Þjóðviljinn - 04.05.1991, Blaðsíða 6

Þjóðviljinn - 04.05.1991, Blaðsíða 6
Konur og börn við þvott á fljótsströnd ( Sierra Leone - nú fá landsmenn yfir sig innrás og stríð, eftir að fremur friðsamt hefur verið þar um lang- an aldur. Innrás í Sierra Leone Stríðið í Líberíu breiðist út til grannlands og ógnar jafnvægi og ríkjaskipan í Vestur-Afríku C réttamiðlum hefur aldrei þótt mikið til koma stríðsins í Líber- ■ íu (stærð rúmlega 99.000 ferkílómetrar, íbúar um fjórar milj- ónir), sem hófst fyrir rúmum 16 mánuðum, og síðan Persaflóa- deila hófst hefur það flestum verið gleymt, nema væntanlega íbú- um þessa hrjáða Vestur-Afríkulands og hugsanlega grannlanda. En það hefur aldrei alveg lagst niður, viðleitni til að sætta aðila í því hefur ekki borið árang- ur og nú er svo komið að það er ekki lengur bundið við Líberíu eina, heldur hefur breiðst út norð- vestur á bóginn, inn í grannlandið Sierra Leone (stærð tæplega 72.000 ferkílómetrar, íbúar um fjórar miljónir). Kaupsýslumaður og herstjóri Málið er þannig vaxið að mestur hluti Líberíu hefur í marga mánuði verið undir stjóm fyrrver- andi kaupsýslumanns og núver- andi herstjóra er Charles Taylor heitir. ViII hann fá sig viður- kenndan forseta landsins, jafnt af landsmönnum sem grannríkjum, en grannríkin, sérstaklega Nígería (stærð tæplega 924.000 ferkílóm., íbúar 118 milj.) sem þar er farin að bera sig að sem svæðisbundið stórveldi, neita honum um það. Kann það að vera af því að Taylor er sagður í vinfengi við Gaddafi Líbýuleiðtoga og ennfremur er þess að geta að Samuel forseti Doe, sem stjómað hafði Líberíu í áratug áður en uppreisnarmenn kvöldu hann til bana s.l. ár (og tóku þær aðfarir upp á vídeó), var góðkunningi ráðamanna í Níger- íu. Þeir hafa sett til valda í Mon- Stjórnvðld í Bangladesh telja nú að um 100.000 manns hafi farist í fellibylnum, sem skall á strandhéruðum landsins á mánudagskvöld. En sú talning er líklega ekki ná- kvæm og talsmenn stjórnvalda segja að ekki sé ólíklegt að manntjónið hafí orðið enn meira. Langmest virðist tjónið hafa orðið í Chittagonghéraði, suð- austlægasta héraði landsins sem að mestu er umkringt Búrma og indversku fylkjunum Mizoram og Tripura. Sagt er að í hafnarborg- inni Chittagong og þar í kring hafi um 60.000 manns farist. Aður hafði frést að um 29.000 heíðu róvíu, höfuðborg Líberíu, forseta sem þeim er að skapi og hafa her þar honum til vamar, en ekki ræð- ur sá her miklu af landinu utan höfúðborgarinnar. Þannig hefur þetta lengi stað- ið í jámum, Taylor treystir sér ekki til að taka höfuðborgina af Nígeríumönnum og bandamönn- um þeirra og þeir treysta sér ekki til að taka af honum landið. En fyrir tæpum sex vikum lauk því þrátefli með því að Taylor gerði innrás í Sierra Leone. farist í og í grennd við Cox’s Baz- ar, fjölsóttan fríadvalarstað sunn- ar á strönd héraðsins. Stjómvöld giska nú á að efna- hagslegt tjón af völdum fárviðris- ins sé 1,4 miljarðar dollara. Um 10 miljónir manna munu vera heimilislausir eftir fellibylinn. Bandaríkin, Frakkland, Kína, Jap- an og Evrópubandalagið hafa heitið hjálp. Mikil hætta er talin á að sjúk- dómar, einkum kólcra, brjótist út á svæðinu. Bangladcsh cr um 144.000 ferkílómetrar að slærð og íbúar um 110 miljónir. Er landið eitt af þeim þéttbýlustu og fátækustu í heimi. Undir merki