Dagblaðið Vísir - DV - 29.09.2001, Page 42

^ 50
Tilvera
LAUGARDAGUR 29. SEPTEMBER 2001
x>v

Árneshreppur á Ströndum:
Þar sem áður var
flótti er nú uppsveifla
íbúar í Árneshreppi hafa lengi
verið uggandi yfir því að sveitin
væri að leggjast í eyði. Á síöustu
áratugum hefur íbúatala hreppsins
dregist hratt saman. Þróunin hefur
verið í þá átt að unga fólkið fer burt
í nám eða vinnu og skilar sér ekki
aftur. Þegar núverandi bændur eru
orðnir of gamlir til að stunda bú-
skap fara jarðirnar i eyði.
Snúa þróuninni viö
Sveitungarnir eru staðráðnir i að
snúa þessari þróun við. íbúarnir í
Árnesi eru búnir að reisa minjahús
og reka kaffisölu í félagsheimilinu
yfir sumartímann. Ungt par hefur
sest að í Bæ og hafið búskap ásamt
fyrri ábúendum. Hótel Djúpavík er
opið allt árið og verið er að koma á
laggirnar fornbílageymslu í gömlu
síldarverksmiðjunni. Einnig eru
uppi áform um að virkja Hvalá í
Ófeigsfirði. Þar
sem áður var
flótti er nú upp-
sveifla.
Saldramenn
o$
nattúrufegurö
Árneshreppur
er nyrsti hreppur
í Strandasýslu og
hann nær frá
Spena í suðri að
Geirólfsgnúpi í
norðri. Landslag í
hreppnum er stór-
DV-MYNDIR V. HANSEN
Benni í Noröurfiröi
Bernard Andrésson er einn af elstu íbúum Árneshrepps. Hann er enn
hress og fékk sér í nefið í Melaréttunum.
brotið, margbreytilegt og einstak-
lega fallegt.
í Trékyllisvík er mesta undirlend-
ið í sveitinni en víðast gnæfa fjöll ■
yfir bæjunum sem standa við sjóinn
og einna líkast því að fólkið búi í
vinkli þar sem fjöll og fjara mætast.
Ströndin er vogskorin og fjölbreytt.
Á stuttum kafla má ganga um sand-,
hnullunga- og klettafjörur og sums
staðar eru rekaviöarhlaðarnir svo
háir að þá ber við himin.
Strandamenn hafa allt frá fyrstu
tíð haft á sér það orð að vera
göldróttir og árið 1654 voru þrir
galdramenn brenndir í klettagjá
sem nefnist Kistan. F>’rr á öldum
þótti mönnum sem voru upp á kant
við lögin gott að flýja norður á
Strandirnar og segir sagan að þeir
hafi oft komist í skip með hjálp
Strandamanna.
í upphafi tuttugustu aldarinnar
Nemendur í Finnbogastaðaskóla
Árný Björk Björnsdóttir, Ellen Björg
Björnsdóttir, Guöfinna Hávaröardótt-
ir, Róbert Hlífar Ingólfsson og Númi
Fjalar Ingólfsson.
var iðandi mannlíf í Víkursveit,
eins og hreppurinn var einu sinni
kallaður. Um miðja öldina risu þar
tvær síldarverksmiðjur sem voru
þungamiðja atvinnulífsins. Á síð-
ustu áratugum hefur fækkað í Ár-
neshreppi og núna búa þar fáir tug-
ir manna. Þeir eru staðráðnir í að
búa þar áfram. -Kip
Virkjun Hvalár í Ófeigsfirði:
Breytir miklu fyrir sveitina
Skyrkoliusteinn
Samkvæmt gamalli þjóötrú er bannaö aö benda á
Skyrkollustein og þeir sem gera þaö viljandi skera sig
í fingurinn.
Gjögur
Fyrr á tímum var mikil hákarlaútgerö á Gjögri en í dag eru þar sumardvalar-
staöir afkomenda þeira sem áöur sóttu sjóinn. Byrgisvíkurfjall í baksýn.
