Þjóðviljinn - 10.11.1990, Qupperneq 8

Félagsmálasáttmáli Evrópubandal agsins og íslenska velferðarkerfið
Samanburður á íslenskri
félagsmálalöggjöf og
reglum Evrópubandalagsins
sýnir að við eigum margt ógert
og getum margt lært á því sviði af
EB
Isamningaviðræðum þeim,
sem átt hafa sér stað á þessu
og síðasta ári á milli Fríverslun-
arbandalagsins EFTA og Evr-
ópubandalagsins (EB) um
myndun evrópsks efnahags-
svæðis (EES) hefur það verið
samkomulagsatriði á milli að-
ila, að lög og reglur EB yrðu
lögð til grundvallar hinu nýja
efnahagssvæði á sem flestum
sviðum (þó ekki hvað varðar
styrkjakerfi og verðmyndun í
landbúnaði og sjávarútvegi). I
þessu felst ekki bara að reglur
EB um hið fjórfalda frelsi verði
lagðar til grundvallar samn-
ingnum, heldur einnig að sátt-
máli bandalagsins á sviði fé-
lagsmála frá 1989 verði lagður
til grundvallar sameiginlegri
félagsmálastefnu innan hins
evrópska efnahagssvæðis.
I yfirlýsingu EB um grund-
vallarréttindi verkafólks (Comm-
unity Charter of the Fundamental
Social Rights of Workers) frá ár-
inu 1989 segir meðal annars að
með tilkomu hins sameiginlega
innri markaðar EB verði að „gefa
hinni félagslegu og efiiahagslegu
hlið jafnt vægi“ og þróa þær sam-
hliða. Þar segir enn fremur að á
sama hátt og innri markaðurinn sé
árangursríkasta tækið til að skapa
atvinnu og tryggja velferð og
samkeppnishæfni, þá þurfi líka
með samræmdum aðgerðum að
jafna Hfskjör á milli svæða og
einstaklinga og tryggja framfarir
á félagslega sviðinu sem og rétt
utanaðkomandi verkafólks. Því
hafi sáttmálinn um grundvallar-
réttindi verkafólks verið saminn.
Samanburður
á íslandi og EB
Þar sem aðild Islands að EES
er nú á dagskrá hlýtur það að vera
umhugsunarefni, hvemig hin ís-
lenska félagsmálalöggjöf stenst
samanburð við Félagsmálasátt-
málann annars vegar og þau atriði
hans hins vegar, sem þegar em
orðin að lögum innan EB.
Leiðrétting
I grein Einars Karls Haralds-
sonar: „Hjartað vantar enn í Evr-
ópupólitikina“, sem birtist í Nýju
Helgarblaði í gær, féllu niður setn-
ingahlutar á tveim stöðum. Þar átti
að standa eftirfarandi:
Jafnaðarmenn vom öflugir við
lok síðari heimsstyijaldar viða um
Evrópu. Krafa þeirra um þriðju
leiðina í efnahags- og félagsmál-
um og um sjálfstæða Vestur-Evr-
ópu á milli stórveldanna dmkknaði
í marshallaðstoð og vaxandi við-
sjám á milli stórveldanna....
Og síðar:
Evrópuhugsjón fyrstu eflir-
stríðsáranna snérist um að mynda
alþjóðlega samstöðu um eftirfar-
andi atriði: Aldrei aftur stríð, hag-
kvæmt og réttlátt skipulag efna-
hagslífsins og samstarf verkalýðs-
hreyfíngar og flokka launafólks í
Evrópu. Að loknu köldu stríði fá
þessar kröfur nýtt afl....
Em höfundur og lesendur beð-
in velvirðingar á þessum mistök-
um.
