Dagblaðið Vísir - DV - 24.01.1996, Blaðsíða 13

MIÐVIKUDAGUR 24. JANÚAR 1996
13
Spara 15 milljónir •
ábyrgjast milljarð!
Viö umfjöllun fjárlaga ársins
1996 varð mikil og hörö glíma um
forgangsröðun, eins og reyndar
jafnan endranær. Þar tókust menn
á um ýmsa þætti, einkum í heil-
brigðis-, trygginga- og félagsmál-
um.
Eitt einstakt mál stóð þó upp úr
sem afmarkað og glöggt dæmi um
forgangsröðun, áherslur og vilja.
Það var glíman um bótagreiðslur
til þolenda afbrota samkvæmt lög-
um, sem taka áttu gildi um síðustu
áramót.
Frumvarp þessa efnis varð að
lögum rétt fyrir síðustu kosningar
með samþykki allra, sem þátt tóku
í afgreiðslu málsins. Þar með var
náð mikilvægum áfanga í barátt-
unni fyrir bættri meðferð þolenda
ofbeldis, þar sem ríkið ábyrgðist
greiðslu bóta og tók að sér að inn-
heimta þær hjá hinum brotlegu.
Raun á raun ofan
Flestum brotaþolum reynist
erfitt að sækja bætur í greipar
þeirra, sem tjóninu valda. Einkum
eru þolendur nauðgunar eða ann-
ars kynferðislegs ofbeldis i erfiðri
stöðu að reyna að innheimta bæt-
ur fyrir miska, sem af slíkum
verknaði hlýst. Það er í sannleika
óhugsandi að bæta þeirri raun
ofan á óhugnanlega reynslu af
glæpnum og afleiðingum hans.
Með einróma samþykkt þessara
umbóta fengu þolendur ofbeldis-
brota þau mikilvægu skilaboð, að
samfélaginu væri ekki sama um
örlög þeirra. Margra ára barátta
ýmissa kvennasamtaka virtist í
höfn. í kosningabaráttunni töluðu
sumir stjórnarliðar um mikla rétt-
arbót og þökkuðu sér verkið. Og
þeir fengu þakkir.
Mörgum brá því illa í brún, þeg-
ar ljóst var, að ekki var gert ráð
fyrir greiðslum vegna laga þessara
í frumvarpi til fjárlaga 1996 og þar
með boðuð tillaga ríkisstjórnar-
innar um frestun gildistöku þeirra
um eitt ár. Jafnframt átti aftur-
virkni þeirra að færast til um eitt
ár, og um leið voru þeir sviptir
voninni, sem þegar höfðu fengið
úrskurðaðar bætur vegna brota,
Kjallarinn
Kristín Halldórsdóttir
þingkona Kvennalistans
sem framin höfðu verið á árinu
1993.
Afsláttur af ofbeldi
Hörð viðbrögð utan sem innan
þings leiddu til nýrra tillagna rík-
isstjórnarinnar um frestun gild-
istökunnar um hálft ár í stað eins.
En jafnframt voru lagðar til breyt-
ingar á bótafjárhæðum, sem leitt
hefðu til stórfelldrar lækkunar frá
því lögin voru samþykkt í mars sl.
Hámark bóta vegna líkamstjóns
hefði t.d. samkvæmt því lækkað
úr 5 milljónum króna í 2,5, miska-
bætur hefðu lækkað úr einni millj-
ón í 400 þúsund og hámark bóta
vegna missis framfæranda hefði
lækkað úr 3 milljónum í 750 þús-
und kr. Sem sagt dálaglegur af-
sláttur af ofbeldinu. Útilokað var
að sætta sig við þá niðurstöðu, og
var unnið að því vikum saman
með öllum ráðum að fá meirihlut-
ann til að hætta við þessi áform.
Endirinn varð sá, að hámark
miskabóta var ákveðið 600 þúsund
kr. og hámark bóta vegna missis
framfæranda 2,5 millj. kr. Og lögin
taka ekki gildi fyrr en 1. júlí nk.,
heilum 16 mánuðum eftir sam-
þykkt þeirra á Alþingi! Lengra
varð stjórnarliðum ekki þokað, og
með þessari þrákelkni tókst þeim
að spara ríkissjóði heilar 15 millj-
ónir króna, að talið er.
Sömu daga og þessi niðurstaða
var innsigluö á Alþingi munaði
stjórnarliða hins vegar ekki um að
láta ríkissjóð axla ábyrgð af einum
milljarði vegna framkvæmda við
göng undir Hvalíjörð. Sá milljarð-
ur verður væntanlega að lokum
sóttur í vasa skattgreiðenda.
