Þjóðviljinn - 15.08.1991, Blaðsíða 2

Flóttafólk
Albanir hafa flúið til Ítalíu á hverri kænu og það er
verið að senda þá heim nauðuga þessa dag-
ana. Hið albanska dæmi er um margt sérstakt: Eftir
áratuga stranga einangrun undir lofsöng um feg-
ursta mannlíf undir stjórn alræðisherrans Envers
Hoxha bresta stíflur allar, og fólk sem veit afar fátt
um umheiminn vill komast á brott til gulls og grænna
skóga hinummegin við næsta sund. En um leið er
hið albanska dæmi eitt af mörgum: Heimurinn er full-
ur af fólki sem leitar sér betra hlutskiptis en það býr
við heima fyrir. Síðan 1970 hafa um sex miljónir
manna leitað betra lífs í öðrum löndum á ári hverju;
sumir hafa komist með „löglegum" hætti, aðrir hafa
smyglð sér inn í önnur lönd og verða þar að rétt-
lausu og feiknalega arðrændu vinnuafli (til dæmis
Mexíkanir í Bandaríkjunum), enn eru þeir sem hafa
reynt að fá það viðurkennt að þeir séu flóttamenn og
eigi rétt á athvarfi sem slíkir.
Það er ekki síst síðastnefndi hópurinn sem veldur
mönnum töluverðum pólitískum höfuðverk þessi
misserin. Ekki síst í Evrópu. Árið 1989 sóttu 300
þúsund manns um hæli í löndum Evrópubandalags-
ins og hafði fjölgað um fimmtung á einu ári. í fyrra
fjölgaði þeim svo enn um helming. Þessi aðsókn
setur það mjög á oddinn að samræma sjónarmið í
Evrópu um það hver telst flóttamaður og hver ekki. (
víðtækum skilningi er allt þetta fólk flóttamenn; sumir
flýja örbirgð, aðrir ófrið og borgarastríð, hinir þriðju
beinar ofsóknir og annan pólitískan lífsháska. Og þá
kemur á daginn, að hin ríka Evrópa er ekki tilbúin til
að viðurkenna sem flóttamenn nema helst þá sem
tilheyra þriðja hópnum. Og þó er það með miklum
semningi gert.
Vegna þess, að flóttamannastefnan tók lengst af
mjög mið af því að veita landvist flóttamönnum úr
ríkjum sem kommúnistar réðu. Þeir voru ekki svo
margir sem þaðan sluppu að það ylli út af fyrir sig
vandkvæðum á vinumarkaði eða húsnæðismarkaði
og það var,talið pólitískt æskilegt að taka vel við
slíku fólki. íslensk stjórnvöld hafa t.d. aldrei gert neitt
fyrir pólitíska flóttamenn nema þeir kæmu frá slíkum
ríkjum. Á öllu saman varð svo slagsíða; þeir sem
flúðu harðstjóra sem voru „vestrænir“ í alþjóðlegu
tafli, þeim var mun verr tekið, ef ekki vísað frá með
öllu.
Nú er sú sundurgeining í „verðuga" og „óverðuga"
pólitíska flóttamenn sem stafaði af átrökum austurs
og vesturs að mestu úr sögunni. En hún lifir áfram í
því, að menn vilja nú þrengja sem mest þann hóp
sem gæti fallið tvímælalaust undir skilgreininguna
pólitískur flóttamaður - og vísa öllum hinum frá. Allt
er þetta þó þeim málum blandað, að Evrópuríki hafa
fyrr og síðar flutt inn úr fátækum löndum ódýrt vinnu-
afl til verka sem heimamenn vilja ekki sinna, og það
er áfram tölverð „markaðsfreisting" að gera út á
kröpp kjör fólks sem sættir sig við nánast hvað sem
er í kaupi og aðbúnaði.
Evrópubandalagið vinnur nú af kappi að því að
samræma reglur um flóttafólk í aðildarríkjum með
það fyrir augum að eftir 1993 verði um sameiginlegt
eftirlit að ræða með ytri landamærum bandalagsins.
Sú samræming lofar engu góðu fyrir þá sem hvergi
eiga höfði að halla, eða eins og umboðsmaður Evr-
ópuráðsins í mannréttindamálum, Peter Lamprecht,
hefur að orði komist: „Hin ríka Evrópa múrar sig inni
með sínu ríkidæmi". Þær hugmyndir sem uppi eru
ganga nefnilega svo mjög á alla möguleika manna til
að fá sig viðurkennda sem pólitíska flóttamenn, að
sumir telja stutt í það að það hugtak verði svipt allri
raunhæfri merkingu.
