Dagblaðið Vísir - DV - 27.02.1996, Qupperneq 12

12
ÞRIÐJUDAGUR 27. FEBRÚAR 1996
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: EYJÓLFUR SVEINSSON
Ritstjóri: JÓNAS KRISTJÁNSSON
Aðstoðarritstjóri: ELÍAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL STEFÁNSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar: ÞVERHOLT111,
blaðaafgreiðsia, áskrift: ÞVERHOLTI 14,105 RVÍK, SÍMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - Aðrar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 6272. Áskrift: 800 6270
Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/
Ritstjórn: dvritst@centrum.is - Auglýsingar: dvaugl@centrum.is. - Dreifing: dvdreif@centrum.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 461 1605
Setning og umbrot: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Filmu- og plötugerð: ISAFOLDARPRENTSMIÐJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftan/erð á mánuði 1550 kr. m. vsk. Lausasöluverð 150 kr. m. vsk., helgarblað 200 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
Hvalfjarðarsamtök
Til marks tim þýlyndi íslendinga má hafa, aö engin
samtök grípa til varna gegn Hvalfjarðargöngum. Fólk
tuðar gegn göngunum í hornum sínum, en notar ekki
samtakamátt til að koma í veg fyrir, að göngin verði að
einni helztu martröð þjóðarbúsins á næstu árum.
Á íjölmennum fundi verkfræðinga fyrir nokkru komu
fram rökstuddar efasemdir um, að ráðagerðir um göng
væru verkfræðilega frambærilegar. Talsmenn fram-
kvæmdanna áttu mjög í vök að verjast á þeim fundi.
Samt halda stjómmálamenn áfram að styðja göngin.
Rangar eru fuUyrðingar þeirra um, að ríkið muni hafa
skattahag af dæminu. Beinar og óbeinar skattatekjur rík-
isins af framkvæmdum og rekstri Spalar verða minni en
þær tekjur, sem ríkið tapar af minni bensínnotkun vegna
minni umferðar fyrir botn Hvalíjarðar.
Verkfræðilegar og hagfræðilegar mótbátur fagmanna
gegn Hvalfjarðargöngum hafa engin áhrif á framvindu
málsins. Aðstandendur þess í Speli hf. og í stjórnmálun-
um hafa kosið að hlusta ekki á neina gagnrýni og keyra
málið fram í skjóli hinnar pólitísku verndar.
Fyrir tveimur árum laug formaður fyrirtækisins að
þjóðinni: „Því hefur alltaf verið ljóst og út frá því geng-
ið, að ef í þessa framkvæmd yrði ráðizt, þyrfti hún að
fjármagnast af öðrum aðilum en ríkinu, án ríkisábyrgða,
og endurgreiðsla kæmi af vegtolli af umferðinni.“
Nú er ríkisábyrgð á gatinu komin upp í heilan millj-
arð og á eftir að hækka, því að kostnaðaráætlun er kom-
in í rúmlega hálfan fimmta milljarð og á eftir að hækka
samkvæmt reynslu af slíkum göngum í útlöndum. Skatt-
greiðendur eru engan veginn búnir að bíta úr nálinni.
Fyrir tveimur árum lýsti samgönguráðherra, hverjar
kostnaðartölur framkvæmdanna þyrftu að vera: „Þær
séu innan þeirra arðsemismarka, að ekki þurfi að koma
til ríkisábyrgðir, en umferðin greiði kostnaðinn við
göngin.“ Þessi sami samgönguráðherra er enn við völd.
Kostnaður skattgreiðenda af Hvalfjarðargöngum er að
bólgna stjamfræðilega. Fyrir tveimur árum styrkti ríkið
könnun málsins með 50 milljóna króna láni og með 70
milljóna króna láni í fyrra. Nú er ríkisábyrgð komin upp
í milljarð, sem örugglega fellur á ríkið.
Ef íslendingar væru ekki þýlyndari en aðrar þjóðir,
létu þeir ekki rugl af þessu tagi yfir sig ganga hljóða-
laust. Stofnuð væru samtök til að gæta hagsmuna skatt-
greiöenda og vegfarenda til þess að berjast gegn því, að
vandræðin yrðu meiri en þau eru þegar orðin.
