Dagblaðið Vísir - DV - 04.02.2002, Qupperneq 15

15
MÁNUDAGUR 4. FEBRÚAR 2002______________________________________________
I>V __________________________________ Menning
Banvæn ást
Útfærslur á skáldverki Tolstojs um
Önnu Kareninu í ótal leikgerðum og
kvikmyndum hverfast eðlilega fyrst
og fremst um harmþrungin örlög tit-
ilpersónunnar þó saga Önnu sé að-
eins einn hluti þessarar miklu og
breiðu skáldsögu. Leikgerðin sem
Þjóðleikhúsið sýnir nú nýtur nokk-
urrar sérstöðu því þar er þeim þræði
sögunnar sem fjallar um aðalsmann-
inn Levin gert jafn hátt undir höfði. í
skáldsögunni liittast þau Anna og
Levin aðeins einu sinni en í leikgerð-
inni kallast þau á allan tímann. Saga
hvors fyrir sig speglast í sögu hins en
um leið eru andstæður undirstrikað-
ar, bæði hvað varðar örlög persón-
anna og skapgerðareinkenni þeirra.
Þessi aðferð dýpkar söguna og stækk-
ar og hefur hana upp yfir klisjuna um
hinn klassíska ástarþríhyrning.
Uppfærsla Kjartans Ragnarssonar
á Önnu Karenínu er veisla fyrir augu
og eyru. Leikmynd Gretars Reynis-
sonar er tilkomumikil í einfaldleika
sínum en öðlast fjölbreytileika með
magnaðri lýsingu Páls Ragnarssonar.
Búningar Elínar Eddu Árnadóttur
eru glæsilegir og tónlist Egils Ólafs-
sonar undurfalleg og angurvær.
Kjartan hefur næmt auga fyrir sjón-
rænum útfærslum og þessi sýning
státar af mörgum eftirminnilegum
senum. Hér þróar Kjartan áfram þá
aðferð sem gafst svo vel i Sjálfstæðu
fólki og felst í því að láta leikhópinn
um að túlka ýmislegt sem leikmynd
og leikhljóð annars gætu gert. Fla-
mencodansinn sem myndgerði sam-
drátt Önnu og Vronskis var sérlega
flottur og einnig var veðreiðaatriðið
afar skemmtilega útfært þótt það
væri helst til langt.
Helsti galli þessarar leikgerðar er
hversu langur tími fer í að lýsa að-
dragandanum og ég verð að viður-
kenna að ég náði litlum tilfinninga-
legum tengslum við persónumar í
fyrri hluta verksins. Úr þvi rættist i
seinni hlutanum sem er mun dramat-
ískari og þéttari.
DV-MYND HARI
Orlagaríkur fundur á brautarstöö
Margrét Vilhjálmsdóttir og Baldur Trausti Hreinsson sem Anna Karen-
ina og Vronskí greifi.
Annar verulegur galli er sú
staðreynd aö Vronskí greifi varð
fremur dauf og litlaus persóna í
meöforum Baldurs Trausta
Hreinssonar. Baldur hefur útlitið
með sér en tókst ekki að gæða
Vronskí þeim töfrum sem eru
nauðsynlegir til að maður skilji
af hverju Anna fórnar öllu fyrir
hann. Margrét Vilhjálmsdóttir er
glæsileg og þokkafull leikkona og
smellpassar í hlutverk Önnu.
Hún vinnur líka afar vel úr hlut-
verkinu og tókst að gæða Önnu
þeirri harmrænu dýpt sem per-
sónan krefst. Anna veit að henni
verður útskúfað fyrir að fara frá
eiginmanni sínum og syni en kýs
það frekar en að lifa áfram í ást-
lausu hjónabandi. En hamingjan
lætur á sér standa og Margrét
sýnir á einkar trúverðugan hátt
hvemig afbrýðin og örvæntingin
ná smám saman yfirhöndinni.
