo ekki sé talað um
auðsöfnun til sífellt færri aðila
sem bitnar í auknum mæli á
landsbyggðinni. Landsmenn eiga
að hafa jöfn tækifæri til
menntunar og atvinnu án tillits til
búsetu en þetta hefur raskast til
muna eftir því sem fjármagnið
hefur streymt í æ ríkara mæli
hingað á suðvesturhornið frá
undirstöðuatvinnuvegunum.
- Á mánudaginn er 1. maí og
hann er í mínum huga fyrst og
fremst baráttudagur en ekki há-
tíðisdagur. Jafnframt er hann
dagur samstöðu þar sem fólk
kemur saman til að sýna félags-
legan þroska og berjast fyrir
bættum kjörum og fylgja því síð-
an fast eftir með öllum tiltækum
ráðum“, sagði Ragnhildur Guð-
mundsdóttir.
-grh
Sjómannadagssamtökin eiga héifrar atdar starfað baki.
Meöal heistu baráttuméía þeirra, er aö minnast sjómanna
sem farast afslysförum, vinna að slysavömum a sjó
og búa sjómönnum, sem öörum öryggi a æv:kvoidinu.
Vistmenn víðsvegar að af landinu hafa notið athvarfs
og umönnunar á Hrafnistuheimiíunum
í fíeykjavtkog Hafnarfirði. Sjomannadagssamiökin
hafa.ávailt verið / forysiu i bvocinau dvaiarh&mua
Og enn heldur starfid afram.
Markviss endurnýjun fer nú fram a Hrafnistu í Reykjavík.
í nóvember veröa teknar i notkun 28 verndaðar þjónustuíbúdir
við Naustahlein, í næsta nágrenni vid Hrafnistu i Hafnarfirði.
Þessar íbúðir sem hinar fyrri við Boðahlein njota þjónustu
og öryggis dag og nótt frá Hrafnistuheimilinu.
Á komandi sumri verður hafist handa um byggingu
slíkra íbúöa á vesturloð Hrafnistu i Reykjavík.
Þörfin fyrir fleiri dvalar- og hjúkrunarheimili fyrir aldraða
með nútíma þjónustu er síst minni nú en áður.
svo er einnig um sjúkrarými aldraðra.
Verndaðar þjónustuibuðir eins og samtök okkar byggja,
draga úrþessari þörf, enda fylgja þeim þjónusta og öryggi.
Hagnaður Happdrættis DAS rennur oskiptur til
velferðarmala aldraðra.
Miði í Happdrætti DAS er framlag i þagu allra
landsmanna - fyrr eða síðar.
Eflum stuðnina við aldraða.
Miði á mann fytir hvem aldraðan