Dagblaðið Vísir - DV - 11.01.2001, Blaðsíða 15

14
FIMMTUDAGUR 11. JANÚAR 2001
FIMMTUDAGUR 11. JANÚAR 2001
DV
Útgáfufélag: Frjáls fjölmiölun hf.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: Svelnn R. Eyjólfsson
Framkvæmdastjórí og útgáfustjóri: Eyjólfur Svelnsson
Ritstjórar: Jónas Krlstjánsson og Óll Björn Kárason
Aóstoóarrítstjóri: Jónas Haraldsson
Augiýsingastjóri: Páll Þorstelnsson
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiösla, áskrift:
Þverholti 11,105 Rvík, síml: 550 5000
Fax: Auglýsingar: 550 5727 - Ritstjórn: 550 5020 - Aórar deildir: 550 5999
Græn númer: Auglýsingar: 800 5550. Áskrift: 800 5777
Stafræn útgáfa: Heimasiöa: http://www.skyrr.is/dv/
Vísir, netútgáfa Frjálsrar fjölmiölunar: http://www.visir.is
Ritstjórn: dvritst@ff.is - Auglýsingar: auglysingar@ff.is. - Dreifing: dvdreif@ff.is
Akureyri: Strandgata 25, sími: 462 5013, blaðam.: 462 6613, fax: 461 1605
Setning og umbrot: Frjáls fjölmiölun hf.
Filmu- og plötugerö: ísafoldarprensmiöja hf. Prentun: Árvakur hf.
Áskriftarverð á mánuöi 2050 kr. m. vsk. Lausasöluverð 190 kr. m. vsk., Helgarblaö 280 kr. m. vsk.
DV áskilur sér rétt til aö birta aösent efni blaösins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds.
DV greiöir ekki viömælendum fyrir viötöl við þá eöa fyrir myndbirtingar af þeim.
Rándýr sjókvíálax
Kvikmynd BBC um hætturnar af laxeldi hefur sýnt, að
kæruleysi stjórnvalda í löndum Norður-Atlantshafs á sér
enga stoð í niðurstöðum rannsókna, sem sýna hver á fæt-
ur annarri, að eldislaxinn framleiðir margvísleg vanda-
mál, sem menn vita ekki, hvernig megi að ráða við.
Eldiskvíar i sjó eru gróðrarstía sjúkdóma og sníkju-
dýra, sem þar er haldið niðri með lyfjagjöfum, en breiðast
út í náttúrulega fiskistofna, sem eiga leið um firðina. Þar
á meðal er villtur lax, sem ekki hefur aðgang að sömu
varnarlyfjum og eldislaxinn í kvíunum.
Þetta hefur leitt til hruns náttúrulegra laxastofna í Nor-
egi og Skotlandi. Sumar ár hafa hreinlega tæmzt af laxi og
í öðrum finnst aðeins reytingur af sloppnum eldislaxi, en
litið af náttúrulaxi. Hagsmunir fiskiræktar stangast
þannig á við hagsmuni hefðbundinna laxabænda.
Til viðbótar við uppsöfnuð áhrif af lyfjagjöf hefur kom-
ið í ljós, að þrávirk eiturefni hlaðast margfalt meira upp í
eldislaxi en náttúrulegum laxi. Vísindamenn eru þvi byrj-
aðir að vara við of mikiUi neyzlu á eldislaxi, það er að
segja meiri neyzlu en sem nemur einni máltíð á viku.
Þetta skaðar ímynd eldislaxins, sem auglýstur hefur
verið sem einstök hollustufæða, rík af Omega-3 fitusýrum,
sem fólk ætti helzt að borða oft í viku hverri. Nú verður
ekki lengur hægt að auglýsa eldislax á svona róttækan
hátt, því að hann er fullur af þrávirkni og lyfjum.
í þriðja lagi hefur lengi verið vitað um, að eldiskvíar í
sjó leiða til mikilla breytinga í umhverfinu. Þær hafa til
dæmis valdið stjórnlausum vexti þörungagróðurs, sem
stíflar loftblöndun sjávar og veldur miklum fiskidauða.