Brynhildur Guðjónsdóttir
sýndi sömuleiðis sterkan leik í
hlutverki Kittýjar sem að vissu
leyti er stillt upp sem andstæðu
Önnu, og var að auki óborganleg
í hlutverki Serjosha litla. Stefán
Jónsson fær loks bitastæða rullu
í hlutverki hins leitandi Levins
og sannar eftirminnilega aö hann
er afbragðsleikari. í túlkun hans
varð Levin flókin og margræð
persóna. Aðrir leikarar stóðu sig
með prýði en samt var eins og
vantaði herslumuninn til að sýn-
ingin næði að fanga mann full-
komlega. Kannski er þvi líka um
að kenna að dauði Önnu verður
ekki að þeim dramatíska há-
punkti sem maður væntir.
Halldóra Friðjónsdóttir
Þjóðleikhúslö sýnir Önnu Kareninu eftir
Lev Tolstoj: Leikgerö: Helen Edmund-
son. Þýöing: Árni Bergmann. Tónllst:
Egill Ólafsson. Svlöshreyfingar: Ástrós
Gunnarsdóttir. Lýsing: Páll Ragnars-
son. Búningar: Elín Edda Árnadóttir.
Lelkmynd: Gretar Reynisson. Leik-
stjórn: Kjartan Ragnarsson.
i i l il; I
gg|g
Kraftur, hraði, skemmtun
DV-MYND E.ÖL.
Skemmtileg og stemningarrík sýning
Hlín Diego sýnir listir sínar í Lore.
Stemningin var góð á frumsýningu
íslenska dansflokksins á laugardaginn
var. Verkin á sýningunni, Með augum
Nönu eftir Itzik Galili og Arfur eftir
Richard Wherlock, eru líka bæði flrna-
góð. Þetta eru danshöfundar sem kunna
sitt fag.
Með augum Nönu sýnir okkur ein-
falda mynd af næturlífi í stórborg þar
sem ólfkir einstaklingar fást við verk-
efni eins og ástina og afleiðingár „ástar-
funda“. Myndin sem upp er dregin er
sannfærandi, lifandi og mannleg og auk
þess full af húmor. Tónlist Toms Waits
er unaðsleg, öll umgjörð verksins vel
gerð og hugmyndir margar frábærar,
til dæmis fiskurinn í hlutverki ung-
barns!
í verkinu blandar Galili saman áhrif-
um frá kvikmyndum, leiklist og dansi.
Verkið byggist á sterkri persónusköpun
þar sem dansararnir eru krafðir um
leikræna túlkun. Til að undirstrika
tengslin við leikhúsið er gamalreynd
leikkona, Hanna María Karlsdóttir, í
hlutverki Nönu og gefur það verkinu aukna
dýpt. Hraði og klippitækni kvikmyndanna birt-
ist siðan í hlutverki mannsins með hundinn en
þeir félagarnir skapa skondin uppbrot í verkinu.
Hanna María Karlsdóttir var yndisleg í hlut-
verki Nönu. Hannes Þorvaldsson og hundurinn
Kubbur skiluðu sínu með ágætum. Af dönsurun-
um var persónusköpun Láru Stefánsdóttur, Guð-
mundar Elíasar og Jesus De Vega mest sannfær-
andi en Katrín Á. Johnson náði sér á strik þeg-
ar á leið. Hin áttu sina góðu spretti. En það vant-
aði upp á kraft og nákvæmni dansins, a.m.k. ef
marka má lýsingu á verkinu i leikskránni. Þar
segir að verk Itziks Galili geri „miklar kröfur til
dansaranna um 'námarkskraft, hraða og tækni
án þess að þeir glati lífsnauðsynlegri mýkt og
einlægni". Flokkurinn stóð sig samt ágætlega og
allir voru glaðir og ánægðir að sýningu lokinni.
