Þjóðviljinn - 07.09.1989, Blaðsíða 4

Málgagn sósíalisma, þjóðfrelsis og verkalýðshreyfingar
_______________KLIPPT OG SKORIÐ
Staöiö við
fyrirheit
Mitt í öllu svartagallsrausinu berast þau ánægjuleg tíöindi úr
fjármálaráðuneytinu að áætlanir ráðuneytisins um framkvæmd
fjárlaga hafi gengið vel eftir. Verulegur árangur hefur náðst við
aðhald og sparnað í rekstri ríkisins auk þess sem öflun lánsfjár
innanlands hefur farið fram úr vonum.
Hér er um að ræða yfirlit yfir afkomu ríkissjóðs fyrstu sjö mánuði
ársins, eða til loka júlí. Samkvæmt því er öflun lánsfjár um þrír
miljarðar umfram áætlun og rekstrarafkoma ríkissjóðs rúmum
miljarði betri en áætlað var.
Þessi bætta staða ríkissjóðs dregur mjög úr þörf á erlendum
lántökum eða aukinni seðlaprentun. Staðan gagnvart Seðlabank-
anum var neikvæð um einn og hálfan miljarð króna en samkvæmt
áætlun var búist við að hún yrði neikvæð um rúma fimm miljarða
króna. í fyrra var staðan neikvæð um 5,6 miljarða króna og árin
1987 og 1986 var hún neikvæð um 4,8 miljarða miðað við fast
verðlag í júlílok.
Sé litið til útgjalda kemur í Ijós að það markmið sem ríkisstjórnin
setti sér í auknu aðhaldi í ríkisrekstrinum hefur náðst og hafa
rekstrargjöld ríkisins lækkað um 3% á milli ára. Undanfarin ár hafa
rekstrarútgjöld ríkisins hinsvegar aukist um 3-4% á ári. Útgjöld
vegna útgreiðslna aukast aftur á móti um 10% á milli ára og er sú
hækkun fyrst og fremst rakin til nýrra ákvarðana sem teknar hafa
verið vegna kjarasamninga og erfiðrar stöðu útflutningsatvinnu-
greinanna. Annarsvegar er um að ræða aðgerðir sem stefna að
jöfnuði í samfélaginu, má þar nefna auknar niðurgreiðslur, hærri
lífeyrisbætur og meiri greiðslur vegna sjúkratrygginga, og hins-
vegar aðgerðir til þess að bæta stöðu fiskvinnslu og sjávarútvegs
eins og endurgreiðsla á söluskatti og meiri breytingar á gengi en
ráð var fyrir gert.
Þær aðgerðir sem griþið hefur verið til vegna erfiðrar stöðu í
atvinnu- og efnahagsmálum og vegna kjarasamninga hafa kostað
ríkissjóð tvo og hálfan miljarð króna.
Þrátt fyrir það kemur í Ijós að afkoman nú er mun betri en ráð var
fyrir gert á fjárlögum og einnig er hún betri ef borið er saman við
fyrri ár. Greiðsluafkoma ríkissjóðs er nú óhagstæð um 2,3 miljarða
en var á sama tíma í fyrra óhagstæð um 6,5 miljarða.
Þessar upplýsingar er fróðlegt að skoða í Ijósi yfirlýsinga Þor-
steins Pálssonar, sem var fjármálaráðherra á uppgangsárunum
1986 til 1987. Á þeim árum var staðan gagnvart Seðlabankanum
óhagstæð um 4,8 miljarða króna þrátt fyrir að góðæri ríkti. Nú er
staðan í miðri kreppunni óhagstæð um 1,5 miljarða króna.
Þorsteinn hefur gagnrýnt Ölaf Ragnar Grímsson harðlega og
sagt að algjör óstjórn ríki nú í fjármálaráðuneytinu. Segir hann
ástandið í ráðuneytinu orðið svo slæmt að ekki sé hægt að taka
orð Ólafs Ragnars alvarlega.
Reyndar eru flestir flokksbræður Þorsteins hættir að taka hann
alvarlega, að minnsta kosti taka þeir ekki yfirlýsingu hans um
stefnuleysi flokksins í atvinnu- og efnahagsmálum alvarlega,
enda Ijóst að það eina sem þar er boðað er aukinn ójöfnuður í
þjóðfélaginu án þess að vandi ríkissjóðs sé leystur.