Þetta hefur reynzt vera þrálátt vandamál í Noregi.
í Qórða lagi hefur komið i ljós, að víða er eldislax orð-
inn vanskapaður af þrautpíndum tilraunum til að auka
vöxt hans og vaxtarhraða í harðri lífsbaráttu milli eldis-
stöðva. Menn eru rétt að byrja að rannsaka, hvaða áhrif
þetta getur haft á fólk, sem neytir framleiðslunnar.
Svo getur farið, að sams konar áfall verði á markaði fyr-
ir eldislax og orðið hefur á markaði fyrir nautakjöt. Fólk
áttar sig allt i einu á, að stjómvöld hafa lengi gert lítið úr
mikilli hættu og haldið leyndum niðurstöðum rannsókna.
Þá grípur um sig snögg skelfing neytenda.
Hér á landi ríkir villta vestrið á þessu sviði í skjóli
handónýtra stofnana á borð við umhverfisráðuneytið og
Skipulagsstofnun ríkisins, sem í þessum málum sem flest-
um öðrum umhverfismálum gefa linnulaust út ábyrgðar-
lausa úrskurði um, að ekki þurfi umhverfismat.
Til dæmis hefur kærulaus skipulagsstjóri rikisins
ákveðið, að fyrirhugað sjókvíaeldi á norskum laxi í
Berufirði skuli ekki sæta umhverfismati. Þetta hefur ver-
ið kært til umhverfisráðherra, sem áður hafði hafnað
kæm vegna sömu niðurstöðu um eldi í Mjóafirði.
Núverandi umhverfisráðherra og núverandi skipulags-
stjóri hafa á ýmsum sviðum reynzt vera róttækir fylgjend-
ur sóðaskapar í umhverfismálum. Þau hafa þegar skaðað
framtíðarhagsmuni vistkerfis lands og sjávar og munu
áfram skaða þá, svo lengi sem þau verða við völd.
Svo getur farið, að sjókvíaeldi verði hagkvæm atvinnu-
grein hér á landi. Hún verður það hins vegar aldrei, ef svo
illa er staðið að málum, að stjómvöld afneita staðreyndum
á borð við niðurstöður vísindalegra rannsókna á siðasta
áratugi og sæta síðan óviðráðanlegum afleiðingum.
Sérstaklega eru ámælisverðir úrskurðir róttæks skipu-
lagsstjóra, sem fullyrðir út og suður um vísindaleg efni,
sem hann hefur greinilega ekki kynnt sér hið minnsta.
Jónas Kristjánsson
19
DV
Skoðun€
Endurreisum Rauðhólana
Á árum heimsstyrjaldar-
innar síðari voru Rauðhól-
amir við Elliðavatn notaðir
í undirburð fyrir Reykja-
víkurflugvöll. Rauðhólarnir
eru gervigígar sem verða til
þegar hraun rennur yfir
grunn stöðuvötn, votlendi
eða árfarvegi. Við það tekur
hraunkvikan í sig vatn sem
veldur suðu svo kvikan tæt-
ist í sundur eða verður að
gjalli. Við þessar sprenging-
ar hlaðast upp gjallgígar
sem mynda óreglulegar
þyrpingar. Þaö er skipulagsleysið
sem styðjast má við til þess að greina
gervigíga frá eldgígum.
Óafturkræf náttúruspjöll?
Á árum heimsstyrjaldarinnar var
augljóslega of mikill handagangur í
öskjunni til þess að velta svona jarð-
fræði fyrir sér eitthvað sérstaklega.
Auk þessa voru Rauðhólamir langt
fyrir utan Reykjavík. Síðan þá hefur
heilmikið vatn runnið til sjávar, frið-
ur komist á og haldist í þessum
heimshluta að minnsta kosti. Svo
hefur Reykjavík stækkað svo um
munar. Núna blasa þessi óaftur-
kræfu náttúrupsjöll við þeim sem
Trausti
Einarsson
sagnfræöingur
fara um Suðurlandsveg en á
liðnum áratugum hafa
Rauðhólarnir verið sem
friðlýstur óskapnaður. En
er það rétt að náttúruspjöU-
in séu óafturkræf?
