Þjóðviljinn - 02.07.1991, Blaðsíða 11

Fréttir
Við megum
ekki láta
þvinga okkur
til samninga
Sigmundur Guðbjarnason rektor Háskóla íslands líkti Evrópu-
bandalaginu við miðstýringuna í Austur-Evrópu, í ræðu sinni á
Háskólahátíðinni sl. laugardag.
Rektor kom víða við í ræðu sinni en seinni hluti ræðunnar, sem
fjallaði um þróunina í Evrópu og afstöðu íslands gagnvart henni
birtist hér á eftir:
Stjómarhættir hér á landi viröast þróast á þá lund aö valdiö safnast sffellt á færri hendur. Mynd: Jim Smart
Kæru kandídatar.
I dag fognrnn við með ykkur
og fjölskyldum ykkar þegar þið
takið prófskírteini úr hendi deildar-
forseta. Þið hafið sannað fyrir
sjálfum ykkur að þið gátuð leyst
vandann, unnið verkið og sigrast á
prófraununum.
Ykkar bíða önnur viðfangsefni
og aðrar prófraunir í skóla lífsins
sem getur verið sinu harðari en
Háskólinn. Á námsferli sínum,
kæri kandídat, hefur þú lært að
læra og verður það þér notadrýgsta
nestið út lífsbaráttuna því símennt-
un verður hluti af lífsstil þínum
hvort heldur þú skiptir sjaldan eða
oft um starf. Líttu á hvert starf sem
áfanga á lífsferli þínum, sinntu
starfmu af trúmennsku og metnaði
því sæmd þín krefst þess að þú
leggir þig allan fram.
Þú munt á ffamaferli þínum
takast á við stærri verkefni og inn-
an tíðar eru í forystuhlutverki í fyr-
irtækinu eða stofnuninni. Á ffama-
braut þinni skaltu taka þá stjóm-
endur þér til fyrirmyndar sem
stjóma sem minnst með fyrirmæl-
um en ffekar með hvatningu, með
ráðum og dáð er þeir styrkja sjálfs-
traust starfsmanna sinna og metn-
að.
Háskólinn hefur gefíð þér gott
veganesti þegar þú heldur út í hið
stærra samfélag. Háskólanámið á
ekki aðeins að veita þér þekkingu
og þjálfun í ffæðigreininni heldur
jafhffamt að efla metnað þinn og
atorkusemi. Þú leitar í Háskólan-
um eftir þekkingu og skilningi, eft-
ir þjálfun og hæfni til að takast á
við viðfangsefni sem fullnægi at-
hafnaþörf þinni og sköpunargleði.
Þessi athafhaþörf einstaklingsins
og sköpunargleði fær útrás með
ýmsum hætti, ekki aðeins í listum
og vísindum heldur í margvísleg-
um störfum, einnig við að byggja
upp eða bæta fyrirtæki þitt. Það er
væntanlega sama tilfinningin,
sama fullnægingin, hvort heldur
sköpunarverkið er á lérefti lista-
mannsins eða reikningsyfirliti fyr-
irtækisins, þegar vel hefur til tek-
ist.
Ágætu kandídatar, ég minntist
áðan á mikilvægi lýðræðislegra
vinnubragða í háskólastarfinu og
hvemig slíkt leiðir til betri lausna.
Við erum stolt af því að búa við
lýðræðislega stjómarhætti en oft
virðist traust maima á lýðræðinu
mjög takmarkað. Stjómarhættir
hér á landi virðast þróast á þá lund
að valdið safhast sífellt á færri
hendur. Þessi vantrú á lýðræðinu,
og á hæfni fólksins til að meta
hvað er þeim sjálfum fyrir bestu,
kom t.d. vel ffam i vor í umræðum
fyrir Alþingiskosningar. Þetta van-
traust á dómgreind fólksins og
hæfhi til að ná sáttum og sann-
gjömum málamiðlunum kom hvað
skýrast fram þegar rætt var um
fiskveiðistefnuna og landsbyggð-
ina, um byggðakvóta og ráðstöfun
á honum ef til kæmi. Lýðræðisleg-
ir stjómarhættir kalla á lýðræðisleg
vinnubrögð og raunvemlega hlut-
deild fólksins í ákvörðunum er
varða það sjálft, sjálfstæði þess og
ffamtíð.
