Þjóðviljinn - 13.11.1990, Blaðsíða 6

ERLENDAR FRETTIR
GATT-viðrœður í óvissu
EB-tiiboði hafnað
Allt er nú í óvissu með fram-
hald GATT-viðræðnanna
um viðskipti með landbúnaðar-
vörur. Ríki Evrópubandalags-
ins buðust fyrir nokkru til að
draga úr opinberum styrkjum
til iandbúnaðar um 30%, en
Bandaríkin og mörg ríki önnur,
sem flytja út mikið af landbún-
aðarvörum, telja það tilboð
ekki ganga nógu langt.
Arthur Denkel, framkvæmda-
stjóri GATT, sagði í gær að allt
stæði nú fast í viðræðum þessum,
sem hófust fyrir fjórum árum og
eru gjaman kenndar við Urúgvæ.
Til stóð að ljúka viðræðunum
með ráðherrafundi í Briissel 3.-7.
des. og leggja þá síðustu hönd á
alþjóðlegan samning um viðskipti
með landbúnaðarvörur, en nú
segir Denkel óvíst að sá fundur
verði haldinn.
Tilboð EB-ríkja um að draga
úr styrkjum tii landbúnaðar um 30
af hundraði ffá því sem þeir vora
1986 segja Bandarikin og mörg
fleiri ríki, sem flytja út landbún-
aðarvörar í stóram stíl, ganga allt-
of skammt til að vera fúllnægj-
andi sem samningsgrandvöllur.
Þau gefa meira að segja í skyn að
EB-ríkin hafi með tilboðinu geng-
ið á bak skuldbindinga er þau hafi
tekist á hendur er viðræðumar
hófust 1986 og á fúndi s.l. ár.
EB-ríkin náðu samkomulagi
sín á milli um tilboðið eftir harðan
baming, enda telja bændur þeirra
að niðurskurður styrkja muni
koma hart niður á þeim.
Reuter/-dþ.
Natóskæruliðar
Grunaðir um hryðjuverk
Stjórnir Belgíu og Ítalíu hafa jyrirskipað rannsókn. Talsmenn Nató verjast allra frétta
Skæruliðahópar, skipulagðir
af Nató og grunaðir um
hlutdeild í hryðjuverkum, eru
orðnir eitt mestu hitamálanna í
tveimur Natóríkjum, Ítalíu og
Belgíu, og líkur eru á að til tíð-
inda geti dregið út af þeim í
fleiri ríkjum.
Ekki getur vafi leikið á því að
hópar þessir, þar á meðal ítalskur
hópur sem gekk undir felunafninu
Gladio, hafi verið til, því að það
hafa stjómir Belgíu, Frakklands
og Ítalíu staðfest. Hópar þessir
vora þjálfaðir í skemmdarverkum
og skæruhemaði og áttu að taka
til starfa gegn Sovétmönnum ef
svo færi að þeir hertækju Vestur-
Evrópu. Hópamir sem að öllum
líkindum hafa hafl tengsl sín á
milli yfir landamæri, vora stofú-
aðir og skipulagðir skömmu eftir
stofnun Nató, eða á fyrstu áram
sjötta áratugar. Þá var kalda stríð-
ið í algleymingi. Eins og vænta
mátti var til þess ætlast að tilvera
þessara hópa færi leynt.
Yfir 170 drepnir
Þetta þarf engum á óvart að
koma, miðað við hvemig
stemmningin var í kalda stríðinu.
Það sem mesta athygli hefur vak-
ið viðvíkjandi hópum þessum era
grumsemdir um að þeir hafl átt
hlutdeild að hryðjuverkum á ítal-
iu og í Belgíu árin 1971-85. Hafi
tilgangurinn með hryðjuverkun-
um verið að valda ótta og örygg-
isleysiskennd, er drægi úr mögu-
leikum kommúnistaflokka á að
auka áhrif sín í stjómmálum.
Á Ítalíu vora hryðjuverk þau,
sem hér um ræðir, sprengjutilræði
og vora þau framin árin 1969-84.
í þeim vora 143 manneskjur
drepnar og 612 limlestar. í Belgiu
Súdanir flýja
írak
Um 27.000 Súdanir hafa snúið
heim frá írak og Kúvæt frá þvi að
fyrmefnda ríkið hertók það siðar-
nefnda fyrir rúmum þremur mán-
uðum og búist er við að um
150.000 landar þeirra, sem enn era
í löndum þessum tveimur, muni
feta í fótspor hinna á næstunni. Er
þetta haft eftir súdönskum ráð-
herra, sem hefur með að gera mál-
efni þarlendra verkamanna erlend-
is. Hundrað þúsunda arabískra og
suðurasískra verkamanna hafa flú-
ið írak og Kúvæt frá því að Persa-
flóadeila hófst, flestir slyppir og
snauðir. Mikill meirihluti þeirra er
Egyptar.
vora 28 menneskjur drepnar í
árásum hryðjuverkamanna á stór-
markaði á Brússelsvæðinu 1983-
85. í hvoragu landinu hefur verið
upplýst hveijir vora hér að verki.
