Dagblaðið Vísir - DV - 30.12.1999, Blaðsíða 4

26
FIMMTUDAGUR 30. DESEMBER 1999
Öld bílsins á íslandi:
Opnaði þjóðinni nýj
ar víddir
Eins og margoft hefur komið
fram hélt bíllinn innreið sína á ís-
landi árið 1904. Þetta var 6-7 ha
fólksflutningabíll af gerðinni
Cudell, oftast kallaður Thomsens-
bíilinn af því að kaupandi hans var
Dietlev Thomsen, kaupmaður í
Reykjavík. Þrátt fyrir styrk veittan
af Alþingi Vcddi Thomsen að kaupa
notaðan bíl og að því er nú virðist
af lítilli framsýni því bíilinn var
aflvana og gerði enga frægðarfor
tii landsins. Cudell var þýsk fram-
leiðsla en var að grunni til franski
bíllinn DeDion.
Líkt fór um bíl nr. 2 á Islandi,
Grundarbílinn sem svo var nefnd-
ur, en hann keypti Magnús Sig-
urðsson, bóndi og kaupmaður á
Gnmd í Eyjafirði. Hann lét kaupa
fyrir sig notaðan bíl ytra. Sá var
þýskur eins og Thomsensbíllinn, af
gerðinni NEG (Newe Automobil
Gesellschaft), 8-9 ha, tveggja
strokka. Þessi bíU reyndist ekki
bara aflvana heldur líka langtum
of þungur fyrir vegleysur þeirra
tima. Hvorir tveggju voru fljótlega
seldir úr landi aftur.
Þriðji bíllinn á íslandi mun ekki
hafa komið fyrr en 1913 er skoskir
bræður, sem stunduðu útgerð frá
Hafnarflrði, Bookless að nafni,
komu hingað með einkabílinn sinn
sem talinn er hafa verið af Austin-
gerð en af honum fara ekki miklar
sögur.
Raunverulegt upphaf 1913
Af framansögðu er ljóst að inn-
flutningur notaðra bíla er hinn
upprunalegasti á íslandi. En í
sömu andrá er þess að geta að
fyrstu bílarnir sem eitthvaö dugöu
hér voru nýir og fluttir inn af um-
boði - þó það umboð væri í raun
starfandi á Vestur-íslandi. Upp-
hcifsmaður að þeim innflutningi
var sr. Jakob Óskar Lárusson sem
mestan sinn starfsaldur var prest-
ur í Holti undir Eyjafjöllum. Hann
fór sem ungur guðfræðingur vest-
ur um haf til prestsskapar og
kynntist þar bUum. Hann og
nokkrir vestur-íslendingar tóku
höndum saman um að fara með bíl
tU íslands og komu tveir þeirra
með bUinn, Sveinn Oddsson og Jón
Sigmundsson, en þriðji maðurinn
var PáU Bjamason sem var um-
boðsmaður Ford í sinni heima-
byggð og fékk það umboð einnig yf-
irfært á ísland. Hann mun hafa
lagt mest fé í þetta fyrirtæki og í
umboði hans komu nokkrir fyrstu
Fordamir tU íslands.
Frá öUu þessu er ítarlega og vel
skýrt í áhugaverðum bókum Guð-
laugs Jónssonar lögreglumanns,
Bifreiðir á íslandi 1904-1930, sem
BUgreinasambandið gaf út árið
1983.
Frá því að Sveinn Oddsson og
Jón Sigmundsson komu hingað
með fyrsta T-Fordinn 20. júni 1913
- fyrir tUvUjun sama dag ársins og
ThomsensbUlinn kom 9 árum áður

Fyrsti bfll á íslandi var óumdeilanlega þessi Cudell-bfll, árgerð 1901, kallaður Thomsens-bíllinn eftir Thomsen kaup-
manni sem flutti hann inn með ríkisstyrk árið 1904 og stendur hér fremst við bílinn. í miðjunni er Þorkell Þ. Clem-
entz vélfræðingur, sem bílnum ók framan af, en lengst til vinstri frá lesanda séö er Tómas Jónsson, síöar kaupmað-
ur, sem einnig reyndi fyrir sér sem bílstjóri. Saga Cudell-bflsins varð lítil frægðarsaga og hann var fljótlega seldur
úr landi aftur.
Ljósmyndina tók Sigfús Eymundsson en hér er hún fengin úr bók Guölaugs Jónssonar, Bifreiöir á íslandi,
1904-1930.