Fyrir nokkrum vikum var ég í
Leníngrad á fundi samtaka háskóla
í Evrópu. Athygli vakti að þessi
fynum fagra borg er í mikilli nið-
umíðslu, nema hvað söfhum og
öðrum merkum menningarbygg-
ingum er vel við haldið. Borgar-
stjóri Leningrad ræddi mjög opin-
skátt um ástandið í Sovétrikjunum
og harmaði að ekki skyldi hafa
verið á það bent fyrir einni öld að
hugmyndaffæðin væri röng og að
það er einstaklingurinn og hvemig
hann fær að njóta sin og hæfileika
sinna sem skiptir mestu máli. Það
er athyglisvert að hugmyndaffæði
Sovetríkjanna lifði aðeins þijár
kynslóðir. Fyrsta kynslóðin var
kynslóð hugsjónamanna sem trúði
á þessa nýju leið til betri lífskjara.
Önnur kynslóðin sætti sig við
draum feðra sinna en sú þriðja
hafhaði þeirri martröð sem draum-
urinn varð að lokum. Miðstýringin
í Austur-Evrópu drap allt ffamtak
og ffumkvæði einstaklinganna og í
kjölfarið kom doði, afskiptaleysi
og loks ósátt við ríkjandi ástand.
Þegar Austur-Evrópa er loks að
kasta af sér Qötrum miðstýringar er
í Vestur-Evrópu myndað annað
ríkjabandalag sem byggir upp nýj-
an draum miðstýringar og valda-
samþjöppunar í Brflssel. Enn sem
fyrr á hið fyrirheitna ríkjabandalag
að bæta Hfskjör fjöldans en að visu
undir merki einstaklingsffamtaks-
ins.
Evrópubandalagið myndar
annars vegar stóran og ffeistandi
markað, en hins vegar einkennist
það af vaxandi miðstýringu, stór-
felldum niðurgreiðslum og víð-
tæku styrkjakerfi. Þessir starfs-
hættir virðast furðu líkir þeim sem
hömluðu gegn ffamforum í austri
og margir telja nú að hafi skapað
mestan vanda í íslensku efhahags-
lífi. Þróunin i Vestur- Evrópu
stefnir vissulega í nýja heims-
mynd, þar sem auðlindir og at-
vinnulíf færast í auknum mæli í
fang ljölþjóðafyrirtækja. í bók
sinni Meginstraumar 2000 segir
John Naisbitt einmitt að forystu-
menn þjóða, forsetar og þingmenn,
Fertug ffáskihn kona óskar eft-
ir að eignast pennavini á íslandi.
Áhugamál: tónlist, íslensk tunga,
ferðalög, leikhús, dýr og ljós-
myndun. Skrifar á ensku. Heimil-
isfang hennar er:
Mrs. Valerie Moffett
6 Dulwich Close, Seaford,
East Sussex
England -Bn 25.3ph.
24 ára karlmaður óskar eftir
pennavini á svipuðum aldri.
Áhugamál: Island, Svíþjóð, Þýska-
land, ferðalög, Evrópusöngva-
hinir lýðræðislega kjömu fulltrúar
fólksins, skipti stöðugt minna máli.
Það verða forstjórar stórfyrirtækj-
anna sem verða stöðugt áhrifa-
meiri.
Við íslendingar þurfum, eins
og aðrar þjóðir, að leita bestu við-
skiptakjara á hveijum tíma og ekki
síst meðal nágrannaþjóða. Enn
virðist óljóst hvort eða hvemig
tekst að semja við EB. Við megum
ekki láta þvinga okkur til samninga
sem veita aðeins stundarhag en
háska þegar til lengra tíma er litið.
Ekki megum við heldur láta ótta
við einangmn villa okkur sýn því
íslendingar hvorki vilja né geta
einangrað sig í sífellt alþjóðlegri
heimi.
íslendingar em á ýmsum svið-
um enn alþjóðlegri en nágranna-
þjóðimar. Um þriðjungur íslenskra
háskólastúdenta stundar á hveijum
tíma nám erlendis í 3 - 5 ár eða
jafnvel lengur á meðan þjóðir Vest-
ur-Evrópu vilja ná því markmiði
að tíundi hver stúdent dvelji
minnst eitt misseri erlendis á
námsferli sínum. Stór hluti vís-
indamanna okkar hefur verið í
samstarfi við erlenda starfsbræður
keppnin, tónlist, sápuóperur, dýr.
