Dagblaðið Vísir - DV - 13.01.1996, Blaðsíða 14

14
LAUGARDAGUR 13. JANÚAR 1996 JjV
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: EYJÓLFUR SVEINSSON
Ritstjóri: JÓNAS KRISTJÁNSSON
Aðstoðarritstjóri: ELÍAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL STEFÁNSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar: ÞVERHOLT111,
blaðaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLT114,105 RVIK, SÍMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - Aðrar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 6272. Áskrift: 800 6270
Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/
Ritstjórn: dvritst@ismennt.is - Auglýsingar: dvaugl@ismennt.is. - Dreifing: dvdreif@ismennt.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 461 1605
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð: ISAFOLDARPRENTSMIÐJA HF.
Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverð á mánuði 1550 kr. m. vsk. Lausasöluverð 150 kr. m. vsk., helgarblað 200 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til að birta aösent efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
Úr klóm Landsvirkjunar
Hagsmunum Reykvíkinga verður bezt þjónað í raf-
orkumálum á þann hátt, að borgin losni úr viðjum
Landsvirkjunar og geti sjálf virkjað jarðhita í landi sínu
við Nesjavelli í Grafningi. Líklegt má telja, að slík fram-
kvæmd muni lækka raforkukostnað Reykvíkinga.
Til þess að svo megi verða, þarf Alþingi að breyta lög-
um um einokun Landsvirkjunar. Nokkur fyrirstaða mun
verða á þingi, einkum af hálfu ríkisdýrkenda Sjálfstæð-
isflokksins utan af landi, sem enn vilja halda uppi sov-
. ézku efnahagskerfi hér á landi við upphaf 21. aldar.
Næstbezti kostur Reykvíkinga er, að borgin losni úr
viðjum Landsvirkjunar og geti notað peningana til að
eyða skuldum sínum. Af 11 milljarða eign í Landsvirkj-
un fær borgin aðeins 241 milljón króna í arð, en borgar
700 milljón króna vexti af 12 milljarða skuldum sínum.
Ef unnt er að skipta út þessum tölum, situr borgin eft-
ir með aðeins eins milljarðs skuld og 70 milljón króna
ársvexti í stað 460 milljón króna núverandi munar á
Landsvirkjunararði og öllum ársvöxtum. Það jafngildir
tæplega 400 milljón króna sparnaði á hverju ári.
Reikningsdæmin líta svona út, af því að Landsvirkjun
hefur verið illa rekin áratugum saman. Hún hefur gert
óhagstæða samninga um orkuverð til stóriðju, hagað sér
eins og flkniefnasjúklingur í virkjanabrölti og stundað
stórfelldan lúxus í rekstri aðalskrifstofunnar.
Að nokkrum hluta hefur ruglið í rekstri Landsvirkj-
unar stafað af þjónustu við ríkið, sem hefur haft hags-
muni af lágu orkuverði til Áburðarverksmiðjunnar og
Járnblendifélagsins og reynt að ná hingað stóriðju með
lágu orkuverði til ísals og annarra lysthafa á því sviði.
Þessi óhæfilega þjónusta við ríkið kemur auðvitað
niður á arðgreiðslum til eignaraðilanna, þar á meðal til
Reykjavíkur. Þjónustan leiðir jafnframt til hærra raf-
orkuverðs í landinu en annars þyrfti að vera. Það kem-
ur niður á Reykvíkingum eins og öðrum landsmönnum.
Ekki er hægt að verja Landsvirkjun með því að segja
hana hafa óvart lent í að eiga heilt orkuver við Blöndu
afgangs og með öllu óarðbært. Margir urðu til að vara
við þeirri virkjun á opinberum vettvangi. Meðal annars
var í leiðurum þessa blaðs varað við Blöndusukkinu.
Ótímabær virkjun Blöndu hefur kostað Landsvirkjun
milljarða króna í óþörfum vaxtagreiðslum, rýrt mögu-
leika hennar til að greiða eignaraðilum sínum eðlilegan
arð og til að hafa á boðstólum orku á sambærilegu verði
við það, sem gildir í nágrannaríkjum okkar.
Ráðamenn Akureyrar eru í svipuðum hugleiðingum
og ráðamenn Reykjavíkur, enda eru aðstæður svipaðar,
þótt í smærri stíl sé. Akureyri lagði Laxárvirkjun inn í
Landsvirkjun á sínum tíma eins og Reykjavík lagði til
Sogsvirkjanir og hefur líka tapað á þeim gerningi.
