Dagblaðið Vísir - DV - 24.11.1999, Blaðsíða 2

20
fjármál
MIÐVIKUDAGUR 24. NÓVEMBER 1999 13"V
íslendingar á
eyðslufylliríi:
Einka-
neysla
eykst
og
eykst
- skuldir
80 þusund krona
skattafsláttur
Sparnaðarform sem allt of fáir nýta sér:
3.300 kall á 1.850 kr. á mánuði
- sérlega hagstæð peningaviðskipti fyrir þá sem vilja leggja 2%
meira í lífeyrissparnað
heimilanna
voru
443.100.000.
000 kr. um
síðustu ára-
mót
Einkaneysla íslendinga
eykst nú hröðum skref-
um og voru skuldir
heimilanna í árslok 1998 orðnar
443,1 milljarður króna og aukast
enn.
Samkvæmt upplýsingum frá
Þjóðhagsstofnun er einkaneysla
landsmanna talin aukast veru-
lega á yfirstandandi ári. Þannig
jókst velta í atvinnugreinum
sem tengjast einkaneyslu um
rúmlega 6% að magni milli fyrri
árshelminga áranna 1998 og 1999
á meðan kaupmáttur jókst um
rúmlega 4%.
Skuldirnar aukast
Samfara aukinni neyslu um-
fram kaupmátt ráðstöfunar-
tekna sl. ár, hafa brúttóskuldir
vaxið. Þannig námu skuldir
heimilanna 443,1 milljarði
króna í árslok 1998 sem er rúm-
lega 107% aukning á fóstu verð-
lagi frá 1990 en rúmlega 81% ef
íbúðalánasjóðir eru undanskild-
ir. Á sama tíma jukust skuldir
án húsnæðislána á mann um
tæp 69%, einkaneysla á mann
um rúmlega 17,4% og kaupmátt-
ur á mann um rúmlega 13%.
Hluti eyðslunnar í
varanlegri eign
Hafa ber í huga að á meðan
skuldirnar hafa verið að vaxa
hafa fjáreignir og aðrar eignir
heimilanna einnig verið að
aukast. Þannig hefur aukningin
í einkaneyslunni verið hlutfalls-
lega mest í varanlegum neyslu-
vörum, svo sem bifreiöum og
varanlegum heimilistækjum.
íbúðaeign landsmanna hefur
einnig aukist verulega.
- vegna hlutabréfakaupa einstaklinga og 160.000 hjá hjónum
Kostimir viö inneign á sér-
eignareikningi til viðbótar
réttindum úr samtrygging-
ardeildinni eru margvíslegir.
Skattahagræðið er augljóst; 2% við-
bótargjald af launum er ekki skatt-
lagt við innborgun og að auki fá
launþegar 0,2% mótframlag frá at-
vinnurekanda. Eftirfarandi dæmi
sýnir vel áhrif skattahagræðisins:
Einstaklingur sem
sparar 3.000 kr. á mán-
uði (2% af 150.000 kr.
launum) lækkar skatta
sína um 1.150 kr. (m.v.
38,34% tekjuskatt). Mót-
framlag atvinnurekanda
er 300 kr. (0,2%). Þessi
einstaklingur eignast því
3.300 krónur á mánuði í
séreignasjóði en borgar i
raun aðeins 1.850 kr. fyr-
ir það mánaðarlega. Til
lengri tíma litið kemur
síðan hagnaðurinn af
vöxtum sem getur orðiö
umtalsverður þegar frá
líður og upphæðin vex.
Ekki þarf að greiða
eignarskatt af inneign í
lífeyrissjóði né fjár-
magnstekjuskatt. Inn-
eign í lífeyrissjóði hefur ekki áhrif
til lækkunar á t.d. vaxtabætur eða
bamabætur. Hins vegar er greiddur
tekjuskattur af útborgun.
Með aukinni inneign í séreigna-
sjóði öölast einstaklingar tækifæri
til þess að hætta störfum áður en
fjárfestingu á árinu í hlutabréfum
umfram verðmæti seldra hluta-
bréfa. Einungis kaup í innlendum
hlutafélögum sem ríkisskattstjóri
hefur staðfest, hlutabréf i félögum
sem skráð eru á Verðbréfaþingi ís-
lands, samvinnuhlutabréf og stofn-
fjárbréf i sparisjóðum, skapa rétt
til frádráttar. Frá kaupverði
dregst söluverð allra seldra
hlutabréfa á árinu. Frá-
drátturinn getur numið
60% af verðmæti
keyptra hlutabréfa um-
fram verðmæti seldra
hlutabréfa, en þó aldrei
hærri fjárhæð en kr. 80.000 hjá ein-
staklingi og kr. 160.000 hjá hjónum.
Ekki er heimilt að millifæra
ónýttan frádrátt til næsta árs sé
fjárfest umfram hámark á árinu. Til
lækkunar kaupverði kemur ekki
neikvæður mismunur frá fyrri
árum og neikvæður mis-
munur vegna seldra
hlutabréfa á ár-
inu flyst ekki á
milli ára.