Þtóðviijinn
Málgagn sósfalisma þjóöfrelsis og verkalýðshreyfingar
Síðumúla 37 — 108 Reykjavík
Sími: 681333
Símfax: 681935
Útgefandi: Útgáfufélagið Bjarki h.f..
Framkvæmdastjóri: Hallur Páll Jónsson.
Ritstjórar: Árni Bergmann, Helgi Guðmundsson
Fréttastjóri: Sigurður Á. Friöþjófsson.
Ritstjóm, skrifstofa, afgreiðsla, auglýsingar: Síðumúla 37. Rvlk.
Auglýsingar: 681310, 681331.
Umbrot og setning: Prentsmiöja Þjóðvíljans hf.
Prentun: Oddi hf.
Verð í lausasölu: 110 kr. Nýtt Helgarblað: 170 kr.
Áskriftarverð á mánuði: 1200 kr.

UPPT & SKOKIÐ
Létt offlasföfott
FinguT'
brjótur.
Innflutningur á
ínjólkurvöriun
3SBSS&:\S3S!!2“
anna^Unt^hnttl'
Hlutverk
útvarpsstjóra
Eftir að sú frétt barst, að séra
Heimir Steinsson yrði næsti út-
varpsstjóri hafa menn verið að
hafa það í flimtingum hér og þar í
blöðum, að kannski væri þetta
herbragð Ihaldsins: Nú ætti að
jarða Ríkisútvarpið!. Og til þess
fenginn sérfróður maður, prestur
semsagt.
Náttúrlega er ekki ástæða til
að taka slíkan hálfkæring alvar-
lega. En eitl er þó rétt að hafa í
huga: í þessu tali má glitta í viss-
an urg í fjölmiðlurum sem hafa
oftrú á sérhæfíngu og prófum „í
okkar fagi“. Það hefur einmitt
bólað á því, að talið væri nýjum
útvarpsstjóra til vansa að hann
væri ekki mjög útfarinn útvarps-
maður. Reynslulaus er séra Heim-
ir reyndar ekki á útvarpsvett-
vangi, en vist er það sátt að
hvorki hefur hann próf í fjöl-
miðlafræðum né heldur hefur
hann fjasað við fólk í upphring-
ingarþáttum.
Þegar starf eins og það sem
útvarpsstjóri gegnir er á döfinni
skal „reynsla í faginu" hvorki of-
melin né vanmetin. En rétt er að
minna á það, að það skiptir mestu
að til starfans veijist maður sem
er íslenskri menningarviðleitni
hollur í huga, er líklegur til að
styrkja hana með ráðum og dáð
og heilbrigðum metnaði fyrir
hönd allra þeirra „skrýtnu karla
og kerlinga" (ummæli Halldórs
Laxness) sem gefa sérstöðu okkar
í tilverunni lit og líf. Til þeirra
verka er séra Heimir Steinsson
mætavcl fallinn og fagnaðarefni
að frétta af ráðningu hans.
Innflutningur
mjólkurafurða
Nú er búið að skrifa lifandis
býsn urn þaðí blöðin, hvort það
standi til eða hafi staðið til og
eigi eftir að standa til að leyfa
innflutning á tilteknum landbún-
aðarvöruni til að liðka fyrir samn-
ingum við Evrópubandalagið um
EES.
I fyrradag birtist fróðlegur
leiðari í Morgunblaðinu um þetta
mál. Þar keniur rn.a. fram það
viðhorf, að það sé „auðvitað
Ijóst“ að samningar um þáttöku
Islands í Evrópsku efnahagssvæði
„verða ekki látnir stranda á því,
hvort heimilaður verði einhver
innflutningur á mjólkurvörum".
Morgunblaðið segir þetta „aug-
Ijóst“ vegna þess að minni hags-
munir (bænda) verði að víkja fyr-
ir stærri hagsmunum.
Kerfið í EB
Með öðrum orðum: Morgun-
blaðið er reiðubúið til að nota
landbúnaðinn sem skiptimynt í
viðræðum um EES. Spurt er um
það eitt, hve stór biti af honum á
að fara í að taka þátt í að leysa
þau söluvandkvæði sem Evrópu-
bandalagið hefur við að glíma.
En eins og menn vita býr EB við
það landbúnaðarkerfi sem með
margskonar styrkjum og niður-
greiðslum heldur uppi miklu
meiri framleiðslu en mögulegt er
að selja í aðildarríkjunum. Síðan
er reynt að hella niður víni, láta
jarðýtur mala niður eplahauga
eða selja smjör og osta á spottprís
út og suður.
