Þjóðviljinn - 24.08.1989, Blaðsíða 4

I
þJÓÐVILJIHN
Málgagn sósíalisma, þjóðfrelsis og verkalýðshreyfingar
KLIPPT OG SKORIÐ
viðskipti
Áhugamenn um niöurskurö landbúnaðar hafa látið til
sín heyra og kveður þar við gamalkunnan tón: Þjóðin
styrkir bændur um miljarða króna, langt umfram getu.
Bændur eins og aðrir verða að sætta sig við að skipta
um vinnu, því ekki verður hjá því komist að hætta
framleiðslu á rándýrum landbúnaðarafurðum og flytja
inn aðrar. ódýrari í staðinn.
Vissulega rennur mikið fé úr sameiginlegum sjóðum
til landbúnaðarmála og ekki er nema eðlilegt að reynt
sé að spara á því sviði sem öðrum. Hvort sem mönnum
líkar betur eða verr hafa bændur fest óhemju fé í húsum
og tækjum á undanförnum árum og afköst og þekking í
atvinnugreininni hafa stóraukist. Bændur geta þó ekki
búist við að neytendur hafi til frambúðar þolinmæði til
að gera hvort tveggja: greiða hátt verð fyrir beint úr
buddunni og að verja verulegum skattpeningum til að
halda verðinu niðri.
Landbúnaðarstefna og samningar ríkis við bændur
hljóta því að miðast við aukna hagkvæmni og þar með
væntanlega lægra vöruverð til neytenda. Hér er
sleginn varnagli, þar sem svo virðist sem neytendur
hafi um árabil mátt sæta óeðlilega háum miililiðakostn-
aði. Það eitt að lækka framleiðslukostnaðinn er
skammgóður vermir ef ekki tekst að draga úr kostnaði
við að koma vörunni yfir búðarborðið.
Hver sú þjóð, sem ekki hefur bolmagn til að sjá sér
fyrir stærstum hluta af brýnustu nauðsynjum býr ekki
við fullkomið sjálfstæði. Þegar íslendingar ákveða að
verja talsverðu fé til að tryggja að búskapur fái þrifist í
landinu eru þeir því ekki eingöngu að hjálpa bændum til
að komast af. Þeir eru að renna styrkari stoðum undir
eigið sjálfstæði og þeir eru að skapa sér samningsað-
stöðu á alþjóðlegum vettvangi.
Við eigum fyrir höndum langt sambýli við Evrópu-
bandalagið og erum í þeirri aðstöðu að geta boðið
bandalagsbúum góðan fisk. Við fáum hátt verð fyrir
afurðirnar af þeirri einföldu ástæðu að Evrópubúar
hafa sjálfir ekki aðstöðu til að framleiða jafn góða vöru.
Evrópubandalagið mun alltaf reyna að fá fiskinn á svo
hagstæðu verði sem það getur. Það er því mikilvægur
liður í viðskiptalegri aðstöðu okkar að geta boðið vöru
sem íbúa bandalagsins vantar. Enda þótt nú sé hægt
að fá landbúnaðarvörur á hlægilegu verði niður í Evr-
ópu er ekki eins víst að við ættum slíka kosti ef við
gætum ekki sagt: Við þurfum ekki á þessum vörum að
halda, við búum þær til sjálf. Og hver getur tryggt að
Evrópubandalagið tengi ekki saman lágt verð á land-
búnaðarafurðum hjá sér og kröfur um lægra verð á
fiski frá okkur?
íslenskur landbúnaður er ekki til fyrir bændur og
búalið eingöngu. Nýjar kynslóðir þéttbýlisbúa munu
ekki hafa sömu tengsl við landbúnað og dreifðar
byggðir eins og þær sem nú eru á miðjum aldri eða
eldri. íframtíðinni er hætt við að lítið þýði að bjóða upp á
tal um byggðastefnu og hugsjónir um sveitalíf. Eina
raunhæfa leið bænda og stjórnvalda til að mæta slíkum
viðhorfum er því að treysta landbúnaðinn til að fram-
leiða úrvals vöru á viðráðanlegu verði, því hinar sömu
kynslóðir munu ekki aðeins spyrja um verð, heldur ekki
síður um gæði.
hágé.
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 22.-AGÚST 1989
„Hámemiingin“ flæð-
[ir um Kjarvalsstaði
I eftir Guðmund
I Guðmundnrson
„Hámenning listsköpunar sam
I tímans og síðustu áratuga" er sögð
hafa haldið innreið sína á Kjarvals-
staði um þessar mundir.
Einstakt tækifæri til að sjá
„Ber íslcndingum
brýna nauðsyn til að
stunda þetta alþjóðlega
„hámenningar“-snobb i
poppmyndlist?"