í stuttu máli byggist Félags-
málasáttmálinn á tvennum gmnd-
vallarforsendum: samþykktum
Alþjóða vinnumálastofnunarinn-
ar (ILO) og Félagsmálasáttmála
Evrópuráðsins. Við réttinda-
ákvæði þessara sáttmála bætist
svo það frelsi sem EB veitir til
fijálsrar búsetu og flutnings á
vinnuafli og til gagnkvæmrar við-
urkenningar á starfsréttindum
svipað því og verið hefur í gildi á
milli Norðurlandanna um alllangt
skeið.
Samhliða þessu gerir sáttmál-
inn ráð fyrir því að hægt verði að
gera kjarasamninga í einstökum
faggreinum er nái út yfir landa-
mæri einstakra ríkja.
Sáttmálinn kveður á um rétt-
inn til starfsmenntunar, ekki bara
fyrir vinnualdur, heldur út alla
starfsævina, og kveður þar með á
um skyldu stjómvalda og aðila
vinnumarkaðarins að koma á
slíku símenntunarkerfi i ljósi örra
tæknibreytinga.
Sáttmálinn kveður á um jafn-
rétti karla og kvenna, m.a. til
launa, og er í þessu sambandi at-
hyglisvert að Evrópudómstóllinn
hefur staðfest að sönnunarbyrðin
liggur hjá launagreiðanda um það
hvort launamismunur stafi af öðr-
um ástæðum en kynferði. Hér á
landi gildir gagnstæða reglan,
sækjanda ber að sanna rétt sinn.
Annað athyglisvert ákvæði
sáttmálans varðar vemd bama,
þar sem segir að böm á skóla-
skyldualdri skuli ekki vinna á al-
mennum vinnumarkaði og ekki
undir 15 ára aldri. Jafnffamt er
kveðið á um að unglingar undir
18 ára aldri megi ekki stunda næt-
urvinnu. Hér á landi gilda ekki
slík lög gegn vinnuþrælkun bama
og unglinga.
Þá er í almennum orðum
kveðið á um rétt aldraðra til
mannsæmandi lífeyris og heilsu-
gæslu og rétt fatlaðra til þjálfunar
er miði að aukinni hæfni og bætt-
um lífsgæðum. Samhliða Félags-
málasáttmálanum, sem er í raun
viljayfirlýsing sem EB-löndin
stóðu öll að að Bretum undan-
skildum, hefur verið samþykkt
framkvæmdaáætlun, sem er bæði
viðameiri og ýtarlegri. Á gmnd-
velli hennar hefur framkvæmda-
stjóm EB síðan gefið út tilskipan-
ir sem hafa lagagildi í öllum lönd-
um bandalagsins. Félagsmálin
em þannig í örri mótun, ekki síð-
ur en reglur um frelsi til viðskipta
með vömr, fjármagn og þjónustu.
Íslandí
alþjóðasamstarfi
Þar sem Félagsmálasáttmáli
EB og sú stefna sem þar er ffam-
fylgt byggir í meginatriðum á
samþykíctum Alþjóða vinnumála-
stofnunarinnar (ILO) og Félags-
málasáttmála Evrópuráðsins, sem
Island á þegar aðild að, þá hlýtur
samanburður á félagslegum rétt-
indum á Islandi og í EB að byggj-
ast að miklu leyti á því, hvemig
Island hefur staðið að málum á
þeim vettvangi. Samkvæmt upp-
lýsingum frá félagsmálaráðuneyt-
inu hefur ísland aðeins staðfest
16 af 169 alþjóðasamþykktum
ILO, og stöndum við þar langt að
baki öðrum Norðurlöndum og
flestum Evrópuþjóðum. Einnig
hefúr Island aðeins samþykkt lág-
marksfjölda af greinum Félags-
málasáttmála Evrópuráðsins eða
45 af 72, en með slíkri samþykkt
er fólgin alþjóðleg skuldbinding
um ffamkvæmd. Með saman-
burði á islenskri löggjöf og reglu-
gerðum um réttindi og félagslegt
öryggi verkafólks og þeim regl-
um sem þegar hafa öðlast laga-
gildi innan EB kemur margt í ljós
sem vangert er í þessum efnum
hér á landi.
