Þjóðviljinn - 01.03.1991, Qupperneq 13

Sendibréf frá
Schulzendorf
E. er ellilífeyrisþegi í Schulzendorf í austmjaðri Berlínar en austurhelmingur borgarinnar var fyrrum höfuðborg Þýska
alþýðulýðveldisins (DDR). Hún skrifaði íslenskri vinkonu sinni í Noregi eftirfarandi bréf á aðfangadag síðastliðinn.
Schulzendorf, 24.12.1990
Keera K.
Bréfíð þitt kom í dag eins og sannköll-
uð jólagjöf. Við biðum eftir lífsmarki þótt
við hefðum sjálf getað skrifað fyrir löngu.
En við eigum annasamt ár að baki. Það hef-
ur tekið á taugamar - og samt var það bara
toppurinn á ísjakanum. I janúar verða mikl-
ar breytingar á fostum útgjöldum, allar op-
inberar niðurgreiðslur falla niður, verðlag
þrefaldast og þótt við höfum stunið yflr
breytingunum í efnahagslífinu árið 1990 þá
mun okkur, þegar við lítum um öxl, finnast
við hafa verið rík miðað við það sem við
eigum í vændum. „Kortið og landslagið
passa ekki saman,“ þar hefurðu rétt fyrir
þér.
Allt hefur breyst - við fáum áfram Al-
þýðulýðveldis-ellilífeyri en greiðum Sam-
bandslýðveldis-verð fyrir hluti á borð við
eldsneyti, síma, póst, þjónustu (sótara,
þvottahús, hársnyrtingu, húsaleigu, sorp-
hirðu) - í stuttu máli allt. Þar við bætast
gjöld fyrir læknishjálp, lyf elliheimili,
sjúkrahús o.s.frv. Ég fæ 495 mörk í ellilíf-
eyri, G. 627. En fátæktarmörkin í Sam-
bandslýðveldinu eru við 850 mörk! Við
borguðum 20 pfenninga fyrir bréf innan-
lands og 35 til útlanda, eins og stendur eru
það 50 og 70 pfenningar en á að hækka í 1
mark og 1,40. Atvinnuleysi eykst með ógn-
arhraða. W., okkar góði vinur, hefur líka
misst vinnuna, hann er á sjúkrahúsi sem
stendur: hjartað, taugamar og maginn „fóm
í rusl“. Hann er kominn með minnimáttar-
kennd.
Glæpum fjölgar, sjúkdómar á borð við
eyðni og vímuefhafilöi em orðnir daglegt
brauð. Hjá dómstólunum em vart til dóm-
arar lengur - og lögreglan getur ekki hand-
tekið lögbrjóta, því það þarf jú handtöku-
skipun til, undirskrifaða af dómara.
Margir sem farið höfðu til Sambands-
lýðveldisins í gegnum sendiráðin í Ung-
veijalandi og Tékkóslóvakíu 1989 gátu
ekki komið undir sig fótunum í „gullna
vestrinu“ og hafa snúið heim. Þeir vissu
ekki um þær breytingar sem hér hafa átt sér
stað og héldu að þeir fengju félagslega að-
stoð með gamla Alþýðulýðveldis-laginu.
Nú fá þeir hvorki húsnæði, styrk né vinnu.
Þeir ráfa um borgimar, gista í jámbrautar-
lestum sem gera hlé á ferðum að næturlagi
- lögreglan lokar báðum augu. I Alþýðu-
lýðveldinu höfðum við enga „útigangs-
menn“ eða atvinnuleysingja - þessvegna
var engin félagsleg aðstoð skipulögð fyrir
slíkt fólk. Þeir gista í húsum sem ekki hef-
ur verið haldið við og em að hruni komin,
húsum þar sem vantar rafmagn, eldsneyti,
vatn.
