Dagblaðið Vísir - DV - 12.01.2000, Qupperneq 14

14
MIÐVIKUDAGUR 12. JANÚAR 2000
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EVJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: EYJÓLFUR SVEINSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ÓLI BJÖRN KÁRASON
Aðstoðarritstjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjóri: PÁLL ÞORSTEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaöaafgreiðsla, áskrift: ÞVERHOLTI11, 105 RVÍK,
SÍMI: 550 5000
FAX: Auglýsingar: 550 5727 - RITSTJÓRN: 550 5020 - Aörar deildir: 550 5999
GRÆN númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777
Stafræn útgáfa: Heimasíða: http://www.skyrr.is/dv/
VTsir, netútgáfa Frjálsrar fjölmiðlunar: http://www.visir.is
Ritstjórn: dvritst@ff.is - Auglýsingar: auglysingar@ff.is. - Dreifing: dvdreif@ff.is
AKUREYRI: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 461 1605
Setning og umbrot: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Filmu- og plötugerð: ISAFOLDARPRENTSMIÐJA HF. - Prentun: ÁRVAKUR HF.
Áskriftarverð á mánuði 1950 kr. m. vsk. Lausasöluverð 180 kr. m. vsk., Helgarblað 250 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins i stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
DV greiðir ekki viðmælendum fyrir viðtöl við þá eða fyrir myndbirtingar af þeim.
Tvfskinnungur og trúverðugleiki
Ríkissaksóknari hefur tekið þá eðlilegu ákvörðun að
áfrýja dómi Héraðsdóms Vestfjarða í Vatneyrarmálinu
svokaUaða til Hæstaréttar, enda vandséð hvernig hjá því
verður komist að eyða þeirri réttaróvissu sem skapast
hefur. Þar með er málið komið í eðlilegan farveg.
Þegar niðurstaða Hæstaréttar liggur fyrir er fyrst
hægt að taka ákvörðun um hvort og þá hvernig nauðsyn-
legt kann að vera að breyta lögum um stjórn fiskveiða.
Krafan um að breyta lögum áður en Hæstiréttur hefur
sagt sitt er ekki annað en pólitískur leikaraskapur og
loddaraháttur. Löggjafinn getur ekki gripið til lagasetn-
inga eða breytinga á lögum í hvert skipti sem undirrétt-
ardómur fellur í umdeildum málum. Heilbrigð skynsemi
hlýtur að hjálpa þingmönnum að skilja hve fráleit slík
vinnubrögð eru.
Einstaklingar, fyrirtæki og félög sem taka sig til og
berjast gegn því sem þau telja óréttlátt kerfi eða ranglát
lög vekja oftar en ekki aðdáun og hrifningu almennings
og fjölmiðla, enda séu þau sjálfum sér trú. Barátta litla
mannsins gegn kerfinu er íslendingum í blóð borin. Sam-
úðin er því oftar en ekki með þeim sem ræðst til atlögu
gegn skrifræðinu, bákninu, spillingunni eða ólögum.
í hugum margra, með réttu eða röngu, var barátta
Svavars Rúnars Guðnasonar, skipstjóra Vatneyrarinnar,
gegn kvótakerfinu barátta gegn ranglátu kerfi. Trúverð-
ugleiki hins vestfirska skipstjóra verður hins vegar dreg-
inn í efa eftir frétt DV síðastliðinn mánudag þar sem
kemur fram að hann hefur tekið fullan þátt í því sem
margir hafa kallað kvótabrask - brask sem hann sjálfur
segist berjast gegn.
í febrúar á liðnu ári sendi Svavar frá sér yfirlýsingu
fyrir hönd útgerðar Vatneyrarinnar þar sem því var lýst
yfir að skip í eigu félagsins mundu halda áfram veiðum
þó enginn væri kvótinn. Svavar og útgerðin voru sýkn-
uð af þessum veiðum fyrir héraðsdómi. í yfirlýsingunni
segir Svavar meðal annars: „Og niðurlægingin er algjör
ef hugsað er til þess að þeir sem leigja frá sér kvótann
eiga hann í raun og veru alls ekki frekar en hver annar
og þætti mörgum skrýtið ef ég færi að bjóða til leigu íbúð
sem einhver annar ætti og ég þekkti kannski ekki neitt,
hirða síðan tekjumar, fela þær síðan í einhverjum
rekstri og sleppa meira að segja við að borga skatt af því
sem einhvem tímann hefði verið talið illa fengið.“
Svavar Rúnar Guðnason er því ekki riddarinn hug-
prúði sem berst gegn ranglæti heldur tækifærissinni sem
er tilbúinn til að nýta sér fiskveiðistjórnunarkerfið þeg-
ar honum hentar en berst síðan gegn sama kerfi ef eigin
hagsmunir kalla á slíkt. í besta falli kallast slíkt athæfi
tvískinnungur.