Kristín Halldórsdóttir
Flestum brotaþolum reynist erfitt að
sækja bætur í greipar þeirra, sem tjóninu
valda. Einkum eru þolendur nauðgunar
eða annars kynferðislegs ofbeldis í erfiðri
stöðu að reyna að innheimta bætur fyrir
miska, sem af slíkum verknaði hlýst.
Undirlægjuháttur íslenskra stjórnvalda
Það er að vonum að fólk velti
fyrir sér hversu mjög undirlægju-
háttur og skammsýni setur mark
sitt á íslensk stjórnvöld. Þess er
skemmst að minnast þegar Þor-
steinn Pálsson bauð Norðmönnum
samning upp á þau býti að íslend-
ingar fengju að veiða 70-80 þúsund
lestir úr norsk-íslenska síldar-
stofninum. Hefðu Norðmenn ekki
verið í þrjóskukasti út í íslendinga
og samþykkt þessa fáránlegu til-
lögu ráðherrans væru sennilega
allar síldveiðiþjóðir á norðurhveli
jarðar að veltast um af hlátri um
þessar mundir.
Þá varð það frægt þegar Einar
Oddur Kristjánsson alþingismað-
ur af undirlægjuhætti við sjávar-
útvegsráðherra greiddi atkvæði
þvert á sannfæringu sína. En
frægasta dæmið um undirlægju-
hátt á seinni timum hlýtur að vera
þegar Halldór Ásgrímsson utan-
ríkisráðherra stórmóðgast fyrir
hönd drykkjumanns í Moskvu.
Sjónvarpsstöðvarnar hafa á und-
angengnum árum sífellt verið að
sýna okkur myndir af Rússlands-
forseta í annarlegu ásigkomulagi.
Fram hefur komið í fréttum að for-
setinn hafi þurft að aflýsa heim-
sókn til írlands og töldu fjölmiðlar
það vera vegna ölvunar forsetans.
Alvara á ferð
Nú hefur Jónas Kristjánsson,
ritstjóri DV, vakið rækilega at-
hygli almennings á þeirri miklu
Kjallarinn
Guðmundur Sigurðsson
bifreiðarstjóri
alvöru sem er á ferð að drykkju-
menn skuli ráða einu af mestu
kjarnorkuvopnabúrum heims-
byggðarinnar. Það er ekki vonum
seinna að fólk geri sér grein fyrir
hættunni sem af slíku ráðslagi get-
ur hlotist. Auðvitað heföi Jónas
getað kallað forsetann eitthvað
annað en róna t.d. drykkjusjúkling
eða fyllibyttu ef það hefði eitthvað
róað hæstvirtan utanríkisráð-
herra.
Það hefðu verið öllu eðlilegri
viðbrögð af hálfu utanríkisráð-
herra að óttast um öryggi land
síns og lýðs með slíkan yfirmann
kjarnorkuveldis heldur en að vera
að velta fyrir sér málsókn á hend-
ur DV og ritstjóra þess og hefta
með því skoðana- og tjáningar-
frelsi að hætti Sovétmanna. Þá
virðist að steingervingar gamla
Sovétkerfisins séu komnir til mik-
illa áhrifa í Rússlandi samtímans.
Hvar hefur ráðherrann verið? Er-
lendir fréttaskýrendur hafa mjög
verið uggandi um þessa þróun á
undanförnum misserum. Reglu-
lega berast okkur fréttir af mikl-
um uppgangi þjóðernissinna og
ætti okkur að vera í fersku minni
það sem einn helsti foringi þjóð-
ernissinna, Zhú-ínovskí, í Rússl-
andi sagði um ísland, þegar hann
lýsti því að hann ætlaði að gera
landið okkar að fangabúðaeyju
fyrir Rússland. Það er því full
ástæða til þess að óttast. Alþýðu-
blaðið hefur eitt dagblaða tekið
undir með DV og sýnt með því að
stærð og skynsemi fara ekki endi-
lega saman.
Tjáningarfrelsið skert
Enn þá hafa íslenskir valds-
menn aðeins einu sinni sýnt út-
lendum villimönnum þann undir-
lægjuhátt að hefta ritfrelsi ein-
stakra íslenskra fjölmiðla. Það
gerðist þegar ríkisstjórn íslands
kærði pistlahöfund Alþýðublaðs-
ins, meistara Þórberg Þórðarson,
þann merka rithöfund, fyrir að
móðga Adolf Hitler, einræðisherra
Þýskalands.
