Dagblaðið Vísir - DV - 20.05.2000, Blaðsíða 24

LAUGARDAGUR 20. MAÍ 2000
I>V
24
liniiiili»*H|i
í S L A N D
▲ BRAVO 150S • 150x100x35 • 500 kg -Kr. 89.000,-
▲ BRAVO 2055 • 202x112x35 • 500 kg -Kr. 119.000,-
▲ BRAVO 225 • 225x145x30 • 746 kg -Kr. 145.000,-
AÁI1205 N/TT-203x128x30 • 500 kg • Kr. 158.000,-
A BRAVO 310 TB ■ 310x168x30 • 1.600 kg • Kr. 295.000,
A £-750 stór og sterk • 260x130x40 • Kr. 189.000,-
A Alhli8aflutningsvagn • 400x180x24 • 2.400 kg
A Ekta bíÍQfiutningavagn • 2.500 kg
A Mótorhjólavagn fyrir 1-2 hjól
DALAVEGUR 16B • KÓPAVOGI
SIMI 544 4454

Smáauglýsingar
vísir.ls
Helgarblað
Grái markaðurinn:
Þar sem
„blöðruveldin“
blómstra
- vinsældir miklar en áhættan gríðarleg
Kári Stefánsson
Fá fyrirtæki hafa verið eins eftirsótt á gráa markaðnum eins og deCode. Gengið er nú um 22 en fór hæst í 60.
Það er fátt eða ekkert eins óum-
ræðilega „cool“ á íslandi í dag eins og
að kaupa hlutabréf. Fermingarbörn
kaupa bréf í deCode eða FBA fyrir
fermingaraurana frá ömmu og afa og
gengi hlutabréfa er vinsælasta um-
ræðuefnið á öllum mannamótum. AII-
ir fjölmiðlar flytja reglulegar fréttir af
gengi hlutabréfa og alvöruþrungnir
spámenn vart af bamsaldri sitja í
sóffum sjónvarpsþátta og ráðleggja
um hlutabréfakaup. Það eru allir með
i leiknum því það er ekki hægt að
tapa.
Síðustu 2-3 árin má segja að gengi
hlutabréfa í öllum fyrirtækjum á ís-
lenskum markaði hafi verið á uppleið
með örfáum undantekningum. Margt
ungt fólk sem spilar með í leiknum
hefur aldrei séð annað en stígandi
gengi og hlær þess vegna að vamað-
arorðum gamalla refa sem nöldra um
áhættu og þess háttar leiðindahugtök.
Þegar loftið fer úr blöðrun-
um
DV þekkir nokkur dæmi um kom-
ungt fólk sem hefur lagt allt sitt spari-
fé í hlutabréfakaup og tekið bankalán
að auki til þess aö bæta við. Meðan
gengi bréfanna stígur og stígur er
engin ástæða til að selja en óskaplega
freistandi að fá fjármagn að láni tii að
kaupa hluti út á væntanlegan gróða.
Gengið þenst út og hækkar eins og
blaðra sem er blásið í og blaðran stíg-
ur alltaf hærra og hærra.
Það hendir að loftið sígur úr blöðr-
um. Gengi í Stoke Holding mun vera
nú um 1 en margir bundu vonir við
að það myndi rísa yfir 2 eða jafnvel
hærra. Loftið seig úr þeirri blöðm
þegar Stoke tapaði fyrir Gillingham á
miðvikudag og situr áfram í annarri
deild. Gengi bréfa í deCode er um
þessar mundir ca. 22 en fór hæst í 60.
Hvaö er grátt?
Á hlutabréfamarkaði ganga kaup-
um og sölum bréf í tvenns konar fyr-
irtækjum. Annars vegar eru það fyr-
irtæki sem eru skráð á Verðbréfa-
þingi eða sambærOegum mörkuðum.
Þessi fyrirtæki lúta ströngum reglum
um upplýsingaskyldu og allt sem við-
kemur rekstri þeirra og öll viðskipti
með hlutabréf i þeim skulu vera opin
og öllum ljós.
Hins vegar er það sem kaUað er
grár markaður sem er íslensk þýðing
á „over the counter". Þarna er um að
ræða viðskipti méð bréf í félögum
sem ekki eru skráð á verðbréfaþingi
og lúta því engri upplýsingaskyldu en
reiða sig því meira á orðspor, frétta-
flutning og ímynd.
