Þjóðviljinn - 08.10.1991, Síða 6

Aftur spurt um herskipakomur
Ingibjörg Sólrún Gísladóttir, þingkona Kvennalistans, hefur
lagt fram á þingi fyrirspurn til utanríkisráðherra um her-
skipakomur í íslenskar hafnir og í íslenska lögsögu. Hún bend-
ir á í greinargerð að hinn 12. júli í ár hafi hún skriflega farið
fram á að fá tæmandi lista yfír herskipakomur síðastliðin 30 ár,
en að ráðuneytið hafí beðið um rökstuðning áður en farið væri út
í svo viðamikið verkefni. Þessu hafí hún mótmælt en takmarkað
listann eigi að síður við þau ríki sem eiga kjarnavopn. „Þar sem
engin svör hafa enn borist frá ráðuneytinu er þessi fyrirspurn
lögð fram með formlegum hætti á Alþingi," segir í greinargerð-
inm.
Ingibjörg Sólrún biður þó nú
um upplýsingar um skipaferðir í
íslenskri lögsögu, auk skipakoma í
hafnir landsins, á þeirri forsendu
að árið 1985 hafi Geir Hallgríms-
son, þáverandi utanrikisráðherra,
lýst því yfir að bann við staðsetn-
ingu kjamavopna á Islandi næði
bæði til íslenskra hafna og siglinga
um íslenska lögsögu.
I sumar birti utanríkisráðuneyt-
ið lista yfir skipakomur sem þessar
en svo undarlega vildi til að á list-
ann vantaði upplýsingar um þrjár
herskipakomur. En þau skip sem
um var að ræða eru einmitt talin
sterklega koma til greina sem skip
sem hafi kjamorkuvopn innan-
borðs. Ráðuneytið afsakaði sig
með því að tölvuskjalalyklum
hefði ekki verið beitt á réttan hátt.
Þingkonan hefúr einnig lagt
íram tvær aðrar fyrispumir til utan-
ríkisráðherra. Hún spyr hvort ríkis-
stjómin hafi einhver áform um að
banna umferð kjamorkuknúinna
herskipa um íslenska lögsögu og
hún spyr hvort stjómin hyggist
beita sér fyrir alþjóðlegri viður-
kenningu á nauðsyn þess að draga
nú þegar úr notkun kjamakljúfa á
höfum úti. -gpm
Blanda í
gang
Aðalleikararnir (: „Drengjunum frá Sankt Petri" ásamt leikstjóranum Sören Kragh-Jacobsen. Mynd: Kristinn.
Prakkarastrik og frelsi
Danska kvikmyndin:
Drengirnir frá Sankt Petri
verður frumsýnd í Há-
skólabíói á fostudag. Samtímis
verður hún frumsýnd á hinum
Norðurlöndunum.
Það er Samnorræni kvik-
myndasjóðurinn sem stendur fyrir
þessu og þannig séð er kvikmynd-
in ekki einungis dönsk heldur ís-
lensk líka.
Kvikmyndin byggir á sann-
sögulegum atburðum. Þjóðvcrjar
hemámu Danmörku 1940. Danir
veittu þeim ekki viðnám og danska
ríkisstjómin hvatti fólk til að halda
ró sinni. Flestir vöndust fljótlega
vem hersins en sjö piltar, þar á
meðal tveir synir prestsins I þýsku
Vinningstökir
laugardaginn
fjOldi
VINNINGSHAFA
1. 5aí5
2
. 4al5Í
4.
4.139
UPPHÆÐ Á HVERN
VINNINGSHAFA
2.744.445
47.715
7.482
464
Heildarvinningsupphæð þessa viku:
kr. 5.965.111
upplýsingar:Símsvari91 -681511 lukkulIna991002
kirkjunni sem heitir Sankt Petri,
ákveða að láta ekki deigan síga.
Þcir einsetja sér að hrekja þýsku
hermennina burt og taka til sinna
ráða.
Drengirnir hafa ýmiss konar
frekar ósvífin prakkarastrik á sam-
viskunni og herinn fær að kenna á
fæmi þeirra og útsjónarsemi í
slæmri hegðun. Við það færist al-
vara og harka í Ieikinn því að
skopskyni þýska hersins er ábóta-
vant og frclsisþrá ungmcnnanna
verður kveikjan að dönsku and-
spymuhrey fmgunn i.