Gallinn við hugsanlegt brotthvarf Reykjavíkur og Ak-
ureyrar úr samstarfi við ríkið um Landsvirkjun er, að
hvorki hún né ríkið geta leyst út eignaraðila eftir sukk
undanfarinna tveggja áratuga. Það er tómt mál að tala
um, að bæjarfélögin geti náð út fé sínu.
Hugsanlegt er, að Landsvirkjun geti leyst hluta
vandans með því að afhenda bæjarfélögunum hluta af
orkuverum sínum. Það er tæknilega erfitt, en áreiðan-
lega framkvæmanlegt. Þar með væri lokið langri harm-
sögu einokunar Landsvirkjunar á orkuöflun i landinu.
Á einhvern slíkan hátt þurfum við að losna úr klóm
Landsvirkjunar, til þess að fá orku á verði, sem er sam-
bærilegt við lönd, er verri hafa náttúruskilyrði.
Jónas Kristjánsson
Grunsamlega auðveld
herhlaup Tsjetsjena
í annað skipti á rúmu misseri
hafa stríðsmenn Tsjetsjena ráðist
hundruðum saman langt inn á
rússneskt yfirráðasvæði, tekið
gísla i þúsundatali og valdið upp-
námi um allt Rússland. Rúmu ári
eftir að Borís Jeltsín Rússlands-
forseti skipaði hernum að bæla
niöur sjálfstæðistilkall Tsjetsjena
er eini raunverulegi árangurinn
að á að giska 30.000 manns liggja í
valnum, flestir óbreyttir borgarar
sem fallið hafa í eyðingarárásum
Rússlandshers á borgir og bæi í
Tsjetsjeníu.
Gíslatökunni í Búdénovsk í
Suður- Rússlandi um mitt sumar
lauk þegar Viktor Tsjernomyrdín
forsætisráðherra-tók málið að sér,
að Jeltsín stöddum erlendis, og
hét vopnahléi og að upp skyldu
teknar samningaumleitanir um
friðargerð. Meðan menn
Tsjernomyrdíns réðu ferðinni
varö nokkur árangur, meira að
segja hófst afhending Tsjetsjena á
vopnum.
En Jeltsín var afbrýðisamur út
af vinsældunum sem
Tsjernomyrdín hlaut fyrir að hafa
afstýrt frekara blóðbaði en varð í
Búdénovsk. Hann lét því Pavel
Gratsjev landvarnaráðherra hald-
ast uppi að beita hernum til að
bregða fæti fyrir friðarumleitanir
og leysti auk þess fulltrúa forsæt-
isráðherrans í friðarviðræðum af
hólmi.
í haust lýsti Gratsjev yfir að
eina leiðin til að ljúka stríðinu í
Tsjetsjeníu væri meiri og harðari
hernaður af hálfu Rússa. Upp úr
sauð í síðasta mánuði þegar
Jeltsín fyrirskipaði að þingkosn-
ingar skyldu fara fram í Tsjetsjen-
íu eins og öðrum hlutum Rúss-
lands. Orrusta um Gudermes,
næststærstu borg landsins, stóð
þá dögum saman.
Nú hefur Jeltsín brugðið á það
ráð að láta fulltrúa stjórnar sam-
Erlend tíðindi
Magnús Torfi Ólafsson
bandslýðveldisins Dagestans, þar
sem síðara mannránið átti sér
stað, halda uppi samningaumleit-
unum við stríðsmenn Tsjetsjena
sem Rússlandsher heldur innikró-
uðum ásamt gíslum þeirra í
landamæraþorpinu Pervoma-
jskoja, eftir aö hafa sprengt í loft
upp brú yfir til Tsjetsjeníu. Með
þvi móti getur forsetinn að vissu
marki firrt sig ábyrgð á.því sem
fram vindur en ræður þó öllu sem
nokkru varðar um gang mála með
skipunarvaldi sínu yfír hemum.
Árás sérsveita innanríkisráðu-
neytisins á sjúkrahúsið í
Búdénovsk í sumar varð til þess
eins að á annað hundrað manns,
langflestir gíslar, týndu lífi.
Jeltsín og hans menn hafa ekki
efni á öðrum slíkum ófórum í
Dagestan, síst með forsetakosning-
ar fram undan í júní. Því er reynt
að þreyta Tsjetsjena til að sleppa
gíslum sínum, gegn einhverjum
óljósum fyrirheitum sem þeir
túlka svo að vera frjálsir ferða
sinna til Tsjetsjeníu en rússneska
herstjórnin telur að veiti sér
frjálsar hendur til að ráðast á þá
þegar hún telur sér henta.