Þórbergur var dæmdur í fjár-
sektir fyrir að álíta Hitler glæpa-
mann. Þarna var tjáningarfrelsið
skert að hætti þriðja ríkisins og
eftir pöntun þaðan líkt og verið er
að skoða með Jeltsín málið. Þetta
sýnir svo ekki verður um villst
fram á nauðsyn þess að tjáningar-
frelsi sé ekki heft af undirlægju og
hræðslu við vafasama útlendinga.
Það er jú hugsanlegt að til séu
framsýnni og víðsýnni menn með-
al íslensku þjóðarinnar en þeir
sem í ríkisstjórn sitja, eða þá á Al-
þingi.
Guðmundur Sigurðsson
„Það er jú hugsanlegt að til séu fram-
sýnni og víðsýnni menn meðal íslensku
þjóðarinnar en þeir sem í ríkisstjórn
sitja, eða þá á Alþingi.“
Með og á
móti
Vinnuaðferðir ÓL-nefndar í
styrkveitingum
Aldrei meiri pen-
ingar í undirbúning
„Á síðasta
aðalfundi
ólympíunefnd-
ar, þegar fjár-
hagsáætlun
var afgreidd,
var ákveðin
upphæð tekin
frá vegna
stuðnings við
sérsambönd
eða verkefni
sem sérsamböndin stóðu að. Það
kom fram hjá framkvæmdastjóm
nefndarinnar að hún ætlaðist til
þess að þetta yrði afgreidd óskipt,
þannig að framkvæmdastjórnin
gæti beint þessum peningum í
þann farveg sem hún teldi heppi-
legast á hverjum tíma. Það er að
segja að eyrnamerkja fjármuni
ólympíunefndar þeim verkefnum
sem verið væri að vinna að til
undirbúnings fyrir ólympíuleika.
Þetta er nákvæmlega það sama og
alþjóða ólympíuneftidin gerir og
ólympíusamhjálpin. Hún ákveður
að styrkja ákveðin verkefni ein-
staklinga og þetta er í fullu sam-
ræmi við þá stefnu alþjóðahreyf-
ingarinnar. Þessi framkvæmda-
stjórn sem nú situr hefur fram-
fylgt þessari stefnu, bæði í sam-
ráði viö alþjóðahreyfinguna og
svo líka með þá fjármuni sem hún
hefur sjálf yfir að ráða.
Jafnframt er farið í fjáraflanir
fyrir einstaka íþróttamenn eins og
margoft hefur komið fram í fjöl-
miðlum á undanfornum mánuð-
um. Það má benda á það að á síð-
asta ári greiddi ólympíusamhjálp-
in í Lausanne niu og hálfa milljón
króna fyrir íslenska íþróttamenn
sem æfa og keppa erlendis. Það og
aðrir styrkir ólympíunefndarinn-
ar gera það að verkum að aldrei
hefur verið hlaðið meiri peningum
tO undirbúnings fyrir ólympíu-
leika heldur en nú er gert.“
Sérsambandinu
er ekki treyst
„Ég tel
vinnubrögðin
við styrkveit-
ingar, eins og
þær eru inntar
af hendi í dag,
ekki rétt. í
fyrsta lagi er
verið að taka
fram fyrir
hendurnar á ,orse,i óL-nefndar.
fagaðilanum,
sem í landinu á að vera íþrótta-
hreyfingin, sérsamband innan
viðkomandi íþróttagreinar. Fag-
aðilarnir eiga að sjá um að und-
irbúa sitt fólk, vinna að fram-
gangi þess og undirbúningi.
Vinnubrögðin eru þannig núna
aö tekið er fram fyrir hendurnar
á okkur hvað varðar bein sam-
skipti við íþróttafólk, hér heima
og erlendis, án þess að ganga
fyrst til sérsambandsins og leita
álits þess. Þetta er kjarninn í
málinu. í dag eru málin þannig
að sérsambandinu er ekki treyst,
hvorki til að ráöstafa peningum
né neinu í undirbúningi íþrótta-
mannsins. Nefndin tekur ekki
mark á upplýsingum um við-
komandi íþróttamann.
Það hefur tiðkast í ólympíu-
nefnd að hún hefur úthlutað fjár-
munum til viðkomandi sérsam-
bands og treyst því fyrir undir-
búningi ólympíuleika. Nú er þessi
háttur ekki hafður á og meira að
segja ætla menn sér að fylgja
þessu enn betur eftir og láta sér-
sambandið gefa skýrslu mánaöar-
lega íram að ólympíuleikum til
þess að vera vissir um að þeir séu
að gera rétta hluti. Með þessu lít-
ur þetta þannig út að ekki sé hægt
að treysta okkur fyrir undirbún-
ingi íþróttafólksins.“
Helgi Haraldsson,
form. FRÍ