Þjóðviljinn - 30.01.1991, Blaðsíða 4

ÞJOÐVIUINN
Málgagn sósíalisma, þjóðfrelsis og verkalýðshreyfingar
KLIPPT OG SKORIÐ
Sjálfstæðismálin
og kratapennarnir
Eitt er það sem menn geta reitt sig á í umræðunni.
Þegar sjálfstæðismál íslendinga (í víðum skilningi) eru
á dagskrá, þá er eins víst að Alþýðublaðið og helstu
höfundar þess blaðs og hins óháða og gulleita fylgirits
þess, Pressunnar, reynist óþarfastir allra. Óþarfastir
þeirri ágætu sérvisku að íslendingar ráði sem mestu
sjálfir um þjóðlíf sitt og framvindu þess.
Þetta kemur oft og iðulega fram á liðnum misserum,
í Evrópuumræðunni. Það eru kratapennarnir sem ræki-
legast eru haldnir Evrópufíkni. Sem brýst fram í því, að
allt er margtíundað sem Evrópubandalagið segir um
eigið ágæti og sögulega nauðsyn, en hlaupið yfir eða
gert sem minnst úr öllum þeim vanda sem fylgir afsali
fullveldis úr íslenskum höndum. Meira en svo: það eru
einmitt kratapennarnir sem eru ákafastir í að lýsa hvern
þann mann forpokaðan afturhaldsgaur sem gerist svo
djarfur að efast um að í Evrópusamrunanum sé fundin
leiðin til hins besta heims allra heima.
Eina ferðina enn sjáum við þessi viðbrögð í umfjöll-
un um þá uppákomu, að íslenskar sjónvarpsstöðvar
hafa gerst endurvarpsstöðvar fyrir engilsaxneskar
stríðsfréttasyrpur mikinn part sólarhringsins. Við þessu
hafa viðbrögð verið misjöfn: Menn hafa túlkað þetta
sem bráðabirgðaástand við sérstakar aðstæður, eða
undanlátssemi fyrirtæknilegum möguleikum í sjónvarpi
sem stjórnvöldum hafði láðst að bregðast við áður. í rit-
stjórnarskrifum þriggja dagblaða hefur komið fram ótví-
ræð gagnrýni á þessa breytingu á fjölmiðlapólitík og
bent á þá augljósu staðreynd, að með henni versnar
staða íslenskrar tungu í svokölluðum ijölmiðlaheimi.
Ekkert er hinsvegar fjær Alþýðublaðinu en gangrýn-
in viðhorf af þessu tagi. í leiðara sínum um málið á
fimmtudaginn var finnur blaðið ekki einu sinni neitt at-
hugavert við endurvarpshlutverk íslenskra sjónvarps-
stöðva, sem flestum finnst lágkúrulegt, líka þeim sem
vilja opna fyrir erlent gervihnattasjónvarp. Óekkí. Blað-
ið gerir sér lítið fyrir og kallar allt það sem sagt er um
stöðu íslenskrar tungu í þessu samhengi „afdalahugs-
un“. Það sér ekkert vafasamt við það sem gerðist, held-
ur fagnaðarefni einbert - og grípur þá til þeirra öfug-
mæla sem Alþýðuflokksmenn eru sérfræðingar í: það
sem öðrum finnst meir en hæpið setur leiðarahöfundur
upp sem einskonar sigur íslenskrar menningar, endur-
varp á stríðsfréttum CNN og Sky er frelsisathöfn sem
styrkir menningu íslands og þar fram eftir götunum.