Horfin vopn
og sprengief ni
Sá sem komst fyrstur á þetta
spor var Felice Casson, dómari í
Feneyjum. Hann komst að raun
um að sprengiefni, sem notað var
til að drepa þijá lögregluhermenn
1972, var úr leynilegu Nató-
vopnabúri á Norður-Italíu. Giulio
Andreotti, forsætisráðherra Ítalíu,
hefur upplýst að vopn úr 12 slík-
um leynigeymslum, sem Gladio
hafði aðgang að, hafi horfið og
ekki sé vitað hvað af þeim hafi
orðið.
Það fer ekki leynt að mál þetta
kemur illa við stjómir Italíu og
Belgíu, sem og háttsetta fyrr- og
núverandi embættismenn _ hjá
Nató. Stjómir Belgíu og Italíu
hafa báðar fyrirskipað rannsókn í
málinu. Andreotti segir stjóm
sína hafa mælst til þess við Nató
að Gladio yrði leyst upp, enda
engin þörf á slíku liði nú þegar
kalda stríðið væri um garð geng-
ið. Wilfried Martens, forsætisráð-
herra Belgíu, tekur undir það og
kallar hópa þessa tímaskekkju.
Andreotti segir jafnffamt að
Gladio og álíka hópum í öðram
löndum sé stjómað af nefnd er
hafi aðsetur í höfuðstöðvum
Natóheija í Suður- Belgiu. Hafl
bandaríska leyniþjónustustofnun-
in CIA verið hjálpleg við að
skipuleggja hópana. Kommún-
istaflokkur Italíu krafðist þess
fyrir helgina að Andreotti segði af
sér vegna málsins.
Stolt Cossiga
Francesco Cossiga, núverandi
Ítalíuforseti, hefur upplýst að
hann hafi átt þátt í að koma
Gladio á fót er hann var aðstoðar-
vamarmálaráðherra. Sagðist hann
vera hreykinn af því framlagi,
sem og því að hafa þagað yfir því
í 45 ár. Casson segist vilja yfir-
heyra Cossiga út af þessu og þyk-
ir það alldjarflegt, þar sem um
forseta landsins er að ræða.
Ambrogio Viviani, fyrrum
æðsti maður itölsku gagnnjósna-
þjónustunnar, segist efast um að
Gladio hafi nokkumtíma verið
notað í „pólitískum tilgangi“, en
telur hugsanlegt að einhveijir
skæraliða þessara hafi að eigin
framkvæði átt hlut að hryðjuverk-
um.
Belgíska stjómin segist ekkert
hafa um skæraliða þessa vitað
fyrr en í s.l. viku og kveðst vera
furðulostin. Guy Coeme, vamar-
málaráðherra Belgíu, segist hafa
komist að því að ekki sé lengra
síðan en í októberlok að Gladio
og aðrir álíka hópar á vegum Nató
hafi sent fulltrúa á ráðstefnu, sem
haldin hafi verið undir forsæti
háttsetts foringja í belgísku leyni-
þjónustunni. Raymond van Calst-
er, foringi leyniþjónustu belgíska
hersins, mun hafa talið að þeirri
ör hafi verið beint að sér. Hann
fúllyrðir að hann þekki ekkert til
umræddra hópa og heldur þvi
ffam að þetta mál sé einhliða
ítalskt.
Lagt niður í Frakklandi
í gær sagði Jean-Pierre Che-
venement, vamarmálaráðherra
Frakklands, að hópur af Gladio-
Luns - aldrei heyrt á þetta minnst
gerðinni hefði að vísu verið til í
Frakklandi, en hefði nú verið
lagður niður. Gefið hefúr verið í
skyn að álíka hópar séu eða hafi
verið í Grikklandi, Noregi og
Bretlandi.
í aðalstöðvum Nató í Belgíu
er mönnum greinilega ekkert vel
við þetta mál. Talsmenn þar neita
að segja nokkuð um það og ýms-
um getum er leitt að hver verið
hafi hlutdeild æðstu ráðamanna
og stofnana þar í starfsemi skæra-
liðahópa þessara. Joseph Luns,
aðalritari Nató 1971-84, sagðist
aðspurður aldrei hafa heyrt á
Gladio eða aðra álíka hópa
minnst, fyn- en hann hefði lesið
um þá í blöðunum núna fyrir
nokkram dögum. Reuter/-dþ.
Jannis Ritsos látinn
Höfundur 117 bóka. Eitt Ijóða hans varð þjóðsöngur
grískra vinstrisinna
Jannis Ritsos, eitt þekktustu
Ijóðskálda Grikklands, lést í
gær, 81 árs að aldri. Út hafa
verið gefnar eftir hann 117
bækur og verk hans hafa verið
þýdd á 21 tungumál. Stungið
var upp á að hann fengi bók-
menntaverðlaun Nóbels 1975
og 1986 og sovésku Lenínverð-
launin fékk hann 1977.
