Dagblaðið Vísir - DV - 06.04.2001, Blaðsíða 12

Steindór Andersen er trillukarl og formaður Kvæðamannafélagsins Iðunnar. Um miðjan mánuðinn heldur
hann tíl Berlínar þar sem hann slæst í hópinn með Sigur Rós sem er á tónleikaferðalagi um heiminn. Eftir
* að hafa kveðið rímur með Sigur Rós í Evrópu halda þeir til Bandaríkjanna og Kanada en síðustu tónleikar
þeirra verða í New York um míðjan maí.
Það leynist
ákveðinn galdur í ríminu
Tökum aldagamla islenska tón-
listarhefð og blöndum henni saman
við ferskustu vinda íslenskrar tón-
listar í byrjun 21. aldarinnar. Út-
koman er merkileg: rafmagnaðir og
margræðir tónar Sigur Rósar og dul-
mögnuð rödd Steindórs Andersen,
meitluð í seiðandi hrynjandi og rím.
Og þessi blanda er á leiðinni til út-
landa.
Venjulega þegar islenskir stefna á
landvinninga í útlöndum hafa þeir
tekið sig til og reynt að breyta sér í
fræga erlenda tónlistarmenn. Það
hefur ekki gengið upp og í raun hafa
það bara verið sérvitringarnir Björk
tvífarar

Yoda er algóður. Hann er Jedi-meistarinn og situr í æðsta ráði Jedi-regl-
unnar. Hann ræður öllu sem gerist og segja má að hann hafl búið til kerfið.
Alveg eins og Kristján Ragnarsson sem er æðsti maður LÍÚ-reglunnar og
hefur skapað kvótakerfið og ræður þar öllu sem hann vill. Þeir eru valda-
miklir og öflugir bandamenn og eins og gott að vera í þeirra liði - þ.e.a.s. ef
maður vill vera í vinningsliðinu. Þess má geta að ef Island væri Stjörnu-
stríðsveröldin þá væri Halldór Ásgrimsson Logi geimgengill, helsti læri-
sveinn og hetja Yoda. Hannes Hólmsteinn væri Han(nes) Solo, hugmynda-
riki einfarinn. Saman myndu þeir berjast fyrir sigri hins góða. Þá vantar
eiginlega bara Svarthöfðann Kristin H. Gunnarsson sem er einmitt genginn
hinu illa á hönd þrátt fyrir að vera alinn upp sem Jedi-riddari.
Kristján Ragnarsson, formaður LÍÚ.
Yoda Jedi-meistari.
og Jóhann risi sem hafa meikað það.
Björk er komin af kvæðamönnum
úr Húnaþingi sem gæti kannski
skýrt árangurinn og klæðaburðinn.
Fólk virtist hrifið
Samstarf Steindórs og Sigur Rós-
ar hófst i þætti Evu Maríu Jónsdótt-
ur, Stutt í spunann, árið 1998. Þá
leiddi hún saman Jónsa í Sigur Rós
og Steindór með það fyrir augum að
sá síðarnefndi kenndi hinum fyrr-
nefnda að kveða rímur.
„Jónsi varð strax hrifinn af
rímunum enda finna þeir sem bera
gott skynbragð á hluti strax hvað
liggur í rímnakveðskapnum," segir
Steindór. „Skömmu eftir þáttinn
hringdi Jónsi i mig og spurði hvort
ég vildi ekki koma á æfingu. Ég játti
því.“
Sigur Rós var með tónleika á Ný-
listasafninu daginn eftir og varð úr
að Steindór tróð upp með hljóm-
sveitinni.
„Fólk virtist vera hrifið af þessu
ekki síður en við sjálfir. Þennan vet-
ur var ég með þeim á nokkrum tón-
leikum, meðal annars þegar þeir
spiluðu með GusGus á Iceland
Airwaves í flugskýli á Reykjavíkur-
flugvelli."
