Þjóðviljinn - 04.05.1989, Blaðsíða 5

FRETTIR
Nesjavallaveita
Práfun
hraðað
Sigurjón Pétursson:
Kostnaðarauki 20-30
miljónir
- Ákveðið hefur verið að flýta
prófunum á Nesjavallaveitu og
fyrir vikið varð að taka viðbótar-
lán í ár sem ella hefði verið tekið á
næsta ári, sagði Sigurjón Péturs-
son, borgarfulltrúi Alþýðu-
bandalagsins, við Þjóðviljann í
gær er hann var inntur skýringa á
efni Tímafréttar um að framlag
til Hitaveitu Reykjavíkur hefði
verið sem næst tvöfaldað frá því
sem ákveðið var í fjárhagsáætlun
fyrir skemmstu.
í Tímanum er haft eftir Sig-
rúnu Magnúsdóttur, borgarfull-
trúa Framsóknarflokksins, að
borgarstjórnarmenn hefðu
„heyrt það utan að sér“ að Hita-
veitan fengi 500 miljónir en ekki
270 einsog stendur svart á hvítu í
2 mánaða gamalli fjárhagsáætlun
borgarstjórnar.
Sigurjóni sagðist svo frá að
áætlunum um að reyna og full-
prófa Nesjavallaveitu síðla
hausts 1990 hefði verið breytt
vegna upplýsinga um að válynd
vetrarveður gætu sett strik í
reikninginn og valdið tjóni uppá
hundruð miljóna.
Prófun hefði verið flýtt til þess
að komast hjá áhættu en það
hefði orðið til þess að lán sem slá
átti næsta ár var slegið í ár.
Kostnaðarauki væri 20-30 milj-
ónir en borgarráðsmenn hefðu
verið á einu máli um nauðsyn
hröðunar á fundi sínum í fyrra-
kvöld.
ks
BHMR
Misskilinn
hlátur
Fundurinn í
Sóknarsalnum
dregur dilk á eftirsér.
Sókn: Hrokafullar
yfirlýsingar
Hláturviðbrögð háskólamanna
við samanburði fjármálaráð-
herra á kjörum einstæðra Sókn-
arstúlkna og háskólamenntaðra,
á átakafundinum í Sóknarsalnum
í fyrradag, hefur vakið mikla
reiði hjá Sóknarféiögum.
Stjórn HÍK gekk á fund for-
manns Sóknar í gær og vildi
leiðrétta misskilning vegna við-
bragða fundarmanna. Þeir hafi
ekki verið að gera lítið úr Sókn-
arkonum heldur lýsa vanþóknun
sinni á því að ráðherra skyldi
ítrekað beita fyrir sig láglauna-
konum og einstæðum mæðrum til
þess að verja láglaunastefnu
ríkisstjórnarinnar, eins og segir
orðrétt í yfirlýsingu sem kynning-
arnefnd BHMR sendi síðan frá
sér í gærdag.
Stjórn Sóknar hélt fund um
málið síðdegis í gær og ályktaði
þar sem segir m.a. að yfirlýsingar
háskólamanna um að 7 ára há-
skólanám sé ekki sambærilegt við
stöðu Sóknarkvenna lýsi hroka
sem þær Sóknarkonur geti ekki
skilið.
Frá fundi HÍK með fjármálaráðherra í fyrradag. Varð Sóknarsalurinn vettvangur vinslita kennara við
Alþýðubandalagið?
Verkffallshtti í BHMR
- sviðalykt í Allaballa
Að undanskildu verkfalli
BHMR hafa kjarasamningar í
vor verið gerðir innan þess
ramma sem ríkisstjórnin gat gert
sér vonir um, og tiltölulega átaka-
laus gangur þeirra - miðað við
aðstæður allar - hefur sjálfsagt
orðið stjórnarandstæðingum
vonbrigðamál. Sérstaklega Sjálf-
stæðisflokknum sem virðist
byggja vonir sínar á því að
vinstristjórnin nú geri allar sömu
skyssur og vinstristjórnirnar þá
og þaráður.
f fréttaskýringu í gær sagði
fréttastjóri Alþýðublaðsins
þannig að samningarnir væru
„mikill sigur fyrir ríkisstjórnina.
