Dagblaðið Vísir - DV - 23.01.2001, Blaðsíða 4
ÞRIÐJUDAGUR 23. JANÚAR 2000
Mikilvæg uppgötvun í stofnfrumurannsóknum:
Lífferli frumna snúið við
- í staö ræktunar á fósturvísum
Ræktun fósturvísa til stofnfrumurannsókna þykir á mörkum þess siölega og ætti uþþgötvun dr. Ilham því aö vera
kærkomin fyrir þá vísindamenn sem slíkar rannsóknir stunda.
Samkvæmt frétt
á vefsíöu breska
dagblaðsins The
Times hefur
breska vísinda-
konan Ilham
Abuljadayel gef-
iö út þá yfirlýsingu að hún hafi fund-
ið aðferð til að umbreyta eðlilegum
frumum úr fullorðnu fólki yfir í
stofnfrumur svokallaðar. Ef staðhæf-
ingar hennar reynast réttar þá mun
það hafa mikil áhrif á heilbrigðismál
í heiminum.
Stofnfrumur er aðeins hægt að
finna i fósturvísum og er um að ræða
frumur sem enn hafa ekki þróast út í
sérhæfð störf heldur geta orðið
hvernig frumur sem er, s.s. heila-
frumur, vöðvafrumur o.s.frv. Stofn-
frumur eru taldar geta valdið bylt-
ingu í meðferð sjúkdóma á borð við
Stofnfrumur eru taldar geta nýst
lömuöum og er Christopher Reeve,
sem er hvaö þekktastur fyrir aö hafa
leikiö Súpermann, einn þeirra sem
hafa fariö fram á aö greidd yröi leiö
stofnfrumurannsókna og kom hann
fyrir þingnefnd á vegum Bandaríkja-
þings í þeim erindagjöröum.
hvítblæði, parkinsonveiki, alzheimer
og jafnvel virkað gegn öldrun, svo
fátt eitt sé nefnt.
Vísindasamfélagið tortryggið
Að sögn dr. Ilham, en hún er
ónæmissérfræðingur, datt hún
óvart niður á aðferðina. Hún var að
reyna að drepa hvít blóðkorn með
sérstöku mótefni. Eitt sinn gleymdi
hún einu efnanna í mótefninu. Þeg-
ar Ilham ætlaði að athuga blóðkom-
in eftir nokkum tíma fann hún
stofnfrumur í stað dauðra blóð-
korna.
Það má í raun segja að hún hafi
snúið tímanum við í frumum með
þessari uppgötvun ef rétt reynist.
Visindasamfélagið er hins vegar af
tortryggið gagnvart þessari upp-
götvun og segir dr. Ilham að hún
hafl ekki fengið niðurstöður sínar
birtar í neinu af virtari vísinda-
tímaritum heimsins. Dr. Ilham hef-
ur látið sannreyna aðferð sína hjá
fyrirtækinu Covance auk þess sem
einstakir vísindamenn hafa fengið
sömu niðurstöður og hún.
Adrian Newland, prófessor við
Royal London sjúkrahúslækninga-
háskólann, er einn þeirra. Hann
segir að niðurstöðurnar séu þær
sömu hjá sér og dr. Ilham. Hann er
þó ekki alveg viss hvort þroskaferl-
inu sé snúið við og segir frekari
rannsóknir þurfa fara fram.
Hagkvæmari aöferð en
ræktun fósturvísa
Eins og áður sagði hafa stofnfmm-
ur hingað til aðeins fengist úr fóstur-
vísum. Rannsóknir á því sviði hafa
þótt vera á jaðri þess að vera siðlegar
þar sem rækta þyrfti fósturvísa til
rannsókna sem slíkra. Miklar deilur
hafa risið um þetta mál víða um heim
og hafa rannsóknir sem slíkar verið
bannaðar í sumum löndum.
Aðferð dr. Ilham gerir fósturvísa
hins vegar óþarfa og eyðir siðferðileg-
um spurningum sem loðað hafa við
rannsóknir á stofnfrumum til lækn-
inga. Einnig er með hennar aðferð
hægt að framleiða mun meira af
stofnframum á styttri tíma en með
framleiðslu fósturvísa.