Hvað segja jarðvísinda-
menn? Gervigígar eru al-
gjört plat og hvað skyldi þá
standa í vegi fyrir því að
búa tU plat gervigíga? Nóg
er tfl af gjaUi á íslandi og
þvi er ekkert sem mælir
með því að Rauðhólar verði
friðlýstur óskapnaður um
aldur og ævi. Við getum meira að
segja velt því fyrir okkur hvort við
vUjum endurreisa þá rauða (í upp-
runalegri mynd), svarta eða jafnvel
græna? Græna Rauðhóla? Svarta
Rauðhóla? Eða mislita Rauðhóla?
Röndótta Rauðhóla?
Hver væri ávinningurinn?
Gervigígar eru næsta óþekktir
utan íslands og Rauðhólamir því
veglegt skraut fyrir þá sem vUja
kynnast nyrstu höfuðborg í heimi.
Ekki nægir að byggja gististaði og
blaðra í útlöndum um næturlíf
Reykjavíkur. Sú umræða sem nú fer
fram um framtíö EUiðavatns ætti að
„Núna blasa þessi óafturkrœfu náttúrupsjöll við þeim
sem fara um Suðurlandsveg en á liðnum áratugum
hafa Rauðhólamir verið sem friðlýstur óskapnaður. En
er það rétt að náttúruspjöllin séu óafturkrœf?“
leiða tU þess að Rauðhólamir fari í
lögformlegt umhverfismat og fram-
tíðarskipulag Reykjavíkur ætti að
taka mið af þeim möguleikum sem
Rauðhólamir hafa tU að efla ferða-
þjónustu Reykvíkinga. Því að leita
langt yfir skammt þegar gervigíga
má fmna í sjálfum túnfætinum?
Það er nefnUega langt frá Reykja-
vík í næstu gervigíga. Stóra gervi-
gígaþyrpingu er að finna í Þjórsárdal,
þá má líka fmna í Landbrotshólum í
Landbroti og í Álftaveri. í Mývatni er
gífurlegur fjöldi af gervigígum og má
segja að flestar eyjamar i vatninu séu
gervigígar. Mývetningar hafa verið
duglegastir við að tengja saman ferða-
þjónustu og gervigíga svo sem sjá má
Heimtufrekir kúabændur
Guöni Ágústsson landbúnaðarráð-
herra sýnist mér góður drengur og
sést það vel á umgengni hans við
menn og dýr. En flestum kostum
fylgja lestir sem geta reynst hvim-
leiöir. Þrátt fyrir vUja tU að láta gott
af sér leiða virðist hann leiðitamur
öflum vandræða, skammsýni og eig-
inhagsmuna.
Annaö karakúlmál?
Stórbændur nokkrir á ríkisstyrkj-
um hafa ruglað dómgreind hans
verulega. Þeir hafa, með óskUjanleg-
um hætti, fengið ráðherrann til að
faflast á að flytja inn fósturvísa úr
norskum kúm.
Fáeinir sérhagsmunaseggir í
bændastétt telja sig geta makað
krókinn með því að fórna íslensku
kúnni fyrir fjölþjóðlega (belju
karakúl) blöndu af mögulega
riðusmituðu einhverju sem enginn
þekkir né sér fyrir endann á. Því
miður virðist ráðherrann ekki gera
sér ljóst, að með því að láta undan
hrokafullum kröfum þessara bænda
er hann mögulega að feta i fótspor
þeirra sem fluttu inn karakúlféð og
þar með hina alræmdu mæðiveiki.
Albert Jensen
trésmíOameistari
Það er Framsóknarflokknum likt að ýta sliku úr vör, og ofan
á allan ósómann leyfir hann Nóatúnsverslunum að flytja inn
hrátt nautakjöt, og það frá riðusmituðum löndum. Þolir
Framsóknarflokkurinn ekki að til sé í landinu alheilbrigt
kúakyn sem laust er við riðu og gin- og klaufaveiki?
Með og á móti
Mér kemur ekki tfl hug-
ar að Guðni vilji ekki
bæði kúm og þjóð vel.
