Þjóðviljinn - 06.06.1991, Blaðsíða 5

FEETTIR
Umsjón: Dagur Þorleifsson
Danir:
Nató þrýsti á
Gorbatsjov í málefnum
Eystrasaltslanda
UfTe Ellemann-Jensen, utanríkisráðherra Danmerkur,
sagði fréttamönnum í gær að danska stjórnin væri í
þann veginn að Ieggja til við bandamenn sína í Nató að
þeir veittu Sovétríkjunum ekki aðstoð nema að því til-
skildu að þau tækju undanbragðalaust upp viðræður við Eist-
land, Lettland og Litháen um sjálfstæðiskröfur þeirra.
Tveggja daga ráðstefna utan-
ríkisráðherra Natórikja hefst í
Kaupmannahöfn í dag og hyggst
Ellemann-Jensen leggja þessa til-
Iögu þar fram.
Stjóm Noregs, sem einnig er i
Litháar á útifundi krefjast sjálfstæðis
- danska stjórnin vill að Sovétmenn
fái ekki efnahagsaöstoð að vestan
nema þeir taki upp undanbragða-
lausar viðræður við Eystrasaltslýö-
veldin um sjálfstæðismál þeirra.
Nató, hefur sagt að hún ætli að
færa aukin umsvif sovéska hersins
í Litháen í tal við Gorbatsjov Sov-
étrikjaforseta, sem i gær flutti í
Osló ræðu t tilefni þess að honum
vora veitt friðarverðlaun Nóbels
s.l. ár. Þá gat hann ekki komið til
að veita verðlaununum viðtöku,
vegna anna heima fyrir.
Talið er að umrædd tillaga
Dana muni ekki koma ýkja vel við
sum önnur Natóriki, sem vilja
styðja við bakið á Gorbatsjov og
fara vægilega að honum í sem
flestu, þar eð margir gera ráð fyrir
að olnbogarými hans í innanlands-
málum sé ekki mikið, vegna vand-
ræða mikilla í efnahags- og þjóð-
emamálum. Sovéskir ráðamenn
sækjast ákaft eftir efnahagsaðstoð
firá vesturlandaríkjum og hugsan-
legt er að Gorbatsjov verði boðið á
leiðtogaráðstefnu „hinna sjö
stóra“, - þ.e. sjö mestu iðnaðarríkja
heims - í Lundúnum í næsta mán-
uði. Þau ríki era Bandaríkin, Kan-
ada, Japan, Bretland, Frakkland,
Þýskaland og Italía.
„Við viljum að stjómin í
Moskvu ábyrgist að hún hefji und-
anbragðalausar viðræður við
Eystrasaltslýðveldin um sjálfstæð-
ismál þeirra. Það sé skilyrði íyrir
því að Sovétríkin fái efnahagshjálp
að vestan,“ sagði Ellemann-Jensen.
Hann bætti því við að ögranir Sov-
étmanna í lýðveldunum þremur
upp á síðkastið vektu óhug.
Páfi:
Likir fóstureyðingum
við fiöldamorð nasista
Jóhannes Páll páfi annar, sem nú er í heimsókn í foðurlandi
sínu Póllandi, hefur í ræðum sínum þar verið óvenju harð-
orður í gagnrýni sinni gegn fóstureyðingum, en þær leyfir
kaþólska kirkjan ekki. Á ræðu, sem páfi flutti í Radom í
fyrradag var helst svo að skilja að hann legði fóstureyðingar
að líku við fjöldamorð nasista.
400.000 örbjarga
flóttamenn
Um 400.000 suðursúdanskir
flóttamenn, sem leitað höfðu
hælis innan eþíópsku landa-
mæranna undan stjómarher Sú-
dans, hafa nú hrakist til baka
yfir landamærin og hafast flestir
við á mýrlendi á yfirráðasvæði
suðursúdanskra uppreisnar-
manna.
Flóttafólk þetta, sem var í
búðum suðvestan til í Eþíópíu,
lagði á flótta þaðan er það varð
fýrir árásum liðsmanna OLF,
flokks sem berst fyrir sjálfstjóm
eða sjálfstæði til handa Oromó-
um, fjölmennustu þjóð Eþíópíu.
„Eg hef séð ærið af hörm-
ungum ... en þetta er sennilega
það versta sem ég hef séð á
Afríkuhomi síðustu ár,“ segir
starfsmaður Sameinuðu þjóð-
anna á þessum slóðum um það
hvemig ástatt sé fýrir flóttafólki
þessu. Að hans sögn er þessi
mikli manníjöldi matarlaus og
hefúr lengi soltið, þar eð stríðið
í Eþíópíu rauf birgðafluminga
til búðanna þar sem flóttafólkið
hafðist við. Skora hjálparstarfs-
menn S.þ. á þessum slóðum á
ríki og stofnanir að bregðast
skjótt við til bjargar fólkinu.
