Þjóðviljinn - 07.05.1991, Síða 8

ít
Þeir sem unniö hafa aö undirbúningi Kópavogsvikunnar, kynna hér þaö sem fram fer ( Kópavoginum næstu viku. Mynd: Kristinn.
Sérstök Kópavogsvika á
36 ára afrnæli bæjarins
Næstu vikuna gengst Kópavogsbær, atvinnumálanefnd
bæjarins og Iðnþróunarfélag Kópavogs fyrir sérstakri
Kópavogsviku. Hefst hún formlega í dag og verður há-
punktur hennar sérstök sýning í Iþróttahúsinu Digranesi
sem hlotið hefur nafnið KÓPUR ‘91. Sýningin verður
opnuð á afmælisdegi kaupstaðarins, laugardaginn 11. maí, en þá
verður Kópavogsbær 36 ára.
Bæjarstjórinn í Kópavogi, Sig-
urður Geirdal, setur Kópavogsvik-
una í dag kl. 13.00 í bókasafni bæj-
arins að Fannborg 3-5. Þar verður
um leið opnuð myndlistarsýning
og kórar í bænum munu syngja.
Klukkan 16. á miðvikudaginn
verður kynningarfundur um skipu-
lag Kópavogsdalsins í Félagsheim-
ili Kópavogs. Kópavogsdalurinn
verður aðaluppbyggingarsvæði
bæjarins á næstu árum. Þar er gert
ráð fyrir stórmarkaði, miklu
íþróttasvæði, og grænt svæði verð-
ur um hann miðjan svo lækurinn
geti fengið að njóta sín til fulln-
ustu. Gert er ráð fyrir því í skipu-
laginu að Baháíar reisi stórt til-
beiðsluhús í sunnanverðum daln-
um, en þar eiga Baháíar þriggja
hektara landskika.
Fimmtudaginn 9. maí, á upps-
tigningardag, verður ýmislegt gert
fyrir bömin í Kópavoginum, má
þar nefna hjólreiðaferð og sigling-
ar.
A laugardag verður opnuð sýn-
ingin KÓPUR ‘91 í íþróttahúsinu
Digranesi eins og áður hefur verið
sagt. Menntaskólanemar í Kópa-
vogi kynna skólann sinn ásamt
könnun sem þeir hafa unnið að í
vetur um Qölskyldu og neyslumál.
Margt athyglisvert kemur fram í
þessari könnun, og greinilegt er að
nemendur í Menntaskólanum í
Kópavogi hafi lagt metnað í verk-
ið. Forseti Islands kemur á sýning-
una kl. 13.30 á laugardaginn og af-
hendir verðlaun sem þar verða
veitt.
Fóstrur
fagna leik'
skólanum
Á þriðja vorfundj full-
trúaráðs Fóstrufélags íslands
sem haldinn var 27. apríl sl.,
fögnuðu fóstrur því að ný
leikskólalög hafi verið sam-
þykkt, og telja að um sé að
ræða timamótalög sem
hvergi eigi sér hiiðstæðu.
A fúndinum kom fram að
með þessu hafi íslensk stjóm-
völd skipað sér í fremstu röð
meðal þjóða hvað varðar upp-
eldi og menntun yngstu bam-
anna. Lögin skilgreina ieik-
skólann sem sérstakt skólastig
fyrir öll böm og þar með hluta
af menntakerfi þjóðarinnar.
Fóstrur vilja meina að leik-
skólinn sé fyrsti skóli bamsins
og að lögin undirstriki það
menntunarlega hlutverk hans.
„Með menntun er átt við upp-
eldi, umönnun, þjálfun og
kennslu sem á leikskólanum fer
ftam gegnum leik. Ennfremur
lýsti fundurinn yfir ánægju
sinni með þróunarsjóð leik-
skóla og rétt leikskólabama til
sérstakrar aðstoðar og þjálfún-
ar. í lokin benti fundurinn á að
forsenda árangursríks leik-
skólastarfs sé að fá fleiri fóstr-
ur til starfa, og að stjómvöld
verði nú að gera stórátak í
menntunarmálum fóstra og
launakjörum þeirra. -sþ
Nýtt
uppgjör
í sjávar-
útvegi
Svo kann að fara að árs-
reikningar sjávarútvegsfyrir-
tækja verði í framtíðinni
miðaðir við 1. september ár
hvert í stað áramóta eins og
nú er.