Annað helzta baráttumál slíkra samtaka fælist í að
reyna að hamla gegn því, að veittar verði frekari ríkis-
ábyrgðir til framkvæmdanna. Hitt baráttumálið fælist í
að reyna að stuðla að því, að vegurinn fyrir botn Hval-
fjarðar fái eðlilegt viðhald og endurbætur.
Alþingismenn og ráðherrar, sem bera ábyrgð á mál-
inu, munu-vafalítið reyna að draga úr viðhaldi núver-
andi vegar fyrir botn fjarðarins og hindra, að vegurinn
verði endurbættur að því marki, sem verið hefði, ef ekki
þyrfti að vemda göngin gegn samkeppni.
Því meiri sem ábyrgð ríkisins verður á Hvalíjarðar-
göngum, þeim mun brýnna mun pólitískum umboðs-
mönnum gatsins þykja að þrýsta umferð landsmanna inn
í það til að hafa meira upp í ört vaxandi kostnað, til
dæmis með aðgerðum gegn þjóðveginum fyrir botninn.
Stofna þarf virk almannasamtök til að vernda viðhald
og framkvæmdir við veginn fyrir botn Hvalfjarðar og
hindra frekari ábyrgð skattgreiðenda á göngunum.
Jónas Kristjánsson
Samskipti launafólks og at-
vinnurekenda eru með nokkuð
sérkennilegum hætti hér á landi.
Verkfoll, vinnudeilur, átök og
málaferli af ýmsu tagi eru mun al-
gengari hér en gerist í öðrum
löndum Evrópu.
Það er ekki auðvelt að skýra
hvernig á þessu stendur, en ég
hygg þó að einhliöa aðgerðir ríkis-
valdsins t.d. í efnahags- og skatta-
málum svo árum skiptir hafi leitt
til þess að nánast á hverju ári
verða samtök launafólks og at-
vinnurekenda að setja sig í varn-
arstellingar og byrja að semja upp
á nýtt.
Önnur skýring er sú sérkenni-
lega hagfræði sem tröllríður
vinnumarkaðnum þess efnis að
allt eigi að vera háð frjálsri sam-
keppni og markaðslögmálum,
nema launin. Þegar kemur að
kjarasamningum skal allt nið-
urnjörvað í fyrirfram ákveðna
goggunarröð sem m.a. felur í sér
óþolandi launamisrétti kynjanna
og láglaunastefnu sem nú er að
koma í bakið á atvinnurekendum
og reyndar þjóðfélaginu öllu. Óá-
nægja með kjörin, jafnt launin
sem félagslega stöðu er gífurleg og
kemur m.a. fram í því aö stór hóp-
ur ungs fólks vill gjarnan flytja úr
landi ef örugg vinna býðst.
Afjeit launastefna
Á undanfornum árrnn hafa öll
samtök launafólks verið þvinguð
til að hlíta launastefnu sem ýmist
er kennd við þjóðarsátt eða jafn-
14 • 1 JCT

É.-í
Miðstýring í anda VSÍ og breytingar á félagslegum réttindum sem geta
ekki annað en kallað á gífurleg átök á vinnumarkaði.
Samskipti á íslensk-
um vinnumarkaði
launastefnu, en hún hefur ekki
leitt af sér annað í launakjörum en
sívaxandi launabil, feluleik og óá-
nægju sem stórlega hefur skaðað
vinnuanda í samfélaginu, ekki síst
meðal opinberra starfsmanna. Af-
leiðingin er launakerfi sem bygg-
ist á yfirvinnu og aukagreiðslum
enda gefur auga leið að launaþátt-
urinn er ekki óháður framboði og
eftirspurn, menntun eða reynslu,
þótt ýmsir vilji hafa það þannig.
Enn ein hliðin á samskiptum at-
vinnurekenda og launafólks, þar
með talið ríki og sveitarfélög, er
það sem snýr að félagslegum rétt-
indum og þeim áhrifum sem
hreyfingar launafólks hafa haft
um áratugaskeið á mótun samfé-
lagsins.
Það er alveg ljóst að þeir eru
margir sem vilja verkalýðshreyf-
inguna feiga og dreymir um leift-
ursókn í anda stjórnar Nýja-Sjá-
lands með þá kenningu að leiðar-
ljórsi að félagsleg réttindi og
hreyfingar launafólks þvælist fyr-
ir markaðslögmálunum.