Tvískinnungur af þessu tagi er ekkert einsdæmi í ís-
lensku þjóðfélagi. Fyrir síðustu alþingiskosningar höfðu
nokkrir stjórnmálaflokkar sem harðast gengu fram í
gagnrýni sinni á miðlægan gagnagrunn og íslenska
erfðagreiningu geð í sér til að þiggja fjárstyrk frá fyrir-
tækinu. Það getur verið fullkomlega eðlilegt af stjórn-
málaflokkum að taka við fjárframlögum frá fyrirtækjum.
Með sama hætti þarf það ekki að vera óeðlilegt af fyrir-
tækjum að styrkja stjórnmálaflokka. En það er tvískinn-
ungur hjá stjórnmálamönnum að berja á fyrirtæki með
hægri hendi en taka síðan við greiðslu frá sama fyrir-
tæki með þeirri vinstri. Slíkir stjómmálamenn verða
ekki, frekar en útgerðarmenn sem berjast gegn kvóta-
kerfinu en spila síðan á það til að maka krókinn, trú-
verðugir. Óli Bjöm Kárason
„Borgin breyttist i einni svipan í umsátursvettvang eöa hringleikahús meö skylmingaleikjum án leikreglna." -
Frá Seattie. Mótmætendur höföu sig í frammi á götum úti.
Lærdómsrík lexía
verkalýðsforingjar og
flutningaverkamenn.
WTO, sem stofnuð var í
Genf 1994 í kjölfarið á
Gatt, getur haft vald til
að setja reglur um milli-
ríkjaviðskipti og jafhvel
fellt dóma í ágreinings-
málum. Hún hefur verið
gagnrýnd fyrir að hafa
starfað með of mikilli
leynd og að hafa ekki
veitt almenningi nægi-
lega innsýn í störf sín.
Mörgu fólki hefur með
réttu virst sem yflrþjóð-
leg og flarlæg stofnun
væri að taka ákvarðan-
ir um málefni sem
snerta lifshagsmuni
.
„Heimsviöskiptin geta ekki leng■
ur veríð einkaóðal eða vé fyrír
ráðherra, stjórnaríeiðtoga og
stjórnarformenn fyrirtækja sem
eingóngu hafa áhuga á „stór-
bisnissSvo mikilvæg og grafal-
varleg mál verða að fara í ítar-
legar umræður í öllum aðildar-
iöndum.u
Kjallarinn
Jónas Bjarnason
efnaverkfræöingur
Margir hafa orð-
ið fyrir miklum
vonbrigðum með
fund Heimsvið-
skiptastofnunar
(WTO) i Seattle í
lok nóvember sl. en
fundurinn er al-
mennt talinn hafa
orðið árangurs-
laus. Markmið
fundarins var aðal-
lega að auka frelsi í
milliríkjaviðskipt-
um og innleiða
reglur þar um með
fjölþjóðlegu sam-
komulagi. Fundar-
störf fóru meira
eða minna úrskeið-
is en um 50 þús.
mótmælendur
höfðu sig mikið í
frammi á götum
borgarinnar og
mótmæltu flestu.
Ekki verður séð
í fljótu bragði hvað
sameiginlegt var
með mótmælenda-
hópunum annað en
að nota tækifærið
til að vekja athygli
á margvíslegum og
þverstæðukennd-
um eða óskyldum
vandamálum. Óöryggi, óvissa og
hræðsla við hið ókomna virtist
svífa yfir vötnunum.
Fátt er svo meö öllu illt...
Þátttökufulltrúar frá 135 lönd-
um þinguðu í einni af háborgum
alþjóðlegra viðskipta en hún hýsir
bæði Microsoft- og Boeing-verk-
smiðjumar. Borgin breyttist í
einni svipan i umsátursvettvang
eða hringleikahús með skylminga-
leikjum án leikreglna. Anarkistar
og antikapitalistar mótmæltu hlið
við hlið, umhverflssinnar og dýra-
vinir, græningjar og McDonald-
hatarar, bændur og bílahatarar,
heimsbyggðarinnar og um mál
sem eru víða ágreiningsefni í inn-
anlandsmálum. Það virtist sem
helstu formælendur frjálsra við-
skipta væru að semja alheims-
stjómarskrá. Með því væri unnt
að „hefna þess á þingi sem halloka
færi í héraði". Atburðirnir hafa
opnað augu fólks.
Hverjir höfðu þátttökurétt?
Fundinn sóttu stjórnarleiðtogar
tólf landa ásamt staðgenglum ann-
arra og um 5 þús. opinberir full-
trúar, einnig komu margir
áheymarfulltrúar. Augljóst er að
val fulltrúa á þvílíka samkundu er
algjört grundvallaratriði fyrir trú-
verðugleika niðurstaðna. Haft var
eftir Bill Clinton forseta að kröfu-
gerðarfólkið væri í raun fulltrúar
fyrir milljónir manna sem hefðu
athugasemdir. Heimsviðskiptin
geta ekki lengur verið einkaóðal
eða vé fyrir ráðherra, stjórnarleið-
toga og stjórnarformenn fyrir-
tækja sem eingöngu hafa áhuga á
„stórbisniss". Svo mikilvæg og
grafalvarleg mál verða að fara í ít-
arlegar umræður í öllum aðildar-
löndum.