Af sýnishomum úr myndinni
má ætla að hún sé meinfyndin, er-
ótísk og spennandi en frumsýning-
in verður ekki fyrr en á föstudag
svo að ekki fæst staðfest fyrr en þá
hvort sú tilgáta er rétt.
Handritið var eitt og hálft ár í
smíðum og það tók svipaðan tíma
að finna aðalleikara. Tíu þúsund
ungmenni voru prófuð á þann hátt
að Sören Kragh-Jacobsen leikstjóri
skrifaði handa þeim stutt atriði sem
hefðu getað verið úr myndinni, þau
vom látin spinna upp ástarsenur og
leika ótta og í stuttu máli sagt beð-
in að skrúfa frá tilfmningakranan-
um.
Eftir stóðu átta aðalleikarar, sjö
strákar og ein stelpa. Þau em á
aldrinum 18-22 ára og greinilega
með bullandi hæfíleika á mörgum
sviðum. Þtjú þeima fluttu m.a. með
miklum tilþrifum aríu eftir Mozart,
íslenskum blaðamönnum til
skemmtunar.
Þau sögðu í samtali við Þjóð-
viljann að vinnan við kvikmyndina
hefði stækkað heiminn og opnað
augu þeirra fyrir öðm fólki. Það
kemur til af því að þurfa að iifa í
tilfinningum annars manns, sögðu
þau og það var ekki hægt annað en
taka efíir því að ef hópurinn var
spurður spumingar þá virtist það
nánast tilviljun hver svaraði en
svarið var alltaf mótað og hin
kinkuðu kolli. Þau vom spurð að
því hvort ekki heföi komið upp
neitt missætti eða taugatrekkingur í
þessu langa og erfiða samstarfí og
þau sögðu það ekki vera. Það var
auðvitað ákveðin spenna í loftinu
meðan verið var að prófa okkur,
sögðu þau, en eftir að upptökur
byrjuðu kynntumst við smám sam-
an og okkur kemur vel saman.
Stúlkan Xenia Lach-Nielsen
var að því spurð hvemig henni liði
í þessum strákafansi og hún kvaðst
verða að viðurkenna að sér fyndist
ansi gaman þar.
- Það er af því að hún fær svo
mikið af jákvæðri athygli, sagði
Thomas Villum Jensen og setti upp
spekingssvip sem fór honum ekki
sérlega vel.
Leikstjórinn Sören Kragh-Jens-
en er einn sá besti í Danmörku og
íslendingum að góðu kunnur fyrir
kvikmyndimar: Sjáðu sæta naflann
minn, Gúmmí Tarsan, ísfuglamir,
Gullregn og Skugginn af Emmu.
Handrit að Drengjunum frá
Sankt Petri er skrifað í samstarfi
við þann góðkunna og skemmti-
lega rithöfund: Bjame Reuter. - kj
Um helgina ræsti Jóhannes
Nordal, stjórnarformaður Lands-
virkjunar, fyrstu vélina af þrem-
ur í Blönduvirkjun. Vinna hófst
við virkjunina haustið 1984 og er
áætlaður kostnaður við byggingu
Blönduvirkjunar samtals 13,2
miljarðar króna, samkvæmt
verðlagi á miðju þessu ári.
Hver vél í Blönduvirkjun er 50
MW og er virkjunin því alls um
150 MW að afli. Búist er við að
önnur vélin verði tilbúin til notkun-
ar um næstu áramót og sú þriðja í
bytjun mars á næsta ári. Til saman-
burðar má geta þess að afl Blöndu-
virkjunar verður hið sama og er í
Sigöldustöðinni en nokkru minna
en í Búrfelli og Hrauneyjarfoss-
virkjun sem eru hvor um sig með
210 megawött. Eins og kunnugt er
liggur stöðvarhús Blönduvirkjunar
um 200 metrum undir yfirborði
jarðar auk þess sem jarðgöng virkj-
unarinnar eru þau lengstu hér á
landi eða alls 3.254 metrar auk
stöðvar-hellis.