Gunnsteinn Gíslason, oddviti í
Árneshreppi á Ströndum, segir að
það hafi blundað lengi í mönnum að
virkja Hvalá en langt sé síðan um-
ræðan hafi verið jafn mikil og und-
anfarið. „Ef áin verður virkjuð á
það eftir að gerbreyta aðstæðum í
hreppnum. Atvinnuhættir núver-
andi íbúa verða líklega svipaðir en í
sveitina kemur nýtt fólk sem vinn-
ur við virkjunina og það er af hinu
góða. Það er reyndar ekki búið að
ákveða hvort áin verður virkjuð eða
ekki en ég vona að svo verði.1'
Eitt af því sem liklega mundi
fylgja virkjun í Hvalá er línuvegur
yfir Ófeigsfjarðarheiði og niður í
Djúp. „Þetta hefði í för með sér að
hringvegur kæmi um Vestfirði og
líklegt að ferðamannastraumurinn
hingað mundi þá aukast. Annars
hefur vegurinn hingað verið mikið
lagaður á undanfórnum árum þó
langt sé í land að hann verði góð-
ur.“
Menn búa aö sínu
Gunnsteinn segir að það sé svo
sem ekki mikið á döfinni í sveit-
inni. „Menn búa að sínu og ekki er
nein aukning í atvinnumálum sjá-
Hér eigum viö heima
Margrét Jónsdóttir og Gunnsteinn Gíslason, oddviti í Ár-
neshreppi.
anleg. Reyndar var ungt fólk að
hefja búskap á Bæ með eldri hjón-
unum sem voru þar fyrir."
Að sögn Gunnsteins eru sextíu
manns með lögheimili í sveitinni en
margir eru þar einungis á sumrin
og dvelja oft stutt í sveitinni. „Unga
fólkið fór til náms og kemur ekki til
baka. íbúamir i
sveitinni eru því
flestir um miðjan
aldur eða eldri.“
Margs konar
þjónusta
„Það heyrast
reyndar annað
slagið raddir um
að hinir eða þess-
ir séu að flytja
burt en svo bráir
af mönnum og
þeir ákveða að
vera að minnsta
kosti eitt ár enn."
Gunnsteinn segir
að það sé ótrúlega
margt sem þarf að
sjá um fyrir svona
lítið sveitarfélag.
„Hér eru flugsam-
göngur og póstafgreiðsla, banki,
skóli og verslun, bensínafgreiösla
og ýmiss konar þjónusta sem allir
þurfa að nota. Menn eru að vísu
farnir að versla mikið sjálfir beint
frá Reykjavík og viðskiptahættir að
breytast en menn kaupa þó enn i
matinn hjá okkur.“ -Kip
Bæði komin úr barneign
- og getum verið hér þess vegna, segja síöustu ábúendurnir viö Ingólfsfjörð
I Melaréttunum
Hjónin Guðmundur Jónsson og Sólveig Jónsdóttir á
Munaöarnesi eiga milli fimm og sex hundruö fjár á
fjalli. Auk heföbundins búskapar eiga þau trillu meö
ellefu og hálfs tonns þorskkvóta og teljast því sæ-
greifar af minni geröinni.
Guðmundur Jónsson og Sólveig
Jónsdóttir búa að Munaðamesi við
ingólfsfjörð sem er nyrsti bær í
Strandasýslu. Á sumrin er ótrúleg
náttúrufegurð við fjörðinn og þegar
Guðmundur fær sér morgunbununa
úti á hlaði blasa Drangaskörð við í
allri sinni dýrð. Á veturna er oft snjó-
þungt í Ingólfsfirði og jafnvel ófært að
Munaðamesi dögum og jafnvel vikum
saman. í nokkur ár hefur Guðmundur
talað um að bregða búi. „Ég er orðinn
gamall og slæmur af gigt.“ En á hverju
sumri frestar hann því um eitt ár enn
og kennir Sólveigu konunni sinni um
með þeim orðum að hún vilji ekki
fara.