Að óbreyttu ætti stjórnin að lifa
a.m.k. ár til viðbótar, fram að
næstu samningahríð."
Þó er enginn ánægður með
samningana. Þá er að vísu hægt
að túlka jákvætt að því leyti að
einkum hefur verið samið í hag
láglaunafólki, og fjölmennar
kvennastéttir hafa fengið kjara-
bætur og náð mikilvægum rétt-
indaáföngum, - lífaldursreglan er
til dæmis áfangi að fullri viður-
kenningu á reynslu og þroska við
heimilisstörf og barnauppeldi.
En á margan hátt eru samning-
arnir einsog óútfyllt ávísun.
Ríkisstjórnin sem kennir sig við
félagshyggju hefur beðið samtök
launafólks um tíma og aðstoð við
að koma samfélaginu aftur á kjöl-
inn, og bæði BSRB og ASÍ hafa
metið stöðuna þannig að hags-
munir launamanna krefðust þess
að þessi leið yrði reynd.
BHMR sér
Ein fjölmenn samtök hafa
hinsvegar af ýmsum ástæðum
neitað þessari ósk, - BHMR,
þarsem flest félögin ljúka í dag
fjórðu verkfallsvikunni. Það þarf
kannski ekki, en er þó ekki á-
stæðulaust að benda á að hvað
sem líður aðstæðum, tímasetn-
ingu, stöðumati og forystuhæfi-
leikum í verkfalli BHMR var for-
saga máls töluvert önnur hjá að-
ildarfélögum þess en öðrum sam-
tökum launamanna, og þurfti
ekki út af fyrir sig að koma á óvart
að harkan yrði þar meiri en ann-
arstaðar. Hinsvegar spáðu fáir
því fyrir mánuði að verkfallið
yrði jafn langvinnt og grimmilegt
og raun er nú orðin á.
Tveir einstæðir fundir á viku-
fresti í Sóknarsalnum hafa beint
augum að beinum pólitískum
áhrifum verkfallsins, og þá eink-
um fyrir stjórnmálaflokk tilboð-
inna fundargesta, Alþýðubanda-
lagið.
Það var ljóst, sérstaklega á
síðari fundinum með Ólafi Ragn-
ari Grímssyni, að tilfinningar hjá
þeim kjarna sem leiðir verkfallið
eru orðnar örar, og að margir í
forystu hreyfingarinnar snúa á-
róðursvopnum sínum að Alþýðu-
bandalaginu og formanni þess
fyrst og fremst.
Fjármálaráðherra hefur á móti
verið ódeigur við að axla ábyrgð á
kjaradeilunni ríkismegin, og
reyndar fengið fyrir það gagnrýni
innan flokks síns. Þar segja sumir
að hann hafi átt að beita meira
fyrir sig embættismönnum einsog
fyrri fjármálaráðherrar hafa gert,
og aðrir - þar á meðal pólitískir
félagar Ólafs Ragnars í röðum
BHMR - segja að hann hafi um
of tekið á sig þá ábyrgð sem ætti
að veraallrarstjórnarinnar. Þeim
mun heldur að úrbótaloforðin
sem veifað er af BHMR eru
meira og minna undirrituð af for-
ingjum úr fyrri stjórnum, þar á
meðal nokkur af hinum kattlið-
uga núverandi forsætisráðherra.
í BRENNIDEPLI
Baráttuhitinn hjá BHMR er
farinn að valda sviðalykt innan-
flokks í Alþýðubandalaginu.
Um það eru nokkur glögg
dæmi. Fyrst auðvitað miðstjórn-
arfundurinn kvöldið áður en
BHMR-félögin lögðu niður störf
hófst þarsem afstaða til verk-
fallsins blandaðist við gamlan
ágreining um stjórnarþátttökuna
og ennþá eldri ágreining „arm-
anna“ um markmið, stíl, leiðir og
persónur.
