Þjóðviljinn - 02.11.1989, Qupperneq 6

ERLENDAR FRETTIR
Mið-Ameríka
Vopnahléi Níkaragvastjómar lokið
Aukinn hernaður kontra. Ortega sakar Bandaríkin
um áframhaldandi stríðsstefnu gegn Níkaragva
p aniel Ortega, Níkaragvafor-
seti, lýsti því yfír I gær að lok-
ið væri vopnahiéi því í stríði
stjórnar hans við kontra, sem í
gildi hefur verið af hálfu stjórnar-
innar í s.l. 19 mánuði. A þessum
tíma hefur stríðið að mestu legið
niðri, en undanfarna daga hafa
Ókyrrt í Kosovo
Azem Vlasi, fyrrum aðalritari
kommúnistaflokksins í júgó-
slavneska sjálfstjórnarhéraðinu
Kosovo, er nú fyrir rétti þar í hér-
aði ásamt 14 öðrum mönnum, og
eru þeir allir albanskrar ættar,
eins og meirihluti Kosovobúa.
Hafa margir albanskir Kosovo-
búar mótmælt réttarhöldunum
með verkföllum og öðrum að-
gerðum. Blað í Belgrad telur að
þeim, sem verkföll hafa gert,
verði refsað með uppsögnum og
þeir jafnvel leiddir fyrir rétt.
Vlasi og þeir, sem fyrir rétti eru
ásamt honum, eru sakaðir um að
hafa staðið á bakvið óeirðir þær,
sem urðu fyrr á árinu í Kosovo er
sjálfstjórn þess var skert.
Milan Huebl látinn
Látinn er í Tékkóslóvakíu Mil-
an Huebl, sagnfræðingur og
heimspekingur, fyrrum forustu-
maður í kommúnistaflokknum
þarlendis og síðar einn forustu-
manna tékkóslóvakískra andófs-
manna. Hann var í miðnefnd
kommúnistaflokksins á 7. ára-
tugnum og stuðlaði manna mest
að því að Gustav Husak tók við af
Alexander Dubcek sem flokks-
leiðtogi 1969. Vonaðist Huebl til
að Husak yrði tiltölulega hóf-
samur við stjórnvölinn og myndi
halda hlffískildi yfir frjálslyndum
flokksmönnum. Huebl var vikið
úr flokknum 1970 og tveimur
árum síðar dæmdur til sex og
hálfs árs fangelsisvistar. Eftir að
hann var látinn laus af heilsufars-
ástæðum varð hann einn stofn-
enda mannréttindasamtakanna
Carta 77. Huebl varð 72 ára að
aldri.
Dauðadómar
Dómstóll í Fergana í Úsbekist-
an hefur dæmt til dauða tvo menn
og 10 til langrar fangelsisvistar
fyrir að hafa staðið fyrir og tekið
þátt í hryðjuverkum sem framin
voru þar í héraði í júní s.l., er
ofsóknir Úsbeka á hendur Mesk-
etum stóðu yfir. Hinir dauða-
dæmdu, báðir Úsbekar og um
þrítugt, voru sekir fundnir um að
hafa haft forustu í hópi, sem
barði tvær mesketskar fjöl-
skyldur í óvit og brenndi síðan
fólkið lifandi. Samkvæmt frétt í
Pravda stendur til að 142 menn í
viðbót, sem ákærðir eru um hlut-
deild í illvirkjum í ofsóknunum,
verði leiddir fyrir rétt. 110
manns, flestir Mesketar, létu lífið
í ofsóknunum og yfír 50.000
þeirra hafa síðan flúið frá Ferg-
ana.
Stjómmála-
samband Póllands
og Suður-Koreu
Tilkynnt var í gær að fullt
stjórnmálasamband hefði verið
tekið upp milli Póllands og
Suður-Kóreu. Er Pólland annað í
röðinni austantjaldsríkja til að
stíga þetta skref, en Ungverja-
land tók upp fullt stjórnmálasam-
band við Suður-Kóreu í febr. s.l.
Talið er að Júgóslavía muni fljót-
lega gera slíkt hið sama.
kontrar á ný aukið árásir suður í
Níkaragva frá bækistöðvum sín-
um í Hondúras. Mun sú vera að-
alástæðan til þess að sandinista-
stjórnin ákvað að láta vopnah-
léinu vera lokið af sinni hálfu.