Stóra bókin
I síðasta mánuði kom út á
vegum íslenska utanríkisráðu-
neytisins
mikil bók sem heitir „Saman-
burður á íslenskri löggjöf og sam-
þykktum Evrópubandalagsins,
sem lagðar eru til grundvallar í
samningaviðræðum um evrópskt
efnahagssvæði", 1038 bls. að
stærð. Þetta mikla verk er árangur
af því mikla starfi sem unnið hef-
ur verið af hálfu íslenskra stjóm-
valda og aðila vinnumarkaðarins
við undirbúning samningavið-
ræðnanna við EB. í viðtali við
Ara Skúlason hagfræðing ASÍ,
sem hér er birt, kemur í ljós að við
þennan samanburð var það í
fyrstu mat íslenskra stjómvalda,
að ísland þyrfti frest eða undan-
þágur á fjölmörgum sviðum til
þess að geta uppfyllt kröfur EB á
félagsmálasviðinu. Það var ekki
fyrr en í síðasta mánuði að ákveð-
ið var að leggja flestar þessar
undanþágubeiðnir á hilluna. Þeg-
ar hefur félagsmálaráðherra lagt
að minnsta kosti eitt fmmvarp
fyrir Alþingi, sem rekja má beint
til þessa samanburðar: Frumvarp
til laga um jafnan rétt kvenna og
karla, þar sem m.a. er kveðið á
um sönnunarbyrði atvinnurek-
enda fyrir kærunefnd jafhréttis-
mála.
Kallað á nýja löggjöf
Við fljóta yfirferð á saman-
burði félagsmálalöggjafar EB og
hér á landi kemur í ljós að nauð-
synlegt verður að setja hér fjölda
laga um félagsleg réttindi og
skyldur, ef við eigum að halda í
við EB. Á það m.a. við um eftir-
talin atriði:
Rétt þeirra sem vinna hluta-
störf til sambærilegra kjara við þá
sem em í fúllu starfi.
Lög um skilyrði fyrir lögmæti
hópuppsagna á vinnustöðum með
fleiri en 20 starfsmenn.
Lög eða reglugerð um rétt
verkafólks til starfsmenntunar á
starfsaldri.
Lög eða reglugerð um for-
eldraleyfi í ffamhaldi fæðingaror-
lofs eða af knýjandi fjölskyldu-
ástæðum.
Lög um sönnunarbyrði í jafn-
réttismálum.
Lög sem tiyggi rétt og hags-
muni starfsfólks við samruna
hlutafélaga.
Endurskoðuð almenn löggjöf
um hlutafélög.
Lög um vinnu bama og ung-
menna.
Lög um Umhverfisvemdar-
stofnun.
Lög um bótaskyldur vegna
umhverfismengunar.
Ýtarlegri lög og reglugerðir
um meðferð hættulegra efna í
iðnaði, mengunarmörk, mengun-
areftirlit o.s.frv.
Reglugerðir um slysavamir
með tilliti til starfsgreina.
Lög eða reglugerðir um
vemdun náttúrlegra og hálfnáttúr-
legra búsetusvæða villtra dýra og
jurta.
Lög um bótaábyrgð einkaað-
ila á tjóni af völdum úrgangs.
Lög um neytendavemd,
greiðslumiðlanir, greiðslukorta-
viðskipti og neytendalán.
Lög um pakkaferðii ivi \JtX~
skrifstofa.
Lög um öryggiskröfúr til
framleiðsluvara.