Þegar Þorsteinn sat í fjármálaráðuneytinu var ekkert gert til
þess að draga úr ríkisútgjöldum þrátt fyrir að flokkur hans hafi
boðað báknið burt. Því síður þorði Þorsteinn að mæta hallanum
með því að jafna skattabyrðinni á landsmenn. Nei, Þorsteinn sat
með hendur í skauti á meðan fjárlagagatið stækkaði.
Það sem af er þessu ári hafa hinsvegar aðgerðirnar verið látnar
tala og árangurinn af því er nú sjáanlegur. Þrátt fyrir meiri samdrátt
í þjóðfélaginu en ráð var fyrir gert hefur framkvæmd fjárlaga
gengið betur eftir en undanfarin ár. Ríkisstjórnin hefur haft kjark til
þess að draga saman seglin. Slíkt kann að baka tímabundnar
óvinsældir en þjóðin hefur ekki efni á mönnum sem slá um sig með
ábyrgðarlausum yfirlýsingum og neita að kannast við fyrri gjörðir
sínar. Menn sem kipptu grundvellinum undan atvinnuvegunum og
hlupust svo burt frá öllu saman vegna þess að þeir þorðu ekki að
kljást við vandann.
-Sáf
„Eiturlyfjastríð"
Undanfarna daga og vikur hafa
fréttir af „eiturlyfjastríðinu" í
Kólumbíu verið mjög ofarlega í
fjölmiðlum: hefur verið skýrt ít-
arlega frá mannvígum í landinu
sjálfu, alls kyns tilræðum eitur-
lyfjaframleiðenda og -smyglara
og aðgerðum lögreglu og hers,
sem hefur handtekið menn þús-
undum saman og lagt hald á
leynilegar „verksmiðjur", en
einnig frá dyggilegum stuðningi
Bandaríkjastjórnar, sem hefur
lagt fram fé og vopnabúnað í bar-
áttunni. En yfirleitt hafa frásagn-
irnar verið í fremur hlutlausum
stíl: gengið er út frá þeirri ein-
földu staðreynd að eiturlyfja-
neysla er nú sívaxandi böl í
heiminum, einkum og sér í lagi í
Bandaríkjunum, og við þær að-
stæður er erfitt að una því að
eiturlyfjahringar, sem sjá um að
breyta hráefni í eiturlyf og koma
því síðan á markað, starfi nánast
því fyrir opnum tjöldum í Kól-
umbíu og séu þar ríki í ríkinu. En
rétt er að gefa gaum að því að
þetta mál er talsvert flóknara en
margur kann að halda, og á það
bæði við um stöðu eitur-
lyfjakónganna sjálfra og hand-
benda þeirra og svo um viðhorf
manna til þess „varnings“ sem
þeir eru að falbjóða.
Þeir fréttamenn sem sendir
hafa verið á vettvang í Kólumbíu
herma gjarnan frá því, að þar í
landi láti margir sér fátt um finn-
ast: þeir segi að það hafi áður
gerst að upp hafi verið skorin her-
ör og lagt til atlögu gegn ei.tur-
lyfjahringunum með brauki og
bramli en svo hafi allt hjaðnað
niður og runnið út í sandinn,
þannig að herferðin virtist að lok-
um unnin fyrir gýg. Telji þeir að
svo muni einnig fara í þetta sinn.
En ekki er víst að þessi svartsýni
eigi við rök að styðjast, því sitt-
hvað hefur gerst sem veldur því
að nú er komin upp ný staða.
