Þjóðviljinn - 29.05.1990, Page 4

þJÓÐVlLJINN
Málgagn sósíalisma, þjóðfrelsis og verkalýðshreyfingar
KLIPPT OG SKORIÐ
Lærdómar
kosninganna
Eitt af því sem menn þóttust sjá fyrir að gerðist í
sveitastjómarkosningunum, sem haldnar voru á laugar-
dag, var mikill sigur Sjálfstæðisflokksins í Reykjavík.
Það gekk allt eftir ásamt verulegri fylgisaukningu flokks-
ins í nágrannabyggðalögum þar sem hann hefur haft
hreinan meirihluta. Ástæðumar eru nokkrar: Albertsliðið
er komið heim, Sjálfstæðisflokkurinn er í stjórnarand-
stöðu á heldur erfiðum tímum, auk þess er það mikil
freisting mönnum á tímum hugsjónadeyfðar og sér-
hyggju að halla sér sem rækilegast að þeim sem
sterkastur er, að þeim sem undirtökin hefur.
Hér við bætist sú niðurstaða kosninganna sem mest
kemur á óvart: Nýr vettvangur í Reykjavík fékk miklu
minna fylgi en spáð hafði verið. Með því gefa kjósendur
afdrifaríkt merki: þeir hafa takmarkaðan áhuga á til-
raunastarfsemi sem gengur þvert á flokkakerfið eins og
það hefur verið. Sömu sögu er að segja í bæjarfélögum
eins og Seltjamarnesi og Mosfellsbæ þar sem vinstri-
flokkar voru þó allir samstíga um að gera slíka tilraun:
atkvæðin nýtast ekki betur heldur verr.
Talsmenn Alþýðuflokksins eru fyrstir til að draga af
þessu ályktanir. A kjördag var um það rætt í leiðara Al-
þýðublaðsins og grein eftir Jón Baldvin að kannski yrði
Nýr vettvangur og sameiginlegu framboðin upphaf að
stofnun nýs jafnaðarmannaflokks. Nú er slíkum áform-
um vísað á bug: Guðmundur Árni Stefánsson, sigur-
vegari kosninganna í Hafnarfirði, talaði á þann veg í
sjónvarpi: fjórflokkakerfið hefur fest sig í sessi sagði
hann. Bjarni R Magnússon, fyrrum borgarfulltrúi Al-
þýðuflokksins, telur að úrslitin sýni að best fari á því að
hafa hreina flokkslista. Það sýnast reyndar hafa verið
fastakjósendur Alþýðuflokksins í Reykjavík sem áttu
einna drýgstan þátt í að tilraunin með Nýjan vettvang
skilaði mun minni árangri en til stóð: þeir hljóta að hafa
kosið Sjálfstæðisflokkinn í stórum stíl. Allt eykur þetta
líkur á þeirri viðreisnarstjórn sem Morgunblaðið var í
Reykjavíkurbréfi á dögunum að vonast til að sveita-
rstjómarkosningamar gæfu ávísun á. Að sjálfsögðu set-
ur útkoman formenn A-flokkanna, sem mest hafa beitt
sér fyrir því að vinna fylgi hugmyndum um sameiningu
flokkanna, í tilvistarvanda, sem torvelt er að sjá á þess-
ari stundu hvemig þeir muni vinna úr.
Um Alþýðubandalagið er það að segja, að miðað við
aðstæður má það una sæmilega sínum hlut í þessum
kosningum. Sundrung í Reykjavík hefur vafalaust haft
lamandi áhrif á framgöngu margra stuðningsmanna
fiokksins. Engu að síður náði G-listinn þar betri árangri
en búist hafði verið við, í ýmsum bæjarfélögum náðist
ágætur árangur, til dæmis í Hafnarfirði þar sem flokkur-
inn hefur átt aðild að vinstrasamstarfi, og í Neskaupstað
vannst frægur sigur. í Kópavogi veiktist staða Alþýðu-
bandalagsins og mun ekki síst um að kenna framboði
Kvennalistans en reynslan hefur löngu sýnt að þessar
tvær hreyfingar höfða um margt til fólks með svipaðan
hugsanagang. Vegna þess að staða Kvennalistans hef-
ur mjög versnað (hugsið til síðustu kosninga og skoð-
anakannana upp úr þeim), þá má jafnvel gera ráð fyrir
því að hann sé á útleið úr íslenskri pólitík: sú þróun gæti
líklega komið Alþýðubandalaginu til góða að öðru ó-
breyttu.