I Arfi eða Lore er dansinn í aðalhlutverki í
samspili við flott útsetta þjóðlagatónlist. Mikið
er unnið með hrynjandi sem dansararnir sköp-
uðu sjálfir með stappi, klappi og líkamsslætti.
Þessi heimatilbúna tónlist passaði mjög vel inn
í hina eiginlegu tónlist og skapaði skemmtilega
stemningu sem dansaramir tóku heils hugar
þátt i. Bárujárnið baka til á sviðinu og íslensku
lopapeysurnar tónuðu vel við þjóðlagatónlistina.
Leikur að trékubbum og stólum kom einnig
skemmtilega út. Hersveitir ljóskastara beggja
vegna sviðsins voru aftur á móti hálfeinkenni-
legar, sérstaklega vegna þess að lýsingin frá
þeim var ekki tilþrifamikil.
Verkið fór frekar hægt af stað en spennan og
krafan um færni dansaranna magnast þegar á
líður. Samkvæmt leikskrá gengur Wherlock
„eins langt og mögulegt er hvað varðar líkam-
legá getu dansaranna, þol og snerpu“,
en nokkuð vantar á að allir dansarar
íslenska dansflokksins svari þeim
kröfum. Guðmundur Helgason og Lára
komast ágætlega frá sínu vegna mikill-
ar reynslu, Hlín Diego hafði næga
orku og fæmi og Jesus De Vega var
fmn, Trey Gillen kom sterkur inn og
Hildur Óttarsdóttir hélt sínu þó að
hún hafi gert betur. Guðmundur Elías
er efnilegur en vantar öryggi og
reynslu. Peter Anderson vantar fágun
til að takast á við svona erfitt verk.
Katrín Ingvadóttir er góður dansari en
er ekki í nægilega góðu formi. Það
sama má segja um Katrínu Á. John-
son, hún átti góða spretti en hélt ekki
dampi alla sýninguna.
Það er mikils virði fyrir dansara
dansflokksins að fá að vinna með jafn
faglegum danshöfundum og Galili og
Wherlock. Ekki er síður mikilvægt fyr-
ir íslenska dansáhorfendur að sjá jafn
vel unnin verk og þessi tvö. Spyrja má
hvort ósamræmis gæti milli metnaðar
í vali og þjálfun dansaranna og metnaðar í vali
á danshöfundum. En umfram allt er dansflokk-
urinn enn og aftur að bjóða upp á skemmtilega
og aðgengilega sýningu á frábærum dansverkum
og ég hvet alla til að drífa sig í Borgarleikhúsið.
Sesselja G. Magnúsdóttir
íslenski dansflokkurinn sýnir í Borgarlelkhúslnu:
Through Nana’s eyes (Með augum Nönu) eftir Itzik
Galili. Tónlist: Tom Waits. Leikmynd: Ascon de Nijs.
Búningar: Natasja Lansen. Ljós: Benno Veen og Elf-
ar Bjarnason. Aöstoöarmenn danshöfundar: Fuy
Vaizman og Lauren Hauser.
Lore (Arfur) eftir Richard Wherlock viö írskt þjóðlaga-
rokk. Leikmynd: ísienski dansflokkurinn. Búningar:
Jane Hopper og ÍD. Ljós: Elfar Bjarnason. Aðstoöar-
menn danshöfundar: Jane Hopper og Lauren
Hauser.
Léttgeggjaðar systur í Fyrst er að fæðast
Sigrún Edda Björnsdóttir og Harpa Arnar-
dóttir.
Byrjar vel
Arið 2002 byrjar vel í leiklistinni. Eftir
nokkuð rysjótt haust koma nú upp sýning-
ar, hver á fætur annarri, sem leikhúsunn-
endur gleðjast yfir. Fyrst kom Fyrst er að
fæðast hjá Leikfélagi Reykjavíkur, á nýju
sviði þess í Borgarleikhúsinu. Þar var hin-
um borgaralega draumi um ástina og ham-
ingjuna, banalasta efni sem um getur, snú-
ið upp á meira og minna galið fólk, pillu-
sjúklinga og ofsóknarbrjálaða einstaklinga
sem þora ekki út fyrir hússins dyr. Þess
vegna meðtekur áhorfandi efnið án þess að
fussa yfir væmni eða vitleysu og verður
bara stjórnlaus af gleði yfir því að þessar
yndislegu persónur skuli finna hamingj-
una.
