Þjóðviljinn - 19.09.1990, Blaðsíða 7

Sjötugur
Halldór Þórðarson
bóncLi Laugalandi
Þegar senda skal gömlum ná-
granna og æskuvini Halldóri á
Laugalandi afmæliskveðju,
hvariíar hugurinn ósjálfrátt á
bernskuslóðirnar. Við innanvert
ísafjarðardjúp eru fríðar og
búsældarlegar sveitir og var þar
fram á miðja öldina fjölskrúðugt
og þróttmikið mannlíf. Djúpið
var oft nefnt „Gullkista“ Vestf-
jarða vegna sinna gjöfulu fi-
skimiða. Sjórinn var fyrruym
aðal samgönguleiðin og í hann
var lífsbjörgin sótt að töluverðum
hluta.
Ýmsir gildir bændur úr Inn-
Djúpinu sóttu á sexæringum sín-
um frá Bolungarvík á vetrarver-
tíðum. Þar var sjósókn hörð og
engum veifiskötum hent að vera
hlutgengir. Margir þeirra voru
þar í fremstu röð aflamanna og
voru einnig í fararbroddi í bú-
skaparumsvifum sínum heima
fyrir. Fremstir meðal jafningja
voru þar forfeður Halldórs, þeir
Laugabólsfeðgar og reyndar
fleiri ættingjar hans.
Halldór er sonur Þórðar Hall-
dórssonar bónda á Laugalandi,
sem fæddur var á Rauðamýri 22.
11. 1891. Hann lést 26. 05. 1987
langt kominn á nítugasta og
sjötta aldursár. Móðir hans,
eiginkona Þórðar, er Helga Mar-
ía Jónsdóttir f. 02. 02.1898. Hún
býr ennþá með börnum sínum á
Laugalandi. Foreldrar Halldórs
voru bæði af atgervisfólki komin
og bjuggu á Laugalandi alla sína
búskapartíð. Halldór er því fædd-
ur á Laugalandi 19.09.1920 og er
elstur sex barna þeirra hjóna.
Flestir munu sammála um að
góðar samgöngur séu frumskil-
yrði menningar og framfara. Séu
þær ófullkomnar skapast kyrr-
staða, almenn fátækt og félagsleg
einangrun. Hér á landi hefur ver-
ið lyft Grettistökum í samgöng-
umálum á síðustu áratugum. Það
er þó ekki fráleit fullyrðing að
Vestfirðir séu eins konar „Garðs-
horn“ í íslenskum samgöngumál-
um. Landshættir og veðurfar
valda þar miklu um. Þessa hefur
byggðin goldið. Heil byggðarlög
hafa eyðst að fólki og fækkunin er
orðin uggvænleg á mörgum stöð-
um. Inn-Djúpið hefur ekki farið
varhluta af þessari þróun og eru
sum sveitarfélögin orðin býsna
mannfá, svo sem Snæfjalla- og
N autey rarhreppur.
Sumir hafa þó skotið svo föst-
um rótum að ekkert fær þeim
haggað. Halldór á Laugalandi er
einn þeirra. Ég hygg að hann hafi
aldrei verið langdvölum utan
heimahaganna, nema þá vetur
sem hann stundaði búfræðinám á
Hvanneyri. Eiginkona hans er
Ása Ketilsdóttir, af þingeyskum
ættum, sonardóttir Indriða
skálds á Fjalli í Aðaldal. Þau hjón
eiga fjögur börn. Ása er mikil
myndarkona og hefur vakið at-
hygli fyrir snilld sína í meðferð
bæði bundins máls og óbundins,
það er reyndar ættarfylgja henn-
ar.
Þau hjón hafa stundað mikinn
búskap á Laugalandi, sem Þórð-
ur hafði reyndar breytt úr koti í
vildisjörð. Á Laugalandi er jarð-
hiti svo sem nafnið bendir til. Þar
var á fyrri tíð byggð lítil sundlaug
sem var verk unga fólksins úr
nágrenninu. Þar var gjaman
komið saman um helgar til spjalls
og íþróttaiðkana. Nú hafa verið
reist þar gróðurhús, og er sú
ræktun aukabúgrein þeirra
Laugalandsmanna.
