Dagblaðið Vísir - DV - 28.08.1998, Blaðsíða 14

14
FÖSTUDAGUR 28. ÁGÚST 1998
Frjálst, óháð dagblað
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: EYJÓLFUR SVEINSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ÖSSUR SKARPHÉÐINSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL ÞORSTEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiósla, áskrift: ÞVERHOLTI 11,105 RV(K,
SÍMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - RITSTJÓRN: 550 5020 - Aörar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777
Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/
Vísir, netútgáfa Frjálsrar flölmiðlunar: http://www.visir.is
Ritstjórn: dvritst@centrum.is - Auglýsingar: dvaugl@centrum.is. - Dreifing: dvdreif@centrum.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 4611605
Setning og umbrot: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Filmu- og plötugerð: ÍSAFOLDARPRENTSMIÐJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverð á mánuði 1800 kr. m. vsk. Lausasöluverð 160 kr. m. vsk., Helgarblað 220 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaösins i stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
Oflugri sveitarfélög
Gildi sveitarstjórnarstigsins í stjórnsýslunni hefur
aukist til muna undanfarin ár. Það er vel. Með því
færist stjórn mála nær íbúunum. Það kom fram í
ræðu Viíhjálms Þ. Vilhjálmssonar, formanns Sam-
bands íslenskra sveitarfélaga, á landsþingi þess að
hlutur sveitarfélaga í útgjöldum hins opinbera hefur
aukist á fjórum árum um 5 prósentustig, úr 22 pró-
sentum í 27 prósent. Munar þar langmest um flutning
grunnskólans frá ríkinu til sveitarfélaganna.
Flutningur grunnskólans var mikið verkefni en
gekk hnökralítið. Sveitarfélögin hafa mikinn metnað
til að efla skólastarflð. Því hefur auknum íjármunum
verið varið til þess. Þau útgjöld munu enn aukast
vegna einsetningar skólanna og fyrirsjáanlegt er að
laun kennara munu hækka. Dla gengur að manna
skólana þegar betur launuð störf eru í boði. Sveitarfé-
lögin standa því frammi fyrir mikilvægisröðun verk-
efna þar sem skólastarf hlýtur að vera í forgangi.
Sveitarfélög þurfa að vera af ákveðinni lágmarks-
stærð til þess að standa undir nauðsynlegri þjónustu
við íbúana. Vegna þessa hafa tugir sveitarfélaga sam-
einast undanfarin ár. Ein og sér réðu smæstu sveitar-
félög alls ekki við lögbundin verkefni.
Lágmarksfjöldi í sveitarfélagi er bundinn við 50
íbúa. Það er augljóst að 50 manna sveitarfélag getur
ekki veitt íbúum sínum boðlega þjónustu. Sveitarfé-
lögin hafa að vísu leyst hluta vandans með samstarfi
við önnur á mörgum sviðum. Heppilegra er þó að
hvert sveitarfélag sé af þeirri stærð að það geti stað-
ið undir eðlilegum kröfum sem gerðar eru til þess.
Því er skynsamleg tillaga sem fram kom á áður-
nefndu landsþingi sveitarfélaganna. Þar er gert ráð
fyrir því að lágmarksfjöldi í sveitarfélagi verði
800-1000 manns. Flutningsmenn telja að þótt mikill
árangur hafi náðst með frjálsri sameiningu sveitarfé-
laga taki sú þróun of langan tíma. Mikilvægt sé að
efla sveitarstjómarstigið og því beri að setja þessi
mörk í lög. Slík lög neyði sveitarfélögin til þess að
hraða nauðsynlegri þróun. Þessi lágmarksfjöldi þýðir
að sveitarstjórnarmenn í minnstu kaupstöðum og
fjölda kauptúna komast ekki hjá því að taka á málun-
um. í tillögunni er gefinn tveggja ára aðlögunartími
til þess að ná markinu í frjálsum samningum og und-
anþágum vegna sérstakra landfræðilegra ástæðna.
Stærri og öflugri sveitarfélög eru ekki síst nauðsyn-
leg vegna fyrirsjáanlegra viðbótarverkefna á næst-
unni. Til stendur að flytja málefni fatlaðra frá ríkinu
til sveitarfélaganna. Það er viðamikið verkefni og
fjárfrekt, ekki síður en flutningur grunnskólans.
Þessi flutningur átti að verða um áramót en var
frestað. Fram hefur komið tillaga um að fresta málinu
ótímabundið, meðal annars á þeirri forsendu að lög
um félagsþjónustu fatlaðra sé gölluð.
Óráð er að fresta málinu ótímabundið. Gengið hef-
ur verið út frá því að flutningurinn eigi sér stað 1.
janúar árið 2000. Ef lögin eru ófullnægjandi ber að
breyta þeim svo ljóst sé hver geri hvað og hvemig
fjármuna verður aflað til þeirra verka. Hlutur sveit-
arfélaganna í opinberum útgjöldum mun því enn
aukast.