Góð félagsleg réttindi fólks á
Norðurlöndum eru meðal þess
sem skipar þessum þjóðfélögum
efst á lista þeirra þjóða sem taldar
eru bjóða þegnum sínum upp á
mest jafnrétti, öryggi og jöfhuð í
heiminum. Ég er viss um að flest-
ir þegnar þessa lands vilja ekki
Frjáls samningsréttur
Það þarf margt að endurskoða í
vinnulöggjöfmni, svo og i samskipt-
um launafólks og atvinnurekenda,
ekki sist til að tryggja samnings-
frelsi og eðlilega launaþróun í sam-
ræmi við þann alþjóðlega vinnu-
markað sem við erum orðin hluti af.
Þau frumvörp til laga sem nú eru til
umræðu, og munu væntanlega rata
inn á Alþingi fyrr eða síðar, ein-
kennast af miðstýringu í anda VSÍ
og breytingum á félagslegum rétt-
indum sem geta ekki annað en kall-
að á gífurleg átök á vinnumarkaði.
Lausnin felst í samvinnu og sam-
eiginlegri leit að úrræðum, en ekki
einhliöa árásum. Þetta verða ráða-
menn og atvinnurekendur að fara að
skilja, jafnframt því að láta af þeirri
ætlun að þvinga alla inn í samninga-
Það er alveg ljóst að þeir eru margir sem
vilja verkalýðshreyfinguna feiga og dreym-
ir um leiftursókn í anda stjórnar Nýja Sjá-
lands ...
Kjallarinn
Kristín Ástgeirsdóttir
þingkona Kvennalistans
falla af þeim stalli niður í nýsjá-
lenskt eða amerískt ástand, enda
höfum við vel efni á því að halda
uppi góðu velferðarkerfi með því
að beita skynsemi og aðhaldi.
ferli sem er í hrópandi mótsögn við
frjálsan opinn vinnumarkað, lýð-
ræðisleg vinnubrögð og frjálsan
samningsrétt.
Kristín Ástgeirsdóttir
Skoðanir annarra
Góða fólkið
„Gott fólk á við ýmsa lesti að stríða. Fólk sem
berst fyrir friði og gefur börnum sínum brauð en
ekki steina. Fólk sem kemst aldrei í kast við lögin og
flokkast með góðum og gildum þjóðfélagsþegnum og
ber hag landsins sér fyrir brjósti. Fólk sem stundar
hegðun sem engar athugasemdir má gera við ...
Góða fólkið er ekki fulltíða maður sem lagði niður
barnaskapinn, og þótt það talaði tungum manna og
engla væri það sem hljómandi málmur og hvellandi
bjalla. Vegna þess að kærleikurinn nær ekki alla
leið.“
Gunnar Hersveinn í Mbl. 25. febr.
Fjármagnið að utan
„Umræðan hér á landi um erlent fjármagn og út-
lendinga er og virðist endalaust ætla að verða eink-
ar sérkennileg. Það er í raun alvarlegt hvaö hún er
brosleg... Þaö er ekki lengra síðan en í kosningabar-
áttunni vorið 1991 sem það var baráttumál nokkurra.
frambjóðenda að leyfa erlendum fiskiskipum að
landa afla hér á landi og nyta sér þjónustu eins og
t.d. skipasmíðastöðva. Nú líta allir á komu erlendra
fiskiskipa sem happdrættisvinning. Það var þá ekk-
ert til að hræðast - eftir allt saman.“
Jón G. Hauksson í 1. tbl. Frjálsrar verslunar.
Forsetaembættið
„Spyrja má einnig hvort beri að leggja niður emb-
ættið niður í þeirri mynd sem það er nú. Slík spurn-
ing á fullan rétt á sér og er alveg óviðkomandi þeirri
persónu sem embættinu gegnir hverju sinni. Þannig
má velta því fyrir sér hvort unnt sé að einfalda mál-
ið, til dæmis með því að sameina stöðu forseta for-
sætisráðherraembættinu og láta Alþingi kjósa hvort
tveggja líkt og gert er í Sviss. Það yrði í senn einfald-
ara og kostnaðarminna. Eða fela forseta Alþingis
embættið?"
Þórður Kristinsson í Mbl. 25. febr.