Töldu sér allt
leyfilegt
Er það fyrst að telja, að það fer
nú saman, að eiturlyfjavanda-
málið í Bandaríkjunum er komið
á slíkt stig að mönnum finnst nóg
komið og almennt er kominn upp
vilji til að grípa til hinna róttæk-
ustu aðgerða og jafnframt að
eiturlyfjakóngar Kólumbíu eru
farnir að láta svo dólgslega í
heimalandi sfnu að almenningur
er orðinn örþreyttur. Þetta
tvennt er sennilega tengt. Eftir að
hafa stundað iðju sína nokkurn
veginn í friði um langt jkeið, þar
sem flestar aðgerðir gegn þeim
misstu marks, virðast eiturlyfja-
kóngarnir hafa verið komnir á þá
skoðun, að þeim væri allt leyfi-
legt, - þeir kæmust upp með hvað
sem væri og gætu fært út kvíarnar
eins og þeim þóknaðist. Þá var í
auknum mæli farið að reka eiturl-
yfjahringana eins og vel skipu-
lögð alþjóðafyrirtæki: til að vinna
nýja markaði fyrir framleiðslu
heimalandsins, þar sem æ
fullkomnari „verksmiðjur" voru
reistar og starfræktar með aðstoð
færustu efnafræðinga, var verðið
lækkað í Bandaríkjunum, þannig
að eiturlyfin næðu til enn stærri
hópa en áður. Jafnframt munu
eiturlyfjakóngar Kólumbíu hafa
gert bandalag við heróín-fram-1
leiðendur í Austurlöndum um að j
markaðssetja „varning“ þeirra í
Bandaríkjunum. Þetta er ein
ástæðan fyrir því hvernig vand-
amálið hefur aukist þar í landi.
Jafnhliða þessari þróun fóru
eiturlyfjakóngarnir að haga sér í
Kólumbíu eins og þeir ættu
landið: þeir byggðu upp sitt eigið
ríki í ríkinu, höfðu á sínum snær-
um flokka af leigumorðingjum,
„sicarios", og hikuðu ekki við að
myrða alla þá sem voru í þeirra
vegi, uns væntanlegur frambjóð-
andi - og sennilega sigurvegari - í
næstu forsetakosningum féll fyrir
kúlum þeirra og mælirinn var
fullur.
Nú liggur nokkuð beint við að i
álykta að starfsemi þessara eitur-'
lyfjahringa sé nánast því skrum- I
skæling á vinnubrögðum kapítal-
ískra fjölþjóðahringa með mikil
umsvif, og mætti vafalaust lengi
velta vöngum yfir því, en ein hlið-
stæðan hefur dregið mikinn dilk á
eftir sér: eins og gerist í fjölþjóða-
hringum eru fjármálaumsvif
eiturlyfjahringanna gífurlega |
mikil, og hefur verið talað um
þrjú hundruð miljarða dollara.
Stór hluti af þessu fé, kannske um
hundrað miljarða, er „hvítþveg-
inn“ eins og sagt er og er hann þá
lagður í ýmislegar fjárfestingar
eða settur inn í alþjóðlega fjár-
magnskerfið: þetta eru hinir
svonefndu „narkó-dollarar“ eða
eiturlyfjadollarar. Þeim hefur
stundum verið líkt við „olíudoll-
arana“, enda ýmsar hliðstæður í
þessum fjármagnsstraumum, en
munurinn er þó vitanlega sá, að
þeir sem standa á bak við eiturl-
yfjadollarana og ráða hvert þeim
fjármagnsstraumi er veitt og
hvernig honum er stjómað eru
gersamlega utan við lög og rétt,
þeir geta ekki verið eðlilegir aðil-
ar í fjármálalífinu. Fyrir bankayf-
irvöld og þá sem ráða í fjármála-
heiminum er þetta óviðunandi
ástand, og hafa ýmsir fréttaskýr-
endur haldið því fram að þegar
þetta bættist ofan á allt annað
hafi það verið dropinn sem olli
því að nú flóði yfir barma og látið
var til skarar skríða gegn eiturl-
yfjahringum Kólumbíu.
Hugmyndir um
aðra leið
Þessi vandamál hafa vitanlega
verið lengi í gerjun, þótt þau séu
sérlega brýn nú, og er rétt að rifja
upp, að stundum hefur verið bent
á allt aðra leið til að leysa ýmsa
þætti þeirra, en hún er sú að af-
nema að meira eða minna leyti
bannið við eiturlyfjasölu og
-neyslu, gera eiturlyfin sem sé
lögleg eins og áfengi. Hafa slíkar
hugmyndir skotið upp kollinum
bæði til hægri og vinstri í litrófi
stjórnmálanna, hjá ýmsum rót-
tæklingum á sínum tíma og svo
hjá postulum frjálshyggjunnar
síðar, en hafa ber þó í huga að
þrátt fyrir hliðstæður á yfirborð-
inu eru kenningar þessara
tveggja aðila gerólíkar og því
rangt að rugla þeim saman.
