Þjóðviljinn - 14.06.1991, Page 6

Sovétríkin
Jeltsín sigrar
líka Sánkti
Pétursborg
Samkvæmt bráðbrígðatölum úr forsetakosningunum í sambands-
lýðveldinu Rússlandi er Ijóst að ekki þarf að kjósa i annað sinn.
Borís Jeltsín forseti er öruggur sigurvegari með um 60 prósent at-
kvæða. íbúar í Leníngrad kusu einnig um hvort þeir vildu breyta
nafni borgarinnar á ný í Sánkti Pétursborg.
Það kom ÍTéttaskýrendum og
öðrum á óvart að mikill meirihluti
íbúa Leningrad vill nafnbreytingu.
Um 55 prósent vildu aftur taka upp
nafnið St. Pétursborg. Borgin hét
því nafni allt til ársins 1924, nema
hvað eftir byltinguna 1917 hét hún
einungis Pétursborg.
Nafhi borgarinnar verður þó
ekki sjálfkrafa breytt því til þess
þarf samþykki Rússlandsþingsins
og hugsanlega þjóðþings Sovétríkj-
anna einnig. Kommúnistaflokkur-
inn beitti sér mjög gegn nafnbreyt-
ingunni og fengu til liðs við sig her-
menn sem börðust í borginni í
seinni heimsstyijöldinni. Borgin
var í herkví Þjóðveija í 900 daga.
Þegnar Rússlands kusu einnig
Plánetan „X“
ekkitil
Hugmyndir manna um að í
sólkerfinu sé að finna tíundu plán-
etuna er ekki annað en goðsögn
sem hefúr orðið til af völdum gall-
aðra sjónauka og lélegra rann-
sókna, staðhæfa stjömufræðingar
við Háskólann í Toronto í Kanada.
Stjömufræðingar í gegnum árin
hafa leitt að því getum að tíunda
plánetan hefðist við einhverstaðar
nálægt Neptúnusi og Uranusi. En í
126 ár hafa menn haldið að plánet-
an „X“ hafi haft áhrif á Neptúnus
og Úranus og benda á óreglu í
gangi himintunglanna. Tölvulíkön
þeirra í Toronto sýna hinsvegar að
ekki er um óreglu að ræða heldur
vantaði réttu tækin til að skrá
braut plánetanna umhverfis sólu.
HANDBRAGÐ MEISTARANS
Bakarí
Brauðbergs
Ávallt nýbökuð brauð
-heilnæm og ódýr-
Aðrir útsölustaðir:
Hagkaup- Skeifunni
-Kringlunni
Verslunin Vogar,
Kópavogi.
Brauáberg
: Lóuhólar 2-6 sfœi 71539
tlraunberg 4 sírai 77272
róttæka borgarstjóra i tveimur borg-
um. Gavríl Popov fékk 65 prósetnt
atkvæða í Moskvu og Anatolí Sobs-
hak fékk svipað magn atkvæða í
Leníngrad. Hvorir tveggju bám sig-
urorð af meðlimum Kommúnista-
flokksins og em skoðanabræður
Jeltsíns.
Litið er á úrslit kosninganna
sem mikinn sigur fyrir lýðræðisöfl í
Sovetríkjunum. Þetta vom fyrstu
beinu forsetakosningamar í Sovét-
ríkjunum síðan 1917 og fyrstu
kosningamar eftir að Mikhaíl Gor-
Kosningar ( Rússlandi. Þrátt fyrir andstöðu Kommúnistaflokksins greiddu Ibúar hafnarborgarinnar Lenlngrad
þvf atkvæði að borgin fengi aftur sitt fyrra heiti, St. Pétursborg.
batsjov forseti Sovétríkjanna afnám
einræði kommúnistaflokksins fyrir
ári síðan. Kosningamar em stórt
skref í átt til lýðræðis í Sovétríkjun-
um og em liður í ferli sem hófst
þegar Gorbatsjov komst til valda
1985. Jeltsín og Gorbatsjov hafa
löngum eldað grátt silfúr saman og
hefúr Jeltsín talið Gorbatsjov heldur
hægfara í breytingum. Sigurinn
styrkir stöðu hans og hugsanlega
líka stöðu Gorbatsjov gagnvart
harðlínumönnum innan Kommún-
istaflokksins.
Jeltsín var alltaf talin ömggur
um sigur en á síðustu dögum kosn-
ingabaráttunnar vann Nikolaj
Rhyzkov á en hann var forsætisráð-
herra Soveétrikjanna og er meðlim-
ur í Kommúnistaflokknum. Jeltsín
vann mest í borgunum en
Rhyuzkov átti meira fylgi að fagna í
dreifbýlinu.
gpm.
Umdeild áform um
björgun flaks
sovésks kjarnorkukafbáts
Fyrirhuguðum aðgerðum hol-
lensks fyrirtækis til að ná
upp af hafsbotni sovéska kjarn-
orkukafbátnum sem sökk á djúp-
sævi í Barentshafi fyrir tveimur
árum, hefur verið slegið á frest.