Ritsos fæddist 1909. Faðir
hans dó geðveikur, móðir hans og
eldri bróðir dóu úr berklum og
sjálfúr þjáðist hann af þeim sjúk-
dómi í mörg ár. Hann gekk i
griska kommúnistaflokkinn 1934
og var síðan kommúnisti til
dauðadags. Um 35 ára skeið, frá
því að hann gekk til liðs við
kommúnista, sat hann oft um
lengri eða skemmri tíma í fang-
elsum hinna og þessara and-
kommúnískra valdhafa Grikk-
lands. Hann tók þátt í vopnaðri
baráttu grískra vinstrisinna gegn
Bretum og grískum andkommún-
istum 1944-49.
Tónskáldið Mikis Þeodorakis
samdi lög við sum ljóða Ritsosar
og urðu þau uppáhaldssöngvar
stúdenta og verkamanna á mót-
mælafundum þeirra gegn inn-
lendum valdhöfum og Bandaríkj-
unum síðla á áttunda áratug og á
níunda áratug. Ramiosini, ljóð
sem Ritsos orti 1959, varð óopin-
ber þjóðsöngur grískra vinstri-
sinna.
Jannis Ritsos
Dauflegar
undirtektir
Utanríkisráðherrar Evrópu
bandalagsríkja mæltust til þess
gær af aðildarrikjum Ríkja utai
hernaðarbandalaga, Islamsráð
stefnu o.fl. að þau beittu áhrifún
sínum við stjóm Iraks í þeim til
gangi að látnir yrðu lausir vestur
landamenn þeir og Japanir, sem ír
aksstjóm hefur tekið í gíslingu
Stjómir aðildarríkja Maghreb
bandalagsins (Marokkó, Máritan
íu, Alsírs, Túnis og Líbýu) tóki
heldur dauflega í þetta í gær.
„Síðasta
tilraun“
Arabariki þögðu í gær þunnt
hljóði yfir eða tóku dauflega
áskoran Hassans Marokkókon
ungs, sem hann lagði fram un
helgina, um að þau „gerðu síðusti
tilraun“ til að koma í veg fyrir stríc
við Persaflóa með því að haldí
leiðtogaráðstefnu um deiluna
Virðast stjómir flestra rikjanní
telja víst að slík ráðstefna yrði ti
einskis og íraksstjóm hefur fyri
sitt leyti gefið í skyn að hún haf
ekki áhuga á að verða við hvatn
ingu konungs.
Kröfuganga
skólafólks
Um 200.000 ungmenni fóra
kröfúgöngu um París í gær o;
kröfðust betri aðbúnaðar í skólum
Til óeirða kom i lok göngunnai
og olli þeim óaldarlýður, sem not-
aði tækifærið til að ræna verslanir.
Nýr konungur
Nýr konungur yfir Lesotho
smáriki sem er algerlega umkring
af Suður-Afríku, var settur á hástó
þarlendis í gær. Ber hann nafnic
Letsie þriðji og er sonur Moshoes
hoe konungs fyrsta, sem herstjór
að nafni Metsing Lekhanya rak ú;
landi fyrr á árinu og setti formlegí
af fyrir viku. Eins og skilja má a
þessu er herstjórinn hinn raunvera
legi valdhafi landsins.
Stjórnarandstæð-
ingar kúgaðir
Lýðræðislega landssambandið
helsti stjómarandstöðuflokkurinn
Búrma, hefúr gengið að kröfún
hersins um að hann sjái um ac
semja landinu stjómarskrá. Sam
bandið vann mikinn sigur í kosn
ingum fyrir tæpu hálfú ári en hefu
samt ekki komist til valda fyri
hemum, sem þarlendis ræður ölh
og hefúr beitt stjómarandstæðingi
mikilli hörku.
Galvin í Moskvu
Bandaríski hershöfðingim
John Galvin, yfirhershöfðing
Nató, kom í gær í opinbera heim
sókn til Moskvu til viðræðna vic
sovéska ráðamenn um hermál. E
þetta fyrsta heimsókn yfírhers
höfðingja Nató til Sovétrikjanna.
Fjölgun
fastafulltrúa
Femando Collor de Mello
Brasilíuforseti, hefur lagt til ac
fastafulltrúum í Öryggisráði Sam
einuðu þjóðanna verði fjölgað un
helming. Fái Japan, Þýskaland
Indland, Brasilía og eitthvert Afr
íkuríki fastaaðild að ráðinu, þó ái
neitunarvalds sem núverandi rík
með fastafúlltrúa hafa. Þau en
Bandaríkin, Sovétríkin, Bretland
Frakkland og Kína.
6 SlÐA — ÞJÓÐVILJINN Þriðjudagur 13. nóvember 1990