Allt vora þetta óþekkt vandamál í Al-
þýðulýðveldinu. Væm menn fangelsaðir
vom þeir teknir i samfélagið aftur að af-
plánaðri refsingu. Þeir fengu vinnu og hús-
næði - þannig að þeir yrðu ekki sekir á ný.
Nú vafra útigangsmennimir um borgina,
stela eða fremja einhver ódæði svo að þeir
verði fangelsaðir aftur og fái hlýjan klefa
yfir veturinn. Héma útfrá em matgir sum-
arbústaðir, eins og þú veist, og brotist hefur
verið inn í marga þeirra og þeir bera þess
merki að þar hefur verið gist... og þessir ill-
virkjar fá færi á að vinna ný ódæðisverk:
svíkja út fé, bijótast inn. Ibúamir héma
vom svo bamalegir og áhyggjulausir, ekki
tortryggnir. Þetta allt saman verðum við að
tileinka okkur með hraði.
Mikið er orðið um slys á hraðbrautun-
um. Það var svo margt ungt fólk sem lang-
aði til að fá sér töffaralegan vesturbíl eftir
peningaskiptin. Þau fengu þá ódýrt - en
margir fengu ekki skoðun. Því freista þess
margir að hundsa hana og aka af stað. Hjá
okkur var 80 km hámarkshraði fyrir vöm-
bíla og 100 km fyrir fólksbílá. Nú vilja
ungir strákar vera jafn töff og aðrir og
keyra skrjóðana sína á allt að 140 km
híaða. Það er orðið hættulegt að aka um á
bíl héma, slysum hefiir fjölgað um 150%
miðað við það sem áður var.
Bændur losna ekki við afurðir sínar;
stóm vömhúsakeðjumar Aldi, Plus, Karst-
adt o.fl. frá Sambandslýðveldinu og Vest-
ur- Berlín flæða yfir og ráða markaðnum.
Bændumir okkar vom með samninga við
ríkið og framleiddu það sem ákveðið var í
áætluninni og allir gátu selt það sem búféð
og jörðin gáfu af sér. Nú er búið með það.
Þeir verða að freista þess að stilla sér upp
við þjóðveg eða inni í smábæjum og bjóða
vörur sinar falar. Gripahúsin era yfirfull af
afurðum og kvikfé, bænduma vantar fóður
en þeir em gjaldþrota. Og geti þeir selt eitt-
hvað fá þeir einungis smánarverð fyrir það.
Hingað til Schulzendorf koma Vestur-
Berlínarbúar og kaupa svínakjöt (unggrísi
sem verður að slátra vegna plássleysis) fyr-
ir fimmtung af venjulegu búðarverði. Þeir
auðgast á vesöldinni héma í Alþýðulýð-
veldinu fyrrverandi - og fylla eigin frysti-
kistur.
Þetta var ekki „sameining" þýsku ríkj-
anna tveggja, heldur innlimun. Við vomm
gleypt. Og það varð að gerast í rniklum
flýti, áður en fólkið færi að hugsa um verð-
ið sem greiða yrði fyrir „FRELSIГ.
Verið er að leggja niður dýragarðinn í
Berlín, hann verður nú settur undir stjóm
dýragarðs Vestur-Berlinar (em menn kann-
ski smeykir um að dýrin hafi líka verið í
,,Stasi“?) Nei, á þennan hátt losa menn sig
við keppinautana. Eins og líka í íþróttun-
um. Þeir bestu em „keyptir", hinir geta ekki
haldið uppi heiðri Alþýðulýðveldisins.
Og það em svo mörg dæmi sem tilfæra
mætti - bamaheimilin t.d. Fyrir eitt bam
greiddu foreldrar 12,50 mörk á mánuði!
Það nægði ekki fyrir brauðsnúðum og
mjólkinni sem bömin fengu í morgunverð.