Kenningar róttæklinganna
byggðust á þeirri hugmynd að
reginmunur væri á „léttum" vím-
uefnum og „þungum“: væru
„létt“ vímuefni eins og cannabis
ekki skaðlegri en áfengi og
jafnvel skaðlaus að mestu og
mætti því leyfa þau, en hvað
snerti „þung“ vímuefni eins og
kókaín eða heróín mætti gefa
eiturlyfjasjúklingum aðgang að
þeim undir lækniseftirliti til að
losna við ólöglega eiturlyfjasölu
og þá glæpastarfsemi sem henni
fylgdi. Þessar kenningar miðuðu
m.ö.o. að því að draga úr vanda-
málum eiturlyfjaneytenda og
þótt þær rannsóknir sem gerðar
hafa verið tvo síðustu áratugi
bendi til að hugmyndin að baki
þeirra sé röng og kenningarnar
geti því ekki staðist ættu menn
ekki að gleyma því hver til-
gangurinn var.
Kenningar frjálshyggjupostula
byggjast hins vegar á þeirri hug-
mynd að menn eigi að vera frjáls-
ir til að gera það sem þeim sýnist,
einnig til að eyðileggja sig með
eiturlyfjaneyslu, og myndi það
auk þess vera vinnuhagræðing
fyrir lögregluna að þurfa ekki
lengur að eltast við eiturlyfjasala.
Burtséð frá því að þegar eiturlyf
eru annars vegar er varla hægt að
tala mikið um „frelsi" þess manns
sem hefur ánetjast þeim, er þessi
kenning ekki annað en uppgjöf
fyrir eiturlyfjahringunum og er
ekki erfitt að spá fyrir um afleið-
ingar uppgjafar af því tagi.
e.m.j.
Þjóðviljinn
Síöumúla 6'108 Reykjavík
Sími: 681333
Ktröldsími: 681348
Símfax:681935
Útgefandi: Útgafufélag Þjóðviljans.
Ritstjórf: Ami Bergmann.
Fréttostjóri: Lúðvík Geirsson.
Aðrlr blaðamenn: DagurÞorleifsson, ElíasMar (pr.)f Guðmundur
Rúnar Heiðarsson, Hildur Finnsdóttir (pr.), Jim Smart (Ijósm.),
Kristófer Svavarsson, Ólafur Gíslason. Sigurður Á. Friðþjófsson
(umsjm. Nýs Helgarblaðs), Þorfinnur Ómarsson (íþr.), ÞrösturHar-
aldsson.
Framkvæmdastjóri: Hallur Páll Jónsson.
Skrifatofustjóri: Sigrún Gunnarsdóttir.
Skrlfstofa: Guörún Geirsdóttir, Kristín Pótursdóttir.
Auglýsingastjóri: Olga Clausen.
Auglýsingar: Guðmunda Kristinsdóttir, Unnur
Ágústsdóttir.
Símavarsla: Sigrfður Kristjánsdóttir, ÞorgerðurSigurðardóttir.
Bílstjóri: Jóna Sigurdórsdóttir.
Húsmóðir: Erla Lárusdóttir
Útbreiðsiu- og afgreiðslustjórl: Guðrún Gísladóttir.
Afgreiðsla: Bára Sigurðardóttir, Halla Pálsdóttir, Hrefna
Magnúsdóttir.
Innheimtumaður: Katrín Ðárðardóttir.
Útkeyrsla, afgreiðsla, rltstjórn:
Síðumúla 6, Reykjavík, símar: 68 13 33 & 68 16 63.
Sfmfax: 68 19 35
Augiýsingar: Síðumúla 6, símar 681331 og 681310.
Umbrot og setning: Prentsmiðja Þjóðviljans hf.
Prentun: Blaðaprent hf.
Verð f lausasölu: 90 kr. Nýtt Helgarblað: 140 kr.
Áskitftarverð é mánuði: 1000 kr.
4 SÍOA - ÞJÓÐVILJINN Flmmtudagur 7. september 1989