Hann hefur bara legiö of
lengi undir feldi. Þessi
hrifgjami ráðherra faðm-
aði afla hesta, menn og
kýr sem hann komst í
færi við og það veit á gott
að vera góður við menn og
máUeysingja. Hann vildi
gjarnan vera landsbyggð-
inni góður, sem er veru-
lega á skjön við verklag
Framsóknarflokksins og ........
sýndi með því umtalsvert hugrekki
eða barnaskap. Fyrir lágt setta al-
þýðuna er hugrakkur og bamslegur
stjómmálamaður meiriháttar hval-
reki, því það trúa honum fáir og
trúgirnin verður almenningi síöur
fjötur um fót og skammarleg.
Hver hefur ekki, svona rétt fyrir
kosningar, já og eiginlega hvenær
sem er, heyrt loforð á borð við:
Búum öldruðum áhyggjulaust ævi-
kvöld? Þessi margnota, vanabind-
andi og meiningarlausa tugga er
stjórmálamönnum sérlega töm og
þegar hún hljómaði á sjúkrahúsum
um hátíðimar grenjuðu sjúklingar
og starfsfólk af hlátri. Loforðaflaum-
urinn er kannski hættur að virka og
aðeins þau trúgjörnustu kokgleypa.
Mikil er trú þín, kona
Ég átti fyrir stuttu samtal við aldr-
aðan Framsóknarbónda sem ég vildi
leiða fyrir sjónir hve flokkur hans
væri þjóðfélaginu skaðlegur, og að
flokkstrú lokaði á sanngimi og víð-
sýni. Ég tók sem dæmi síðasta útspil
Framsóknarflokksinns þegar hann
leyfði Guðna fyrirsjáanlegt skemmd-
arverk með innflutningi fóst-
urvísa. Bóndinn var á öðm
máli um vandræðagang
Guðna og flokksins í málinu
og um leið og hann vísaði
sökinni á nokkra stórbændur
sagði hann að aðgerðin
mundi fjara út. Guðni hefði
aldrei hugsað sér að láta mál-
ið ná svo langt að fósturvís-
amir kæmust til landsins,
hvað þá meir. Hann væri að
friða ósvífínn minnihluta
bænda.
Almennur fundur bænda
hafði hafnað tilraunum með íslenska
kúakyniö, en fámenna volduga klik-
an hafði leitt eða þvingað flokkinn á
sína línu. Það fríar auðvitað ekki
Framsóknarflokkinn að láta flokks-
lega hagsmuni og peningavald ráða
gerðum sínu og hundsa vilja þjóðár-
innar. Mikil er trú þín kona, var sagt
í upphafl tímatals, og mikil er trú
þessa ágæta bónda og fólks sem trú-
ir Framsóknarflokknum fyrir sinum
málum, en langt því frá svo lífvæn-
leg sem konunnar forðum.
Það er óþolandi ef nokkrir yfir-
gangssamir stórbændur á ríkis-
styrkjum komast upp með að vinna
skemmdarverk á íslenska kúakyn-
inu sem er einstætt í heiminum og
eign þjóðarinnar. Það er Framsókn-
arflokknum líkt að ýta slíku úr vör,
og ofan á allan ósómann leyfir hann
Nóatúnsverslunum að flytja inn
hrátt nautakjöt, og það frá riðusmit-
uðum löndum. Þolir Framsóknar-
flokkurinn ekki að til sé í landinu al-
heilbrigt kúakyn sem laust er við
riðu og gin- og klaufaveiki? Er Fram-
sóknarflokknum ekkert heilagt?
Albert Jensen
50 km/klst. í Reykjavík?