Alþýðublaðið segir með steigurlæti þess sem telur
sig synda með tímanum að „erlendar fréttasendingar
drepa ekki íslenska tungu eða rústa íslenska menn-
ingu“. Því hefur heldur enginn haldið fram; hlutir gerast
ekki með þeim hætti. Hitt er svo annað mál, að hér er
verið að stíga enn eitt skrefið til þess að efla vægi
enskrar tungu í fjölmiðlum, skref sem um leið gæti opn-
að fyrir enn fleiri í sömu átt. Og sá er illa blindur sem
neitar að spyrja sjálfan sig einnar einfaldrar spurningar:
hve stóran skammt þola nýjar kynslóðir íslendinga af
jafn voldugu og þó auðveldu tungumáli og ensku? Hve
mikið telja menn óhætt að hljómi í eyrum barna af
ensku með bæði þýddu filmuefni og óþýddu án þess að
viðnám bili? Við höfum stærri hluta af engilsaxnesku
efni inni á gafli nú þegar en nokkur önnur þjóð og svo til
allt það efni sem verslað er með í bíóum og mynd-
bandaleigum kemur úr sömu átt. Poppið mestallt líka,
bæði í útvarpi og sjónvarpi. Og nú eru semsagt að bæt-
ast við fréttasendingar lungann úr sólarhringnum og
þar á eftir íþróttafréttir og kannski spánnýjar poppfréttir
og svo mætti áfram telja. Halda menn að slík þróun geti
endalaust haldið áfram í eina átt án þess að það viðhorf
láti verulega á sér kræla meðal ungs fólks, að íslenska
sé alltof erfitt og sérviskulegt sveitamannamál og dugi
alls ekki til allra hluta?
ÁB
Ólafur konungur Hákonarson verður jarðsettur I dag.
Mildingur kvaddur
í dag kv?ðja Norðmenn ágæt-
an konung, Olaf Hákonarson, sem
hefur reynst gleðilega ólíkur per-
sónum í konungsfjölskyldum víðs
vegar íyrir margra hluta sakir.
Þótt hér sé ekki ástæða til að
slúðra um orðstír og sögur af
hæfni ýmissa annarra hirðmenna í
nágrannalöndunum, þá er óhætt
að fúllyrða að Olafur konungur
skarað,i ffam úr því fólki á margan
hátt. I stjómmálum hefúr hann
trúlega verið einn áhrifamestur
konunga, drotminga og þeirra for-
seta sem svipaða stöðu hafa í nú-
tímanum. Alkunna er að norskar
ríkisstjómir létu þennan verðlaun-
aða sjóara jafnan fylgjast grannt
með kompás og sigfingu sinni,
enda sat hann reglulega á þóftunni
með þeim, fylgdist vel með og
reyndist ráðagoður. Olafur kon-
ungur ávann sér líka miklar vin-
sældir almennings með ljúfri
framkomu og yfirlætislausum stíl.
Þótt lýðveldissinnum hafi nú sem
betur fer heldur vaxið fiskur um
hrygg á Norðurlöndum og í Bret-
landi, þannig að líkur aukist á því
að prjal og tildur hirðanna láti um
síðir undan síga og endi á safninu,
þá er ástæðulaust annað en að
fagna því þegar ágætismenn hafa
lent undir lcórónu og látið gott af
sér leiða. Það,er því með fúllri
virðingu sem Islendingar kveðja
Olaf Noregskonung.
Sumir hafa látið í það skína að
umhyggja Ólafs og Norðmanna
um minningu Snorra Sturlusonar
og ræktarsemi við Reykholt hafi
aðeins verið hluti af stórveldis-
draumum Noregs, sem vilji eigna
sér Leif heppna, Ameríku og helst
íslensku miðaldamenninguna
líka. En þetta er ástæðulaust.
Norðmenn eru án efa sanngjam-
astir Norðurlandaþjóða í okkar
garð, og stilla sig um að klappa
okkur a kollinn eins krökkum,
sem því miður er æði oft plagsið-
ur Dana og Svía.
Refsi-ísland
Þegar vaðið er í þeim herhvat-
ar- flór sem birtist á vettvangi ým-
issa fjölmiðla núna vegna Persa-
flóaharmleiksins, þá rifjast upp að
Islendingar em ekki alveg eins
ffiðelskandi og vopnleysi þeirra
efúr til kynna. Þeir vora meiri
erfiskarlar óg refsiglaðari en
Danir á yfirráðatíma þeirra hértil-
lands. Það vora íslenskir embætt-
ismenn með bókstafinn að vopni,
en ekki danskir, sem hundeltu
smælingjanapg dæmdu linnulítið,
svo hlutfall Islendinga í refsivist
var miklu hærra en þegna annarra
svæða í danska ríkinu. Bjöm Th.