Gagnrýni sem fram hefur komið
varðandi starf WTO, svo og kvein-
stafir vegna litils árangurs, eru
ástæðulaus vegna þess að þau
ragnarök, sem nú hafa orðið, eru
aðeins holl sýnikennsla í málinu
og forleikur að betri undirbúningi
fyrir næsta fund. Augljóst er að
kljúfa verður málið upp og fjalla
um einstök þrep í einu með fullri
þjóðarvitund allra aðila. Ekki
gengur að hver þjóð komi á fund
og hafi eitt eða fá málefni til að
berjast fyrir en enga heimild til að
láta neitt á móti.
Heimavinna Halldórs
Lítið hefur farið fyrir heima-
vinnu utanríkisráðherra og kynn-
ingu á afstöðu hans. Hann lét hafa
eftir sér i sjónvarpi að unnt hefði
verið að taka fyrir barnaþrælkun
og sitthvað íleira. Hann hefði
einnig pólítískt að meinalausu get-
að beitt sér gegn ríkisstyrkjum í
sjávarútvegi. En hvað með inn-
flutningstakmarkanir á erlendum
landbúnaðarvörum og hátt mat-
vælaverð á íslandi? Hvaða
heimanmund hafði hann í þeim
efnum?
Á kannski að líta á WTO eins og
sjálfsafgreiðslubúð fyrir séróskir
hvers og eins og láta ekkert á
móti? Þó var fyrir fram vitað að
viðskipti með landbúnaðarvörur
yrðu í þungamiðju umrædds fund-
Jónas Bjamason
Skoðanir annarra
Biðlund fram á vorið
„Ríkissaksóknari hefur nú áfrýjað dómi Héraös-
dóms Vestfjarða til Hæstaréttar. Það var rétt að
draga þessa áfrýjun ekki. Óvissan sem dómur Hér-
aðsdóms Vestfjarða hefur skapað, er svo mikil, að
það skipti máli að ákvörðun um áfrýjun yrði tekin
strax. Það hefur nú verið gert og þar með er Vatn-
eyrarmálið komið til Hæstaréttar... Þeir sem trúa á
það, að Hæstiréttur komist að sömu niðurstöðu og
Héraðsdómur Vestfjarða, hljóta að geta sýnt biðlund
fram á vorið. Þar að auki eiga þeir hinir sömu yfir
höfði sér dóma ef svo færi að Hæstiréttur kæmist að
allt annarri niðurstöðu en Héraðsdómur Vest-
fjarða.“
Úr forystugrein Mbl. 11. janúar.
Samfylkingin og styrkirnir
„Ýmsir samfylkingarþingmenn, þeirra á meðal
Margrét Frímannsdóttir, hafa lagt á það ríka áherslu
að bókhald stjómmálaflokka sé opið... I sjónvarps-
fréttum í fyrrakvöld gat Margrét Frímannsdóttir að-
spurð hins vegar ekki svarað því hve háan styrk
fylkingin hefði fengið frá fyrirtæki hér i bæ fyrir
kosningar... Samkvæmt lögum um tekju- og eigna-
skatt geta stjómmálaflokkar fengið fé frá fyrirtækj-
um og fyrirtækin nýtt framlagið til frádráttar frá
rekstrartekjum. Ef að það er rétt sem Margrét og
Össur halda fram að Samfylkingin sé ekki enn orð-
in að stjómmálaflokki er ljóst að þau fyrirtæki sem
styrktu fylkinguna í síðustu kosningum geta ekki
dregið framlögin frá rekstrargjöldum."
Úr Vef-Þjóðviljanum 11. janúar.
Heildarafli og almannahagsmunir
„Ég geng út frá því sem vísu að það séu almanna-
hagsmunir að takmarka heildarafla. Varla getur
nokkur maður sem hugsar málið fengið aðra niður-
stöðu. Annað mál er svo hvemig þeim heildarafla er
skipt eða hvort þeir sem höíðu aflareynslu fyrir 1983
eiga að sitja að kvótanum. Hins vegar er það stað-
reynd, og það hlýtur hver maður sem hugsar málið
að sjá, að ef sókn ætti að verða frjáls fyrir alla inn-
an heildarafla hlyti það að hafa mjög alvarlegar af-
leiðingar fyrir sjávarútveginn sem atvinnugrein og
leiða til mikillar óhagkvæmni og ofEjárfestinga... Hér
er aðeins horft á blákaldar staðreyndir og hér er
ekki um neinar heimsendaspár að ræða.“
Jón Kristjánsson í Degi 11. janúar.