Þjóðviljinn - 01.06.1989, Blaðsíða 4

þJÓÐVILJINN
Málgagn sósíalisma, þjóðfrelsis og verkalýðshreyfingar
KLIPPT OG SKORIÐ
Leki í keraldinu
Starfsmenn og lesendur Þjóðviljans standa um þessi
mánaðamót frammi fyrir enn einum tímamótunum á ritstjórn
blaðsins.
Kollveltur í útgáfunni og ör mannaskipti við yfirstjórn Þjóð-
viljans síðari ár eiga sér ýmsar ástæður sem óvarlegt er að
einfalda um of, ætli vinir blaðsins og vandamenn í alvöru að
vinna sig útúr vandanum.
Hinsvegar er löngu kominn tími til að aðstandendur Þjóð-
viljans verði samtaka um að haga útgáfunni í samræmi við
ákveðnar nútímastaðreyndir.
Ein þeirra er sú að íslenskt samfélag hefur á undanförnum
árum og áratugum tekið miklum stakkaskiptum. Dagblaði
sem reynir að feta í þau marxísku fótspor að láta sér ekki
nægjaað lýsaheiminum heldursetursérjafnframt aðbreyta
honum, - slíkum fjölmiðli er það jafngildi dauðadóms að
taka ekki þátt í samfélagsþróuninni með innri breytingum og
stöðugri endurnýjun.
Á ritstjórn Þjóðviljans hefur skilningur á þessu verið fyrir
hendi bæði fyrr og síðar, einsog sjá má af því að á þessum
áratug - sem og hinum fyrri - hefur Þjóðviljanum tekist að ná
frumkvæði og kynna nýjungar á ákveðnum sviðum og
jafnvel haldið þar forystu meðal fjölmiðla um hríð.
Málstaður sósíalisma, þjóðfrelsis og verkalýðshreyfingar
hefur átt sér traustan hljómgrunn fyrr og síðar. En faglegur
styrkur á ritstjórn Þjóðviljans á ekki síðri þátt í því að áhrif
blaðsins hafa verið miklu meiri en tölur um síðufjölda,
mannahald og rekstrarafkomu segja til um. Baráttuhlutverk-
ið sem Þjóðviljinn hefur gegnt á vegum vinstrimanna hefur
við erfiðar aðstæður eflst af þeirri djörfu og fjölbreytilegu
blaðamennsku sem hefur einkennt Þjóðviljann þegar best
hefur látið.
Blaðið hefur á þeim stundum sannað að fjölmiðill getur
gert hvort tveggjá í senn, verið annarsvegar áreiðanlegur
sendiboði og félagi lesenda sinna og hinsvegar beitt vopn í
átökum um stjórnmál og lífsviðhorf. í þessari samtvinnan
hefur falist lífsgrundvöllur Þjóðviljans. Blaðinu hefur aldrei
komið til hugar að fela sig á bakvið „óhæði“ gagnvart arð-
ráni, óréttlæti og atlögum að íslenskri tilveru.
Hitt verða menn að gera svo vel að koma auga á: þeir
tímar eru liðnir - hafi þeir nokkurntíma átt sér stað - að
dagblað geti haldið trúnaði við lesendur sína og jafnframt
verið einber hátalari fyrir flokksforystu, hvort sem hún er ein
eða tvíein, samvirk eða margföld.
Við svoleiðis blað vill enginn binda sitt trúss, - hversu
glæsileg sem fortíð þess kann að vera, hvaða persónulegar
og pólitískar tilfinningar sem nafn þess kann að vekja með
einstaklingum og kynslóðum. Skapandi olnbogarými er
forsenda árangurs í allri fjölmiðlun, og fyrir pólitískt dagblað
sem í senn reynir að skilja og skýra er ritstjórnarlegt sjálf-
stæði beinlínis salt jarðar. Saga Þjóðviljans hefur um þetta
ýmis dæmi, bæði til eftirbreytni og viðvörunar.
Þau síðustu sýna glöggt hvað hlotist getur af því að dag-
blað sé haft að pólitísku bitbeini án tillits til faglegra sjónar-
miða.
Þjóðviljinn er um þessar mundir í rekstrarlegri kreppu,
bæði af almennum og sértækum ástæðum, og eru nú uppi
splunkunýjar ráðagerðir um viðreisn. Og vonandi tekst að
bjarga honum frá strandi þennan ganginn.
Eigi að vera hægt að beita að gagni uppí vindinn verða
menn hinsvegar að ganga í það líka að breyta pólitískum
aðstæðum við útgáfuna, og leysa upp það kompaní sjálf-
kjörinna rétthafa sem aftur og aftur gleymir botninum uppí
Borgarfirði, - með þeim afleiðingum að veruleikinn hótar nú
að segja endanlega upp áskrift sinni að blaðinu.