Að sögn talsmanna Níkaragva-
hers hefur hernaður kontra færst
mjög í aukana s.l. tvær vikur og
hafa liðsmenn þeirra drepið 44
menn síðustu tíu dagana. Ortega
forseti sagði, er hann tilkynnti að
vopnahlénu væri lokið, að stjórn
hans gæti ekki auðsýnt langlund-
argeð lengur í stríðinu og hlyti
hún að gera ráðstafanir íbúum
landsins til verndar. Ortega sak-
aði ennfremur Bandaríkin um að
stuðla að árásum kontra og kvað
þau vilja halda áfram stríðinu
gegn Níkaragva.
I ágúst s.l. komust forsetar
Mið-Ameríkuríkja að samkomu-
lagi þess efnis, að kontraliðið,
sem flest er í stöðvum í Hondúr-
as, skyldi leyst upp fyrir 5. des.
n.k. En lítið hefur orðið úr fram-
kvæmdum í því efni og nú er talið
nánast útilokað að samkomu-
lagið komist til framkvæmda á til-
settum tíma. Bandaríkjastjórn
hefur ekki veitt kontrum hernað-
araðstoð síðan í febr. 1988 en
heldur þeim hinsvegar enn uppi
með matvælasendingum. For-
ingjar kontra hafa alla tíð verið
því fráhverfir að lið þeirra yrði
leyst upp. Talið er að um 40.000
manns hafi verið drepnir í stríði
Níkaragvastjórnar og kontra frá
því 1983.
Nú er óttast að stríð þetta hefj-
ist að nýju af fullri grimmd og að
tilraunir Mið-Ameríkuríkja til að
binda endi á það verði að engu.
Reuter/-dþ.
Ortega - kontraliðið er enn í stöðvum sínum í Hondúras, þrátt fyrir
samning hans og annarra Mið-Ameríkuforseta um að það skuli leyst
upp.
Salvador
Skrifstofur verka-
lýðssamtaka sprengdar
Tíu manns biðu bana og a.m.k.
26 særðust í mikilli sprengingu er
varð í fyrradag við aðalskrifstof-
ur verkalýðssambands í miðborg
San Salvador. Meðal þeirra sem
fórust var Febe Elizabeth Velasq-
uez, formaður verkalýðssam-
bandsins. Salvadorskir skærulið-
ar saka yfirstjórn hersins um að
hafa staðið á bakvið tilræðið.
Forseti Þjóðarsambands salv-
adorskra verkamanna, sem mun
vera einskonar alþýðusamband
þarlendis, hvatti í gær til 24
stunda verkfalls í mótmælaskyni
vegna hryðjuverksins og til að
syrgja þá sem létust. Verkalýðs-
samband það, er fyrir árásinni
varð, er vinstrisinnað og hafa
herforingjar sakað það um að
draga taum skæruliðasamtak-
anna, sem stjórnarherinn á í
stríði við. Friðarumleitanir hafa
undanfarið staðið yfir milli Salv-
adorsstjórnar og skæruliða, en
sprengjuárásir og skærur síðustu
daga benda ekki til að árangur sé
á næsta leiti.
Reuter/-dþ.
Krenz í Moskvu
Fagnar
kröfufundum
Egon Krenz, aðalritari austur-
þýska kommúnistaflokksins og
forseti Austur-Þýskalands, sem
nú er í opinberri heimsókn í
Moskvu, fagnaði í gær kröfu-
göngum þeim og mótmælafund-
um, sem svo mikið hefur verið um
í ríki hans undanfarið, og kvað
þetta merki þess að gagngerar
breytingar færu í hönd þarlendis.
Kvaðst Krenz hafa í hyggju að
innleiða umbætur í stO við perest-
rojku Sovétmanna.
Ekkert lát er á fjöldafundum í
Austur-Þýskalandi og í gær voru
tugþúsundir manna á götum
borga þar og kröfðust frjálsra
kosninga, lögleiðingar stjórnar-
andstöðusamtaka og afnáms rit-
skoðunar. Aðspurður við fyrr-
nefnt tækifæri hvort hann væri
harðlínumaður svaraði Krenz í
líkingu við Hamlet: „Að vera
harðlínumaður eða ekki, það er
alls ekki spurningin. Ég álít mig
ekki harðlínumann, heldur þjón-
andi flokksfélaga.
Reuter/-dþ.
Kröfugöngumenn þessir í
Austur-Berlín bera greinilega
takmarkaö traust til Krenz, en
hann lætur sér hvergi bregða.
Tyrkland
Kúrdum lofað umbótum
Haft er eftir embættismönnum
í Ankara að tyrkneska stjórnin
hafi í undirbúningi réttarbætur
tU handa kúrdneska þjóðernis-
minnihlutanum þarlendis, sem er
a.m.k. um átta miljónir talsins en
allt að 17 miljónum að sögn tals-
manna Kúrda sjálfra. AIIs eru
íbúar Tyrklands um 55 mUjónir.