Aðstæður leyfa víða hærri hraða íbúar vilja hraðatakmarkanir
a „Lögreglan í
jgÉL Reykjavík er al-
B mennt fylgjandi
því að hámarks-
hraði í hreinum
íbúðagötum og/eða þéttum
íbúðahverfúm sé ekki meiri en
30 km/klst. Öðru máli gegnir
um sumar safnbrautir. Þar eru
víða aöstæður til þess að leyfa
hinn almenna hámarskhraða,
50 km/klst. og tæpast rökrétt ______
að hafa þar sama umferðar-
hraða og í hreinum íbúðagötum. Þessi
sjónarmið hafa ítrekað komið fram hjá
dómurum þar sem fjallað hefur verið
um kröfu lögreglunnar um sviptingu
ökuréttar vegna of hraðs aksturs. Nið-
Ingimundur
Einarsson
varalögreglustjóri
í Reykjavík
urstaðan hefur þar oft orðið sú
að ekki er á það fallist að öku-
maður hafi gerst sekur um svo
vítaverðan akstur að valda
eigi sviptingu ökuréttar. Jafh-
an er þá bent aðstæður á vett-
vangi og akstursskilyrði. Lög-
reglan getur ekki mælt með
því að hámarskhraði á öllum
safnbrautum verði 50 km/klst.
en telur að skoða eigi hverja
safngötu og meta hvort hún
beri þann hraða eður ei. Þá
hefur lögreglan bent á að ekki sé ætíð
nauðsynlegt að lækka ökuhraða í allri
götunni. Ef aðstæður kalla þar á lægri
ökuhraða má minnka hraðann með
hindrunum."
teI aö 30 km
hverfln hafi verið
gott og þarft inn-
legg í það megin-
verkefni okkar
allra að ná niður umferðar-
hraða í borginni og tel mjög
óheppilegt að breyta þeim.
Það er hins vegar mikið
áhyggjuefni að margir öku-
menn virðast ekki fara eftir
þessum takmörkimum og þar
er mikið verk að vinna.
Það hefur komið mjög
skýrt í ljós á undanfornum dögum að
íbúar vilja hafa þessar hraðatak-
markanir og fjölmörg hverfasamtök
og einstaklingar hafa haft samband
Helgi
Pétursson
formaóur sam-
göngunefndar
Reykjavíkurborgar
og hvatt til þess að engar
breytingar verði gerðar.
Ég tel því að við eigum að
leita allra leiða til þess að
fylgja þessari stefnu eftir og
gera hverjar þær ráðstafanir
sem hægt er til þess að fá
menn til að virða þessi
hraðamörk og sýna almennt
miklu meiri tillitssemi og
varkámi í umferðinni.“
Lögreglustjórinn í Reykjavík hefur lagt tll aö hámarkshraöl 17 safnbrauta, gatna sem taka viö umferö úr íbúöa- eöa húsagötum, veröf hækkaöur úr 30
km/klst. í 50 km/klst., í Ijósi þess aö dómarar dæmi lagabrjótum oft í vll.
til dæmis á Skútustöðum. Hér fyrir
sunnan fer hins vegar lítið fyrir mý-
varginum og spurning hvort ekki sé
kjörið að prýða Elliðavatnið með
nokkrum andartegundum að norðan.
Það mætti hugsa sér söluskála með
minjagripi af gervigígum tfl að laða
ferðamenn að því sem vert er að
kynnast.
Hverjir borga brúsann?
Nú að sjálfsögðu farþegamir sem
njóta þessa sérstaka undirburðar. Á
síðasta ári fóru um Reykjavíkurflug-
völl 450 þúsund farþegar og takist aö
hafa tíkall af hverjum þeirra er kom-
inn dágóður sjóður upp á fjóra og
hálfa milljón. Ef við seilumst líka í
vasa þeirra sem fara um Keflavíkur-
flugvöll á síðasta ári fóru þar um ein
komma þrjár mifljónir farþega.
Króna á mann og þaðan fást ein
koma þrjár mOljónir króna. Himdr-
aðkaO á mann og uppskeran er
hundrað og þrjár miUjónir króna.
Þessar tölur má svo framreikna að
hætti hugmyndasmiða Hvalfjarðar-
ganga og þá fást mOljarðar sem
mætti nota tO þess endurreisa Rauð-
hólana og lífga upp á náttúrufegurð-
ina i Reykjavík.