Upphaflega var ráðgert að reynt
yrði að ná bátnum upp næsta
surnar, en þar sem sovésk stjórn-
völd hafa ekki handbært nægjan-
legt fé til að kosta leiðangurinn,
hefur björgunarleiðangrinum
verið frestað fram á mitt ár 1993.
Sérfræðinga greinir mjög á um
hvort æskilegra sé að freista þess að
ná kafbátnum upp af sjávarbotni
eða hvort afarasælla sé að láta hann
vera óhreyfðan þar sem hann liggur
djúp suður af Bjamarey á um 1700
metra dýpi. Kafáturinn sökk í apríl
1989 eftir að eldur kom upp í hon-
um. Með bátnum fórust ríflega fjör-
tíu manns af 69 manna áhöfn. Aður
en báturinn sökk tókst áhöfninni að
slökkva á kjamakljúf bátsins og
gera tundurskcyti með kjama-
hleðslum óvirk.
Sovésk stjómvöld hafa verið
treg til að veita upplýsingar um þá
hættu sem af bátnum kann að stafa.
Ekkert bendir þó til þess að geisla-
mengunar gæti enn frá bátnum, en
ýmsir sérfræðingar telja sennilegt
að stálhlíf sem liggur um kjama-
kljúfinn í bátnum kunni að tærast
upp á næstu þremur áram og því sé
brýnt að ná kafbátnum upp af hafs-
botni hið fyrsta.
Að sögn Igor Spassky, sovésks
vísindamanns, er óráqðlegt að
fresta því að gera út leiðangur til að
ná bátnum upp. Hann segir að þar
sem báturinn liggi séu gjöfúl fiski-
mið og taki geilsavirkni að gæta ffá
bátnum gæti það haft ófyrirsjána-
legar afleiðingar í for með sér.
Ekki era þó allir á eitt sáttir um
hvort ráðlegt sé að hrófla við bátn-
um þar sem hann liggur. Knut
Gussgard, forstjóri geilsavama
Noregs varar við öllum tilraunum
til bjargar kafbátnum. - Miðað við
þær takmörkuðu upplýsingar sem
við höfum undir höndum ffá sov-
éskum stjómvöldum, kysi ég ffekar
að báturinn fengi að vera áfram þar
sem hann er. Það er ekki útilokað að
báturinn liðist í sundur verði við
honum hróflað.
Ulav T. Stomik, hermálaffæð-
ingur norska dagblaðsins Aften-
posten, segir að allar tilraunir til
bjarga bátnum gætu Ieitt geisla-
mengunar á við þá sem hlaust af
Tjemóbilslysinu í apríl 1986.
Stomik segir að engin dæmi séu
til um að skipsflaki hafi verið lyft
upp af jafn miklu dýpi og kafbátur-
inn er á. - Menn ráða ekki yfir
þeirri tækni sem þarf til að þesshátt-
ar aðgerð takist, segir Stomik.
I svipaðan streng tók Vadmin S.
Kapov, hjá Vemadsky-stofnuninni í
Moskvu og leiðangursstjóri á sov-
éska haffannsóknarskipinu Boris
Petrov sem leggur fljótlega í leið-
angur í samvinnu við norska vís-
indamenn til rannsókna á hafsvæð-
inu suður af Bjamarey. I viðtali við
Aftenposten í fyrradag segir Kapov
að ekki hafi enn orðið vart geisla-
virkni ffá kafbátnum. - Verði við
honum hreyft er viðbúið að kjama-
kljúfúrinn verði fyrir hnjaski og þá
er fjandinn laus, segir Kapov.
-rk
Bflbeltis-
laus
forsætis-
ráðherra
Ástralska lögreglan sektaði
forsætisráðherra landsins, Bob
Hawke, á miðvikudaginn fyrir að
hafa verið bílbeltislaus i aftursæt-
inu á limmósínu sinni. Símalínur
sjónvarpsstöðavar, sem tók viðtal
við forsætisráðherrann bílbeltis-
lausan, urðu rauðglóandi á eftir.
Meira en 1000 manns hringdu til
að benda á glæpinn. Hawke sagð-
ist leiður yfir þessu og vildi ekki fá
öðravísi meðhöndlun en hver ann-
ar. Leiðtogi verkamannaflokksins
þarf því sennilega að punga út
6.000 krónum í sekt fyrir gleymsk-
una. Talsmaður hans segir að
Hawke setji alltaf á sig bílbeltið
þegar hann sest ffammí sem er
hans vani. Fréttamaður sjónvarps-
stöðvarinnar og tökumaður vora
einnig sektaðir.
Það var árið 1971 að samþykkt
var í Ástralíu að löggilda bílbelta-
notkun og var Ástralía fyrsta land-
ið sem það gerði. Á síðasta ári lét-
ust 2.332 í umferðaslysum í álf-
unni. Þar búa 17 miljónir manna.
6 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Föstudagur 14. júní 1991