Bjömsson er einn þeirra manna
sem hafa bent á þetta í bókinni
„Haustskipum" 1975, sem fjallar
m.a. um átakanleg afdrif íslenskra
sakamanna í Stokkhúsi, Rasphúsi
og á Brimarhólmi.
Það eru öfgar úr sjálfstæðis-
baráttunni að Danir hafi beitt okk-
ur einhveiju sérstöku harðræði
fyrr á tíð. Danir reyndu að afnema
hér niðurlægjandi vistarbandið á
alþýðu manna, gegn vilja ís-
lenskra þingmanna, mennta-
manna og embættismanna, sem
þar að auki marghöfnuðu að leiða
trúfrelsi í lög, löngu eftir að því
var á komið í Danmörku. Það má
jafnvel segja að danskir kratar
hafi haft vit fyrir pkkur og troðið
fullveldinu upp á Islendinga, sem
eyddu tímanum í riffildi um keis-
arans skegg og vanræktu raun-
verulegar framfarir í landinu, en
eyddu orku sinni og hugviti í orð-
hengilshátt og persónuníð öðra
fremur.
Og óbilgimi landans í styij-
öldum byijaði ekki 17.febrúar
1991. Menn muna að Morgun-
blaðið reyndi enn að duga banda-
rískum málstað herforingjanna í
Víetnamstríðinu, löngu eftir að
víðtæk andstaða við þátttöku
Bandaríkjanna hafði ratt sér tij
rúms í stjómkerfinu þar vestra. I
rauninni er engp líkara en stríðs-
öskur margra Islendinga vegna
Persaflóans núna, t.d. á síðum DV,
sé hreinræktuð arfleifð þýlyndis
hreppstjóranna og sýslumannanna
sem hrönnuðu fólki í gapastokka
og dýflissur á fyrri tið. Með illu
skal íllt út reka, og allt það.
Spánn norðursins
Leynist kannski í íslenska
þjóðareðlinu ákveðinn ofstopi
sen) við viljum ekki horfa framan
I? Ymsir kaþólikkar era stundum
vanir að líta á Noreg sem ystu nöf
mótmælendasiðar og uppnefna
hann í gamni og alvöru „Spán
norðursins“, vegna meintrar ís-
kaldrar þröngsýni og öfga sem
birtast í sumum hópum norskra
mótmælenda, (og er þegar verst
lætur í hefndar- og refsianda
Gamla testamentisins) og bera þá
saman við forstokkuðustu eintök
kaþólskunnar, jámmenni á Spáni,
í heimalandi Rannsóknarréttarins,
þar sem falangistum reyndist auð-
velt að rækta sinn blóðheita fas-
isma.
Þótt það komi Lúther kannski
ekkert við, þá er það á allra vi-
torði, að í Noregi er ansi áberandi
slatti af skelkuðu fóiki, sem vill
binda tilverana veralega í skorð-
ur, því „agi verður að vera“ eins
og góði dátinn Svæk orðaði það.
Og sumir vilja tengja þetta þeirri
staðreynd, að Norðmenn fangelsa
stærri hluta af þjóð sinni en tíðk-
ast á öðram Norðurlöndum. Hart
skal.mæta hörðu, og allt það.
Islendingar þykjast nú yfirleitt
ekki hætishót líkir Norðmönnum
á þessu sviði trúrækninnar og era
stundum að halda því fram að þeir
séu varla kristnaðir, heldur ósköp
víðsýnir, fijálslyndir, menningar-
sinnaðir og auk þess skilningsrík-
ir á brestina í mannlegri náttúra.
Þetta kann að vera hin versta
sjálfsblinda, og umræðan um
Persaflóastriðið í íslenskum fjöl-
miðlum er allt í einu farin að
víkka leiðir til skilnings á þjóðar-
einkennum og menningarfleifð
þjáninga- kristninnar þýsku sem
nér hefur fengið að dafna á um-
liðnum öldum. Þyturinn í vendi
íetismans skekur leiðara DV
essa dagana. Húsagatilskipun
Harboes hefúr þá senntlega í rúm
200 ár átt sitt lúmska innskot í
hjörtunum.