sporödrekans Taylor var fyrir löngu farinn að hafa í hótunum við Joseph Momoh, forseta í Sierra Leone sem þar hefúr ríkt síðan 1985, fyr- ir að hann hefúr staðið með Níg- eríu í Líberíudeilunni og sent fá- eina hermenn til liðs við Nígeríu- menn í Monróvíu. En öðmm þræði reynir Taylor að láta líta svo út sem þetta sé ekki innrás, heldur frelsisstríð sierraleonsku alþýðunnar gegn stjóm, sem leik- ið hafí hana illa. Eitthvað af Sierr- aleonum er raunar í liði með hon- um, sumir sennilega tilneyddir. Sagt er að menn hans neyði unglingspilta þarlenda til að ganga i her sinn og flúri í húð þeim mynd af sporðdreka, sem er tákn Þjóðfrelsisfylkingar Líberíu. Það er opinbera heitið á liði Tayl- ors. Menn hans er sagðir hafa náð á sitt vald talsverðri spildu suð- austan af landinu og Bo, önnur mesta borg landsins sem heíúr um 100.000 íbúa, er að áliti erlendra manna þar ekki lengur ömgg fyrir þeim. I þessum hémðum var ljöldi flóttamanna frá Líberíu, sem leitað hafði hælis þar frá Viðræðum Bandaríkjanna og Filippseyja um nýjan samning um bandarískar her- stöðvar á eyjunum lauk í gær án þess að samkomulag næðist og var ekkert ákveðið um hvort viðræðurnar yrðu teknar upp aftur eða hvenær. Aðalágreiningsefnið var að Filippscyjastjóm krafðist miklu hærri leigu af Bandaríkjunum fyr- ir afnotin af filippínsku landi und- ir herstöðvar en Bandaríkjamenn vom fáanlegir að borga. Krafðist Filippseyjastjóm 825 miljóna dollara á ári, en hæsta boð Banda- ríkjastjómar var 360 miljónir dollara, auk þess sem hún lofaði Filippseyingum aukinni fyrir- grciðslu í viðskiptum og betri lánakjömm. Um 70.000 Filippseyingar hafa vinnu við herstöðvamar og um það bil miljarður dollara kem- ur árlega inn í efnahagslíf eyjanna í gegnum þær. Eigi að síður hefur lcngi verið almenn andstaða við að hafa herstöðvar þessar. Finnst mörgum Filippseyingum skömm að því að hafa erlendan her í land- inu og líta á stöðvamar sem arf- stríðinu í heimalandinu, og nú leggur það fólk á flótta öðm sinni, ásamt mörgum öðmm. Sagt er að innrásarherinn vægi engum þeim, er auðsýni honum einhvem mót- þróa. Vopn frá Gaddafi í liði þessu em að vísu ekki nema um 1000 manns, en það er allvel vopnað, heíúr handsprengj- ur og eldflaugar til að skjóta þeim, sprengjuvörpur og árásar- riffla af gerðinni AK47. Ovinir Taylors segja að hann fái vopn þessi frá Gaddafi og séu þau flutt til hans gegnum Búrkína Faso og Fílabeinsströnd með samþykki þarlendra ráðamanna. Þar að auki hafa menn Taylors einhveija stríðsreynslu frá Líberíu, enda þótt flestum beri saman um að það stríð hafi verið einkar óher- mannlega háð. Sierra Leone hefúr að vísu 3000 manna her en hann hefur litla sem enga stríðsreynslu, er illa þjálfaður og vopnin gamalt drasl. Nígería og Gínea hafa sent her- flokka Momoh forseta til hjálpar, en þeir hafa litt hafl sig í ffammi hingað til. Sierra Leone á það sameigin- legt með Líberíu að það var upp- haflega stofnað af leysingjum með tilstyrk þrælahaldsandstæð- inga. Líberísku leysingjamir komu frá Bandaríkjunum, hinir frá Bretlandi (þeir fyrstu 1787) og voru meðal þeirra síðamefúdu nokkrir hvítir menn. Afkomendur þessara landnema hafa síðan sett sérstakan svip á landið og veríð þar forgangsmenn um margt, leifð frá þeim tíma er Bandaríkin réðu eyjunum. Telja og sumir að í gegnum