Trausti Einarsson
Ummæli
Steypan og mannsævin
„Á síðastliðnu
sumri samþykkti
borgarstjórn
Reykjavíkur ein-
róma, að steypt
skyldi gata í
Reykjavik á þessu
ári, líklega í tO-
rauna- og saman-
burðarskyni við malbiksgötur. Slíkan
samanburð hafa menn verið að gera
síðan fyrir síðustu heimsstyrjöld á lið-
inni öld, án þess að nokkur hafl lifað
það að komast að tæmandi niður-
stöðu. Mannsævin er heldur stutt til
þess að ljúka verfefninu, því steypan
endist yfirleitt mjög lengi.“
Halldór Jónsson verkfræóingur,
í Mbl.-grein 9. janúar.
Brostnar forsendur
„Það er okkar
mat, að samnings-
forsendur séu
brostnar. Kennarar
eru að fá meira en
við fengum með
samningum á al-
menna markaðnum,
þótt ég gagnrýni
ekki að þeir hafi fengið eðlOega leið-
réttingu sinna launa. Ríkið er hins
vegar að ganga á bak orða sinna, sem
voru þau, að ekki væri meira tO skipt-
anna en sú prósentuhækkun sem við
fengum í okkar samningum sl. vor.“
Aöalsteinn Á. Baldursson, form. Verka-
lýösfélags Húsavíkur, í Degi 10. janúar.
Viðurkenning á innihaldi
„Ég tók eftir því
að þegar Verslun-
arskólinn setti
fram sitt tilboð til
kennara um 103%
hækkun á samn-
ingstímanum þá
voru viðbrögð
kennaraforystunn-
ar á þann veg, að það þyrfti að fara
vel yfir það hvort í þessum samningi
fælist nokkur hækkun. Mér fannst
þetta mjög athyglivert þá, því að þetta
var í fyrsta sinn sem ég sá formann
Félags framhaldsskólakennara viður-
kenna opinberlega, að það væri svona
mikið í pokanum."
Ari Edwald, framkv.stj. Samtaka atvinnu-
lífsins, í Viöskiptablaöinu 10. janúar.
Kjarasamningar hrista upp
„Það sem í upphafi var sagt stang-
ast verulega á við raunveruleikann
eins og hann blasir við okkur núna og
kennarar eru að fá umtalsvert meiri
launahækkanir en gerst hefur á hin-
um almenna launamarkaði.. Ég get
ekki annað séð en þetta kalli á opnun
launaliða samninga Flóabandalagsins."
Siguröur T. Sigurösson, form. Verkalýös-
fél. Hlífar, í Degi 10. janúar.
Ný lausn kvótamála
Ekki bólar á neinni
lausn í gjafakvótamálum.
Þjóðin hefur bréf upp á það
að hún eigi fiskimiðin í
kringum landið, jafnvel
dóm Hæstaréttar. Samt eru
menn og konur í biðröð hjá
Mæðrastyrksnefnd fyrir
jólin þar sem fólkið hefur
ekki að borða. Varla leit
þetta fólk í biðröðinni
þannig út að það geröi sér
grein fyrir kvótaeign sinni
þ.e. smáhlut í ríkustu fiski-
miðum í heimi við strend-
ur íslands, sbr. dóm Hæsta-
réttar. Gjafakvótinn er ekki í hönd-
um venjulegs fólks. Nokkrir aðilar
hafa lagt hann undir sig. Svo má
fólkið standa í biðröð hjá Mæðra-
styrksnefnd ef það hefur ekki mat.
Kaupum kvótann til baka
Gjafakvótamenn láta ekki ráns-
feng sinn af hendi með góðu. Það er
vonlaust mál. En sumir þeirra vilja
alltaf selja. Svo gætu þeir tekið upp
á því að leggja söluhagnaðinn í
einkahlutafélag í útlöndum þar sem
féð er falið á hálfgerðum leynireikn-
ingum. Þetta hafa margir fyrri eig-
endur gjafakvótans þegar gert. Þá
hafa þeir allt sitt á þurru. Yfirvöld á
íslandi hafa þá ekkert yfir þessu fé
að segja lengur. Þessi fjárflótti veik-
ir gengi okkar krónu eða jafnvel fell-
ir hana frekar en orðið er. Ríkir
Rússar flytja líka sína peninga til út-
landa. Þjóðin og bankarnir sitja eftir
með öll erlendu lánin sem tekin voru
til að borga þessa gjafakvótamenn
út. Þetta er slæm staða.
