Þjóðviljinn - 01.03.1991, Síða 12

lauslegri þýðingu á óbundnu máli
eitthvað á þessa leið (Canto
XXVIII):
Botnlaus tunna eða brostin er
betur á sig komin en hinn for-
dœmdi sundurskorinn frá hálsi
ofan ifretstað.
Milli fóta hans lafa iðrin úti,
hjarta, lifur og lungu og hinn
dapurlegi sekkur sem gerir skit
úr þvi sem maðurinn lœtur i sig.
A meðan allt þetta blasir við
mér horfir hann á mig, opnar
brjóst sitt með höndunum og seg-
ir: „ Sjáðu nú hvernig ég er sund-
urtœttur! Sjáðu hvemig Múham-
eð er leikinn! Við brjóst mér
grœturAlí (tengdasonur Múham-
eðs) með sundurskorið andlit frá
hálsi upp í hársrót.
Og allir hinir, sem þú sérð
hér, voru i lifanda lífi sáðmenn
klofnings og hneykslunar og eru
því svona á sig komnir.
Djöfull nokkur er hér að baki
og lætur okkur hafa það óþvegið
með grimmd, og opnar í sífellu
sár okkar sem hér eru kvaldir
með sverði sínu, þegar við höfum
gengið okkar eilifa sársaukafulla
hring\’eg, en sárin lokast áður en
við mœtum þessum djöfli á ný.
En hver ert þú sem forvitnast
um okkur i raunum, ert þú kann-
ski að tefja för þina á vit refsing-
arinnar sem á þig hefur verið
lögð fyrir sekt þina? “
Ólík andlit íslams
Það er rétt að taka það fram,
að þessu kvæði úr kvæðabálknum
hefur jafnan verið sleppt, þegar
hann hefur verið þýddur á þjóð-
tungur íslams. Þessi ófagra lýsing
er sviðsett í níunda stað vítis, þar
sem sáðmönnum klofnings og
hneykslunar er búinn staður.
Meðal nábúa Múhameðs í þess-
um stað er bróðir Dolcino, stofn-
andi Postulareglunnar á 13. öld,
sem boðaði afturhvarf til frum-
kristni og sameign á konum jafnt
og jarðneskum gæðum. Bróðir
Dolcino var brenndur á báli 1296.
Ástæðan fyrir því að Dante og
miðaldakirkjan valdi Múhameð
þennan dvalarstað í víti var
hneykslun manna á tiltölulega
frjálslyndri afstöðu hans til kyn-
lífs. Múhameð var því falsspá-
maður trúvillu og forboðins hold-
legs losta í augum miðaldakirkj-
unnar, og það var ekki fyrr en
með Upplýsingunni á síðari hluta
18. aldar að þessi ímynd spá-
mannsins tók að breytast í augum
kristinna.
Sumir andkirkjulegir boðber-
ar upplýsingarinnar sáu jafnvel í
Múhameð og lögmálsbók íslams
kerfi sem samræmdist skynsem-
ishyggju betur en trúarkreddur
krismi og gyðingdóms. Var Mú-
hameð á þessum tíma ýmist upp-
hafinn sem vitur veraldlegur lög-
gjafi eða fordæmdur sem blóðug-
ur grimmdarseggur (t.d. af Volta-
ire), en þegar leið fram á 19. öld-
ina og rómantíska stefnan varð
ríkjandi tóku kristnir menn að
huga meira að þeirri dulhyggju
sem finna má í íslam. Þegar kom
ffarn undir 20. öldina tóku fræði-
menn á Vesturlöndum hins vegar
aftur að vekja athygli á hinum fé-
lagslega boðskap íslams, og
margir sósíalistar litu á Kóraninn
sem hvatningu um það að öreigar
arabaheimsins ættu að sameinast
um að heimta sinn rétt úr hendi
kúgara sinna.
Ólík tungumál
Skilningur kristinna Vestur-
landabúa á íslamskri menningu
hefur því breyst mjög í gegnum
aldimar, en þegar þessum menn-
ingarheimum hefúr lostið saman
hefúr alltaf verið gmnnt á því að
djöfúllinn væri málaður á vegg-
ERUNGUR
Erlingur veit hvað er í húfi ef rafmagnið fer.
Þess vegna berst hann ótrauður við illfærur
og vonskuveður til að lagfæra línur.
Hjá okkur starfa 65 línumenn sem eru
reiðubúnir á nóttu sem degi til að tryggja
þér öruggt rafmagn.