Hverjar sem lyktir herhlaups
Tsjetsjena verða að þessu sinni fer
ekki hjá því að spurningarnar um
hvað í raun og veru búi undir at-
burðarásinni í Tsjetsjeníu gerast
áleitnari en áður. Komiö hefur i
ljós að fjölmennir flokkar
Tsjetsjena með alvæpni fá farið
ferða sinna óhindraðir hvað eftir
annað leiðir sem skipta hundruð-
um kílómetra um svæði þar sem
sveitir Rússlandshers, innanríkis-
ráðuneytisins og annarra öryggis-
stofnana ráða lögum og lofum.
Áhlaupsflokkar Tsjetsjena fara
athugasemdalaust á farartækjum
sínum, þótt varðstöðvar vopnaðra
Rússa séu við hver vegamót og
sérlega öflugar landamærastöðvar
á markalínu milli Tsjetsjeníu ann-
ars vegar og Rússlands og
Dagestans hins vegar. Slíkt getur
ekki gerst, nema af því áhrifa-
menn í herstjórn Rússlands og ör-
yggisstofnunum vilja að það ger-
ist.
Fyrir þeim sem þar eru að verki
getur það eitt vakað að troða
Jeltsín forseta og öllu sem hann er
fulltrúi fyrir enn dýpra niður í
fenið sem hann steypti sér í með
herferðinni gegn Tsjetsjeníu.
Rússnesk saga vottar að eftir að
almenningur er orðinn nógu ráð-
vilitur er eftirleikurinn auðveld-
ari að efna í nýja harðstjórn.
Alexander Korshakov, yfirfor-
ingi lífvarðar Jeltsíns og einn
fárra trúnaðarvina hans, veitti
um hátíðarnar fátítt sjónvarpsvið-
tal. Moskvublað sem mark er á
tekið skýrði frá því að úr útsend-
ingu hefði verið feUd þessi setn-
ing: „Þetta er sá Gratsjev sem
teymdi Jeltsín út í Tsjetsjeníu-
ævintýrið og í hans sporum hefði
hver heiðarlegur maður skotið
sig.“

Magamet Abdúrasakov, innanríkisráðherra Dagestans og helsti milligöngumaður milli Tsjetsjena og Rússa,
ræðir við talsmenn hinna fyrrnefndu við þorpið Pervomajskoja. Símamynd Reuter
skoðanir annarra
Af góðu og réttlátu skattakerfi
„Gott skattakerfi fyrir atvinnulífið á að vera hlut-
laust. Það á að vera þannig upp byggt að fjárfesting-
arnar leiti þangað sem þær gefa mestan arð, bæöi
fyrir efhahag einstaklinganna og samfélagið í heUd.
Þar að auki á það að vera réttiátt, það á að afla
nægUegra tekna í ríkiskassann og bæði sparifjár-
eigendur og fjárfestar eiga að geta séð fyrir um
hvemig það virkar. Tillögur um mildari meðferð á
útgerðarfyrirtækjum en öörum bijóta gegn mörgum
þessara óskakrafha. Kerfið yrði hvorki hlutlaust né
réttlátt og ríkið mundi missa af tekjum.“
Úr forustugrein Dagens Næringsliv
10. janúar.
Svipmikill stjórnmálamaður
„Frangois Mitterrand, sem lést á mánudag, var,
ásamt Charles de GauUe, annar tveggja svipmestu
stjórnmálamanna Frakklands frá lokum heims-
styrjaldarinnar síðari. Hann styrkti bandalag
Frakklands og Þýskalands, kjarna Evrópusam-
bandsins. Hann bætti einnig samskiptin við Banda-
ríkin, batt enda á kuldalegt viðmót gaullista í garð
ísraels og ávann sér meira að segja persónulega
virðingu Margaretar Thatcher, sem oft var and-
stæðingur hans, konunnar sem hann sagði vera
með varir Marilyn Monroe og með augu Caligula."
Úr forustugrein New York Times 10. janúar.
Dyggðir snjómoksturs
„Þegar allt kemur til alls er helsta dyggð snjóm-
oksturs sú að þegar hvítflibbamaðurinn og snjó-
mokarinn er spurður að því nokkrum dögum síðar
hvort hann hafi átt erfiðan dag í vinnunni, getur
hann svarað af þeirri hæversku sem hann á ekki
vanda tU að sýna: „Það er nú varla hægt að segja
það.“ “
Úr forustugrein Washington Post 10. janúar.