- hefur saga bUsins verið óslitin á
Islandi. Á ýmsu gekk framan af
eins og vænta má því aðstæður hér
voru mjög frumstæðar tU bUakst-
urs - þekking manna á bUum, með-
ferö þeirra, viðhaldi og hirðu lítU
sem engin og varahlutaöUun erfið.
Dekk t.d. voru á þessum tima ekki
beysin og mikið um „punktering-
ar“ eða jafnvel handónýt dekk svo
menn urðu að bregða á það vonda
ráð að vöðla einhverju á eða mn
gjarðimar, svo sem kaðli, tU þess
að komast leiðar sinnar. BUamir
vom yfirleitt opnir og reiðin því
kaldsöm Uesta daga ársins.
Samkeppnin hófst strax
En samkeppnin kom Ujótt tU
skjalanna. Undir árslok 1913 Uutti
Jónatan Þorsteinsson, kaupmaðm:
í Reykjavík, inn fyrsta Overland-
bUinn beint frá verksmiðju og varð
umboðsmaður þeirrar tegundar á
Allir sföari tfma jeppar og léttir aldrifsbílar eru meö einum eða öðrum hætti framlengingar af ferlinu sem hófst með
jeppanum - f júlf 1940. Hér er það Subaru - fyrsti aldrifsfólksbfllinn sem sannaöi sig svo eftir var tekiö.
!
!
Þessi mynd var send okkur f rafpósti. Sú saga fylgdi að sföastliðinn sunnudag heföi Parfsarfrú nokkur átt f vand-
ræöum með að finna bflastæöi ó Boulevard Haussmann f Parfs þegar hún ætlaöi aö bregöa sér til innkaupa f stór-
versluninni Galeries Lafayette sem margir íslendingar þekkja. Hún hugðist því stinga sér ofan f bflastæðahús sem
hún þóttist finna þar í grenndinni sem - þvf miöur of seint - reyndist vera tröppur ofan í jarðlestarstöð. Það er til
marks um skilning Parísarlöggunnar á fögrum konum og raunum þeirra aö konan var ekki einu sinni sektuð, hvað
þá meira, enda meiddist vfst enginn.
Eins gott að Bill Gates
smíðar ekki bfla...
Það getur stundum verið betra að
segja sem minnst. Það á líka við þegar
maður er eigandi Microsoft, upphafs-
maður Windows og tölvugúrú. Þetta
mátti Bill Gates reyna en hann var að
líkja saman tölvu- og bílaiðnaðinum.
Hann sagði þá meðal annars:
„Ef General Motors hefði þróað bíla-
iðnaðinn á sama hátt og tölvuiðnaður-
inn hefur þróast þá gætum við í dag
ekið um á bílum sem kæmust 100 míl-
ur á hverju galloni bensíns" (sem svar-
ar um 42,5 kílómetra á hveijum bens-
ínlítra).
En Bill Gates fékk þetta beint í andlit-
ið aftur. Þeir hjá General Motors voru
fljótir að svara með fréttatilkynningu,
svona til að sýna hlutina í réttu ljósi:
Bíllinn þinn mun, án sýnilegrar
ástæðu, bila tvisvar til þrisvar á dag.
í hvert sinn sem málaðar væru nýj-
ar akreinar á vegina þyrftirðu aö
skipta um bíl.
Bíllinn þinn mun með jöfnu milli-
bili stöðvast á þjóðvegunum. En þú
munt una við þetta, starta í gang aftur
og halda ferðinni áfram.
í staðinn fyrir viövörunarljósin sem
sýna hitastig vélar, olíuþrýsting, raf-
geymi og aðra slíka hluti kemur að-
eins eitt ljós sem segir „almenn bilun“.
Kerfið fyrir öryggisloftpúða (líknar-
belgi) mun spyrja „ertu alveg viss?“
áður en þeir eru látnir blásast út.
Bíllinn mun með jöfnu millibili læs-
ast sjálfúr og þú getur aðeins opnað
hann með því að beita samtímis
nokkrum brögðum, til dæmis taka í
handfangið, snúa lyklinum og hrista
loftnetið samtímis.
I hver sinn sem nýr bíll kæmi á
markað þyrftu menn að fá nýtt öku-
skírteini. Margt mun virka öðruvísi en
i gamla bílnum.
Og loks þarf maður að ýta á start-
hnappinn tll að drepa á vélinni.