Þór Egilsson, deildarstjóri séreignasjóðs hjá Lífeyrissjóði verslunarmanna.
hefðbundnum ellilifeyrisaldri er
náð. Eðlilegt er að fólk hafi þennan
valkost í síbreytilegu og kröfuhörðu
atvinnuumhverfi.
Minni ásókn en búist
var við
Þór Egilsson, deildarstjóri sér-
eignasjóðs hjá Lífeyrissjóði Versl-
unarmanna, segir mun minna um
aö fólk hafi nýtt sér rétt til viðbótar-
lífeyrisspamaðar sem opnaðist fyrir
á þessu ári.
„Lífeyrissjóður Verslunarmanna
er stærsti lífeyrissjóður landsins,
með um 34.400 virka sjóðfélaga sem
greiða reglulega í sjóðinn. Greiðslur
úr sjóðnum eru í samræmi við
áunnin réttindi sem reiknuð eru í
stigum.
Þrátt fyrir að þetta nýja spamað-
arform hafi verið mikið auglýst og
mikið kynnt í byrjun ársins hefur
fólk ekki nýtt sér þetta eins og
menn vonuðust til. Það væri
auðvitað æskilegt að fólk sæi
sér fært að spara í meira
mæli. Þetta tekur auðvitað
tíma að koma þessu inn í vit-
und fólksins. Þetta getur
skipt fólk verulegu máli, sér-
staklega ef það byrjar
snemma að nýta sér þennan
spamað. Þetta er hrein sér-
eign hvers og eins og óháð
öðrum réttindum í lífeyris-
sjóðum.
Hefðbundnar lífeyris-
greiðslm- sem renna í sam-
tryggingarsj óðina lúta öðr-
um lögmálum. Eðli sam-
tryggingarinnar er að sumir
fá meira en þeir greiddu inn
en aðrir fá minna. Þá er
nokkuð um að fólk hafi ekki
greitt í lífeyrissjóði i gegnum
árin, sér í lagi sjálfstæðir at-
vinnurekendur og verktakar.
Nú er hins vegar búið að
gera eftirlitsskyldu ríkis-
skattstjóra virka og öllum er skylt
að greiða í lífeyrissjóð. Þeir sem
ekki hafa rétt í lífeyrissjóðum era
algjörlega upp á Tryggingastofnun
komnir varðandi tekjutryggingu á
efri árum. Lífeyrisgreiðslur úr lif-
eyrissjóöum skerða hins vegar
greiðslur frá Tryggingastofnun eftir
ákveðnum reglum. Með nýjum lög-
um, þar sem tryggt á að vera að all-
ir greiði í lífeyrissjóði, þá mun vægi
Tryggingastofnunar þó væntanlega
minnka i framtíðinni." -HKr.
Með lögum sem samþykkt
voru á Alþingi í desember
1998 vora gerðar verulegar
breytingar á frádrætti vegna fjárfest-
ingar í atvinnurekstri. Heimild til
frádráttar vegna innleggs á stofnfjár-
reikinga var felld úr gildi, neikvæður
mismunur færist ekki á milli ára, og
nú þarf að eiga hlutabréfln yfir flmm
áramót í stað þriggja ára áður. Hér á
eftir er gerð grein fyrir reglunum
eins og þær eru samkvæmt þessum
nýju lögum sem gilda fyrir álagningu
1999 vegna kaupa og sölu á hlutabréf-
um ársins 1998.
Fé sem
varið er
til aukn-
ingar á flár-
festingu í inn-
lendum hluta-
bréfum veitir
heimild til frá
dráttar til lækk-
unar á tekju-
skattsstofni,
eftir því sem
nánar er skýrt
hér á eftir.
Skattafrádrátt-
ur vegna hluta-
bréfakaupa
Frádráttur miðast vifi
Eignarhaldstími yfir
fimm áramót
Það er skilyrði til frádráttar að
eignarhaldstími hlutabréfanna sé
yfir fimm áramót og að árlega sé
gerð grein fyrir þeim á skattfram-
tali. Þeir sem keyptu hlutabréf fyrir
1998 og nutu frádráttar vegna þeirra
kaupa þurfa þó ekki að eiga hluta-
bréfin lengur en þrjú ár eins og
áskilið var samkvæmt eldri lögum.
Séu bréfm seld innan framan-
greindra tímamarka færist nýttur
frádráttur til tekna á söluári við-
komandi hlutabréfa. Ekki skal þó
beita ákvæði um tekju-
færslu frádráttar ef
keypt era á sama
ári og eigi síð-
ar en 30 dög-
um eftir söl-
una önnur
hlutabréf í inn-
lendu hlutafé-
lagi fyrir a.m.k.
sömu flárhæð og
söluverð hinna
seldu hluta-
bréfa var og fé-
lagið uppfyllir
skilyrði fyrir
frádrætti. Sé
kaupverðið
lægra skal
tekjufæra
mismun-
inn.
Fjárfesting í
hlutabréf-
um