Það gildir það sama um málefni fatlaðra og grunn-
skólans. Sveitarfélagið stendur nær íbúunum en rík-
ið. Þegar breytingin verður um garð gengin ættu fatl-
aðir að fá betri þjónustu.
Jónas Haraldsson
Heyrðu snöggvast, manni, mig
langar að eiga við þig orðastað. -
Mér skilst að þú sért einn þeirra
sem vilja lækka eigin skatta með
því að leggja á auðlindagjald. Þú
segir auðlindagjald sanngimismál
þar sem verið sé að ganga í sam-
eiginlega auðlind þjóðarinnar. En
auðlind þjóðarinnar, fiskurinn,
væri næsta lítils virði ef enginn
væri til að gera úr honum verð-
mæti. Er því ekki sanngjamt sam-
hliða auðlindagjaldi að við sem
ekki vinnum í fiski greiðum þeim
fyrir sem sjá um að búa til verð-
mæti úr auðlindinni sem ella
syndir burt?
Yfir á erlenda neytendur?
Svo þér finnst slíkt ekki sann-
gjarnt, segir bara að enginn hafi
Hver á samkvæmt þínum kokkabókum að greiða auðlindaskattinn þegar
upp er staðið? Hugsar þú þér að gjaldinu verði veit áfram yfir á erlenda
neytendur? spyr greinarhöf. m.a.
Heyrðu snoggv
ast. manni
Kjallarinn
Gunnlaugur M.
Sigmundsson
alþingismaður
beðið útgerðar-
menn og sjómenn
að veiða þennan
blessaða fisk, sjó-
menn geti bara
fengið sér aðra
vinnu. Undarlegt að
mér skuli ekki hafa
dottið þetta í hug.
Að þjóðin geti ein-
faldlega hætt að
gera út og sjómenn-
irnir farið að af-
greiða í verslun.
Það hefði vissulega
þann kost að við
losnuðum við þref-
ið um hvort útgerð
og sjómenn eigi að
greiða mér og þér
fyrir að fá leyfi til
að veiða fiskinn í
sjónum.
Er ég að snúa út
úr fyrir þér? Þú vilt
ekki að útgerð og
sjómenn hætti að
veiða fisk, vilt bara
að útgerðin greiði
leyfisgjald. Þú
meinar sem sagt að
þeir sem vinna í
sjávarútvegi, hvort
heldur er sjómenn,
fiskverkafólk eða
útgerðarfyrirtæki,
taki á sig auknar
birgðar og verri lífskjör svo þú
getir haft það betra sjáifur. Ekki
rétt? Hvað áttu við þegar þú segir
að tilgangurinn sé ekki að velta
þínum byrðum yfir á aðra? Hver á
samkvæmt þínum kokkabókum að
greiða auðlindaskattinn þegar upp
er staðið?
Hugsar þú þér að gjaldinu verði
velt áfram yfir á erlenda neytend-
ur? Að kaupandinn að fiskinum í
henni Ameríku, Japan eða á
Englandi borgi skattana þína með
því að greiða hærra verð fyrir
fiskinn? Það væri flott ef lífið væri
svona einfalt. En, elsku karlinn
minn, láttu ekki hvarfla að þér eitt
augnablik að húsmóðir-
in í Grímsby eða
Boston, sem stendur
frammi fyrir því vali
hvort hún eigi að kaupa
kjúkling í matinn eða
fisk frá íslandi, sé tilbú-
in að greiða hærra verð
fyrir fiskinn einungis
af því þú vilt láta aðra
greiða skattana þína.
Samviskulaus
þjóðarsál?
Úr því ekki er hægt að
velta skattinum yfir á
útlendinga liggur ljóst
fyrir að innlendir aðil-
ar verða að bera veiði-
leyfagjaldið sem á að
lækka skattana þína.
„En auðlind þjóðarínnar, fiskur-
inn, værí næsta lítils virði efeng■
inn væri til að gera úr honum
verðmæti. Er því ekki sanngjarnt
samhliða auðlindagjaldi að við
sem ekki vinnum í fiski greiðum
þeim fyrir sem sjá um að búa til
verðmæti úr auðlindinni sem ella
syndir burt.u

Lætur þú þér detta i hug að út-
gerðin geti borið þetta án þess að
það hafi áhrif á skiptahlut sjó-
manna eða verðlagningu á fiski
sem fer til vinnslu ? Ertu svo
grunnhygginn að halda að ef verð
á fiski til fiskvinnslu hækki þá
komi það ekki niður á launum
fiskvinnslufólks? Þvert á móti.