Ufum ágætis lífi
„Við eram búin að vera með búskap
í fjöratíu ár eða frá 1961,“ segir Guð-
mundur, „og ótrúlegt hvað Veiga er
búin að þola mig lengi.“
Hjónin eiga milli fimm og sex
hundrað fjár á fjalli. Auk hefðbundins
búskapar eiga þau trillu með ellefu og
hálfs tonns þorskkvóta og teljast því
sægreifar af minni gerðinni. „Ég er
hættur að fara á grásleppu eins og ég
gerði í mörg ár, það er ekkert að fá
lengur og svo er ég orðinn helvítis
garmur til verka." Sólveig segir að þau
lifi ágætis lifi. „Búið hefur minnkað og
krakkamir eru fluttir burt þannig að
við eram farin að geta slappað meira
af og eram jafnvel að hugsa um að
leggjast í ferðalög á elliárunum."
litlll reki undanfarið
Munaðameshjónin segja að það sé
mikill gestagangur hjá þeim á sumrin
og að þau hafi gaman af því að taka á
móti gestum. „Það kemur hingað fólk
sem hefur gaman af þvi að vera í hey-
skap og vill jafnvel eyða sumarfríinu
stnu í hann og ekki ætlum við að
banna þeim það.“
Eins og aðrir bændur sem eiga land
að sjó safnar Guðmundur rekavið og
sagar hann í girðingarstaura. „Verst
hvað er erfitt að selja staurana, það er
víst ódýrara að flytja þá inn.“ Guð-
mundur segir að það hafi rekið fremur
lítið í ár og varla að hann sjái almenni-
lega spýtu lengur. „Það er einhver
fjandinn að gerast í hafinu og ég veit
ekki hvað verður um rekann. Rekinn
er reyndar alltaf meiri eftir að hafis
hefur legið við landið og það er langt
síðan það var, sem betur fer.“
Ekki bara dans
á rósum
Veiga viðurkenn-
ir að hún hafi verið
tregari en Guð-
mundur til að fara.
„Hvem fjárann ætt-
um við svo sem að
fara að gera annars
staðar. Við kunnum
ekki að vinna eftir
klukku og hér ráð-
um við okkar tíma
sjálf."
Sólveig man
reyndar tímana
tvenna i Ingólfsfirði
og lífið hefur ekki
alltaf verið dans á
rósum. „Fyrir rúm-
um tuttugu árum, í
janúar 1981, var ég
ófrísk af yngstu dótt-
ur okkar og ákveðið að fara með mig
suður vegna of hás blóðþrýstings. Ég
átti reyndar ekki að eiga fyrr en í apr-
íl. Vegurinn heim að Munaðamesi var
kolófær og ekki hægt að moka vegna
snjóflóðahættu. Menn gripu þá til þess
ráðs að setja litinn gám upp í bát og
sigla fyrir nesið frá Norðuifirði og
sækja mig. Þeir voru svo hugulsamir
að setja stól og teppi í gáminn og
þannig fluttu þeir mig í yfir í Norður-
flörð í fimmtán stiga gaddi."
Guðmundur bætir við að nokkram
árum áður hafi hún orðið að fara yfir
Eiðið sem liggur úr Ingólfsfirði yfir í
Norðurfjörð. „Það var allt á kafi í snjó
og ófært eins og svo oft áður þegar
Veiga þarf að bregða sér af bæ. Veðrið
var ljómandi og við gripum tækifærið
og sigldum með hana á skektu inn eft-
ir firðinum. Eftir það öslaði hún mitt-
isdjúpan snjó rúman kílómetra -
kolófrisk að vanda. Uppi á Eiðinu tók
á móti henni jarðýta með stóran kassa
í eftirdragi. Veigu var stungið í kass-
ann og hann dreginn á ýtunni niður í
Norðurfjörð."
Eftir á að hyggja viðurkennir Ing-
ólfsfjarðaraðallinn að þetta hafi verið
hrein klikkun en að eitthvað hafi orð-
ið að gera. „Blessaður vertu, við eram
bæði komin úr bameign þannig við
getum verið hér þess vegna." -Kip