Næst komu Mjallhvít og dvergarnir sjö,
ljóðræn og falleg farandsýning Helgu Arn-
alds með óhugnanlegu ívafi. Sagan skilaði
sér vel með mörgum heillandi smáatriðum
og hugkvæmum lausnum - eins og þeirri
að leika stjúpuna með bakinu! Þó minnir
mig að vonda stjúpan dansi sig til dauða í
brúðkaupi Mjallhvítar í ævintýrinu, en lík-
lega yrði erfitt að leika það með bakinu.
Laxness heim!
Það hlýtur að vega þungt á metum Hall-
dórs E. Laxness sem umsækjanda um leik-
hússtjórastöðu hjá Leikfélagi Akureyrar
hvað sýningin Slavar! fékk geysilega góðar
umsagnir gagnrýnenda. Ekki er síst dýr-
mætt fyrir leikfélag í sparnaðarhugleiðing-
um að hann skuli geta hannað bæði leik-
svið og búninga auk þess að leikstýra. Ég
hef séð mikið eftir Halldóri eftir að hann
hvarf úr landi því allar sýningarnar sem ég
sá eftir hann eru minnisstæðar fyrir þá
orku sem geislaði frá þeim. Standandi pfna
var ein. Sýnd í Tjarnarbíói og Gunnar
Helgason er einna líkastur beinlausum
þrekbolta þar sem hann þeytist um sviðið i
minningunni. Önnur var makalaust
skemmtileg uppsetning á Leiksoppum í
Nemendaleikhúsinu þar sem Halldóra
Björnsdóttir lék konu sem strýkur á nær-
klæðum út um glugga heima hjá sér á jóla-
nótt undan leigumorðingja sem eiginmaður
hennar sendir á hana. Frábær sýning og
dásamlega vel leikin og hugsuð.
Það voru skiptar skoðanir um uppsetn-
ingu HEL á Dúfnaveislu afa síns, en per-
sónulega lauk sú sýning upp augum min-
um fyrir gegnumgangandi einkennum á
karlpersónum HKL. Pressarinn átti ekki að
vera indæll og kjút eins og Þorsteinn Ö.
gerði hann; pressarinn er tilfinningalaus
kartöflupoki sem þarf að lenda í sálarháska
til að átta sig á hvað er honum einhvers
virði, og þannig var hann í flnni túlkun
Þorsteins Gunnarssonar.
Grjót í stað Önnu
Svo kom hin angistarfulla söngskemmt-
un Ólafs Hauks, Boðorðin 9, og kvöldið eft-
ir annað drama, sýnu angistarfyllra, eftir
Elísabetu Jökulsdóttur: íslands þúsund tár.
Þéttur texti og svo fullur af meiningu að
maður hafði ekki alltaf undan að túlka og
skilja. Glæsilegt verk og ákaflega gaman að
sjá Vigdísi Hrefnu Pálsdóttur skína i aðal-
hlutverkinu.
Það urðu beisk vonbrigði að fá ekki að
sjá Hilmi Snæ á móti Margréti Vilhjálms-
dóttur í Önnu Kareninu eins og auglýst var
í haust. En hann er búinn að vera Með fulla
vasa af grjóti á 100 sýningum, ýmist á stóru
eða litlu sviði í Þjóðleikhúsinu, milli þess
sem hann hefur Beðið eftir Godot í Borgar-
leikhúsinu, svo ekki var von að hann gæti
sinnt Vronskí líka. Erlendis væri annar
leikari löngu búinn að taka við af honum,
að minnsta kosti í Grjótinu.