Þegar rætt var við Davíð Oddsson og Guðmund
Árna Stefánsson í sjónvarpi á sunnudagskvöld hlaut
mörgum að detta í hug að þar færu tveir næstu for-
menn Sjálfstæðisflokks og Alþýðuflokks og ef til vill
samráðherrar í viðreisnarstjórn einhverskonar. Þær
pólitískar grunsemdir þurfa samt ekki endilega að ræt-
ast allar: við lifum á tímum mikillar gerjunar, snöggra
breytinga og samspil þeirra er alls ekki fyrirsjáanlegt.

Talvél svarar og
segir þér að
velja fjólda
tóna 1, 2, 3 eða
4.
LÖGÐ í TALHÓLF
to..,- merið, Talvél svarar og segir þér að
lesa inn skilaboðin.
Kosningar og tækni
Sjónvarpsstöðvarnar tvær
jusu ört fröðleik og trúðleik yfir
áhorfendur á kosninganóttina. Að
nokkru leyti var athyglisvert að
sjá arfleifð O-flokksins líkamnast
í Ragnari Reykás og Marteini
Mosdal. Ragnar Reykás hefur
sérstaklega reynst velheppnað
mótvægi við grafaralvöru stjóm-
málafólksins sjálfs, túlkað sín
sjónarmið og verið spurður álits,
jafnvel fyrir kosningar. Með
þessu móti ýta stöðvarnar þó
kannski örlítið undir þá skoðun
manna, að kosningar séu einstak-
lingsíþrótt en ekki flokka, - allt
snúist þetta um persónur, en
flokkarnir séu jafnvel bara eitt-
hvert tortryggilegt fomaldarfyrir-
brigði. Allt um það er innrás
hirðfiflanna í kosningahasarinn
ágætis skemmtan og góð leið til
að brjóta upp streitukennt and-
rúmsloft.
Eins og venjulega í bæjar- og
sveitarstjórnarkosningum berast
tölur hraðar en í þingkosningum.
Svo ótt bar á, að torvelt var að
færa inn í kosningahandbækur í
heimahúsum og meta stöðuna, fá
heildaryfirlit. Kannski er sam-
keppni ljósvakamiðlanna um að
vera fyrstir með tölur komin út í
dálitlar öfgar, flestir láta sér
nægja að horfa á aðra hvora sjón-
varpsstöðina og eru alls ekkert
með í þessari kvartmílu útsend-
ingarstjóranna.
Þrátt fyrir ýmis tæknimistök í
svona viðamiklum útsendingum,
einhverju flóknasta verkefni sem
stöðvamar lenda í, er aðdáunar-
vert hve Sjónvarpið hefur öðlast
mikla getu til útsendinga utan
Reykjavíkur, en mál og mynd
barst frá 5 stöðum auk aðalstöðv-
anna við Laugaveginn. Það vakti
líka athygli, hve tölvumyndir
Sjónvarpsins og úrvinnsla bar af
sams konar framlagi Stöðvar 2
(og þar hrundi tölvukerfið í
þokkabót), en raunar voru það
aðilar utan stofnananna sjálfra,
sem önnuðust þann þátt.
Að læra aftur á símann
Þetta Ieiðir allt hugann að þvi
hvort tæknin fer ekki að Ieiða
okkur yfir í fjölbreyttari mögu-
leika varðandi skoðanaskipti og
ákvarðanatöku almennt. Þótt ekki
sé komið upp jafn umfangsmikl-
um búnaði og umslangi eins og
við kosningar, er hægt að Iíta
fram til þess tíma þegar skoðana-
kannanir og landsmálaumfjöllun
geta haldið innreið sína í sjón-
varp með öðrum hætti en núna.