Hjónin hafa auðvitað bæði
tekið mikinn þátt í félagsmálum
hvers konar heima í héraði sem
að líkum lætur með svo vel gert
fólk. Þegar íbúum fækkar, vill oft
verða erfitt að sækja fé til
stjórnvalda til ýmissa framfara-
mála. Þá fer tregðulögmálið oft í
gang og ráðamönnum finnst að
höfðatölureglan eigi að gilda.
Halldór, sem og þau hjón bæði,
hefur verið traustur málsvari síns
byggðarlags, og ritað fjölda
snjallra blaðagreina til að verja
rétt þess og hagsmuni og reyndar
bændastéttarinnar í heild. Hann
hefur löngum verið fulltrúi hér-
aðsins á fundum Stéttarsamb-
ands bænda og verið þar traustur
og einarður fulltrúi stéttar sinnar,
sem síst veitir af nú á seinni ámm.
Ég á Halldóri vini mínum
bóndi Laugalandi
mikla þökk að gjalda fyrir alla
annála liðinna ára. Það hafa verið
mjög greinargóðar skýrslur um.
mannlíf og hræringar í héraðin-
u,sem hann hefur sent mér svona
tvisvar á ári og ég hef ornað mér
við ásamt eldi endurminninga frá
æskudögum vestra. Ég og mitt
fólk árnum Halldóri heilla á
þessu afmæli. Við verðum að
vona að honum og hans fólki,
ásamt góðum sveitungum, takist
með samheldni og áræði að hlúa
að góðu og þroskamiklu mannlífi
1 byggðarlaginu.
Jóhann Jóhannsson
Laugaland við Djúp. Fæðing-
arstaður Steins Steinarrs. Eigin-
lega dálítið þorp nú á dögum,
húsaþyrping, í fallegri umgjörð,
grænt um og áin Selá liðast hljóð-
lega um sléttar grundir drjúgan
spöl niðurundan bænum. En í
dag rita ég ekki um landið og hið
fagra útsýni er við blasir þá kom-
ið er eftir veginum fram milli
Steindórsfells og Melgras-
eyrarmúlans. Nú á dögum er ekki
„farið fyrir fell“ svo sem áður hét,
þá bændur á Laugalandi áttu leið
til sjávar. En sleppum því.
Halldór bóndi býr á föðurleifð
sinni og er að því leyti mikill ham-
ingjuhrólfur, að sennilegra hefði
hann hvergi heldur viljað vera og
búskapur er honum í blóð bor-
inn, svo sem var um forfeður
hans, er mjög komu við sögu
landbúnaðar, bæði í héraði og
sumir á víðara sviði.
Mikil festa ríkir í öllum búskap
Halldórs og hefur hann setið
þessa jörð föður síns með ágæt-
um, en hann er elztur barna
Þórðar heitins Halldórssonar, er
keypti Laugaland endur fyrir
löngu, en er nú genginn á vit feðr-
anna og hvílir á Melgraseyri, og
Helgu Maríu ættaðrar af Snæ-
fjallaströnd, dóttur hjónanna
Kristínar Matthíasdóttur og Jóns
Egilssonar, Skarði, Unaðsdals-
sókn. Hún lifir nú í hárri elli að
Laugarholti hjá dóttur sinni,
Guðrúnu. -Ætt Þórðar, föður af-
mælisbarnsins, er auðrakin.
Laugabólsmenn í hans föðurætt,
athafnamenn og frömuðir í rækt-
un og búskap, stórhuga, atorku-
samir, kölluðu ekki allt ömmu
sína, eins og stundum er sagt,
þekktu jörð sína og unnu henni,
viljasterkir, einbeittir og mála-
fylgjumenn. - Aftur á móti var
amma Halldórs af Burstafellsætt,
og er þar að finna sjálfan Guð-
brand Hólabiskup, einn dyggan
drottins þjón og stórmenni í allan
stað.