að kynnast „hámenningu nútímalist-
ar“, minntist hann á að það væri
spennandi að geta sýnt þessi verk á
íslandi.
Það er þó vissulega þakkarvert
að helmingurinn af hámenningunni
skuli enn hvfla í friði í Epinal!
Skemmst frá að segja skýldi mað-
ur halda að mörg verkin á þessari
'nincnj væru fenedn frá treðveikra-

Guðmundur Guðmundarson
y V.otl'
Allt á sínum stað
Stundum fyllist ég fögnuði við
að lesa Morgunblaðið. Það er
þegar ég finn að þar er allt á sín-
um stað. Og hvar væri þessi þátt-
ur án Moggans? í hverfulum
heimi er það ómetanlegt að vita
af tilvist hornsteina borgaralegra
gilda á borð við Morgunblaðið.
Þá fyllist ég innri ró og þakka
mínum sæla.
Eins og ég hef gert í þessari
viku við lestur á greinum og les-
endabréfum um sýningu á nú-
tímamyndlist sem staðið hefur að
Kjarvalsstöðum. Þar reið á vaðið
kunnur menningarvinur, Guð-
mundur Guðmundarson fram-
kvæmdastjóri í Reykjavík, en
hann sló fyrst fyrir alvöru í gegn
þegar hann birti hverja ádrepuna
á fætur annarri um sorpritið
Ljóðaárbók 1988. Þar afhjúpaði
Guðmundur svo lengi verður
eftir munað forkastanlegt dekur
sjálfskipaðra menningarpáfa við
leirburðarmenn og bögubósa
sem vaða uppi og kenna sig við
ljóðlist.
Hrífandi
ruslahaugar
Nú er Guðmundur á öðrum
miðum þótt enn sé það hámenn-
ingin sem er í húfi. Hann gerði
nefnilega þau reginmistök að
taka mark á leiðara Morgun-
blaðsins. Þar mátti lesa að á Kjar-
valsstöðum væri boðið upp á
„hámenningu nútímalistar".
Guðmundur fór á staðinn, en hví-
lík vonbrigði!
„Skemmst frá að segja skyldi
maður halda að mörg verkin á
þessari sýningu væru fengin frá
geðveikrahæli og ætluð til styrkt-
ar góðu málefni!“
En Guðmundur keypti sér sýn-
ingarskrá og sá þar að hinn armi
þrjótur Gunnar B. Kvaran list-
ráðunautur lagði blessun sína yfir
„margslungin og sjónrænt hríf-
andi listaverk" sýningarinnar. En
útskýringar listfræðingsins duga
skammt þegar Guðmundur á í
hlut:
„Mér þykir ákaflega leitt að
mín skilningarvit og því miður
fjölda annarra eru ekki burðugri
en svo, að við höfum alls ekki
innbyggðan móttakara, sem get-
ur melt ruslahaugana á Kjarvals-
stöðum, sem hámenningar-
veislu!“
Skítugt drasl
en dýrt
Guðmundur er sér þess fylli-
lega meðvitaður að ekki muni all-
ir fagna þessum skrifum hans:
„Til þess að réttlæta þessa árás
mína á hámenninguna, þá hlýt ég
að minnast á nokkur listaverk af
handahófi: Meistaraverk Tony
Crags eru saman safn af allskonar
drasli úr geymslunni eða bíl-
skúrnum (nema hvorttveggja sé)
... Þessu rusli er raðað saman
eftir stærð á gólfið og hámennt-
aðir listfræðingar um víða veröld
meta þetta skítuga drasl (sem
varla þolir flutning) á tugi milj-
óna! Hvílík dásemd!! Ef almenn-
ingur tæki listfræðingana alvar-
lega myndu menn fjölmenna á
öskuhaugana til að komast í til-
finningalega útgeislun og ilmandi
snertingu við heimsmenning-
una.
Alvöru taða
En þótt listin sé víðsfjarri
ruslahrúgunum á gólfi Kjarvalss-
taða þessa daga fór ekki hjá því
að sýningargripirnir vektu ýmis
hugrenningatengsl í höfði fram-
kvæmdastjórans. Til dæmis verk
ítalans Truciolo sem gert var á
árunum 1967-69 en það saman-
stendur af heysátu á stól með
mjóu neonljósi.
„Hversvegna það tók þrjú ár
að sameina þetta drasl skil ég
heldur ekki. Hinsvegar er ljóst af
ítölsku listaverkunum að Súmar-
arnir hér heima hafa verið á
handfæraveiðum niður á Ítalíu.