38 hafa farist
við Unzen
Talið er nú að gosið úr Unz-
en, eldfjalli á japönsku eynni
Kyushu, hafi orðið 38 mönnum
að bana. Er þetta þá orðið
mannskæðasta eldgosið þar-
lendis síðan 1926 er 144 menn
létu lífið af völdum eldgoss á
Hokkaídó, nyrstu Japanseynni.
Talin er hætta á nýjum gos-
hryðjum úr Unzen á hverri
stundu.
5000 drukknuðu
í flóðum
Mikil flóð urðu fýrir helgina
í Jowzjan, héraði í norðurhluta
Afganistans, og segja talsmenn
þarlendra uppreisnarmanna að
um 5000 manns hafi farist.
Óvenjumikil snjóalög vora í
fjöllum Afganistans eftir vetur-
inn og munu leysingar í s.l.
viku hafa valdið flóðunum.
Flóðin skullu yfir að nóttu til er
flest fólk var í rúmum sínum.
Í ræðu þessari minntist páfí á
fjöldamorð nasista á gyðingum, sí-
gaunum o.fl., kjamasprengjuárásir
Bandaríkjamanna á Japan 1945 og
þær tugmiljónir manna sem létu
lífið af völdum heimsstyrjaldarinn-
ar síðari. Stór svæði Evrópu, sagði
páfi, hafa á þessari öld orðið graf-
reitur fólks sem drepið var sak-
laust. „Þessi grafreitur fómarlamba
grimmdar mannsins á öldinni okk-
ar hefúr nú verið stækkaður og við
hann bætt öðram feiknastóram
grafreit, þar sem hvíla þeir ófæddu,
varnarleysingjar hverra andlit
þeirra eigin mæður hafa ekki einu
sinni séð. Hvaða stofnun mann-
anna, hvaða þing hefúr rétt til þess
að löggilda dráp á saklausum og
vamarlausum mannveram?“ sagði
Jóhannes Páll og leyndi sér ekki að
honum var mikið niðri fyrir.
Ljóst er af fréttum frá í gær að
mörgum hnykkti við ræðu þessa.
Þannig sagði Sztandar Mlodych,
vinstrisinnað æskulýðsblað pólskt,
að óhæfa væri að leggja að líku
fjöldamorðingja og andstæðinga
kenninga kaþólsku kirkjunnar í
ákveðnu máli. Væri slíkt móðgun
við miljónir manna. Haft er fyrir
satt að þetta sé í fyrsta sinn, sem
núverandi páfi hafi verið gagn-
rýndur undanbragðalaust í blaði i
föðurlandi sínu, þar sem hann er
flestum ef ekki öllum mönnum
meira metinn.
Heinz Galinski, leiðtogi sam-
taka gyðinga í Þýskalandi, harmaði
í gær ummæli páfa. „Þeir sem nas-
istastjómin myrti verðskulduðu
ekki að minningu þeirra væri mis-
boðið til þess að koma á framfæri
einhveijum tilfallandi pólitiskum
markmiðum," sagði Galinski.
Hann sagði einnig að sérstaklega
bæri að harma að slíkur í hæsta
máta óviðeigandi samanburður
kæmi frá æðsta leiðtoga kaþólsku
kirkjunnar, „sem enn hefur ekki
horfst í augu við ábyrgð sína á því
að hleypidómar gegn gyðingum
vora magnaðir upp öld eftir öld.
Þar er ein af rótum nasistastjómar-
innar.“
Fóstureyðingar era um þessar
mundir eitt helstu deilumála í Pól-
landi. Síðan á valdatíð kommúnista
er þar í gildi mjög fijálsleg fóstur-
eyðingalöggjöf, en kaþólsk kirkja
Pólveija, stórveldi með þeirri þjóð,
vill að í staðinn komi algert bann
við fóstureyðingum og verði þeim
sem það bann brjóti refsað með allt
að tveggja ára fangelsisvist. Jozef
Glemp kardínáli, æðsti klerkur
pólsku kirkjunnar, hefur ráðist
gegn fóstureyðingum með svipuðu
orðalagi og páfi, sagði þannig íýrir
skömmu að fóstureyðingar væru
að „breyta Póllandi í einskonar út-
rýmingarbúðir“.
Glemp kvað hafa sagt þetta í
reiði er pólska þingið hafði stöðv-
að frumvarp um bann við fóstur-
eyðingum. Niðurstöður skoðana-
kannana benda til þess að mikill
meirihluti Pólverja vilji að fóstur-
eyðingar verði leyfilegar áfram,
a.m.k. undir vissum kringumstæð-
um. Talið er að þarlendis séu fram-
kvæmdar allt að 600.000 fóstur-
eyðingar á ári.
Jóhannes Páll annar - kirkju hans væri nær að gera upp við sína eigin fortið, segir leiðtogi þýskra gyðinga.
Siða 5
ÞJÓÐVILJINN Fimmtudagur 6. júní 1991