Þá væri skárra að ríkissjóður
Lúðvík
Gizurarson
hæstaréttarlögmaOur
með
legði fram fé til að byrja að
kaupa upp gjafakvótann.
Eitthvað gengi þá í rétta átt.
Uppkeyptur kvóti væri svo
eign ríkissjóðs sem myndi
leigja hann þar sem hann
gefur mestan arð en það er í
smærri sjávarbyggðunum
úti um aflt land. Ekki er
nokkur vafi á þvi að hag-
kvæmasta útgerðin eru smá-
bátar og trillur í fiskiþorp-
unum. Þessir bátar eru
ódýrir í rekstri og nota lít-
inn gjaldeyri, svo sem inn-
flutta olíu. Svo fara þeir vel
fiskimiðin. Telja mætti upp
fleira, svo sem vemdun botngróðurs,
smáfisks og seiða.
Kvótasjóður ríkisins ehf.
Ríkissjóður gæti rekið kvótasjóð-
inn sem hlutafélag svo sem venja er
i dag með flesta hluti. Þó tap væri á
svona kvótafélagi sem þarf þó ekki
að vera þá væri margvíslegur beinn
og óbeinn hagnaður fyrir þjóðfélagið
í heild af þessari starfsemi. Hægt
væri að leigja ríkiskvótann með því
skilyrði að komið væri að landi með
allan afla. Öllu brottkasti væri hætt.
Ef menn virtu þetta ekki þá fengju
menn ekki aftur leigðan ríkiskvóta.
Hægt er að beina leigukvóta ríkisins
til þorpa þar sem ónotuð aðstaða er
fyrir hendi, svo sem íbúðir og út-
gerðarmannvirki. Stutt yrði að vera
á góð fiskimið. Fiskiþorpin verði
byggð upp.
Stórtogarinn úreltur
Fleiri og fleiri sannfærast um að
stóru togaramir séu að verða úreltir.
Þeir standa orðið höllum fæti þegar
olían er dýr. Þeir stunda mikið brott-
kast til að geta unniö heppilegar
stærðir á miklum hraða. Svo eru
botnvörpur þeirra ekki vistvænar.
Þær eyðileggja botngróður og drepa
smáfisk og seiði.
Nýlega benti þekktur veðurfræð-
ingur á það með skýrum rökum að
stór og gamall þorskur þarf að fá að
lifa til að hrygning takist árlega vel
hjá þorski við ísland.
Það var einmitt stórþorskurinn
sem hvarf og varð útdauður þegar
gjafakvótinn komst á. Þá litu menn
aðeins á skjótan peningahagnað veið-
anna og neituðu að friða nægilega
stór svæði þar sem stórþorskur gæti
átt skjól. Áður faldi stórþorskurinn
sig viða á hraunbotni, t.d. við Suður-
land, en kvótamenn hreinsuðu hann
upp með nýjum og fuflkomnari veið-
arfærum. Úr öllu átti að gera pening.
Friðun á fiski beinist aftur á móti að
því að veiða ekki fisk og lofa honum
að 'vaxa upp. Gjafakvótinn sneri
þessu við og hreinsaði stórþorskinn
upp og gerir raunar enn í dag.
Stöövum brottkastlð
Ef Kvótasjóður rikisins ehf. ætti
verulegan kvóta þá er hugsanlega
hægt að komast út úr þeim vítahring
sem núverandi gjafakvótakerfi held-
ur fiskveiðum okkar í. Ef hægt væri
að fá hluta flotans til að koma með
allt fyrra brottkast í land og til
vinnslu þá sæju menn t.d. skýrt því-
lík sóun verðmæta brottkastið er í
framkvæmd. - Bara það væri stór
sigur miðað við ástandið í dag og
alla þá sóun sem brottkastið er.
Lúðvík Gizurarson
„Fleiri og fleiri sannfœrast um að stóru togaramir séu að verða úreltir. Þeir standa
orðið höllum fœti þegar olían er dýr. Þeir stunda mikið brottkast til að geta unnið
heppilegar stcerðir á miklum hraða. Svo em botnvörpur þeirra ekki vistvcenar. “