Af þessu öllu má vera ljóst, að
hvað svo sem verður um niður-
stöður samningaviðræðnanna við
EB um hið evrópska efnahags-
svæði, þá hefúr undirbúnings-
starfið fyrir samningana hafl í for
með sér umtalsverða yfirferð á ís-
lenskri löggjöf á sviði félagsmála,
umhverfismála og neytendamála,
svo dæmi séu tekin, þar sem í ljós
kemur að við eigum margt ólært
og getum í mörgum tilfellum tek-
ið EB til fyrirmyndar.
Hjartað í
Evrópuumræðunni
I athyglisverðri grein sem
Einar Karl Haraldsson ritaði í
Nýtt Helgarblað í gær um „hjart-
að“ sem vantar í Evrópupólitík-
ina, talar hann um afskiptaleysi
margra vinstrisinna gagnvart því
sem er að gerast innan EB og
skortinn á vinstrisinnaðri Evrópu-
stefnu. Af ofanskráðu má vera
ljóst að það sem er að gerast inn-
an EB á sviði félags- og velferð-
armála varðar alla vinstrimenn.
Þar er tekist á um þá stefnu
Thatchers, að EB eigi að vera
stórmarkaður fyrirtækjanna og þá
stefnu sem hefúr unnið svo mjög
á síðustu árin, að hinn félagslegi
þáttur hafi jaftit vægi og hinn
efnahagslegi: Án virkrar þátttöku
verkalýðshreyfingarinnar verður
EB aldrei annað en skrímsli. En
það er mikill misskilningur að
halda því fram, eins og svo oft
heyrist í umræðunni, að slíkt sé
reyndin í dag. Evrópa er í mótun,
og það er heillandi og krefjandi
skylda allra vinstri manna að taka
þátt í þeirri mótun með virkum
hætti. Ánnars gera þeir ekki ann-
að en að kalla andskotann yfir sig
-ólg.
EES-samningarnir
Misræmieytt milliþjóða
Megintilgangurinn að draga úr efnahagslegu og félagslegu misræmi innan EES
I" skýrslu þeirri sem Jón
Baldvin Hannibalsson lagði
fyrir Alþingi í síðasta mánuði
um gang viðræðnanna við EB
um Evrópska efnahagssvæðið
segir meðal annars að í samn-
ingaviðræðum um svokölluð
jaðarmál hafi EB viljað skipta
samningaviðræðunum í tvennt.
Annars vegar væru ,jaðar-
mál“ er tengdust hinu íjórfalda
frelsi, hins vegar önnur mál (fé-
lagsmál, umhverfismál, neyt-
endamál, félagaréttur, rannsóknir,
menntamál, almannavamir
o.s.frv) sem ekki tengjast beint
samningum um frelsi í viðskipt-
um með vörur, þjónustu og fjár-
magn og ftjálsa búsetu. Hafa báð-
ir aðilar lýst yfir vilja til viðtækr-
ar samvinnu í þessum efhum í því
skyni að bæta félagslegt umhverfi
innan EES, efla heilsuvemd, ör-
yggi, umhverfisvemd og neyt-
endavemd. Jafhframt segir í
skýrslu utanríkisráðherra, að til
umræðu hafi verið innan samn-
inganefndarinnar um þennan
málaflokk nauðsyn þess að draga
úr efhahagslegu og félagslegu
misræmi innan EES, og segir Jón
Baldvin það hafa komið fram af
hálfú EB að bandalagið telji þetta
einn megintilgang samningsins.
Slíkt starf til að draga úr ofan-
nefhdu misræmi fer nú þegar
fram innan EB.
Ágreiningur um
samstarfsform
I skýrslu utanrikisráðherra
kemur fram að engin alvarleg
ágreiningsefni eða vandkvæði
hafi komið upp í samningavið-
ræðunum um jaðarmál. Þó er enn
ósamið um sjálft samstarfsform-
ið, en EFTA- ríkin hafa lagt á það
áherslu, að það verði á jafnréttis-
grundvelli.
Meðal ágreiningsefna sem
upp komu í þessum viðræðum
voru þó atriði er snertu til dæmis
umhverfismál og heimild aðila til
þess að gera mismunandi strangar
kröfúr í umhverfis- og neytenda-
málum.