stöðvamar haft Banda- ríkin meiri áhrif í landinu en góðu hófi gegni. Meiri en helmingur fulltrúa í öldungadeild Filipps- eyjaþings er sagður vilja leggja herstöðvamar niður. Það hefúr sitt að segja því að nýr herstöðva- samningur gengur ekki í gildi Sviss er í þann veginn að losa sig við eitt af því, sem það er frægast fyrir, en það em nafnlaus- ir bankareikningar. Er þetta gert Ihaldsflokkurinn breski beið mikinn ósigur í sveitarstjóma- kosningum sem fóru fram í fyrra- dag. Þegar kunn vom úrslit úr mestum hluta landsins nema Lundúnum og Skotlandi var ljóst að flokkurinn hafði tapað um 850 sætum af um 12.000 sem kosið enda þótt þeir, líkt og leysingja- niðjamir í Líberíu, séu aðeins lítill hluti íbúanna. Leysingjaniðjamir i Sierra Leone líta enn til Bret- lands sem foðurlands síns öðrum þræði og hafa haft mikil sambönd við Bretland og Bandaríkin. Enska er þar opinbera málið. Umheimurinn áhugalaus Sierra Leone var Bretlandi þannig innanhandar í Falklands- eyjastríðinu við Argentínu 1982 og léði breska leiðangursliðinu höfnina í Freetown, höfúðborg landsins, til afnota. Sierra Leone var líka eitt af þremur Afríkuríkj- um sunnan Sahara, sem sendi lið í fjölþjóðahcrinn, sem stríddi gegn Irak. Það vom að vísu ekki nema um 100 menn og munu ekki hafa unnið teljandi frægðarverk, en Si- erraleonum finnst eigi að síður að engilsaxnesku stórveldunum beri að taka viljann fyrir verkið. Stjóm þeirra hefur beðið Bret- land og Bandaríkin um vopn og skotfæri her sínum til eflingar gegn Taylor, en engar undirtektir fengið. Með endalokum kalda stríðsins hefúr dregið úr áhuga ríkja norðurheims á Afríku og helstu ríkjum nyrðra virðist nú standa nokkuð á sama hvað upp eða niður snúi í smáríkjum þess- um á Vestur-Afríkuströnd. I Vestur-Afríku em hinsvegar margir áhyggjufúllir út af þessari útbreiðslu Líberíustríðs. Ríkin þar eiga það öll sameiginlegt að þau em miður traustlega samansett og því ekki víst nema lítið þurfi út af bera til þess að þar fari margt úr skorðum. nema öldungadeildin samþykki hann. Þær helstu af herstöðvum þessum em flugstöðin á Clark- velli og Subic Bay-flotastöðin. Þetta em stærstu herstöðvar Bandaríkjanna í Asíu og taldar skipta miklu máli viðvíkjandi ítökum þeirra þar í álfu og á Kyrrahafssvæðinu. til að hindra glæpsamlega fjár- málastarfsemi. Undantekningar má þó gera frá þessari nýju reglu. var um. Þetta em fyrstu almennu kosningamar þar sem reynir á John Major, frá því að hann tók við fomstu íhaldsflokksins og forsætisráðherraembætti af Margreti Thatcher, og þykja úr- slitin ekki boða gott fyrir hann. Kort af Norður -Afríku Fellibvlurinn í Bangladesh 100.000 taldir látnir AÐ UTAN Umsjón: Dagur Þorieifsson Maðurinn minn, faðir okkar, tengdafaðir, afi og langafi Lárus Jónatansson vélvirki verður jarðsunginn frá Fossvogskirkju mánudaginn 6. maí kl. 13.30. Hallveig Einarsdóttir Einar Örn Lárusson Lárus G. Lárusson Sigríður Þ. Friðgeirsdóttir barnabörn og barnabarnabörn Enginn herstöðvasamningur Filippseyingar vilja miklu hærri greiðslu íyrir aðstöðuna en Bandaríkjamenn vilja borga Nafnlausir reikningar aflagðir Kosningaósigur íhaldsflokks 6 SÍÐA — NÝTT HELGARBLAÐ Laugardagur 4. maí 1991 J ” AGI3 — GAJHRAOJ3N TTVM f j;»;- Vn * i.i i.s’.iri.r.

x

Þjóðviljinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.