Dagblaðið Vísir - DV - 12.03.1999, Blaðsíða 7

I
b

FÓKUSMYND: HILMAR ÞÓR
Sumir stjórnmála-
Margrét Vilhjálmsdóttir leikui
Rósu, eiginkonu Bjarts og
móður Ástu Sóllilju, í Sjálf-
stæöu fólki sem Þjóðleikhúsið
frumsýnir eftir rúma viku. Hún
útskrifaðist úr Leiklistar-
skólanum fyrir fimm árum,
hefur leikið í hverju sfykkinu á
fætur öðru síðan
og hlotið mikið lof fyrir. Mar-
greli er mjög umhugað um
aö sfjórnni.il.mu;im 11|)|v|ulvi
livað menning skiplii miklu
máli og henni finnsf þeir
ekki veita listum nærri
nógu mikla peninga.
menn eru
Margrét situr á kaffihúsinu
Gráa kettinum, beint á
móti Þjóðleikhúsinu, og er
búin að panta sérpantaða pönnu-
köku með túnfiskssalati þegar
blaðamaður tyllir sér hjá henni. Á
þessu kaffihúsi hitti blaðamaður-
inn síðast Ingvar Sigurðsson,
sem einnig leikur i Sjáifstæðu
fólki og þá var Ingvar ekkert að
skafa utan af hlutunum. Hann hélt
því meðal annars fram að allt of
mikil stöðnun væri í íslenskum
leikhúsum en það er nokkuð sem
margir eru farnir að hafa áhyggjur
af en aðrir eru ósammála. Margrét
hefur þetta um málið að segja:
„Kannski finnst fólki að það' sé
ekki mikið í gangi sem skilur eitt-
hvað eftir sig. Grasrótin í leikhús-
unum úti í bæ ætti ef til vill frekar
að vera með byltingakenndari við-
mið en Þjóðleikhúsið sem hefur
ákveðnum skyldum að gegna gagn-
vart klassískum verkum. Þetta er
jú einu sinni þjóðleikhús íslend-
inga. Ég er auðvitað á því að það
eigi að þjóna öllum hópum og með
því að sýna einhver áhugaverð og
byltingarkennd verk trekkja leik-
húsin fleira ungt fólk til sín.“
Sumir vilja meina aó mörg
stykki, til dœmis allir þessir söng-
leikir, séu eingöngu settir upp af
því aö þeir eru Jjárhagslega pott-
þéttir, í staóinn fyrir aö setja upp
eitthvað frumlegt og nýtt. Er þaö
slœmt fyrir leikhúsin?
„Þau leikhús sem verða að láta
sýningarnar standa undir sér
þurfa auðvitað að vera með svona
pottþétt verk, til dæmis söngleiki
og sígild barnaleikrit. Þjóðleikhús-
ið ætti ekki endilega að þurfa að
setja upp verk sem gengur. Það á
að minnsta kosti ekki að vera tak-
markið. Takmarkið á að vera góð-
ar og metnaðarfullar sýningar sem
þurfa ekki endilega að ganga í
„lýðinn“,“ segir Margrét og bætir
við að hún myndi vilja sjá leik-
hússfólk taka meiri áhættu í upp-
setningu verkanna.
„Við erum allt of diplómatísk í
uppsetningum. Verkefnavalið er
fínt en það er aðferðin við að segja
hlutina sem er frekar afturhalds-
söm.“
Réttdræpir
stjórnmalamenn
Viðhorf stjórnvalda til leikhúsa
er eitthvað sem Margrét er alls
ekki nógu sátt við. Hún segir að
menning eigi að vera vel styrkt og
bendir á Frakkland, New York og
London sem dæmi. Þar sé menn-
ingin litin réttu auga af stjórnvöld-
um.
„Stundum heyri ég íslenska
stjórmálamenn viðra skoðanir
sem þeir ættu að vera réttdræpir
fyrir. Eins og að menning borgi sig
ekki. Halló Hafnarfjörður! Hvaða
menning borgar sig? Menning hef-
ur aldrei borgað sig og mun aldrei
gera. Ekki fjárhagslega, en fyrir
andlegt og líkamlegt ástand þjóð-
arinnar er hún lífsnauðsynleg. „
Eru íslensk stjórnvöld ekki nógu
örlát?
„Nei, guð minn góður. Það vant-
ar ofboðslega mikið upp á. Það
væri dásamlegt ef stjórnvöld færu
að uppgötva hvað menning skiptir
miklu máli og sömuleiðis listnám.
Almennt þurfum við að vera
meira akademísk i hugsun. Ég
held reyndar að við séum að verða
það og flestir eru hættir að líta á
listamenn sem frík,“ segir Margrét
og er þá ekki eingöngu að tala um
leiklistina.