Breytingar á sima- og tölvukerfi
gera það kleift að bera skilaboð
hraðar og markvissar en fyrr og
vinna úr gögnum.
Tónvalssímanotendur eiga nú
kost á því að velja marga kosti í
upplýsingalínum Pósts og síma
og Veðurstofunnar, auk þess að
nýta ýmsar merkilegar uppfinn-
ingar og þjónustu sem gerð er
grein fyrir á bls. 15-18 í nýrri
símaskrá. Þar getur reyndar að
líta svo nýstárleg orð að þeir sem
hafa þóst fullfærir um að halda á
síma verða nú að lesa sér til í
símaskránni. Hvaða gagn er til
dæmis að „gagnahólfum” Pósts
og síma fyrir okkur, sem höfúm
ekki hingað til notað önnur opin-
ber hólf en frystihólf hjá kaupfé-
lögunum og hrossahólf á sumrin?
Ekki gerir síminn það endasleppt
með gagnahólfum, heldur eru nú
einnig komin til skjalanna „tal-
hólf’.
Hvað er svo „upphringinot-
andi”? Jaðrar við að einhver kyn-
lífsbragur sé á orðinu. Hvað eru
„talnaboðtæki” og „tónboðtæki”?
Svo mikið er víst að ævinlega
blandast „talvél” inn í málið. Og
hvaða verknaður er það sem kall-
aður er á bls. 18 í símaskránni
„aðgerðir gerðar af rétthafa boð-
tækis”? Jú, svarið er: „Hafi boð-
tækishafi aðgang að talhólfi getur
símnotandi hringt í talhólfið og
skilið eftir munnleg skilaboð.”
Allt eru þetta vísast framfara-
skref og verðugt íhugunarefni,
hve stjómvöld geta mótað hvers-
dagslífið með stefnumótun í
tæknilegum efnum símkerfisins.
Frakkar hafa tii að mynda farið
aðra Ieið en flestir aðrir með tæki
því vinsæla sem sameinar tölvu
og síma og segir fólki skrítlur og
klámsögur milli þess að panta
fyrir það sæti í leikhúsum.
Hrafn mátti skammast,
ekki Ólína
Bjami P. Magnússon, fymim
borgarfulltrúi Alþýðuflokksins í
Reykjavík upplýsir það í DV í
gær, að í kosningaundirbúningi
Nýs vettvangs afi hann lent í
„...bullandi ágreiningi við A-
munda Ámundason og Össur
Skarphéðinsson...” um „...hvem-
ig reka ætti áróðurinn í þeSsu
framboði og hvernig tefla átti
fram fólki í sjónvarpi.”
Bjami fór að eigin sögn í fýlu
eftir niðurstöður prófkjörsins, þar
sem hann lenti í þriðja sæti og
kenndi Jóni Baldvini og fleiri
flokksbroddum um að hafa unnið
gegn sér. Síðan jafnaði hann sig
nokkra hríð, en viðurkennir í
DV-viðtalinu að hann hafi í raun
„stimplað sig út” þegar vika var
til kjördags, vegna deilna við
aðra Vettvangsmenn um tilhögun
í áróðursmálum.
„Ég vildi fara mjúku leiðina,
ekki skattyrðast út í Sjálfstæðis-
flokkinn,” segir Bjami P. í DV-
viðtalinu. Að hans mati vom það
mistök að láta Ólínu Þorvarðar-
dóttur deila við Davíð: „Ef ein-
hver átti að rifast við Sjálfstæðis-
flokkinn var það Hrafn, ungi
maðurinn í 5. sæti, en alls ekki
oddvitinn...Hefði mjúka leiðin
verið farin hefði fýlgi okkar orð-
ið meira. Vegna þessa ágreinings
var mér ekki komið fyrir í aug-
lýsingum. Ég var hvergi með”.
Bjöm Bjamason, aðstoðarrit-
stjóri Morgunblaðsins, tók að
nokkru leyti í sama streng í
spjalli á Aðalstöðinni í gærmorg-
un, hann taldi að Olína hefði haft
af Vettvangnum þriðja sætið með
framkomu sinni við Davíð í
Sjónvarpinu. Nú er vonandi ekki
verið að boða það að persóna
borgarstjórans sé svo friðhelg, að
ekki megi halla við hana orðinu.