Fyrirtækið Tristem hefur verið
stofnað í kringum uppgötvunina og
er það í Dublin á Irlandi. Að sögn for-
stjóra Tristem, Ghazi Dhöut, eigin-
manns dr. Ilham, gætu próf á sjúk-
lingum hafist eftir u.þ.b. 6 mánuði ef
allt gengur að óskum og yrði þá lík-
lega byrjað á hvítblæðissjúklingum.
Aðferð dr. Ilham gerir
fósturvísa hins vegar
óþarfa og eyðir sið-
ferðilegum spurning-
um sem loðað hafa við
rannsóknir á stofn-
frumum til lækninga.
Einnig er með hennar
aðferð hægt að fram-
leiða mun meira af
stofnfrumum á styttri
tíma en með fram-
leiðslu fósturvísa.
Mí
hsJiuj
Tveir rannsóknarhópar ná sömu niðurstöðum:
Ijós fangað og hleypt út aftur
- mun hafa áhrif á tölvugerð og samskipti
Sólin var eina almennilega Ijósiö sem forfeöur mannkyns sáu og þeir gátu ómöglega hafa ímyndaö sér aö hægt yröi að fanga Ijósgeisla og halda honum.
Tveim hópum
vísindamanna í
Bandaríkjunum
hefur tekist, sín-
um í hvoru lagi,
að fanga ljós-
geisla, halda
honum og sleppa honum svo aftur.
Þessi uppgötvun er talin geta haft
mikil áhrif í tölvuframleiðslu og
samskipti á Netinu.
Báðir rannsóknarhóparnir notuðu
sömu aðferð við að stöðva ljósið. Þeir
kældu natríumgas sem var haldið
saman af segulsviði í næstum alkul
(0° á Kelvin= -273° á Celcius). Við
Það gefur augaleið að
tækni sem byggist á
hraða Ijóssins mun
stórauka vinnsluhraða
tölva sem og gera
samskipti nánast ör-
ugg fyrir hleri, þar sem
erfitt er að reyna að
grípa samskipti sem
fara svo hratt, þar sem
Ijós er eins og allir vita
hraðasti hlutur sem
þekkist og ferðast um
á 297.000 kílómetra
hraða á sekúndu.
þetta verður gasið ógegnsætt. Með
því að lýsa svokölluðum tengigeisla á
gasið verður það gegnsætt. Næst
skutu vísindamennirnir ljósgeisla í
gegnum gasið. Þegar slökkt var á
tengigeislanum varð gasið aftur
ógegnsætt. Einnig var slökkt á hin-
um ljósgeislanum sem í gegnum gas-
ið fór. Þegar tengigeislinn var settur
aftur hélt ljósiö áfram för sinni án
þess að kveikt væri á lampanum sem
það kom frá.
Uppgötvunin mun hafa mikil áhrif
á getu tölvá í framtíðinni sem og fjar-
skipti þar sem hægt verður að fram-
kvæma skammtasamskipti og fram-
leiða örgjörva og annan tölvubúnað
sem byggist á skammtafræði, sér-
sviði innan stærðfræði og eðlisfræði
sem byggist á verkun hluta á sviði
atóma. Það gefur augaleið að tækni
sem byggist á hraða ljóssins mun
stórauka vinnsluhraða tölva sem og
gera samskipti nánast örugg fyrir
hleranum þar sem erfitt er að reyna
að grípa samskipti sem fara svo hratt
þar sem ljós er eins og allir vita
hraðasti hlutur sem þekkist og ferð-
ast um á 297.000 kílómetra hraða á
sekúndu.
Liðin eru tvö ár síðan stjórnanda
annars hópsins, dr. Lene
Vestergaard Hau frá Harvardháskól-
anum, tókst að hægja á ljósi niður í
60 kílómetra á klukkustund. í fyrra
tókst henni síðan að hægja á ljósi
niður í 1,6 kílómetra á klukkustund
sem er hægara en róleg ganga þannig
að það var aðeins tímaspursmál
hvenær tækist að stöðva ljósið alveg.
Við minnum enn lesendur DV-Heims á að vilji þeir koma
einhverju á framfæri við umsjónarmenn blaðsins eru allar
hugmyndir, athugasemdir, ábendingar og annað vel þegið.
Hægt er að senda okkur línu á netfangið dvheimur@ff.is