Allra síðustu daga er svo til
þess að taka að almennur fundur
flokksfélagsins á Ólafsfirði sendi
frá sér ályktun þarsem ekki er að-
eins tekin afstaða með BHMR
heldur fjármálaráðherra for-
dæmdur. Frá því var skýrt í út-
varpi að Steingrímur J. Sigfússon
hafi verið á þeim fundi, sem jók
dramatískan þunga fréttarinnar,
en Steingrimur mun að vísu ekki
hafa átt hér hlut að máli.
Þá er það til marks um sviða-
lyktina að stjórn Alþýðubanda-
lagsfélagsins í Reykjavík hafði
ákveðið fyrir 1. maí að ekki væru
aðstæður til þess að félagið tæki
þátt í atburðum þess dags, og
hefði það verið í fyrsta sinn frá
stofnun að ekki væri að spyrja
tíðinda af félaginu í höfuðborg-
inni á baráttudegi verkalýðsins.
Ákvörðun stjórnarinnar var svo
endurskoðuð á síðustu stundu að
bestu manna yfirsýn. Á Akureyri
var hinsvegar ekkert um að vera á
vegum flokksfélagsins.
Áhrif á flokkinn af BHMR-
verkfalli með þátttöku HÍK gegn
stjórn þarsem fjármálaráðherra
er Alþýðubandalagsmaður liggja
nokkurn veginn í augum uppi, og
samræður við ýmsa verkfalls-
menn benda til að einmitt sú
staða hafi glætt vonir BHMR-
félaga um árangur. Menn hafi í
fyrsta lagi vonast til að slíkur
mundi hafa betri skilning en aðrir
á kröfunum, og í annan stað ein-
faldlega talið að formaður Al-
þýðubandalagsins gæti ekki leyft
sér að standa í verkfallsátökum
við HÍK og aðra svipaða hópa.
Þetta hefur farið á annan veg, -
og fjármálaráðherrann átti að
sínu leyti léttan leik að benda á
hæpnar hugmyndaforsendur
markaðslaunakröfunnar á fund-
inum í Sóknarsalnum. Og ekki er
síður eðlilegt að hann spyrji af
hverju hann og Svavar Gestsson
verðskuldi ekki það traust sem
öðrum var áður sýnt svo ríkulega.
Allaballafylgið
Tengsl flokksins við verkfalls-
hópana koma skýrt fram í athug-
un þeirra í Félagsvísindastofnun
kringum síðustu kosningar *> þar-
sem reynt er að rýna í fylgi flokk-
anna eftir ýmsum markalínum.
Þar kemur til dæmis fram að 19%
háskólamenntaðra kjósenda
krossuðu við Alþýðubandalagið,
á móti 9-14% í öðrum
menntunarhópum.
Þar er líka reynt að skipta eftir
starfssviði og fær flokkurinn þar
besta niðurstöðu (að undanteknu
vænu hlutfalli sjómanna) hjá
annarsvegar ófaglærðu verka-
fólki, 16%, hinsvegar hjá
menntuðum þjónustustéttum,
17%, á móti 7-10% í öðrum
starfshópum.
Og Alþýðubandalagið telst
fyrir tveimur árum hafa haft að-
eins um 10% fylgi þeirra sem
tengjast almennum vinnumark-
aði, en heil 19% í opinbera geir-
anum - og verður þá að taka tillit
til þess að kosningamar ‘87 voru
þær verstu í sögu flokksins.
Greinarhöfundar komast
raunar að því að sterkustu fylgis-
hópar Allaballa séu einkum
tvennskonar, annarsvegar
menntafólk, margt í opinberri
þjónustu, hinsvegar ófaglært
verkafólk. í hópum þarna á milli
sé fylgið svo minna og ótraustara.
Því er svo við að bæta að hluti
virkra flokksmanna úr hópi há-
skólamenntaðra opinberra
starfsmanna, einkum kennara, er
mun meiri en þetta hlutfallsfylgi
segir til um, og það kemur því
ekki á óvart þótt titrings gæti í
flokknum, og má kannski segja
að miðað við þær aðstæður sem
tölurnar að ofan lýsa sé skjálftinn
furðu lítill.