Þarna er að finna nokkur þau fyr-
irtæki sem hvað mest hafa verið í
tísku undanfarin misseri eins og
tölvufyrirtækið Oz, Islenska erfða-
greiningu og Íslandssíma, svo fáein
séu nefnd. Engin leið er að vita hve
mikil viðskipti fara fram með bréf í
þessum félögum né heldur hvaða
verðmæti liggja að baki því gengi sem
bréfin eru boðin á. Verðbréfafyrir-
tæki hafa miUigöngu um viðskipti
með bréf á gráa markaðnum og hafa
jafnan á reiðum höndum upplýsingar
um kaup- og sölugengi. Yfirleitt er
meiri munur á kaup- og sölugengi
bréfa á gráum markaði en á hinum
opna og viðurkennda og helgast það
af mun meiri áhættu.
Seljum en kaupum ekki
DV ræddi við Þórð Pálsson, ráð-
gjafa hjá Kaupþingi, sem kvaðst hafa
tU sölu bréf í mörgum óskráðum fyr-
irtækjum en sagði um flest þau fyrir-
tæki sem nefnd voru að Kaupþing
vUdi ekki kaupa bréf í þeim og fáir
vUdu selja. Af hans orðum mátti ráða
að flestir eigendur bréfa í deCode t.d.
héldu um þessar mundir að sér hönd-
um og biðu eftir því hvað framtíðin
bæri í skauti sér.
Þannig vUdi Þórður selja en ekki
kaupa i Oz, deCode, Islandssíma,
Stoke Holding, Vindorku og Softís en
vUdi bæði kaupa og selja í fyrirtækj-
um eins og EJS og Flögu þótt þau
væru bæði á gráum markaði. Þetta er
í samræmi við þá spá Kaupþings að
Mutabréfamarkaður sé á leið í lægð á
íslandi.
Skúli Mogensen, forstjóri Oz
Fyrirtæki hans er i háu gengi á gráa
markaönum.
„En það er eins og
margir geri sér enga
grein fyrir áhœttunni
sem felst í því að versla
þar og eins og búið er að
vara við því er varla
hœgt að vorkenna þeim
sem tapa fé á slíkum
viðskiptum. Þama em
menn að taka mikla
áhœttu og ég tel það að-
eins tímaspursmál
hvenœr óprúttnir aðilar
fara að notfœra sér það í
meira mœli en gert hef-
ur verið.“
Trúin flytur fjöll og hækkar
gengi
Það sem flest fyrirtækin á gráa
markaðnum eiga sameiginlegt er að
gengi þeirra byggist ekki á þeim ár-
angri eða ávöxtun sem þau hafa
sýnt heldur á þeirri trú sem fjárfest-
ar hafa á því að fyrirtækin eigi eft-
ir að blómsta. Þama getur orðið tU
sérstætt misræmi miUi afkomu,
tekna og framreiknaðs verðmætis.
Þannig getur t.d. ungt fyrirtæki sem
veltir aðeins um 100 milljónum á ári
og er á öðru starfsári verið metið á
9-11 mUljaröa eins og tilfellið mun
vera um Íslandssíma.
Rósant Torfason, sérfræðingur
hjá Íslandsbanka-FBA, sagði að
gengi bréfa á gráa markaðnum
hreyfðist mjög mikið og tæki oft á
rás upp þegar jákvæðar fréttir birt-
ust af fyrirtækinu í blöðum eða
hviksögur heyrðust um aukið hluta-
fé, stóra samninga eða eitthvað í
þeim dúr.
Margeir Pétursson verðbréfamiðlari
Hann hefur ítrekað varað við áhætt-
unni sem felst í því að kaupa hluta-
bréf í óskráðum félögum.
„Það er doði á þessum markaði
eins og er en hann er gríöarlega
hreyfanlegur. Við miðlum þessum
bréfum og kaupum þau ef okkur
þykir ástæða til en getum hætt því
fyrirvaralaust. Það eiga aUir að vita
að það er miklu meiri áhætta á
þessum markaði en í hefðbundnum
viðskiptum þar sem aflt er sýni-
legt.“
Alger svínastía
Annar ráðgjafi hjá verðbréfafyrir-
tæki, sem reyndar vUdi ekki láta
nafns síns getið, var talsvert harðorð-
ur um gráa markaðinn.
„Þessi markaður er alger svínastía
þar sem stórir hluthafar stunda það í
stórum stU að koma af stað hviksög-
um og leka fréttum i blöðin tU þess
eins að þeir geti selt bréfin sín á sem
hæstu verði. Þannig virðast menn
geta talað upp verð á hlutabréfum
eins og þeim sýnist."