Dagblaðið Vísir - DV - 13.01.1997, Qupperneq 15

MÁNUDAGUR 13. JANÚAR 1997
15
Fátækt er feimnismál
Á hvaöa leið?
Fátæktarumræða er erííð á
þessum nótum. Skýrsla um
tekjur fólks gefur vísbending-
ar en segir næsta fátt. Eitt
einfalt dæmi: Sá sem lendir
undir fátæktarmörkum getur
í raun haft meira sér til fram-
færslu en margir sem hafa
tekjur þó nokkuð yfir þeim
mörkum: Það fer allt eftir því
hvenær og með hvaða kjörum
menn leystu sín húsnæðis-
mál. Lágar tekjur hjá eldri
borgurum, skuldlausum og í
eigin húsnæði, þýöa allt ann-
að en hjá ungu fólki sem þarf
að leysa úr námslánavanda
og koma sér upp húsnæði.
Að auki segir það ekki
margt um fátækt og ríkidæmi
þótt skoðun á nóvembermán-
uði ársins í fyrra sýni að
þetta mesta aflaár sögunnar
hafi dregið úr atvinnuleysi og
lyft nokkur þúsund manns
„En mér heyrist að allir séu sammála um að með kvótakerfi hafi gífurlegur auður verið færður í fárra hendur," segir
Árni í grein sinni.
Kjallarinn

Arni Bergmann
rithöfundur
Forsætisráð-
herra þótti í ára-
mótaávarpi illt að
fjölmiðlar hefðu
fyrir jól lagt ofur-
kapp á að koma
því inn hjá þjóð-
inni að fátækt og
eymd færu vax-
andi í landinu.
Hann kvað þetta
ekki verða sannað
með tölum og fékk
liðsauka strax um
áramót úr könnun
Félagsvísinda-
stofnunar Háskól-
ans sem sýndi að á
síðastliðnu ári
hefðu færri íslend-
ingar lent undir
opinberum fátæktarmörkum en
árið 1995. En fátækir teljast á
skýrslum þeir sem hafa innan við
helming af meðalfjölskyldutekjum
á einstakling.
Bæði Davíð Oddsson og tals-
menn Félagsvísindastofnunar gera
svo mikið úr því að fátækt sé
afstæð, hún sé önnur hér en í
þriðja heiminum og að auki
geti menn huggað sig við það
að nú búi fátæklingar við
mun skárri kjör en almenn-
ingur gerði hér á landi um
síðustu aldamót. Það liggur í
orðanna hljóman að fátækt sé
ekki til að hafa verulegar
áhyggjur af, enda hafi hún
skroppið saman á síðasta ári.
upp fyrir fátæktarmörk.
Mestu skiptir sú spum-
ing sem fáir vilja rýna í:
Á hvaða leið erum við?
Hvað þýðir það að um
10% landsmanna eru
undir fátæktarmörkum í
miklu góðæri og
hvað um bilið fræga
á milli ríkra og fá-
tækra sem er svo af-
drifaríkur mæli-
kvarði á það hvort
sæmilega líft er í
mannlegu félagi?
Umheimurinn og
við
Jafnt og þétt berast
fyrir augu fréttir um
það að bilið milli
ríkra og fátækra fari vaxandi
austan hafs og vestan, í Bandaríkj-
unum sem og í Evrópu. Mynstrið
er svipað: miðjuhópar standa í
stað á síðari árum, þeir sem
minnst hafa bera enn minna úr
býtum, þeir sem mest hafa fá enn
meira í sinn hlut. Það eina prósent
Bandaríkjamanna sem mest hefur
ræður nú helmingi meiru af þjóð-
arauðnum en fyrir 20 árum eða
um 40%. Sá hópur manna stækkar
sem fer halloka í lífsgæðum þótt
framleiðni, fjárfestingar og arð-
„Hvað þýðir það að um 10% lands-
manna eru undir fátæktarmörkum í
miklu góðæri og hvað um bilið
fræga á milli ríkra og fátækra sem
er svo afdrifaríkur mælikvarði á það
hvort sæmilega lift er í mannlegu
samfélagi?u
semi aukist.