Þetta kom fram hjá Áma
Benediktssyni framkvæmda-
stjóra á sameiginlegum fundi
íslenskra sjávarafurða hf. með
dótturfyrirtækjum þess á dög-
unum. Ástæður þessara breyt-
inga em einkum þær að sam-
kvæmt lögum um stjóm fisk-
veiða hefst nýtt fiskveiðiár 1.
september og því þykir mörg-
um skynsamlegt að miða upp-
gjör sjávarútvegsfyrirtækja við
þann tíma. Jafúframt er minna
að gera hjá endurskoðendum á
þessum árstíma en alla jafna og
því ætti þessi breyting, ef af
verður, einnig að koma þeim til
góða. -grh
Nína hlaut
15. sætið
Lagið Nína eftir Eyjólf
Kristjánsson lenti í fimmt-
ánda sæti af tuttugu og
tveimur í söngvakeppni evr-
ópskra sjónvarpsstöðva, sem
fram fór á Ítalíu á laugardag.
Það er næstbesti árangur ís-
lendinga til þessa.
Það vom hinsvegar Sviar
sem vom úrskurðaðir sigurveg-
arar keppninnar eftir að ljóst
var að þeir höfðu fengið jafn
mörg stig og Frakkar. Sá úr-
skurður byggist á því að Svíar
fengu oftar fullt hús stiga en
Frakkamir. Samkvæmt því
verður næsta keppni haldin í
Svíþjóð að ári.
-grh
-sþ
Drýpur smjör af hverjum ugga
Forystumenn sjávarútvegsfyrirtækja
hafa að undanförnu ekki farið dult
með ánægju sína yfir afkomuna á
síðasta ári. Víðast hvar hefur hún
aldrei verið betri og hagnaður fyrir-
tækjanna umtalsverður, þó afkoman milli
hinna einstöku vinnslugreina hafi verið mis-
jöfn. Hagnaður í frystingu en tap í rækju,
svo dæmi sé nefnt. Til að mynda var heildar-
hagnaður Sölumiðstöðvar hraðfrystihúsanna
samkvæmt samstæðuuppgjöri 302 miljónum
króna, en var 70 miljónir árið 1989.
Hjá sjávarútvegsfyrirtækjum Sambandsins
var hagnaðurinn um 270 miljónir króna, rúmar
190 miljónir hjá Granda hf., 185 miljónir hjá
Útgerðarfélagi Akureyringa, 94 miljónir króna
hjá Skagstrendingi og svo mætti Iengi telja. Það
má því ætla að þessi undirstöðuatvinnugrein
landsmanna sé bærilega í stakk búin til að koma
til móts við hógværar kröfur fiskvinnslufólks
um betri kjör, þegar sest verður að samninga-
borðinu í haust. Það getur þó verið sýnd veiði
en ekki gefin, í Ijósi yfirlýsinga frá Samtökum
fiskvinnslustöðva þess efnis, að góðærið hafi að
mestu farið til sjómanna í formi hækkaðs fisk-
Á haustdögum 1988 var
eiginfjárhlutfall sjávarút-
vegsfyrirtækja að engu
orðið
verðs og því þoli vinnslan engar ffekari kostn-
aðarhækkanir miðað við núverandi stöðu. Sam-
kvæmt upplýsingum frá Fiskifélagi íslands hef-
ur fiskverðshækkun frá meðalverði ársins 1989
til október i fyrra numið 42,4%. Að mati Sam-
taka fiskvinnslustöðva má hins vegar gera ráð
fyrir því að fiskverð sé um þessar mundir allt að
50% hærra en það var að meðaltali á árinu
1989. Á sama tíma hafa laun í fiskvinnslu að-
eins hækkað um 16%. Það er því ekki að ófyrir-
synju að fiskvinnslumenn hafi slæma samvisku
og viti uppá sig skömmina þegar þeir viður-
kenna að hin góðu rekstrarskilyrði sjávarút-
vegsins hafa hvorki komið þeim né verkafólki
til góða, heldur fyrst og fremst bætt kjör sjó-
manna og útgerðar. Það sem meira er: Þeir við-
urkenna að þessar launahækkanir til sjómanna
umfram hækkanir til annarra launamanna munu
hafa þær afieiðingar að verkalýðshreyfmgin
muni óhjákvæmilega gera tilkall til meiri hækk-
ana í komandi kjarasamningum en ella hefði
orðið.
Að hinu leytinu er ekkert nema gott um það
að segja að kjör sjómanna og útgerðar hafi
batnað, en það kann ekki góðri lukku að stýra
þegar launamunur á milli starfstétta í fiskiðnaði
verður alltaf meiri og meiri. Sérstaklega þegar
það er haft í huga að verðmætasköpun í sjávar-
útvegi er samspil þeirra sem sjóinn stunda og
þeirra sem vinna að framleiðslunni í landi. Það
má því búast við því að fiskvinnslufólk muni
ekki una því að verða skilið eftir, enn eina ferð-
ina, þegar kemur að samningum í haust og
krefjast síns hlutar af því góðæri sem það hefur
skapað með vinnu sinni.