Heysátan þeirra var þó úr ilm-
andi töðu!! Eru ljósaskilti
eitthvað, sem við þurfum að fara
á listsýningu til að skoða? Tvö
slík er að finna á Kjarvalsstöðum
og finnst mér mörg önnur, sem ég
hef séð, mun áhugaverðari.“
Skotið í
allar áttir
Undir lokin tekur Guðmundur
sér fyrir hendur að svara ýmsu
bulli sem haft er eftir safnstjóran-
um frá Epinal í sýningarskrá. Og
fá þar ýmsir skot:
,,„Að mála sig út í horn“.
Eitthvað þykist ég kannast við
þann sjúkdóm úr abstrakt-
listinni. Þar hafa óumdeildir lista-
menn lífs og liðnir lent í því að
vera að mála sömu mótívin ára-
tugum saman. Það er talið að
okkur sé mikill fengur að þessari
sýningu en þá kemur mér í hug
okkar nýja og fagra „Listasafn ís-
lands“. Lét það sigekki hafaþaðí
vor að fórna aðalsýningarsalnum
undir þessa ömurlegu „list“. ...
E.t.v. var þetta einskonar for-
leikur að „hámenningunni", sem
„okkar menn“ virðast hafa gleypt
hráa, eftir þessari sýningu að
dæma. Á báðum þessum sýning-
um hafði ég á tilfinningunni að
reynt sé að pranga inn á mann
svikinni vöru. Reynt er að
blekkja fólk inn á sýningarnar
með skrumi um hámenningu,
sem virðist flestum ómenning eða
bara della. Nema þessi barnalegi
„sandkassaleikur" sé ætlaður list-
fræðingum og hámenningarvit-
um.“
Framtíð list-
fræðinga tryggð
Ja, ljótt er ef satt er að há-
menningarfól séu að plata sak-
lausa framkvæmdastjóra til að
horfa á ruslahauga og taka pen-
ing af þeim fyrir. Og það er ekki
bara Guðmundur sem ber sig upp
undan þessum ósköpum. í Mogg-
anum í gær tekur „listunnandi"
undir hvert orð Guðmundar en
kemur hins vegar með athyglis-
verða tillögu:
„Ég held, að þegar svona væg-
ast sagt undarleg „listsýning“ er
opnuð almenningi, þá þyrfti
nauðsynlega að vera til staðar
einhver listfræðingur, sem gæti
treyst sér til að skýra fyrir gestum
í hverju fegurð og/eða listgildi
þvílíkra verka væri fólgið."
Þarna er kjörinn starfsvett-
vangur fyrir listfræðinga sem ekki
ættu að þurfa að óttast offjölgun í
stéttinni ef farið verður að þessari
tillögu.
Nema þeir séu á sama máli og
Halldór Laxness sem einhvern
tíma sagði að ef maður stæði
frammi fyrir listaverki og fyndist
maður hafa getað gert það sjálf-
ur, þá væri það gott listaverk,
annars ekki. -ÞH
Þjóðviljinn Síðumúla 6 108 Reykjavík Sími: 68133 Utgefandi: Útgáfufélag Þjóöviljans. Ritstjóri: Árni Bergmann. Fróttastjóri: Lúövík Geirsson. Aðrir blaöamenn: Dagur Þorleifsson, Elías Mar (pr.), Guömundur Rúnar Heiðarsson, Hildur Finnsdóttir (pr.), Jim Smart (Ijósm.), KristóferSvavarsson, ólafurGíslason, Sigurður Á. Friðþjófsson (umsjm. Nýs Helgarblaös), ÞorfinnurÓmarsson (íþr.), ÞrösturHar- aldsson. Framkvœmdastjóri: Hallur Páll Jónsson. Skrifstofustjóri: Sigrún Gunnarsdóttir. Skrifstofa: Guörún Geirsdóttir, Kristín Pótursdóttir. Auglysingastjóri: Olga Clausen. Auglysingar: Guðmunda Kristinsdóttir, Unnur Ágústsdóttir. Símavarsla: Sigríöur Kristjánsdóttir, Þorgerður Siguröardóttir. Utbreiöslu-og afgreiðslustjóriiGuörúnGísladóttir. Afgreiðsla: Bára Siguröardóttir, Halla Pálsdóttir, Hrefna Magnúsdóttir. Innheimtumaður: Katrín Bárðardóttir. Útkeyrsla, afgreiðsla, ritstjórn: Síðumúla 6, Reykjavík, símar: 68 13 33 & 68 16 63. Símfax:68 19 35 Auglýsingar: Síðumúla 6, símar 681331 og 681310.
Kvöldsími: 681348 Bílstjóri: Jóna Sigurdórsdóttir. Húsmóðir: Erla Lárusdóttir Umbrotog setnlng: Prentsmiöja Þjóðviljans hf. Prentun: Blaöaprent hf.
Símfax:681935 yerðílausa8Ölu:90kr. Nýtt Helgarblað: 140 kr. Áskriftarverð á mánuði: 1000 kr.
4 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Fimmtudagur 24. ágúst 1989