„Það á að styrkja alla kima
menningarinnar. Það væri til
dæmis ofboðslega gaman ef þeir
færu að auka styrki til kvik-
myndagerðar sem ég held reyndar
að sé að verða að veruleika - eins
og í Ástralíu. Stjórnvöld þar fóru
að punga út peningum í kvik-
myndirnar og á endanum stóð
Ástralía uppi sem eitt mest spenn-
andi land í heimi hvað varðaði
kvikmyndir. Þetta er mikil út-
flutningsvara og borgar sig fljótt.
Fiskurinn hér mætti þá fara að
vara sig.“
Della og dáleiðsla
Finnst þér réttlœtanlegt aö
hœkka skatta til aö geta styrkt
menningu og listir, eöa skera niöur
á öörum stööum þjóöfélagsins í
staðinn?
„Það er bara della að þess þurfi.
Það er búið að dáleiða okkur.
Þetta er bara eitthvað sem stjórn-
málamennirnir segja okkur. Þeir
sem eru alitaf að tala um að það sé
góðæri í landinu. Þá ætti þetta að
vera minnsta mál í heimi. Ég er
heldur ekki að tala um háar upp-
hæðir"
Þú meinar aö þeir peningar sem
þyrfti til aö styrkja menningu séu
til?
„Já, auðvitað. En okkur er sagt
réttdræpir
annað. Trúi þeir sem trúa vilja.“
Margrét er jákvæð þegar talið
berst að einkareknum leikhúsum
en eins og svo margt annað vill
hún að þau fái meiri fjárhagslegan
stuðning.
Hvaö meö Loftkastalann?
„Peningana eiga þeir ekki sjálfir,
strákarnir. Þetta eru ekki peningar
sem þeir fá eingöngu inn af áhorf-
endum. Þeir fá þá frá fyrirtækjum
úti í bæ og eru svo að einhverju
leyti styrktir af ríkinu. Þetta er það
sem á að heita einkarekið hér á ís-
landi.“
Hér er greinilega á ferðinni mjög
pólitískt þenkjandi kona. Um dág-
inn var henni meira að segja boðið
sæti á framboðslista til alþingis-
kosninganna. Hún tók samt ekki
sætið og neitar að upplýsa hvaða
flokkur var þar á ferðinni.
„Mér fannst þetta nú soldið
spaugilegt en gaman samt að vera
boðið þetta. Ég tók þessu alls ekki
illa en afþakkaði samt. Ég hef alls
engan áhuga á að fara i pólitík. En
mér finnst fólk oft gleyma þvi að
listamenn eru almennt mjög hugs-
andi.“
Fögur kvikindi
Bjartur í Sumarhúsum úr Sjálf-
stæðu fólki er fyrir löngu orðinn
ein frægasta söguhetja íslenskra
bókmennta. Rósa konan hans á það
hins vegar frekar til að falla í
gleymsku en í verkinu sem Þjóð-
leikhúsið er að setja á fjalirnar leik-
ur Margrét þessa ólánsömu konu.
Hún var fátækt vinnuhjú og gekk
með Ástu Sóllilju undir belti áður
en hún giftist honum. Örlög hennar
eru sorgleg. Alein deyr hún við
bamsburðinn þegar Bjartur er á
fjöllum í leit að kind sem hann vissi
ekki að Rósa hafði étið.
„í hugum þeirra sem þekkja bók-
ina er hlutur Ástu Sóllilju og Bjarts
mun eftirminnilegri en Rósu. Það
er líklega vegna þess að Rósa fellur
frá í miðri sögunni. Það vill gleym-
ast að kaflinn um hana og Bjart er
stór hluti af bókinni," segir Mar-
grét. j
Hún er vanari að leika sterkari
kvenpersónur en Rósu sem er I
ósköp mikil undirmálsmanneskja.
Lítil og kúguð sál. Þegar hún deyr,
lýkur fyrri hluta verksins og í I
seinni hlutanum leikur Margrét
nokkur minni hlutverk, til dæmis
Björtu sem er dóttir Ástu Sóllilju og
þjónustustúlku sem er mikil
gribba, ekki ósvipað þeirri sem \
Margrét leikur í Þjóni í súpunni. >
Hún viðurkennir meira að segja
hafið stolið nokkrum töktum frá \
henni.
Hvernig líst þér annars á þaö sem
koma skal; leikarana sem eru aö
fieðast í Leiklistarskólanum núna? ■
„Krakkarnir sem eru þarna
núna eru hver öðrum hæflleika- ’
ríkari. Ég var í skemmtilegu boði
hjá þeim um daginn þar sem þau
sáu um skemmtiatriði allt kvöldið. j
Það var þvílíkt gaman að sjá hvað ,
þessi skóli er að framleiða. Svo
eru þetta svo fógur kvikindi. Mað- j
ur verður lamaður af hamingju <
nálægt þeim.“ -ILK j
c
12. mars 1999 f ÓkUS
7