Nú er látið að því liggja að hér
á landi verði svipaður vaxandi
munur á hag ríkra og fátækra
ekki sýndur með tölum. Ég veit
það ekki. Ég hefi ekki séð tölum-
ar. Það er líka erfiðara með hverju
ári sem líður og frjálsara fjár-
magnsstreymi um heiminn að
komast að því hvað þeir ríkustu
eiga. En mér heyrist að allir séu
sammála um að með kvótakerfi
hafi gífurlegur auður verið færður
í fárra hendu^ Og ef
almenn þróun í nálæg-
um löndum segir ekki
enn til sín í sama mæli
hér og t.d. í Bretlandi
eða Bandaríkjunum þá
er það vegna þess að
við höfum enn ekki
slitið öll tengsl við
jafnaðarhefðir fá-
menns samfélags. En
við vitum líka að okk-
ur er legið mjög á hálsi
fyrir sérvisku - við
séum ekki komnir
nógu langt inn í heimsþorpið enn.
Þar sem hinir ríkari verða ríkari
og þeir fátækari fátækari og það
er að auki talið svo náttúrulegt að
það er ekki feimnismál lengur.
Árni Bergmann
Jafnréttið og 18. janúar
Siðustu misseri hafa staðið yfir
miklar vangaveltur um framtíð
jafnréttisbaráttimnar í íslenskum
stjómmálum. Skipbrot Kvenna-
listans i siðustu alþingiskosning-
um og væntanlegt samstarf stjóm-
arandstöðuflokkanna hafa velt
upp hugleiðingum þar að lútandi.
Samstarf Kvennalistans við fé-
lagshyggjuöflin í Reykjavík hefur
skilað miklum
árangri í jafn-
réttismálum.
Áherslur
Kvennalistans
em mjög áher-
andi í stefnu
borgaryfirvalda
og fyrirsjáanlegt
að R-listinn skili
miklum árangri
við jöfnun launa
kynjanna og við
upprætingu á
hvers kyns kynjabundnu óréttlæti
sem liðist hefur um allt of langt
skeið i íslensku þjóðfélagi.
Gæti fariö illa
Kvennalistinn hefur í það heila
skilað miklum árangri hvað varð-
ar útrýmingu kynjamisréttis í
þjóðfélaginu öllu. Það er mikil-
vægt að framhald verði þar á. Ein-
sýnt er að bjóði Kvennalistinn
fram einn og sér í næstu alþingis-
kosningum gæti farið illa fyrir
listanum og í versta falli gæti
hann þurrkast út af þingi. Nú er
lag fyrir Kvennalistann að forðast
fallið og fylkja liði með vinst-
riflokkunum í samstarfi á lands-
visu fyrir næstu kosningar.
Þannig yrði framtíð femíniskra
gilda tryggð í íslenskum stjórn-
málum og einnig yrði tryggt að
sjónarmið jafnréttis kynjanna
yrðu efst á baugi í fylkingu sam-
einaðra vinstrimanna. Það er
slíkri hreyfingu nauðsynlegt að
Kvennalistinn taki þátt í mótun
hennar þar sem slík hreyfing mun
byggja á grunni
jafnréttis og
bræðralags. Jafh-
rétti kynjanna er
öllum jafnaðar-
mönnum hugleikið
og mikið réttlætis-
mál. Því verður
seint ítrekuð nauð-
syn þess að þær
konur sem staðið
hafa í forgrunni
jafliréttisbaráttunn-
ar taki fullan þátt í
mótun samfylking-
ar félagshyggjuaf-
lanna.
Betur má ef
duga skal
Það er því ekki
einungis mikilvægt
fyrir framtíð
Kvennalistans að hann taki þátt i
samfylkingu jafnaðarmanna held-
ur fyrir jafnaðarmenn alla. Innan
A-flokkanna og Þjóðvaka hafa
raddir jafhréttissinna verið há-
værar og fyrirferðarmiklar í
stefnumóhm flokkanna, en betur
má ef duga skal. Saman verður
okkur umbótasinnuðum jafnrétt-
isunnendum vel ágengt við mótun
réttlátara þjóðfélags
sem setur manngildið
ofar verðgildinu. Von-
andi ber Kvennalistan-
um gæfa til að stíga
þau skref með okkur.
Krafan um umbætur í
íslensku þjóðfélagi er
of brýn til að nokkur
stjómmálahreyfing
með sjálfsvirðingu geti
skorast undan þátttöku
í þeim. Umbótunum
verður ekki komið á
nema í gegnum hreyf-
ingu sameinaðra
vinstrimanna.
Eitt skref á langri leið
til sameiningar vinstri-
mcuma verður tekið
þann 18. janúar næst-
komandi. Þá mun ungt
fólk af vinstri væng
stjómmálanna stofha samtök sem
hafa það að markmiði að sam-
fylkja íslensku félagshyggjufólki.