I 36. grein Rómarsáttmálans
er kveðið á um að ríkjum sé heim-
ilt að banna eða takmarka inn-
flutning eða útflutning á vöru ef
hægt er að rökstyðja takmörkun-
ina á grundvelli siðferðisvitundar
almennings, vemdunar heilsu
manna, dýra eða jurta. I Einingar-
lögum bandalagsins er aðildar-
ríkjunum einnig heimilað að setja
strangari kröfúr á sviði umhverf-
ismála en gerðar em sameiginlega
innan bandalagsins, svo framar-
lega sem kröfúmar séu samrým-
anlegar ákvæðum Rómarsáttmál-
ans. EFTA-ríkin vilja ekki sætta
sig við minni rétt en aðildarríki
EB hafa samkvæmt þessum
ákvæðum.
í skýrslu utanríkisráðherra
kemur fram að hann telur ísland
hafa mjög mikilla hagsmuna að
gæta í samningunum um jaðar-
mál, einkum á sviði menntunar,
rannsókna og þróunar.
Ákvarðanataka
Eitt viðkvæmasta ágreinings-
efhið, sem fram hefur komið í
samningaviðræðunum um EES,
varðar ákvarðanatöku innan
svæðisins. Markmið samningsað-
ila er samkvæmt orðum utanríkis-
ráðheiTa „að taka sameiginlegar
ákvarðanir og jafnffamt að sjálf-
stæði aðilanna til ákvarðanatöku
verði ekki skert“. Lausnir á deil-
unni verða að samræma þessi
gagnstæðu markmið. Tillaga
EFTA-rikjanna og samningsfyrir-
mæli EB gera bæði ráð fyrir sam-
eiginlegri stofnun EFTA/EB (ráðs
EES), sem tæki formlegar ákvarð-
anir um evrópska efnahagssvæð-
ið. Gert er ráð fyrir því að EFTA-
ríkin annars vegar og EB-ríkin
hins vegar myndu tala einum
rómi innan ráðsins og að ákvarð-
anir yrðu teknar samhljóða. Jafn-
framt er gert ráð fyrir reglulegum
ráðherrafundum, þar sem gefin
yrðu pólitísk fyrirmæli. Munu
ákvarðanir EES-ráðsins þá hafa
sömu stöðu og þjóðréttarsamn-
ingar. I því felst m.a. að þjóðþing-
in þurfa að samþykkja ákvarðanir
EES-ráðsins samkvæmt sömu
reglum og gilda um aðra þjóðrétt-
arsamninga. Leggur EB mikla
áherslu á að ffamkvæmd þessi
seinki ekki ákvarðanatöku innan
bandalagsins.
Innan EB hefúr EB-réttur for-
gang umfram landslög. EB hefúr
lagt áherslu á að gildi EES-reglna
verði tryggt gagnvart landslögum
sem hugsanlega yrðu sett í and-
stöðu við reglumar. Samkvæmt
íslensku réttarkerfi þyrfti stjómar-
skrárbreytingu til að tryggja al-
gjöran forgang EES- réttar fyrir
landslögum.
-ólg.
-sáttmálinn styrkir velferðarkerfið
Félagsmálalöggjöf Evrópubandalagsins felur í sér ávinning fyrir íslenska verkalýðshreyfingu,
segir Ari Skúlason hagfrœðingur ASI
Ari Skúlason hagfræðingur
hefur setið í nefnd þeirri
sem fjallað hefur um svo-
kölluð jaðarmálefni EES-samn-
inganna fyrir hönd Alþýðusam-
bands íslands. Undir jaðarmál-
efnin falla meðal annars félags-
málayfirlýsing EB og aðlögun
Evrópska efnahagssvæðisins að
henni.
