Dagblaðið Vísir - DV - 04.03.1998, Qupperneq 28

MIÐVIKUDAGUR 4. MARS 1998
40

t%vikmyndir
-- -
Barbara Stanwyck f Double Indemnity. Hún lék svo
mörg tálkvendi aö hún var um skeiö kölluö bööullinn
Barbara.
andi ótta við að nást. Tálkvendið er
oft gift eldri manni og hvetur elsk-
huga sinn til þess að myrða hann.
Oftar en ekki svíkur hún hann þeg-
ar á hólminn er komið. í Double
Indemnity fær frú Dietrichson (Bar-
bara Stanwyck) tryggingasölumann-
inn Walter Neff (Fred MacMurray)
til þess að gefa út líftryggingu á eig-
mmann smn sem
þau síðan drepa.
Allt gengur að ósk-
um þar til yfirmað-
ur Neffs fer að
rannsaka dauðsfall-
ið. Stanwyck var
hin kaldlynda
drottning tálkvend-
anna og gerði hún
hlutverkinu svo
góð skil að eftir
leik sinn í The
Strange Love of
Martha Ivers (1946)
var hún gjaman
uppnefnd „böðull-
inn Barbara". Önn-
ur þekkt tálkvendi
timabilsins voru
Lizabeth Scott í
Dead Reconing
(1946) og Pitfall
(1948), Rita
Hayworth í Gilda
(1946) og The Lady
from Shanghai
(1948) og Joan
Bennett í The
Woman in the
Window (1944) og
Scarlett Street
(1945). Hættulega
konan lifir enn
góðu lífi í kvik-
myndum nútímans
og nægir að nefna
Body Heat (1981)
með Kathleen
Tumer og The Last
Seduction (1993) þar sem Linda
Fiorentino tekst á við hlutverkið.
Á tímum strangrar ritskoðunar
var óvenju langt gengið í lýsingu á
kynþokka tálkvendisins. Með því að
beina augum að líkama leikkonunn-
ar, sem býr yfir hættulegu en heill-
andi valdi, verður hún að miðju frá-
sagnarinnar og myndrammans. í
Gun Crazy (1949) leika
þau Peggy Cummings og
John Dall ungt par sem,
líkt og Bonny og Clyde,
framfleyta sér með
bankaránum.
Auglýsingaspjald
myndarinnar er athyglis-
vert fyrir þá sök að
Cummings er í forgnmni
og gefur það til kynna að
einkunnarorð myndar-
innar eigi fyrst og fremst
við um hana. Annie
Laurie, kvenhetja mynd-
arinnar, er „spennuóð,
morðóð og byssuóð", líkt
og svo margar vafasamar
stöllur hennar á blóma-
skeiði noir- myndanna.
-ge
Undir fögru skinni
Kvenmynd film-
noir-hefðarinnar
(,,svart-mynda“)
er sérlega at-
hyglisverð. Blómaskeið
þessara mynda var
fimmti áratugurinn og
flestir telja að sem kvik-
myndagrein líði þær
undir lok seint á þeim
sjötta. Noir-myndir ein-
kennast af sterkum sjón-
rænum þáttum sem auka
á ofsóknar- og innilokun-
arkennd. Umhverfið er steinsteypt-
m- neonljósaheimur stórborgarinn-
ar, heimur myrkurs, jafnvægisleys-
is og vanlíðunar. Persónumar eru
þjakaðar af vonleysi en þráin eftir
einhverju betra hrekur þær áfram.
Oftar en ekki lýsa þessar myndir
falli og tortímingu karlhetjunnar
sem engum getur treyst og þá síst
þeim konum sem hún elskar eða
gimist.
Konum noir-mynda má jafnan
skipta í tvo hópa. í öðmm em þær
sem styðja hetjuna og vemda. Þær
em venjulega fulltrúar heimilis og
hefðbundinna dyggða. Þær standa
venjulega utan við frásagnarflétt-
una, enda tilheyra þær ekki þeim
heimi ógnar og ofbeldis sem sögu-
sviðið mótast af. Andstæða þeirra
er tálkvendið en noir-
heimurinn er yflrráða-
svæði þess. Með nokk-
urri einfoldun má skipta
þeim myndum sem fjalla
um tálkvendið í tvo meg-
inhópa. í þeim fyrri em
myndir í anda skáld-
sagna Hammetts og
Chandlers en þessir tveir
höfúndar era meistarar
„harðsoðnu" einkaspæj-
arasögunnar. í þeim síð-
ari eru myndir sem
draga dám af bókum James M. Cain
um „hættulegu konuna“ (femme fat-
al).