Sé litið á afkomu stærstu sjávarútvegsfyrir-
tækjanna kemur í ljós að ytri sem innri aðstæð-
ur í þeirra rekstrarumhverfi hefur verið einkar
hagstæðar á síðasta ári. Þar skiptir mestu að
viðreisn efnahagslífsins sem hófst á haustdög-
um 1988, eftir viðskilnað Sjálfstæðisflokksins,
hefur skilað þeim árangri sem stefnt var að.
Með víðtækum skuldbreytingum sem þáverandi
rikisstjóm stóð að, ásamt nauðsynlegri hagræð-
ingu innan atvinnugreinarinnar og hófsömum
kjarasamningum í ársbyrjun 1990, eru þeir
homsteinar sem núverandi staða byggist á. Það
vill nefnilega ofl gleymast að þegar vinstri
stjómin tók við á haustdögum 1988 var eigin-
fjárstaða útfiutningsfyrirtækja nánast að engu
orðin vegna fastgengisstefnu Sjálfstæðisfiokks-
ins. Ef ekki hefði komið til víðtækrar skuld-
breytingar á lánum og öðm, hefðu mörg þeirra
ekki átt Ianga lífdaga fyrir höndum. Afieiðingin
hefði orðið hrunadans atvinnulífsins með ófyr-
irsjáanlegum afleiðingum fyrir byggðir landsins
þegar hver burðarásinn á fætur öðmm hefði
orðið að leggja upp laupana.
Þess í stað var þróuninni snúið við með
markvissum aðgerðum sem stuðluðu að lækkun
vaxta, stöðugleika í efnahagslífinu, en ekki síst
að það tókst að koma verðbólgunni niður í eins
stafs tölu. Á aðalfundum sjávarútvegsfyrirtækja
hafa forráðamenn þeirra lýst þessum þáttum
sem algjömm forsendum fyrir þeim árangri sem
náðst hefur. Hvort núverandi stjómvöldum tekst
að feta í fótspor fyrri valdhafa hvað þetta varð-
ar, skal ósagt látið, en óneitanlega em blikur á
lofti þegar eitt fyrsta verk þeirra er að hækka
vexti. Að auki hefúr það líka haft umtalsverð
áhrif á afkomu síðasta árs að afúrðaverð hækk-
aði vemlega á erlendum mörkuðum ásamt hag-
stæðari þróun gengismála.
Ekki er þó búist við að afurðaverð eigi eftir
að hækka mikið meir en orðið er, og því hafa
forráðamenn í sjávarútvegi lagt þunga áherslu á
það að varðveita verði þann stöðugleika sem
náðst hefúr í efnahagsmálunum. Ekki sé við því
að búast að hægt verði að mæta innlendum
kostnaðarhækkunum með hækkuðu afurða-
verði. Þó ekki komi til ffekari hækkana á afúrð-
um er fátt eitt sem bendir til þess, að það eigi
eftir að lækka. Framboð á sjávarafúrðum er víð-
ast hvar minna en eftirspumin og ekki líklegt að
þeirri þörf verði fullnægt í bráð vegna ástands
fiskistofna. Að hinu leytinu em sjávarútvegs-
menn ekki ginnkeyptir fyrir því að reyna að
þrýsta verðinu enn hærra, og í því sambandi
hræða sporin ffá 1987. Þá reyndist kappið meira
en forsjáin með þeim afieiðingum að sjávaraf-
urðir urðu hreinlega of dýrar miðað við kaup-
✓
A sama tíma og fiskverð
hefur hækkað um 50%
hafa laun fiskvinnslufólks
hækkað um 16%
getu ncytenda og í verðsamanburði við aðrar af-
urðir. Þar sem ekki em sjáanlegar neinar gmnd-
vallarbreytingar á núverandi skipan í fiskveiði-
stjómun má fastlega reikna með því að kvóti
haldi áfram að safnast á færri hendur. Áfram
verður haldið á þeirri braut að hagræða í rekstri
fyrirtækja og sameina þau í stærri rekstrarein-
ingar og reynt eftir föngum að fækka fiskiskip-
um. Afieiðingamar af þessu verða óhjákvæmi-
lega þær að byggð mun þéttast og aðrar heltast
úr lestinni. Fiskverð mun taka æ meira mið af
marksverði og Iágmarksverð að hætti Verðlags-
ráðs sjávarútvegsins mun brátt heyra sögunni
til. Það er þvi ekki að ófyrirsynju að Ami Bene-
diktsson framkvæmdastjóri hjá Islenskum sjáv-
arafurðum hf. brýndi það fyrir sínum mönnum á
dögunum að þau fyrirtæki sem yrðu á mistök
myndu detta út af landakortinu. Menn yrðu að
treysta á sjálfa sig og getu sinna fyrirtækja, en
ekki stjómvöld. -grh
ÞJÓÐVILJINN Þriðjudagur 7. maí 1991
Síða 8