Að sögn kúrdnesks þingmanns
á Tyrkjaþingi er meining
stjórnvalda að veita Kúrdum
nokkur réttindi í menningarmál-
um, takmörkuð þó, en enga pól-
itíska sjálfstjórn. Eigi að síður er
hér um að ræða meiriháttar
stefnubreytingu á tyrkneskan
mælikvarða, ef af verður, því
öfgafull og umburðarlaus þjóð-
ernishyggja hefur verið ríkjandi í
stjórnmálum tyrkneska lýðveld-
isins frá því að það var stofnað
1923. T.d. erþarlendis bannað að
tala kúrdnesku opinberlega og í
sumum borgum er forboðið að
syngja kúrdneska söngva.
Turgut Özai, nýkjörinn Tyrk-
landsforseti, kvað standa fyrir
þessari stefnubreytingu. Talsvert
hefur síðustu árin kveðið að
kúrdneskum skæruliðum í tyr-
kneska Kúrdistan og hafa um
2000 manns fallið í skærum þeirra
og Tyrkjahers síðan 1984. Þetta
og atburðir í grannlöndum hafa
leitt til þess að Kúrdar njóta nú
meiri athygli á alþjóðavettvangi
en líklega nokkru sinni fyrr. Evr-
ópuþing hefur fordæmt meðferð
Tyrkja á Kúrdum og á það áreið-
anlega sinn þátt í umræddri hug-
arfarsbreytingu ráðamanna
hinna fyrrnefndu, sem flest virð-
ast vilja til vinna að komast í Evr-
ópubandalagið. Reuter/-dþ.
6 SlÐA — ÞJÓÐVILJINN Fimmtudagur 2. nóvember 1989
Svartigaldur
ráðherra
Tveir menn, Augustine Fanga
og Henry Walker nefndir, létust í
s.l. mánuði í fangelsi í Monrovia,
höfuðborg Líberíu, af orsökum
sem ekki hafa verið gefnar upp.
Þeir voru ásamt átta mönnum
öðrum ákærðir fyrir að hafa út-
vegað Gray Allison, fyrrum varn-
armálaráðherra landsins, manns-
blóð til að efla svartagaldur.
Hugðist Allison með gjörningun-
um gera stjórnarbyltingu og
steypa af stóli Samuel Doe, sem
er forseti og valdhafi þarlendis.
En upp komst um Allison og var
hann dæmdur til dauða í ág. s.l.
Dómnum hefur þó ekki verið
fullnægt og hafa lögmenn ráð-
herrans fýrrverandi áfrýjað hon-
um.
Bandaríkin og íran
heimila mannrán
Samþykkt var á íransþingi í gær
tillaga þess efnis, að stjómvöldum
þar beri skylda til þess sjá til að
bandarískum þegnum, sem dæmd-
ir hafi verið af írönskum dómstól-
um, sé refsað, enda þótt þeir séu
ekki staddir eða búsettir í Iran. Að
sögn bandarískra embættismanna
í s.l. mánuði hafa þarlend
stjórnvöld heimilað alríkislögreglu
sinni (FBI) að handtaka menn
stadda erlendis, er stefnt hefur
verið fyrir rétt.í Bandaríkjunum,
án leyfis stjórnvalda hlutaðeigandi
landa. Mun umgetin samþykkt ír-
anska þingsins vera svar við þess-
ari ráðstöfun Bandaríkjamanna.
Andúð á Bandaríkjunum fer nú
mjög vaxandi í íran af tilefni þess
að á laugardag verður áratugur lið-
inn frá því að íranskir stúdentar í
þjónustu Khomeinis erkiklerks
tóku á vald sitt bandaríska sendi-
ráðið í Teheran.
Frönskum gift-
ingum fjölgar
Hjónavíglsum fjölgaði um
2,2% í Frakklandi s.l. ár og er
þetta í fyrsta sinn síðan 1972, sem
þeim fækkar ekki þarlendis mið-
að við árið áður. 271.124 pör létu
pússa sig saman s.l. ár eða um
6000 fleiri en árið 1987. En 1972
voru hjónavígslur þar í landi um
400.000. Meðalgiftingaraldur
hefur hækkað með Frökkum síð-
ustu tvo áratugina. Á fyrstu árum
8. áratugar var meðalaldur brúð-
guma 24 ár og brúða 22, en nú er
meðalaldur þeirra kominn upp í
27 og 25 ár.