Heimilisfang hans er:
Hans-Jörgen Carter
17, Winchester Way, WiIIing-
ton. Eastbourne East Sussex
England Bn 22 OJP.
22 ára Spánveiji vill_ skrifast á
við stúlkur ffá Islandi. Áhugamál:
tónlist, tungumál. Skrifar á ensku.
Heimilisfang hans er:
Jósé Luis Per Higes
Jeronimo Vicens 18-5D
50002 Zaragosa Spain.
og gagnkvæm skipti á háskóla-
kennurum og stúdentum fara vax-
andi. íslendingar munu hvorki ein-
angrast hér eða innan takmarkaðra
markaðssvæða, þeir munu áffam
leita tækifæra um allan heim.
Nú er vissulega hafin öld al-
þjóðahyggju sem boðar aukin við-
skipti og önnur samskipti, en einn-
ig aukna samkennd og aukið um-
burðarlyndi gagnvart sérstöðu og
sérkennum þjóða. Háskólar hafa
lagt sérstaka rækt við alþjóðleg
samskipti því vísindin virða engin
landamæri. Háskólar eru í senn al-
þjóðlegar vísindastofhanir og þjóð-
legar menningarstofhanir. Það er
engin tilviljun að það eru háskóla-
stúdentar í hveiju landi sem eru yf-
irleitt ötulastir í baráttunni fyrir
þjóðffelsi og ffamforum. Það er
einmitt æskufólkið sem vill bijót-
ast undan oki drottnara sinna,
hvort sem þeir eru innlendir eða
erlendir. Það er unga fólkið sem
trúir enn á ffelsi og jafhrétti þegar
þeir eldri brosa að þessari bamatrú
sinni.
Ágætu kandídatar, lýk nú mínu
átjánda og síðasta ávarpi til kand-
ídata við brautskráningu og hvet
18 ára Algeríubúi vill skrifast á
við stúlkur á aldrinum 14-16 ára.
Áhugamál: tónlist, ferðalög, íþrótt-
ir, dans. Hann vill gjaman fá mynd
og hann skrifar á ffönsku eða
ensku. Heimilisfang hans er:
Movrad Semrovne
Ruiben amaz No. 29 Hamma
Bougiane 25230 Constantine
Algeria.
11 ára gömul stúlka óskar eftir
pennavini á aldrinum 8-16 ára.
Áhugamál: ffimerki, fótbolti, dans,
dýr, teikning.
ykkur sem og aðra kandídata á
undan ykkur til að taka virkan þátt
í mótun samfélagsins. Það er ffam-
tið ykkar og bama ykkar sem stöð-
ugt er verið að sýsla með. Kynnið
ykkur þjóðmálin, verið þátttakend-
ur og eigið hlutdeild í ákvörðunum
um eigin örlög, virðið lýðrasðið og
gerið það virkt. Ég vil trúa því að
íslenska þjóðin hafi þann styrk og
þann metnað að hún glati ekki
sjálfsvitund sinni og sjálfstæði. í
lok þessarar háskólahátíðar syngj-
um viðr öll með Háskólakómum
lagið „Island'* og verið minnug
þess sem þar segir:
„Island er land þitt því aldrei
skal gleyma
Islandi helgar þú krafta og
starf. “
Háskóli íslands er stoltur af
ykkur, hann á hlut í ykkur og þið
eigið hann, styðjið hann og styrkið
því við sem þjóð þörfhumst hans.
Fyrir hönd Háskóla íslands óska ég
ykkur og fjölskyldum ykkar heilla
og farsældar í framtíðinni og þakka
samstarfið á liðnum árum. Guð
veri með ykkur.
Hún vill skrifa á ensku. Heim-
ilisfang hennar er:
Lene Haller
9220 Moen
Norway.
19 ára stúdent óskar eftir ís-
lenskum pennavinum. Hann hefur
mikin áhuga á ffimerkjasöfhun.
Skrifið á ffönsku, ensku eða þýsku.
Hein ilisfang hans er:
Gelgon Marc
51 Rue Le Montréere
22700 Perros-Gvirec
France.
Síða 11
ÞJÓÐVILJINN Þriðjudagur 2. júlí 1991