Þar kemur auðvitað til að þótt
kennarar og aðrir BHMR-hópar
séu flokknum gramir er al-
mannaálit síst í óhag Ólafi Ragn-
ari og flokki hans, og í flokksfor-
ystunni hafa ekki komið upp al-
varlegar ágreiningsraddir um
vinnubrögð í kjaradeilunum. Að
fallast á kröfur BHMR um tafar-
laus markaðslaun eftir BSRB-
samningana var pólitískt útilokað
gagnvart bandalaginu og nýjum
formanni þess, og hefði að auki
spillt verulega horfum hjá ASÍ á
samkomulagi.
Af samtölum, bæði við
BHMR-menn og reynda flokks-
menn, má ráða að búist er við að
verkfallið dragi eftir sér mikinn
dilk, hvernig sem það fer. Að
verkfallsmenn verði lengi að
jafna sig félagslega og pólitískt,
og flokkurinn að sínu leyti líka -
þótt fjármálaráðherrann Ragnar
Arnalds hafi áður staðið í sporum
Ólafs Ragnars. Flestir búast við
táknrænum úrsögnum í stfl við
yfirlýsingu eins BHMR-félaga í
auglýsingu í Þjóðviljanum í gær.
Ekki ber þó á slíku enn að neinu
ráði að sögn framkvæmdastjóra
flokksins, Kristjáns Valdimars-
sonar.
Allt annað en ‘84
Gagnrýnendur innan flokks-
ins, til dæmis á miðstjórnarfund-
inum í aprflbyrjun, bentu á til-
veru Álþýðubandalagsins í
BSRB-verkfallinu sem víti til
varnaðar. Þar skynjuðu verk-
fallsmenn ekki afstöðu flokksins
sem stuðning við sig, og ASÍ-
megin var hik forystunnar túlkað
sem veikleiki.
Alþýðubandalagsmaður sem
man tvenna tfma og gekk upphaf-
lega til liðs við Sameiningarflokk
alþýðu fyrir austan sagði í rabbi
um daginn að haustið 1984 hefði
flokkurinn í rauninni leyst upp,
og væri þangað að leita róta þess
vanda sem síðan hefði hrjáð
flokkinn.
Þótt mörgum flokksmanni
þyki vægast sagt óþægilegt að
vera komnir í klemmu milli verk-
fallsmanna og flokksráðherra er
þess varla að vænta að BHMR-
verkfallið hafi nein ámóta ör-
lagaáhrif á Alþýðubandalagið og
BSRB-slagurinn ‘84. Flokkurinn
hefur nú mótandi áhrif á kjara-
málin og getur boðið almenningi,
launamönnum og stuðnings-
mönnum sínum að spyrja að
leikslokum þegar ofsi vopnavið-
skiptanna er af runninn.
Menntasóknin í hættu
Það getur allt gerst enn í
BHMR-verkfallinu, og engan
veginn útséð um afleiðingamar
fyrir Alþýðubandalagið. Staðan
er þó ennþá metin þannig innan
flokksins að ekki sé ástæða til að
óttast um fylgið að neinu ráði.
Fylgi skiptir miklu, en margir
hugsandi Alþýðubandalagsmenn
hafa nú um stundir meiri áhyggj-
ur af afleiðingum verkfallsins
fyrir samstöðu launamanna, og
áhrif þess á baráttustöðu opin-
berra starfsmanna í framtíðinni.
Mestar áhyggjur geta svo
kennarar og stuðningsmenn Al-
þýðubandaíagsins átt sameigin-
legar. Nefnilega þær að langvinnt
verkfall verði til að hamla þeirri
sókn um menningu og menntir
sem flokkurinn lítur á sem eitt
höfuðverkefna sinna í ríkisstjóm-
inni. Það væri mikið slys. -m
*> Ólafur Þ. Harðarson og Gunnar
Karlsson: The Icelandic Parliamentary
Eiection of 1987, Electoral Studies
(1987), 6:3, 219-234.
Alþýðubandalagsmönnum líður undarlega í
klemmunni milli verkfallsmanna og
formannsins ífjármálaráðuneytinu.
Kennarar heitir og hafa stór orð umflokkinn.
Alliballi kann að tapa menntamannafylgi, en
áhyggjur innanflokks eru meiri afúrslitum
deilunnar-og áhrifum hennar á
framfarasókn menntamálaráðherra
ÍV .NÓPViMINN -.SÍBA 5