Vilji ungt fólk bera ábyrgð á mót-
un og uppstokkun íslensks samfé-
lags ætti það að mæta á stofnfund-
inn og leggja hönd á plóg framtíð-
arsýnarinnar fogra um sameinaða
vinstrimenn.
Björgvin G. Sigurðsson
„Jafnrétti kynjanna er öllum jafnaðar-
mönnum hugleikið og mikið róttlætis■
mál. Því verðurseint ítrekuð nauðsyn
þess að þær konur sem staðið hafa í
forgrunni jafnréttisbaráttunnar taki
fullan þátt í mótun samfylkingar fé-
lagshyggjuaflanna. “
Kjallarinn
Björgvin G.
Sigurðsson
háskólanemi
Með og
á móti
Notkun fæöubótarefna
Sólvl Fannar Vlö-
arsson, leiöbein-
andl í World Class.
Notað af
afreksmönnum
„Klínískar
rannsóknir
hafa leitt í ljós
að sum fæðu-
bótarefni geta
stuðlað að bætt-
um árangri í
íþróttum. Þar
sem hér er um
að ræða fjölda
efha ætla ég
eingöngu að
fjalla um
prótínefni og kreatín. Hér áður
fyrr voru gerð þau mistök i RDS-
útreikningum (ráðlagður dag-
skammtur) að alltaf var miðað við
kyrrsetumenn. Miklu máli skiptir
hvemig prótínið er en það er hægt
að flokka (duft)prótínin. Þessi
prótín og önnur fæðubótarefhi eru
mjög mismunandi að gæðum eftir
framleiðendum. Líkaminn sem þú
býrð í er byggður nær eingöngu úr
því sem þú hefur borðað á síðast-
liðnum 6 mánuðum. Ef prótínin
sem þú borðar eru léleg þá eru
vöðvamir, beinin, blóðið, tennum-
ar og allt annað sem unnið er úr
prótínum lélegt. Það skiptir máli
ekki bara í hvaða magni heldur
líka hvemig prótín borðað er.
Kreatin nýtist á þann hátt að það
breytist eftir ákveðið ferli í ATP
sem er aðalorkugjafi okkar. í
klíniskum tilraunum hefur verið
sýnt fram á 8-17% afkastaaukn-
ingu með notkun kreatins. Nær
undantekningarlaust nota áfreks-
menn í íþróttmn þessi og hugsan-
lega önnur fæðubótarefhi að stað-
aldri til að stuðla að bættum ár-
angri.“
Prótínrík fæða
„Þegar íþróttafólk er að taka
prótínduft verð-
ur að taka tillit
til þess að
prótínneysla ís-
lendinga er
með þvi mesta
sem gerist í
heiminum. Það
er í raun alveg
sama hvernig
prótinþörf er ,ngarfrafliní:ur-
reiknuð, hvort
sem það er hjá almenningi eða
íþróttafólki, þá er eiginlega ekkert
sem segir okkur að við þurfum
prótín úr einhverjum fæðubótar-
efnum fram yflr það sem fæst úr
fæðunni. Ég sé þvi enga ástæðu til
þess að mæla með því. Miklu frek-
ar ætti, ef fólk er að-taka einhveij-
ar fæðuefhablöndur, að nota eitt-
hvað sem inniheldur kolvetni. Það
er miklu betra upp á uppbyggingu
orkuforða líkamans. Margar af
þessum blöndum, sem sumir halda
að séu uppbyggjandi prótínblönd-
ur, era kolvetnablöndur þegar bet-
ur er skoðað. Það er því oft ákveð-
inn misskilningur í gangi varð-
andi prótín og kolvetni. Að vísu
era bæði til prótín- og amínósýra-
blöndur en oftast er þá blandað
saman bæði prótínum og kolvetn-
um. Kolvetnin eru miklu skynsam-
legri kostur. Það er frekar spum-
ing hvort fólk fái nægilega mikið
af vitaminum og steinefnum ef
fæðið er lélegt. Það er miklu skyn-
samlegri leið að fræða fólk og fá
fólk til að borða skynsamlega en að
fá það til að kaupa duft og töflur.
Það er ekki uppbyggjandi fræðsla
fyrir fólk sem ætlar að standa sig i
íþróttum eða byggja sig upp með
prótíndufti." -ÍS
Kjallarahöfundar
Athygli kjaOarahöfunda er
vakin á því að ekki er tekið við
greinum i blaðið nema þær ber-
ist á stafrænu formi, þ.e. á tölvu-
diski eða á netinu.
Netfang ritstjórnar er:
dvritst@centrum.is