Lúmskt gaman
Eftir fyrstu skrefin í samstarfinu
kom upp hugmynd um að gefa út
disk
„Ég nennti ekki að standa í tón-
leikahaldi alla daga þótt ég hefði
lúmskt gaman af því. Við ætluðum
að koma þessu á disk og fá fleiri til.
Svo varð ekkert úr því.“
Þessi diskur er út úr myndinni
núna en samstarf Steindórs og Sigur
Rósar hefur ratað á geisladisk sem
ætlunin er að selja á tónleikaferð-
inni um Evrópu og Norður-Amer-
íku.
„Mér þætti það hálfskitt ef ég færi
á tónleika og líkaði vel en það væri
ekki hægt að nálgast tónlistina. Ég
man eftir slíkum pirringi frá því ég
var ungur. Ég heyrði lag með King
Crimson í útvarpinu en það var
ekki möguleiki að fá plötuna. Það
liðu tvö ár þar til ég komst yfir
hana.“
Steindór segir óvist með viðbrögð
tónleikagesta við hinni sérblönduðu
íslensku tónlist.
„Ég ætla rétt að vona að ég fari
ekki að eyðileggja fyrir þeim. Mér
þætti það verra."
Hann tekur undir það að taktur-
inn og sefjunaráhrif rímnanna geti
verkað vel á áheyrendur.
„Svo leynist ákveðinn galdur í
ríminu. Þótt menn skilji ekki text-
ann þá er rímið svo mikill hluti af
tónlistinni."
Ekkert nema röddin
í hugum margra eru rímur allt of
margar blaðsíður af misgóðum hátt-
bundnum texta. Það viðhorf er
kannski svipað því að einblína alltaf
á textann í óperunum en ekki tón-
listina sjálfa. Rímur eru tónlist og
listinni að kveða er haldið lifandi í
frekar þröngum hópum áhuga-
manna. Einn þessara hópa og lík-
lega sá öflugasti er Kvæðamannafé-
lagið Iðunn sem hefur starfað óslitið
frá árinu 1929. Félagar eru 177 og á
síðustu árum hefur það yngst nokk-
uð upp.
Rímurnar og rímnalögin hafa
varðveist í munnlegri geymd mann
fram af manni. Elstu rímnalögin eru
nokkurra alda gömul.
„Rímur voru eina skemmtun ís-
lendinga í margar aldir. Varðveisl-
an var því góð. Það vill hins vegar
fara í taugarnar á mönnum þegar
rímur hafa varðveist í mismunandi
útgáfum og upp koma álitamál um
hver sé „rétt“. Og ég er ekkert laus
við þennan hégóma.
Það er skrýtið hvernig þessi mörg
hundruð lög hafa dulist mönnum á
tuttugustu öldinni. Þau hafa leynst í
skúmaskotum hjá fólki sem hefur
haft áhuga á rímum. Almenningur
hefur heldur vikið sér undan þeim.
Það er ástæða til þess að velta því
fyrir sér hvort þetta sé ekki kvikan
í íslensku þjóðarsálinni. Fólki virð-
ist hafa lærst að skammast sín fyrir
þessa tónlist. Þegar fallegir söngvar
og tónmennt hóf að berast frá Evr-
ópu þá hefur íslendingum þótt þetta
bam sitt frekar rýrt í roðinu í sam-
anburði við útlensku sönglistina.
Kvæðamaðurinn sjálfur er afskap-
lega berskjaldaður. Hann hefur ekk-
ert nema röddina; engan stuðning
frá öðrum. Á sama hátt held ég að
þjóðinni hafi þótt hún vera ber-
skjölduð með þessa tónlist sína og
liðið illa.“
Steindór er ekki frá því að það sé
að verða vakning varðandi rímur.
„Öll íslensk tónskáld hafa kynnt
sér rímurnar og hjá þeim flestum
má finna áhrif eða tilbrigði við
rímnakveðskap. Það er eðlilegt að
þessi einkenni komi fram í tónlist.
Það þarf bara að halda áfram.“
12
f Ó k U S 6. apríl 2001