-grh
Þungt hljóð í Borgnesingum
Frekar var þungt hljóðið í
verkafólkinu á þessum aðal-
fundi. Við erunt á láglauna-
svæði þar sem mánaðarlaunin
eru á bilinu 40-45 þúsund krón-
ur og ekki mikið um yfírvinnu.
Það er því eðlileg krafa að kaup-
máttur lægstu launa verði auk-
inn við gerð næstu kjarasamn-
inga og þeir sem lökust hafa
kjörin fái sérstakar kjarabætur,“
segir Jón A. Eggertsson, formað-
ur Yerkalýðsfélags Borgamess.
I kjaramálaályktun félagsins,
scm samþykkt var einróma á fundi
í fyrrakvöld, kemur fram að félag-
ið er tilbúið að standa að nýjum
þjóðarsáttarsamningum ef þeir fela
i sér eftirfarandi atriði: kaupmáttur
launa verkafólks verði aukinn og
þcir sem lökust hafa launin fái sér-
stakar kjarabætur, verðlag á vöru
og þjónustu verði stöðugt samfara
lítilli verðbólgu, fjármagnstekjur
verði skattlagðar í stað þess að
leggja álögur á láglaunafólk, raun-
vextir verði lækkaðir, varðstaða
um velferðarkerfið, verkafólki
verði tryggður aðgangur að heil-
brigðis- og menntakerfi án tillits til
fjárhags og áhersla verði lögð á
uppbyggingu atvinnulífs þannig að
allir hafi næga atvinnu.
í kjaramálaályktuninni kemur
einnig fram að þegar síðustu þjóð-
arsáttarsamningar voru samþykkt-
ir, hafi það verið gert í trausti þess
að böndum yrði komið á verðbólg-
una, kaupmáttarhrapið stöðvað og
gmnnur lagður að auknum kaup-
mætti við gcrð næstu kjarasamn-
inga. Hinsvegar hafi raunvextir
ekki lækkað eins og ýmsir höföu
vonast til og ennfremur hafi gætt
vaxandi tilhneigingar til verðhækk-
ana á vöm og þjónustu.
Hinsvegar var það mat fundar-
ins að það yrði engin þjóðarsátt um
að verkafólk eitt ætti að standa við
samninga, um auknar álögur á lág-
iaunafólk né heldur um áframhald-
andi hávaxtastefnu. Aftur á móti
segir í kjaramálaályktuninni að öll-
um ætti að vera ljóst að auknar
álögur á launamenn, hvort sem það
heita skattar eða þjónustugjöld,
verði ekki til að auðvelda gerð
næstu kjarasamninga. Láglauna-
fólk hafi þegar lagt sitt af mörkum
til að ná stöðugleika í þjóðfélag-
inu, þótt ekki sé hægt að segja hið
sama um alla þá sem stóðu að gerð
síðustu þjóðarsáttarsamninga, og
því sé komið að öðmm að leggja
fram sinn skerf. „Stjómvöld geta
ekki vænst þess að geta sótt stórar
fúlgur i vasa launafólks til að brúa
ÍJárlagahalla. Þá peninga verður að
sækja annað,“ segir í kjaramála-
ályktun Verkalýðsfélags Borgar-
ness.
-grh
Kristinn
Finnbogason
látinn
Kristinn Finnbogason,
framkvæmdastjóri Tímans,
lést á Borgarspítalanum föstu-
daginn 4. október.
Kristinn fæddist 28. maí
1927 og var því 64 ára þegar
hann lést. Hann gegndi fjölda
trúnaðarstarfa fyrir Framsóknar-
flokkinn og sat um árabil í mið-
stjóm og framkvæmdastjóm
flokksins. Hann var formaður
Framsóknarfélags Reykjavíkur
og formaður fulltrúaráðs Fram-
sóknarfélaganna í Reykjavík um
árabil.
Kristinn var varaformaður
bankaráðs Landsbanka Islands.
Eflirlifandi eiginkona Krist-
ins er Guðbjörg Jóhannsdóttir.
ÞJÓÐVILJINN Þriðjudagur 8. október1991
Síða 6