Harðsoðnar hetjur
Einkaspæjarinn er ein algengasta
hetja noir-myndanna. Margir leik-
arar hafa glímt við hlutverk spæjar-
ans Philips Marlowes, fyrst Dick
Powell í Murder, My Sweet (1944),
en fast á eftir fylgdu Ro-
bert Montgomery í Lady
in the Lake (1946) og
Humphrey Bogart í einni
af frægustu mynd tíma-
bilsins, The Big Sleep
(1946). Af svipuðum toga
en harðsoðnari er Kiss Me
Deadly (1955) sem gerð
var eftir sögu Mickeys
Spillanes um einkaspæj-
arann Mike Hammer
(Ralph Meeker). Allar
þessar myndir sækja í
The Maltese Falcon (1941)
sem leikstýrt var af John Huston.
Þar hjálpar Sam Spade hinni fógm
Brigid O’Shaughnessey (Mary
Astor) af hafa uppi á fálka sem
prýddur er gimsteinum en þessi
ómetanlega gersemi á eftir að
hrinda af stað röð morða. Brigid er
þó ekki öll þar sem hún er séð og í
lokauppgjörinu sýnir spæjarinn að
hann hefur ekki fallið fyrir lygum
hennar: „Þú sem sveikst Gutman,
Cairo, Thursby - einn, tveir og þrir?
Þú sem hefúr aldrei komið hreint
fram lengur en hálftima í einu sið-
an ég kynntist þér? Á ég að treysta
þér? Nei, nei, elskan mín. Ég myndi
ekki gera það, jafnvel þótt ég gæti.“
Þótt Spade sé greinilega hrifinn af
tálkvendinu afhendir hann hana
lögreglunni með orðunum: „Ég
vona að þeir spilli ekki þessum ynd-
islega hálsi með því að hengja þig,
ljúfan."
Þótt þeir Hammett og Chandler
séu um margt ólíkir höfundar eiga
sögur þeirra það sammerkt að lýsa
samfélagi þar sem spilling, glæpir
og morð liggja undir fáguðu yflr-
borði.
Einkaspæjarinn heldur í hættu-
för þar sem engum er treystandi. En
ólíkt hetjunni í sögrnn Cains „veit“
hann að konum er ekki treystandi
og heldur því venjulega lífi. Þrátt
fyrir að einkaspæjarinn komist oft í
kast við lögin er hann full-
trúi réttvísinnar í spilltum
heimi. Hið sama er ekki
hægt að segja um karlhetjur
þær sem kenna má við sög-
ur James M. Cains.
Flagðið
Helstu sögur Cains vom
kvikmyndaðar með stuttu
millibili: Double Indemnity
(1944), Mildred Pierce (1945)
og The Postman Always
Rings Twice (1946). Þær em
ólíkar sögum Chandlers og
Hammetts að því
leyti að söguhetj-
umar fremja glæp
sem þær síðan
verða að reyna að
breiða yfir. Karl-
hetjan er dregin
inn í heim morðs
og svika af tál-
kvendinu sem
stjómast af hemju-
lausri löngun í
peninga og völd.
Hún stjómar hon-
um miskunnar-
laust með kyntöfr-
um sínum og hann
verður löngunum
sínum að bráð.
Andrúmsloftið ein-
kennist af þrúg-
andi sekt og lam-
í Bandaríkjunum
- aösókn dagana 2. febrúar tll 1. mars. Tekjur í mllljónum dollara og helldartekjur
Ekki er allt
sem sýnist
Þaö ógnar enn engin kvikmynd Titanic sem
situr í efsta sæti yfir vinsælustu
kvikmyndirnarí Bandaríkjunum elleftu vikuna
í röö. Mikiö hefur veriö skrifað um öll
dollarametin sem Titanic hefur slegiö og
er að slá. En þaö er ekki allt sem sýnist.
Þaö er rétt aö Titanic er að nálgast það
aö vera best sótta mynd allra tíma þegar
miö er tekiö af dollaratekjum hennar. Það
er samt ekki þar með sagt að hún sé best'
sótta kvikmynd allra tíma miöaö við áhorfendafjölda. Dollarinn er eins og allir
gjaldmiölar háöur breytingum og þaö var miklu ódýrara að fara í bíó á árum áöur.