Hitt er trúlegra, að menn vilji
viðurkenna það sem staðreynd,
að forystusauður sá sem teymir
með sér lungann úr hjörðinni
hljóti að geyma í sér einhverja þá
þætti sem almennt og yfirleitt em
taldir nógu prýðilegir hjá lands-
mönnum til að gera hælbíta hans
í sumum tilvikum eitthvað ámátt-
Iega tilsýndar.
Sú var tíðin að enginn hægri
sinnaður stjómmálamaður í Vest-
ur-Þýskalandi var sagður eiga
von um nægar vinsældir, tækist
honum ekki að tárfella að
myndavélum viðstöddum við
Berlínarmúrinn. Þótt erfitt sé að
meta tilfinningalega þætti í per-
sónutöfmm stjórnmálamanna á
suma kjósendur, má etv. líka
ætla, að það hafi ekkert orðið
Sjálfstæðisflokknum til atkvæða-
taps, þegar borgarstjórinn fer inn
á þær nótur í Sjónvarpsumræð-
um, berandi skýr merki þess að
vera nýstiginn upp úr veikindum,
að hann hafi sjálfur verið alinn
upp af ágætri, einstæðri móður,
og geti vel ímyndað sér að hún
hefði viljað eyða meiri tíma með
bömum sínum. Opinber ímynd af
þessu tagi, sem spannar bilið
milli hreysti og fallvaltleika,
krappra kjara og mikilla valda, er
um margt sérstæð í hópi íslenskra
stjómmálamanna. Að þessu leyti
hefur það því kannski ekki verið
gæfulegt fyrir andstæðinga Sjálf-
stæðisflokksins og stefnumiða
hans að persónugera baráttuna
gegn flokknum í svo ríkum mæli
sem tíðkast hefur. ÓHT
þJÓÐVILJINN
Síðumúla 37 —108 Reykjavík
Sími: 681333
Símfax: 681935
Útgofandi: Útgáfufélag Þjóðviljans.
Framkvæmdastjóri: Hallur Páll Jónsson.
Ritstjórar: Ámi Bergmann, Ólafur H. Torfason.
Fréttastjóri: SigurðurÁ. Friðþjófsson.
Aðrir blaðamenn: Bergdís Ellertsdóttir, Dagur
Þorieifsson, Elías Mar (pr.), Garðar Guðjónsson,
Guðmundur Rúnar Heiðarsson, Heimir Már Pétursson,
Hildur Finnsdóttir (pr.), Jim Smart (Ijósm.), Kristinn
Ingvarsson (Ijósm.), Vilborg Davíðsdóttir, Þröstur
Haraldsson.
Skrifstofustjóri: Sigrún Gunnarsdóttir.
Skrifstofa: Guðrún Geirsdóttir, Kristin Pétursdóttir.
Augiýsingastjóri: Olga Clausen.
Auglýsingar: Guðmunda Kristinsdóttir, Svanheiður
Ingimundardóttir.
Útbreiðslu- og afgreiðslustjóri: Guðrún Gfsladóttir.
Afgreiösla: Bára Sigurðardóttir, Halla Pálsdóttir, Hrefna
Magnúsdóttir, Þorgerður Sigurðardóttir.
Bílstjóri: Jóna Sigurdórsdóttir.
Skrifstofa, afgreiðsia, ritstjóm, auglýsingar:
Síðumúla 37, Rvfk.
Simi: 681333.
Simfax: 681935.
Auglýsingan 681310, 681331.
Umbrot og setning: Prentsmiðja Þjóðviljans hf.
Prentun: Oddi hf.
Verð í lausasölu: 100 kr. Nýtt Helgarblað: 150 kr.
Áskriftarverö á mánuði: 1100 kr.
4 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Þriðjudagur 29. maí 1990
yvV> • rí'VvVvW’fc w yii'.r 's;r ca lUQflcuifií^