Við spurðum Ara hvort aðild-
in að EES myndi hugsanlega fela
í sér mikla röskun á íslenska vel-
ferðarkerfinu eins og það er í dag.
- Nei, það er ekki hægt að
segja að um mikla röskun sé að
ræða, en við sjáum að þar sem ís-
lensk lög og reglugerðir em ffá-
bmgðin félagsmálayfirlýsingu
EB, þá er um breytingu að ræða
sem yrði okkur til hagsbóta.
Þannig er til dæmis félagsmálayf-
irlýsing EB fúllkomnari hvað
varðar jafhréttismál kynjanna og
einnig yrði um úrbætur að ræða
hvað varðar reglur um öryggi og
hollustuhætti á vinnustöðum.
Annars er rétt að hafa það í
huga að samþykkt EB um félags-
leg réttindi verkafólks (Commun-
ity Charter of Fundamental
Rights of Workers) er viljayfir-
lýsing, sem samþykkt var af 11
EB-ríkjum gegn atkvæði Breta. Á
grundvelli hennar er svo í gangi
framkvæmdaáætlun og útgáfa til-
skipana sem hafa lagagildi innan
bandalagsins. En við vitum það
líka að oft er nokkuð langur vegur
á milli lagasetningar og fram-
kvæmdar laga. Vegna tregðu
Breta, sem menn telja nú vera
tímabundna, hefur lagasetningin
gengið hægar fyrir sig en ella. Eg
held að þeir hjá bandalaginu séu
einfaldlega að bíða eftir því að
dagar jámffúarinnar verði taldir.
Við hjá Alþýðusambandinu
höfúm hins vegar gefið grænt ljós
á þessi mál gagnvart ríkisstjóm-
inni, og sfyðjum það að Evrópu-
löggjöfin um félagsleg réttindi
verði tekin upp hér á landi.
Að hvaða leyti er Evrópulög-
gjöfin um jafnrétti kynjanna betri
en okkar löggjöf?
- Fyrst og ffemst vegna hinn-
ar svokölluðu öfúgu sönnunar-
byrði, sem leggur þá skyldu á at-
vinnurekanda að sanna það fyrir
dómstóli að mismunun í launa-
greiðslu stafi ekki af kynferði.
Hér á landi liggur sönnunarbyrðin
hjá sækjanda málsins. Þessi regla
EB hefur verið staðfest af Evr-
ópudómstólnum.
Era einhver önnur dæmi um
félagslegan ávinning sem þú get-
ur nefnt?
- Já, ég get t.d. nefht sérstök
ákvæði um foreldraleyfi, sem er
sérstök heimild til foreldra um or-
lof frá vinnu eftir fæðingu bams
eftir að fæðingarorlofi sleppir.
Einnig em ákvæði um fjölskyldu-
leyfi af knýjandi fjölskylduástæð-
um, t.d. veikindum maka, andláti
náins ættingja, veikindum bams
o.s.frv.
Það er reyndar athyglisvert að
eftir fyrstu yfirferð laga Evrópu-
bandalagsins um félagsleg rétt-
indi ætlaði íslenska ríkisstjómin
að fara ffam á ffest eða undan-
þágu í mörgum atriðum er horfðu
til hins betra fyrir félagsleg rétt-
indi verkafólks. Frá því var síðan
horfið, meðal annars vegna þrýst-
ings frá verkalýðshreyfingunni.
Samningamir um EES snúast
ekki bara um peninga og aðgang
að mörkuðum, og forsendan fyrir
því að við styðjum þessa samn-
inga er sú, að við sjáum að þetta
færir íslensku launafólki aukin
réttindi og bætta vinnuaðstöðu.
Afstaða verkalýðshreyfingarinnar
á hinum Norðurlöndunum mótast
líka afþessu.
En sérð þú ekki einhveija
annmarka á þessum sáttmála?