Auðlindagjaldið sem þú hugsar
að létti undir með þínum eigin
skattgreiðslum myndi, ef af yrði,
stórskerða afkomu sjómanna og
fiskverkafólks um allt land. Á ég
að trúa því aö það sé það sem þú
vilt? Er þjóðarsálin orðin gjörsam-
lega samviskulaus gagnvart því að
skerða afkomu efnalítils fisk-
verkafólks til þess að fólk í
Reykjavík geti sparað sér nokkrar
krónur í skatta? Ert þú einn af
þeim sem tekur undir með lax-
bankastjóranum fyrrverandi sem
hafði um milljón á mánuði og legg-
ur til að eigin skattar verði lækk-
aðir og reikningurinn sendur á
fiskverkakonur á Þingeyri eða í
Bolungarvík? Ekki svo? Það var
nú gott.
Nei, bíddu nú við, hvað segir þú
núna? Að málið snúist ekki um að
færa frá einum í vasa hins heldur
um réttlæti. Svo réttlætið er
kjarni málsins hjá þér? Þú segir að
málstaður þinn snúist um réttlæti
en ekki að spara sjálfum þér
nokkrar krónur. Úr því þú ert með
svona ríka réttlætiskennd dettur
mér nokkuð í hug. Hvemig væri
að byrja á að leggja auðlindagjald
á heita vatnið sem við í Reykja-
vík notum til að kynda húsin
okkar? Hvað segir þú um það?
Hvaða réttlæti er í því að það
kosti 51.000 krónum meira að
hita 450 rúmmetra hús á Vest-
fjörðum en í Reykjavík og að ár-
legur húshitunarkostnaður af
slíku húsi nemi um 52% af mán-
aðarlaunum verkamanns I
Reykjavík en á Vestfjörðum fari
meira en heil mánaðarlaun
verkamanns í húshitunarkostn-
að? Og þyki þér auðlindaskattur
réttlætismál, eigum við þá ekki að
byija á að skattleggja heita vatnið?
Eða horfir réttlætið öðru vísi við
þegar kemur að þinni eigin
buddu?
Við getum víst verið sammála
um að skattlagning i hvaða formi
sem er sé ekki vel til þess fallin að
örva frumkvæði og framtak í þjóð-
félaginu. Við erum þá sammála
um að gleyma þessu með auðlinda-
gjaldið, bæði á fisk, heitt vatn og
rafmagn, og snúa umræðunni að
einhveiju uppbyggjandi. - Þakka
þér fyrir spjallið, manni, þú varst
skynsamari en ég hélt.
Gunnlaugur M. Sigmundsson
Skoðanir annarra
Sjúkraskrár í aldarfjórðung
„Því fer fjarri að Davíð Oddsson hafi í ræðu sinni
lýst ástandi, sem kynni að hafa verið til staðar fyrir
aldarfjórðungi svo vitnað sé til orða landlæknis.
Þvert á móti er ljóst, að það hlýtur að verða for-
gangsmál í heilbrigðiskerfinu að bæta hér úr nú þeg-
ar.... Stjórn Læknafélags íslands blandaði sér í þess-
ar umræður í gær með ályktun, þar sem ummæli
forsætisráðherra eru hörmuð og jafnvel farið fram á
afsökunarbeiðni. Miðað við þær upplýsingar, sem
fram eru komnar hefur stjóm Læknafélagins verið
fullfljót á sér og fremur ástæöa til að stjórn félagsins
geri grein fyrir því, hvers vegna trúnaðar við sjúk-
linga hefur ekki verið betur gætt....“
Úr forystugrein Mbl. 27. ágúst.
Ríkið ræður sér sjálft
„Síðustu árin hafa menn þrætt um það fyrir dóm-
stólum í Þýskalandi hversu hátt hlutfall af tekjum
manna hið opinbera megi taka til sín. Hæstiréttur
landsins komst að því fyrir þremur árum að hinu
opinbera væri ekki heimilt að taka meira en helm-
ing tekna manna af þeim með sköttum, í hvaða
formi svo sem skattarnir væru. Um þetta hefur síð-
an verið deilt og aðrir dómstólar komist að annarri
niðurstöðu. Þótt þannig sé ekki Ijóst hvaða heimild-
ir hið opinbera hefur er þetta athygliverð umræða.
Það viröist yfirleitt álitið sjálfgefið að hið opinbera
megi gera nánast hvað sem því sýnist, svo framar-
lega sem það setur lög því til stuðnings.
Úr Vef-Þjóðviljanum 27. ágúst.
Hvað er alþjóðlegra?
„Rök fyrir því að selja Landsbankahlut til útlend-
inga, í fyllingu tímans hafa komið fram: færa við-
skiptavit inn í Landsbankann, en afkomutölur síðustu
ára gefa til kynna að þar hafi verið skortur á slíku -
fá erlent fé til að greiða niður skuldir í útlöndum (en
ekki æsa upp góðærisbálið). Á móti syngja menn
„Öxar við ána“. Þetta er merkilegt í ljósi þess að sömu
öfl hafa hvergi sparað kynngi sína til að sannfæra fólk
um að erlent áhættufé sé eftirsóknarverðara en flest
annað í heimi hér. ... Hvað er alþjóðlegra og samofn-
ara frjálsri verslun milli ríkja en bankar?
Stefán Jón Hafstein í Degi 27. ágúst.