Bömin fái sitt stríð
Best er sennilega að lesa
stríðsleiðara DV þessa dagana
með hliðsjón af arfleiðinni úr hús-
agatilskipun Harboes og Stóra-
dómi og líta á höfúndana sem
meðvitaða eða ómeðvitaða
„Spánveija norðursins", með til-
vísun til norsku hörkunnar sem
áður er getið. Lítum svo á orð Jón-
asar Knstjánssonar í leiðara DV í
gær, sem nefnist „Friðardúfur
baka ófrið“:
„Enn era friðflytjendur að
grafa undan vestrænum hugsjón-
um. Þeir halda mótmælafúndi og
skrifa undir mótmælaskjöl gegn
hemaði bandamanna við Persa-
flóa. Þeir fara í skólana og hræða
bömin gegn stríði. Þeir vilja, að
komandi kynslóðir hafni stríði al-
gerlega."
Nú er það einfaldlega svo, að
fríðarsinnamir telja með stríðinu
meiri hættur á ffamlengingu of-
beldis, hörmunga og ójöfnuðar
heldur en með öðrum lausnum á
Kúvæt-málinu, sem ekki ómerk-
ari menn en Jóhannes Páll II páfi
og Willy Brandt fyrram Þýska-
landskanslari hafa lagt til.
En í leiðara DV segir svo
hvorki meira né minna: „Friðflytj-
endur á Vesturlöndum eiga óbein-
an þátt í stríðinu við Persaflóa.
Það era þeir, sem hafa fengið
Saddam Hussein til að halda, að
hann komist upp með landvinn-
inga sína. Sá, sem boðar skilyrðis-
lausan frið, er nytsamur sakleys-
ingi, sem sogar að sér óírið.“
Auga fyrir auga og tönn fyrir tönn
og allt það. ÓHT
ÞJOÐVILJINN
Síðumúla 37 — 108 Reykjavík
Sími: 681333
Símfax: 681935
Útgefandi: Útgáfufélagið Bjarki h.f.
Framkvæmdastjóri: Hallur Páll Jónsson.
Ritstjórar: Árni Bergmann, Helgi Guðmundsson
Ólafur H. Torfason.
Fréttastjóri: Sigurður Á. Friöþjófsson.
Aðrir blaðamenn: Bergdls Ellertsdóttir, Dagur
Þorleifsson, Elias Mar (pr.), G. Pétur Matthiasson,
Garðar Guöjónsson, Guðmundur Rúnar Heiðarsson,
Hildur Finnsdóttir (pr.T Jim Smart (Ijósm.), Kristinn
Ingvarsson (Ijósm.), Ólafur Gíslason, Ragnar
Kartsson, Sævar Guðbjömsson.
Skrifstofustjóri: Sigrún Gunnarsdóttir.
Skrifstofa: Guðrún Geirsdóttir, Kristln Pétursdóttir.
Auglýsingastjórí: Steinar Harðarson.
Auglýsingar: Sigriður Sigurðardóttir, Svanheiður
Ingimundardóttir, Unnur Ágústsdóttir.
Afgreiðslustjórí: Hrefna Magnúsdóttir.
Afgreiðsla: Bára Sigurðardóttir, Halla Pálsdóttir,
Þorgerður Sigurðardóttir, Þórunn Aradótir.
Bilstjórí: Jóna Sigurdórsdóttir.
Skrífstofa, afgreiðsla, rítstjóm, auglýsingar:
Síðumúla 37, Rvfk.
Simi: 681333.
Simfax: 681935.
Auglýsingar: 681310, 681331.
Umbrot og setning: Prentsmiðja Þjóðviljans hf.
Prentun: Oddi hf.
Verð í lausasölu: 100 kr. Nýtt Heigarblað: 150 kr.
Áskriftarverð á mánuði: 1100 kr.
4.SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Miðvikudagur 30. janúar 1991