-m
ímynd Islands
I Brennidepli hér í Þjóöviljan-
um stóð um daginn þessi klausa:
„Þá hefur það og vakið
blendnar tilfinningar meðal
manna hérlendis að forseti ís-
lands, frú Vigdís Finnbogadóttir,
skuli hafa lagt sitt lóð á vogar-
skálina í máli sem jafn mikill styr
stendur um.“ (Og hvalveiðar Is-
Iendinga.)
Klippari er á þeirri skoðun að
forseti íslands eigi ekki að segja
opinberlega álit sitt á venjulegu
stjórnmálaþrefi innanlands og
utan. Öðru máli gegnir um mál-
efni sem hefur áhrif á ímynd fs-
lands út á við. Frú Vigdís er full-
trúi fyrir þá ímynd og ef ímyndin
er skrumskæld stendur ekki nær
nokkurri manneskju að koma
henni í rétt horf.
f leiðaranum í Naturopa, tíma-
riti Evrópuráðsins, bendir forseti
réttilega á að við verðum að horfa
á vistkerfi hafsins í heild en ekki
einblína á hluta þess. Ef mann-
skepnan veiðir allan fiskinn er
dauðinn betri lausn fyrir stóru
spendýrin í hafinu, seli og hvali,
en að dragast upp úr hörgulsjúk-
dómum og sulti.
Stefán
Snævarr
Sjoarinn og
stúdentinn
Þannig hljóðar fyrirsögn á
grein Stefáns Snævars í Alþýðu-
blaðinu fyrir síðustu helgi. Hann
gengur þar fram fyrir skjöldu í
vörn fyrir skólamenntun og
kennara sem nú eiga óvænt undir
högg að sækja í samfélaginu. Og
segir m.a.:
Mönnum gleymist að það eru
skipaverkfræðingar sem hanna
þessar ryksugur hafsins sem kall-
ast „nútíma togarar". Og hvar
stæði útgerðin ef ekki nyti fiski-
fræðinga sem finna torfurnar
fyrir togarana?
Margur sjóarinn, sem nú bölv-
ar menntahyskinu, væri löngu
uppétinn af djúpsjávarfiskum ef
veðurfræðingar hefðu ekki varað
hann við ofviðrum. Og ekki er
nóg að skófla á land í gríð og erg;
einhver verður að pranga fiskn-
um inn á útlendinga. Og þá er
ekki ónýtt að hafa við hlið sér
fólk sem er menntað í erlendum
málum.“
Látum nú vera með þetta
hagnýta, en hvað með hitt? Stef-
án heldur áfram:
„Hafa furðufög á borð við eðl-
isfræði og heimspeki nokkurt
hagnýtt gildi? Ég hlýt að gjalda
jákvæði við þessari spurningu,
þótt ótrúlegt megi virðast. Eðlis-
fræði er nefnilega forsenda
tæknilegra framkvæmda og
heimspekin móðir vísindanna og
því amma tækninnar!
...Sigurður Þór Jónsson kenn-
ari segir í nýlegri grein að rann-
sókn bandarísks hagfræðings
leiði í ljós að hagvöxtur í Banda-
ríkjunum sé að tveim þriðju
hlutum aukinni menntun þar-
lendra að þakka. Og Japanir, sú
þjóð sem nýtur mestrar efnahags-
legrar velgengni, er jafnframt sú
best menntaða."
Ný gyðja
Sjálfstæðismanna
Sú var tíðin að amerískir for-
setar áttu bestu vini sína á Morg-
unblaðinu. Jafnvel Nixon, sá
armi þrjótur, átti vini þar lengur
en nokkurs staðar annars staðar.
Járnfrúin breska, Margrét Thatc-
her, sem á nú við mikla andúð að
etja í landi sínu vegna þess hvern-
ig hún gengur yfir fólk af
fullkomnu tillitsleysi, getur hugg-
að sig við að á íslandi á hún vin-
konu og aðdáanda svo heitan að
jaðrar við tilbeiðslu. Það er Guð-
rún Zoéga verkfræðingur sem
skrifar lofgrein um Margréti,
undir því yfirskini að hún sé að
skrifa um Sjálfstæðisflokkinn í
nútíð og framtíð, í Voga, blað
Sjálfstæðismanna í Kópavogi.
„í Bretlandi hafa orðið þvílík
umskipti undir forystu Margrétar
Thatcher, að aðdáun og undrun
vekur,“ segir Guðrún. En hlýtur
það ekki að fara eftir frá hvaða
sjónarhóli er litið? Varla eru þeir
fullir undrunar og aðdáunar
atvinnuleysingjarnir sem skipta
miljónum í Bretlandi. Fjöldi
þeirra jókst hrikalega einmitt
upp úr 1979 þegar Margrét tók
við. Á fyrstu stjórnarárum henn-
ar varð mesta hrun í efna-
hagsmálum Breta frá lokum
síðari heimsstyrjaldar og bein af-
leiðing af því var atvinnuleysið.