Tímartitiö Variety tók allt meö í reikninginn og fékk þá út aö Titanic er aðeins I
nítjánda sæti þegar fjöldl áhorfenda er haföur í huga. Langefst er Gone With the
Wind frá árinu 1939 sem þegar dollarinn hefur veriö uppreiknaöur væri meö 1,3
milljarö dollara á bak viö sig í aögangstekjur miöaö viö gengi i dag. Meira en 100
milljón manns sáu myndina í fyrstu sýningarlotunni og borguöu 25 sent fyrir miöann.
-HK
Good Wlll Huntlng er eln þrlggja
kvlkmynda sem sýndar eru í
Reykjavík um þessar mundir
og eru ofarlega á llstanum.
Tekjur Helldartekjur
1. (1) Titanlc 19.633 426.983
2. (2) The Weddlng Singer 8.719 48.833
3. (4) Good Wlll Huntlng 6.636 96.394
4. (-) Dark Clty 5.576 5.576
5. (6) As Good as It Gets 4.058 112.852
6. (3) Sphere 3.809 32.462
7. (-) Krlppendorf’s Tribe 3.316 3.316
8. (5) Senseless 2.786 9.249
9- (7) The Borrowers 2.771 14.533
10. (-) Caught up 2.422 2.422
11. (-) Klsslng a Fool 2.308 2.308
12. (9) The Apostle 2.304 10.954
13. (10) L.A. Confldental 2.151 51.405
14. (8) Palmetto 1.309 5.146
15. (12) Wag the Dog 0.987 40.506
16. (15) The Full Monty 0.828 42.169
17. (11) The Replacement Killers 0.618 18.405
18. (13) Great Expectatlons 0.560 25.336
19. (17) Flubber 0.531 90.921
20. (-) Dangerous Beauty 0.478 0.636
Hafl einhver efast um tilvísunargildi auglýsinga
Flugleiða um „one night stand“ í Reykjavík ætti titill-
inn á þessari mynd að taka af allan vafa. Auglýsinga-
leikstjórinn Max (Wesley Snipes) er ekki ánægður
með tilveruna þó allt virðist eins og best sé á kosið.
Hann er vel giftur, á tvö höm, gengur vel i áhuya-
verðu starfi og býr í Los Angeles. Eftir að hafa orðið
strandaglópur í New York slær honum saman við
Karen (Nastassja Kinski) og þau eiga saman einnar
nætur gaman. Síðan heldur hvort til síns heima og
vansæla Max eykst enn, nú með tilheyrandi floppi í
kynlifinu með eiginkonunni Mimi (Ming-Na Wen). En
ári síðar liggur leiðin aftur til New York þar sem
hesti vinur Max, Charlie (Robert Downey Jr.), er að
deyja úr eyðni. Þar rekst Max óvænt á Karen aftur
því hún er gift bróður Charlies, Vernon (Kyle
MacLachlan). Og þá fer ýmislegt að ske.
Mike Figgis hefur getið sér gott orð fyrir drama eins
og Leaving Las Vegas og er hér enn á dramatískum
slóðum þar sem fara saman framhjáhöld og dauðastríð.
Hann leggur mikið upp úr frumlegri nálgun myndavél-
arinnar þar sem myndin byrjar t.d. á því að Snipes tal-
ar beint í vélina og kynnir sig. Síðan taka við sveiflur,
svart-hvít skot og „blackout" sem einhvem veginn ná
ekki að gæða þessa sögu neinu aukalífi og virka frem-
ur tilgerðarleg þegar allt kemur til alls. Slíkar sjón-
rænar tökur verða að fylgja efninu eftir eða vera í sam-
spili við það en hér er ekki um slíkt að ræða og virk-
ar því myndavélaleikfimin oft eins og út úr kú.
Handritið er að sama skapi yfirborðskennt og til-
gerðarlegt, sérstaklega þegar tekur að líða á og dram-
að að skerpast. Fyrri hlutinn átti nokkur skondin at-
riði en það sem heldur þessari mynd á floti er flottur
performans frá Wesley Snipes sem þama er ánægju-
lega ekki lengur í sínu góðkunna trúðshlutverki held-
ur skilar af sér sterkri þungamiðju og sýnir sig vel
færan um að halda einn og sér heilli mynd gangandi.
Ming-Na Wen átti að sama skapi góðan leik en Kinski
var ekki nógu sannfærandi né þeir Downey og
MacLachlan og kom þar handritið helst að sök.
Leikstjóri: Mike Figgis. Handrrt: Mike Figgis. Aðalhlut-
verk: Wesley Snipes, Nastassja Kinski, Ming-Na Wen,
Kyle MacLachlan, Robert Downey Jr.
Úlfhildur Dagsdóttir
Tilgerð **