Elliheimili - verðið var 105-125 mörk á
mánuði. Nú hefur verðið þrefaldast. En líf-
eyririnn er lágur. Ellilífeyrisþegi í Sam-
bandslýðveldinu fær 70% af gömlu grann-
laununum sínum. Við fáum líka 70% - en
gmnnlaunin í Sambandslýðveldinu vom
u.þ.b. 3000 mörk en bara 1000 hjá okkur.
Framámaður í stjómmálum í Sam-
bandslýðveldinu sagði um daginn að hin
fimm nýju fylki (Alþýðulýðveldið) væm
ekki Austur-Þýskaland heldur Mið-
Þýskaland! Og með því höfðaði hann ótvr-
írætt til þeirra landsvæða sem núna era í
Póllandi, Sovétríkjunum og Tékkóslóvak-
íu. Hefhdarstefhan dafnar í Þýskalandi.
Borgarlestin er útbíuð af hakakrossum...
svei, svei... Þetta er ekki lengur mitt land.
Þetta líkist svo mikið ástandinu 1933!
Við vomm í Noregi í sumar. Ferðina
gátum við borgað á eftirfarandi hátt: sem
ellilífeyrisþegar máttum við skipta 6000
mörkum á genginu 1:1 þegar peningaskipt-
in fóm fram. En við G. áttum bara 2000
mörk til samans svo við yfirtókum 10 þús-
und mörk hjá nágranna okkar og fylltum
reikninginn okkar upp í 12 þúsund. Ná-
granninn greiddi okkur 200 mörk fyrir
hvem þúsundmarkaseðil - það urðu 2000
mörk handa okkur. Og það vom peningam-
ir sem við notuðum í „draumaferðina“. Við
höfðum keypt nýjan bíl í fyrra og rétt fyrir
peningaskiptin greiddum við 10 þúsund
mörk í afborgun af byggingarláninu, þess-
vegna vorum við svo „blönk“. En við vild-
um ekki byija lífið í Sambandslýðveldinu
stórskuldug. I Alþýðulýðveldinu borguð-
um við 1% vexti af láninu, nú hafa þeir
hækkað í 9,5% Þannig að vesturmörk og
frjáls ferðalög hvert á land sem er em
reyndar ekki eina dásemdin í lífinu. Hver
getur ferðast hvert á land sem er þegar hann
er atvinnulaus? Við höfum breyst í „fá-
tækrahæli Stór- Þýskalands“.
Við erum reyndar svo heppin að ég á
marga vini í Noregi og Danmörku. Við get-
um heimsótt hvert annað - í báðar áttir - og
það er ekki dýrt. En hvað með þá sem eiga
bara ættingja í Sambandslýðveldinu?
Frændur, frænkur og ömmur verða leið á að
fá ættingja sína í heimsókn um hveija
helgi...
...Nú er sem sagt aðfangadagskvöld...
G. lagði sig - hann hvorki treystir sér til né
nennir að horfa á fféttayfirlit dagsins og allt
röflið um „einingu og rétt og ffelsi“. Það er
staðreynd að ég á ekkert foðurland lengur.
Var í Bergen í okt./nóv. Þetta var „endur-
goldin heimsókn“: hjón með 3 böm vom
hjá okkur eina viku í júlí. Þau sóttu mig til
Kristiansand. Tekið var við mig 25 mínútna
viðtal í Puddelfjord-svæðisútvarpinu 7.
nóvember í sendingunni „Glasnost“. Hlust-
endur vildu ffétta fleira um mig svo að ég
var líka „í loftinu" þann 14. nóvember.
Hitti marga kunningja í Bergen. Hjónin
vinna sem kennarar og sálffæðingar í svip-
uðum stofnunum og þú vinnur í. Nú er kl.
21.30 og ég ætla að horfa svolítið á sjón-
varpið - og fara svo að leggja mig. Jóla-
stemmning? Svei!
Kcer kveðja frá E. og G.
Föstudagur 1. Mars 1991 NÝTT HELGARBLAÐ — SÍÐA13