Eitthvað má sjá í Halldóri af
eiginieikum feðranna, svo sem
jafnan er. Mega menn minnast
skeleggra greina hans í blöð, þá
honum finnst hallað á bænda-
stétt, penni hans hvass, ef svo ber
undir og rökfesta í skrifum,
stundum blönduð dálitlu háði,
sem eigi þarf að koma á óvart
þeim er fylgjast með þeirri fárán-
legu vitleysu,sem nú er uppi höfð
í málefnum bændastéttar. Hall-
dór á Laugalandi kunni vel, og
kann, að skilja hismið frá kjarn-
anum og hneigðist ekki að
lausung og gylliboðum þeim er
uppi voru á teningi fyrir nokkru:
fór hvorki í refarækt né annað
hjóm, heldur skildi alla tíð, að
sauðkindin er það dýra, er haldið
hefur lífinu í þessari þjóð frá önd-
verðu.
Auðvitað féll það í skaut Hall-
dórs, að mæta fyrir hönd stéttar
sinnar á þingum, svo sem Stétt-
arsambandsins, og þarf ég ekki
neinn um að spyrja að þangað var
hann ekki kominn til þess að
jánka hverju einu eða vera þar til
handauppréttingar, til þóknunar
einhverra þeirra er mest leggja
uppúr þægum þingmönnum,
skoðanalausu fólki, er stundar
það eitt að koma sér vel við þá er
með völdin fara, en slíkt er jafnan
einkunn þeirra er Hávamál hafa
um „lítilla sanda/lítilla sæva/lítil
eru geð guma/...
Halldór varð búfræðingur frá
Hvanneyri, svo sem að lfkum
lætur, en fyrir utan þau fræði, er
þar eru uppi höfð, bætti hann við
sig mikilli lesningu, tungumálum,
er vel fær í enskri tungu, hefur
gluggað í þýzku, og dönsku hefur
hann numið í Bændaskólanum á
Hvanneyri, að ég tel víst, svo
lengi sem danskar kennslubækur
voru hér í notkun, ekki sízt í land-
búnaðarfræðum, og numið hana
áður sér til gagns, reyndar.
Ég get ekki og má ekki skilja
svo við þessi fátæklegu orð mín til
Halldórs sjötugs, að ég minnist
eigi á, að 1958 - í hásumrinu -
gekk hann að eiga núverandi
konu sína frú Ásu Ketilsdóttur,
Indriðasonar, lengi bónda á
Ytra-Fjalli, Þórkelssonar. Var
það gæfuríkt spor er Halldór steig
þar, með því frú Ása er hin mesta
myndarkona, skáldmælt vel og
kann ágætlega að koma fyrir sig
orði, á heldur eigi langt að sækja
hagmælsku og ást á skáldskap.
Til hamingju bæði tvö á þess-
um degi. Héðan úr Vatnsfirði
sendum við heillaóskir, þökkum
vinsemd ykkar og góð kynni,
Lifið heil!
Sr. Baldur Vilhelmsson,
prófastur Vatnsfirði
Síðasti pöntunardagur næsta hluta ríkissamningsins til
kaupa á Macintosh tölvubúnaði með verulegum afslætti er:
Innkaupastofnun ríkisins
Ú Apple-umboðið
mm í HEIMSMÆLIKVARBA
ÍSLENSKA SJÁVARÚTVEGSSÝNINGIN, sem nú er
haldin í þriðja sinn í Laugardalshöll, hefur fest sig í sessi
sem alþjóðleg stórsýning á sviði sjávarútvegs. Sýningin í
ár verður glæsilegri en nokkru sinni fyrr og er von á þús-
undum gesta hvaðanæva að úr heiminum. Á 10 þúsund
fermetra rými munu á fimmtahundrað íslenskra og er-
lendra sýnenda kynna allar helstu nýjungarnar í veiðum,
vinnslu og markaðssetningu sjávarfangs.
Á meðan sýningin stendur yfir bjóða Flugleiðir sérstakan afslátt á innanlandsflugi fyrir
sýningargesti utan af landi. Nánari upplýsingar fást hjá ferðaskrifstofum,
sölumönnum og umboðsmönnum um land allt. FLUGLEIDIR