RAFMAGNSVEITUR
. RÍKISINS j
lifandi afl Æ
inn til að réttlæta eigin gerðir. Og
á það við um báða aðila.
I nýlegu blaðaviðtali er als-
írskur prófessor í arabískum
fræðum, Khaled Fouad Allam,
spurður þeirrar spumingar, hvers
vegna núverandi átök við Persa-
flóa hafi jafnframt það í for með
sér að menn hætti að skilja hver
annan og fari að tala tvö gjörólík
pólitísk tungumál?
Prófessorinn segir að i menn-
ingu araba og múslima hafi alltaf
ríkt ákveðin tilhneiging til pólit-
ískrar sameiningar, er eigi sér
nafn í arabísku sem er „umma“ og
þýðir móðir. Þessi tilhneiging sé
því rakin til forfeðranna og hafi
Kalífadæmið verið eins konar
tákn þessa, þar til það var endan-
lega af lagt 1924. Siðan hafi þessi
sameiningarviðleitni fengið sinn
farveg i þjóðemishyggju og jafn-
vel sósíalískri hugmyndafræði,
sem hvort tveggja eru evrópsk
fyrirbæri, en þau hafi engu að síð-
ur ekki orðið til þess að minnka
gjána á milli þessara menningar-
heima.
Prófessorinn bendir á að þótt
þjóðemishyggjan sé nú aflvaki í
arabaheiminum, þá hafi arabar
aldrei tekið landamæri mjög al-
varlega. Rétt sé að hafa í huga að
þjóðríkið í nútímaskilningi hafi
fyrst orðið til í Evrópu með Vín-
arráðstefnunni 1815, og ein af
ástæðum fyrir því að arabar taki
ekki of mikið mark á landamær-
um sé sú, að þau hafi flest verið
sett af Evrópubúum.
Prófessorinn bendir jafnframt
á að þótt þessi hugsunarháttur
kunni að vera illsamrýmanlegur
evrópskri réttarhugsun og skyn-
semistrú, þá búi íslam einnig yfir
sinni innri rökvísi, þar sem hið
pólitíska kerfi sé leitt af Kóranin-
um, sem sé guðdómleg opinber-
un. Hann bendir jafnframt á, að
með upplýsingastefhunni í Evr-
ópu hafi komist til vegs hug-
myndakerfi sem leggi alheiminn
til viðmiðunar, og leitist við að
setja lög sín yfir allan heiminn.
Þetta geti íslam ekki fallist á, og
viðbrögð araba felist i þjóðemis-
vakningu.
Hiö veraldlega og
trúaifega
Þessar vangaveltur leiða hug-
ann að því, að okkur Vesturlanda-
búum er það tamt að greina á
milli hins veraldlega og hins trú-
arlega. Það er okkur svo sjálfsagt
að við hugsum ekki út í það. Það
er hins vegar ekki jafn sjálfsagt
fyrir múslima.
Loftárásimar á íraskar borgir
og „úrvalshersveitir'* íraka, sem
sendar vom berskjaldaðar á flótta
út í eyðimörkina síðustu daga
stríðsins, eiga sér varla trúarlega
réttlætingu í okkar hugarheimi.
Ekki aðra en þá, sem búin hefúr
verið til með þvi að skapa ímynd
djöfúlsins í Saddam Hussein. Við
getum kannski, eins og Dante,
látið okkur dreyma um þá framtíð
sem bíði hans í neðra nú þegar
fyrsta þætti þessa sjónvarpsleik-
rits er lokið. Það væri jafnvel efni
í góðan framhaldsþátt. En þeir
sem lifað hafa af þessar loftárásir
í raun, ættingjar hinna follnu og
afkomendur, líta málið trúlega
öðrum augum. Það er ekki víst að
striðið hafi verið þeim jafn heil-
agt og flóttinn, en ímynd djöfúls-
ins stendur þeim trúlega glögg
fyrir sjónum, ekki síður en ráða-
mönnum Hvíta hússins.
Stundum ímyndar maður sér
að mannkynið og sagan stefni
fram á við til einhverrar fúll-
komnunar á því sem er. En í ljósi
sögunnar verður vart séð að mun-
urinn á Persaflóastríðinu og
krossferðum miðalda hafi verið
fólginn í öðru en þeim tæknilegu
breytingum sem aukin afkasta-
geta og framleiðni stríðsvélarinn-
ar hefúr nú sýnt fram á með
óyggjandi hætti.
Ólafur Gíslason
12 SfÐA — ÞJÓÐVILJINN