- Jú, félagsmálasáttmálinn er
takmarkaður að því leyti, að í
hann vantar ákvæði um að kjara-
samningar í hveiju landi skuli
ófrávíkjanlega gilda. Samkvæmt
sáttmálanum er t.d. ekkert því til
fyrirstöðu að verktakafyrirtæki
flytji ódýrt vinnuafl ffá Portúgal
til Bretlands til þess að vinna að
ákveðnu verkefni. Verkalýðs-
hreyfing hvers lands verður þá að
bregðast við þessu með sínum
hætti, og það hafa þeir gert t.d. í
Danmörku.
Hér á landi ríkir nú eins konar
skylduaðild að verkalýðsfélög-
um, sem sérfræðinganefhd Evr-
ópuráðsins hefúr meðal annars
gagnrýnt, þar sem hún samrýmist
ekki Félagsmálasáttmála Evrópu
og reglunni um rétt manna til þess
að vera eða vera ekki í félögum.
Hvemig er þessu háttað innan
EB? Þýðir aðildin að EES að
þessu ákvrði verði breytt hér á
landi?
- Það er og hefúr verið stefna
Alþýðusambandsins að hér skuli
vera skylduaðild að verkalýðsfé-
lögum, og að félagsbundnir njóti
forgangs á vinnumarkaði. Þetta er
samningsbundinn réttur verka-
lýðshreyfingarinnar hér á landi,
en það er líka rétt að þessu er
öðmvísi farið bæði innan EB og á
hinum Norðurlöndunum. Það er
rétt að fram hefúr komið hjá al-
þjóðastofnunum gagnrýni á þetta
fyrirkomulag hér á landi en ég
vil ekki tjá mig um málið að svo
stöddu. Það er verkefni miðstjóm-
ar ASl að móta stefnuna í þessu
máli, og mér vitandi hefúr málið
ekki verið á dagskrá þar af þessu
tilefhi.
Ert þú þeirrar skoðunar að fé-
lagslegi þátturinn hafi orðið út-
undan í umræðunni um EB hér á
landi?
— Já. Tollar á fiski skipta okk-
ur að sjálfsögðu miklu máli, en
mér finnst hinir þættimir ekki
hafa fengið nægilega vikt. Þá hef-
ur deilan um fiskveiðiréttindi leitt
til þess að menn hafa hneigst til
þess að sjá annað hvort svart eða
hvítt í þessari umræðu. En Evr-
ópubandalagið er miklu meira en
fiskur. Félagsleg og pólitísk atriði
skipta þar ekki síður máli. Við
þurfúm að sjá hvað hentar okkur
og fylgjast vel með á öllum svið-
um.
Hveiju breytir hugsanleg að-
ild Svíþjóðar, Noregs, Finnlands
og Austurrikis að EB fyrir okkur?
- Það mun auðvitað gjör-
breyta stöðu mála fyrir okkur og
gera okkur erfiðara að standa utan
þessa samstarfs. Það er reyndar
rétt að hafa það i huga að eins og
er em þær þjóðir sem frekar em
hlynntar hinu yfirþjóðlega valdi
innan EB í meirihluta. En ef
Norðurlöndin og Austurriki koma
inn, og sjálfstæður norrænn kjami
myndast innan bandalagsins eins
og Danir hafa verið að tala um, þá
breytist þetta hlutfall, og þær
þjóðir sem vilja hafa hömlur á
hinu yfirþjóðlega valdi verða í
meirihluta. Sama er reyndar einn-
ig að segja um félagsleg réttinda-
mál. Nú em þær þjóðir sem draga
lappimar í þeim efnum í meiri-
hluta, en það myndi breytast með
inngöngu Norðurlandanna og
Austurríkis. Allt þetta þarf að
skoða með opnum huga þegar
fjallað er um samskipti okkar við
Evrópu. -ólg.
8 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Laugardagur 10. nóvember 1990
Laugardagur 10. nóvember 1990 ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA 9