Varla eru þeir heldur agndofa
af aðdáun - þótt kannski séu þeir
hissa - útigangsmennirnir sem
sofa undir járnbrautarbrúm í
Lundúnaborg tugþúsundum
saman, undir pappírsdruslum
eða inni í hrófatildrum úr kössum
niðri við Themsá. Töluverður
fjöldi þeirra á ekki í aðra staði að
venda eftir að þeir misstu hús-
næði á vegum ríkisins, vegna þess
að Margrét losaði sig við fólk sem
ekki gat keypt ríkisíbúðir. Það
kallar Guðrún „að stuðla að því
að fleiri eignist eigin íbúðir".
Fjöldi þessara útigangsmanna
eru sjúklingar sem Margrét hefur
rekið út á götu og lokað sjúkra-
húsunum sem þeir voru á. Eink-
um hefur hún verið dugleg að
loka geðsjúkrahúsum og vísa
þeim sem þar dvelja út á guð og
gaddinn. Ætli það sé ekki það
sem Guðrún kallar að leggja
áherslu á „ábyrgð, frelsi og
hagsmuni einstaklingsins"?
Guðrún segir að verðbólga í
Bretlandi hafi verið 21% árið
1980 en 3-5% á ári síðan 1983.
Sönnu nær mun vera að verð-
bólgan hafi verið um 10% þegar
frúin tók við og hangi nú í kring-
um 8%, sem er mun hærra en
meðaltalið er í Efnahagsbanda-
lagslöndunum. Hinu neitar eng-
inn að Margrét hafi verið góð við
sína, væn við uppana og peninga-
fálkana, meðal annars með því að
„brjóta á bak aftur ofurafl verka-
lýðsfélaganna“ eins og Guðrún
þakkar henni fyrir.
Og Guðrún lýkur lofræðunni
um Möggu á þessa leið:
„Hún missir aldrei sjónar á
takmarkinu og hvikar ekki frá því
sem hún telur vera rétta leið. En
fyrir henni er leiðin að markinu
jafnframt takmark í sjálfu sér.
Hún er ekki gefin fyrir málamiðl-
anir, en berst fyrir sannfæringu
sinni. Síðast en ekki síst, þá
stendur hún við loforð sín.
íslenskir stjrírnmálamenn geta
margt lært af Margréti Thatc-
her.“
En vonandi gera þeir það ekki.
Engin göt
„Engin göt eru á ósonlaginu
yfir Grænlandi samkvæmt bráða-
birgðaniðurstöðum rannsóknar
sem danska veðurstofan hefur
staðið fyrir þar í landi,“ sagði í
frétt í Morgunblaðinu fyrir
skömmu. Þó að klippari sé að
klippa sitt síðasta klipp er honum
huggun að því að ekki skuli þó
vera göt á ósonlaginu yfir Græn-
landi.
SA
Þjóðviljinn
Síöumúla 6 * 108 Reykjavík
Sími 681333
Kvöldsími 681348
Útgefandi: Útgáfufólag Þjóðviljans.
Rltstjórar: Ámi Bergmann, Mörður Ámason, Silja Aðalsteinsdóttir.
Fréttaatjóri: Lúðvík Geirsson.
Aftrir blaftamenn: Dagur Þorleifsson, Elías Mar (pr.), Elísabet
Brekkan, Guðmundur Rúnar Heiðarsson, Hildur Finnsdóttir (pr.), Jim
Smart (Ijósm.), KristóferSvavarsson, ólafurGíslason, Páll
Hannesson, SigurðurÁ. Friðþjófsson (umsjm. Nýs Helgarblaðs), Þor-
finnurómarsson (íþr.), Þröstur Haraldsson.
Framkvœmda8tjóri:HallurPállJónsson.
Skrifstofustjóri: Jóhanna Leópoldsdóttir.
Skrifstofa: Guðrún Geirsdóttir, Kristín Pótursdóttir.
Auglýsingastjórí: Olga Clausen.
Auglýsingar: Guðmunda Kristinsdóttir, Unnur
Ágústsdóttir.
' Símavarsla: Sigríður Kristjánsdóttir, Þorgerður Sigurðardóttir.
Bflstjóri: Jóna Sigurdórsdóttir.
Húsmóöir: Erla Lárusdóttir
■elft8lu-ogafgrel&8lust|óri:Björn Ingj Rafnsson.
eiftsla: Halla Pálsdóttir. HretnaMagnúsdóttir.
telmtumaður: Katrín Báröardóttir.
ivrsla, afgreiftsla, ritstjórn:
imula 6, Reykjavfk, simar: 681333 & 681663
ilvsinaar: Síðumúla6,símar681331 og 681310.
Ver A f lausasölu: 90 kr.
Nýtt HelgarblaA: 140 kr.
Áskrlftarveröámánuftl: 1000 kr.
4 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Flmmtudagur 1. júní 1989