I þessu samhengi er fróðlegt
að skoða hvemig Morgunblaðið
púkkar undir röksemdir sínar um
að landbúnaðarhagsmunir séu
„víkjandi“ með því að leggja
þunga áherslu á það í leiðaranum,
að við höfum ekki efni á „að
halda uppi óbreyttu landbúnaðar-
kerfí“. Það getur vel verið - enda
er byrjað að yinda ofan af því og
menn hafa reynt að komast að
einskonar „þjóðarsátt“ um það
með hvaða hraða og efnahagsleg-
um sárindum það skuli gert. En
það spaugilega er, að þegar boðað
er að við skulum taka við evr-
ópskum mjólkurafurðum (til að
greiða fyrir viðskiptum með fisk),
þá erum við einmitt að koma til
liðs við landbúnaðarkerfi EB,
sem hefur alla galla hins íslenska
kerfis, þótt miklu muni um stærð-
argráður. Engu líkara en að við
eigum að ganga á undan EB með
góðu fordæmi í frjálsum viðskipt-
um með landbúnaðarvörur; er hér
kannski loksins fundið það sögu-
lega hlutverk fyrir ísland sem
margir hafa verið að skima eftir
allt frá því Snorri Sturluson
bjargaði sögu Noregs frá
gleymsku?
Réttur til lágs verðs
Til að gera búvöruinnflutn-
inginn fegri í augum manna tekur
leiðarahöfundur Morgunblaðsins
þessa dýfu hér:
„íslenskir neytendur eiga rétt
til að fá þessar vörur eins og aðr-
ar vörur á sem hagkvæmustu
verði. Það er ekki endalaust og
áratugum saman hægt að gera þá
kröfu til neytenda hér, að þeir
borgi margfalt hærra verð fyrir
matvæli en nágrannaþjóðir okkar
gera. Þess vegna er ekki ólíklegt
að einhver innflutningur á mjólk-
urvörum gæti orðið til þess að
auka hagkvæmni í framleiðslu og
dreifingu þeirra, sem mundi skila
sér í lægra vöruverði til neyt-
enda“.
Það er vissulega ofmælt að ís-
lenskir neytendur borgi „margfalt
hærra verð“ fyrir t.d. mjólkurvöru
en nágrannaþjóðir; eða hafa menn
reynt að kaupa í matinn i Noregi
og Svíþjóð til dæmis? „Réttur“ til
að fá mat á lágu verði er ekki
slæmt markmið; en sem fyrr segir
- sú stóra Evrópa sinnir ekki
þeim rétti með því að leyfa frjáls-
an innflutning þannig að hver
tegund matvæla komi þaðan sem
ódýrast er að framleiða hana,
heldur með pólitískum aðgerðum.
Sem taka sjálfsagt mið af því
m.a. að það kostar sitt í fjármun-
um og samfélagsvanda að leggja
af eigin landbúnað.
Og í þriðja lagi er í fyrr-
nefndri klausu bláeyg oftrú á því
aukin samkeppni (hér við inn-
flutta og kannski svo og svo mik-
ið niðurgreidda vöru) lækki verð
með skilvirkum hætti. Við gleym-
um því einatt hve mikið af kost-
um samkeppninnar glatast í
feiknalegum stríðskostnaði í sölu-
herferðum. Og hvemig sem á því
stendur hafa blessuð markaðslög-
málin lúmska tilhneigingu til að
snúast gegn íslenskum neytend-
um: Engin matvara hefur hækkað
meir í verði en fagur fiskur úr sjó
- eftir að verðlag á honum varð
frjálsara og frjáisara með ári
hverju.
Orkuverð í mills.
Ljúft og skylt er að koma hér
á framfæri athugasemd frá ágæt-
um lesanda Þjóðviljans. Hann var
að lesa leiðara hér í blaðinu um
álmálið og þótti það mjög miður,
að sjá þar rafo>-kuverð til álfyrir-
tækja tiltekið í „mills".
Mér finnst það lítilsvirðing
við fólk, sagði hann, að nota
þessa reikningseiningu í tíma og
ótíma. Eða ætlist þið blaðamenn
til þess að allir muni það, að
mills er þúsundasti partur af
Bandaríkjadollar? Eins víst að
menn séu löngu búnir að gleyma
því ef þeir hafa einhvemtíma rek-
ist á þær upplýsingar.
Auk þess verða hugmyndir
um raforkuverð þokukenndari
fyrir bragðið. Menn vita betur
hvað klukkan slær þegar þeir bera
eigin rafmagnsreikninga saman
við þá staðreynd að „tíu mills“
fyrir kílóvattstund eru svosem
isextíu aurar.
Þessu er hér með komið til
I
ÞJÓÐVILJINN Fimmtudagur 15. ágúst 1991
Síða 2
I