Dagblaðið Vísir - DV - 24.03.2003, Qupperneq 15

15
MÁNUDAGUR 24. MARS 2003
DV_____________________________________________________________________________________________Menning
Hjálpartæki hugleiðslunnar
Aðdáendur Gunnars Amar listmálara, og
þeir eru margir, hafa nú um langt skeið
beðið endurkomu meistarans. En eins og
margir vita tók Gunnar Öm sig upp úr soll-
inum hér í Reykjavík fyrir margt löngu og
gerðist bústólpi að Kambi í Holtum, með-
fram sem hann hóf ýmislega menningar-
sýslan, m.a. miðlun alþjóðlegrar myndlistar
fyrir sveitunga sína og ferðamenn. Allir
þeir sem lagt hafa leið sína til Gunnars Arn-
ar að Kambi geta borið vitni stórhug hans
og útsjónarsemi. Hins vegar hafa þessir
sömu aðkomumenn stundum haft af því
áhyggjur að Gunnar Örn væri að sólunda
þeim miklu myndlistargáfum sem hann
hlaut í vöggugjöf og notaði til að heiila ís-
lenska sýningargesti á miðjum áttimda ára-
tugnum.
Það var engu líkara en hin upprunaiega
og ástríðufulla tilvistarstefna í myndlist
hans, málaðar hugleiðingar um veru og
óveru, tengsl sálar og líkama og marghátt-
aðan veikleika holdsins, útlistuð með svo
kröftugum pensildráttum og ólgandi litum
að áhorfandann rak í rogastans, færi hall-
oka fyrir dálítið stirðbusalegum pælingum í
anda Kjarvals og annarra dýrkenda nátt-
úrulegs sköpunarkrafts. Sjálfsagt má rekja
þessa áherslubreytingu tU umskiptanna í
lífi Gunnars Arnar, hins nýfundna frelsis í
faðmi sunnlenskrar náttúru. En lífsham-
ingjan, ein og sér, er ekki endilega uppskrift
að áhrifaríkri myndlist.
Engin rökhugsun
Nokkrum árum síðar varð annarrar
breytingar vart í myndlist Gunnars Amar,
nefnilega tilrauna til að gera myndlistina að
nokkurs konar hjálpartæki hugleiðslunnar.
Þessi breyting hélst í hendur við vaxandi
áhuga listamannsins á andlegum málefh-
um. Að því leyti er hann samkvæmur sjálf-
um sér. En slíkur áhugi, einn og sér, er ekki
heldur uppskrift að áhrifaríkri myndlist.
Ef ég skil rétt ýmislegt það sem listamað-
urinn hefur minnst á í viðtölum, þá hefur
hann varpað fyrir róða hugmyndinni um
rökræna og skipulega framþróun hlutanna í
Gunnar Óm: Sállr. Olía á striga - 2002
Er þá nokkur vegur fyrir áhorfandann aö öölast skilning á þessari myndtist nema
meö því aö gangast nýrri lífsfílósófíu á vald?
Myndlíst
myndlist sinni, þar sem hvert listaverkið er
nýr hlekkur í langri keöju. Sem sagt,
módemísku trúarjátningjunni. Þess í stað
beitir hann myndlistinni eins og gömlu súr-
realistarnir - gleymum ekki að það hefur
alltaf verið súrrealísk æð í listamanninum
- til að fanga skyndilega og óforvarendis
hugsýnir eða handansýnir. Ég held að þetta
sé það sem Gunnar Öm á við þegar hann
segir á pappírsörk sem fylgir yfirstandandi
sýningu hans í Ásmundarsal: „Hvert höf-
undurinn er að fara er ekki gott að segja.
Enda hefur hann ekki hugmynd um það
sjálfur. Engin rökhugsun er að baki vinnu
hans. Heldur reynir hann að fanga þær hug-
myndir sem fljóta upp hveiju sinni.“
Aðdáunarverð einlægni, en tæplega góð
til afspumar.
Sálir og
Skuggi
Er þá nokkur
vegur fyrir
áhorfandann að
öðlast skilning á
þessari mynd-
list nema með
því að gangast
nýrri lífsfílósóf-
íu á vald? Þessi
áhorfandi, að
upplagi frekar
ónæmur á yfir-
náttúrulega
strauma, á að
minnsta kosti í
mesta basli með
að fá botn í það
sérkennilega úr-
val mynda sem
Gunnar Öm
hefur dregið
saman að þessu
sinni undir yfir-
skriftinni „Sálir
og Skuggi"
Mest ber á þeim
dökku andlitum - sálum? - sem birst hafa í
myndum listamannsins um nokkurra ára
skeið, en þær eru ýmist aðskildar eða tengd-
ar saman með kröftugum litastrokum í
„gömlum“ stíl. Jafnvel bregður fyrir
gróteskum andlitum (nr. 3), sérgrein Gunn-
ars Arnar á árum áður. Og þá tekur hjarta
gamals aðdáanda kipp. En svo birtast allt í
einu tandurhreinar reglustikumyndir, mál-
aðar í sterkum popplitum, sem eru ein-
hvem veginn á skjön við þær hugmyndir
sem maður gerir sér um óvæntar hugljóm-
anir, frumleikann og skaphöfn þessa ágæta
listamanns.
Aðalsteinn Ingólfsson
Sýning Gunnars Arnar stendur til 30. mars. Listasafn
ASÍ viö Freyjugötu er opiö alla daga nema mán. kl.
13-17.
Fór að langa til að mála konur
- af því hvaö Malaja-konurnar voru meö einstaklega fallega skapaöar varir
Dagmar Agnarsdóttir myndlist-
armaður opnar sýningu á olíumál-
verkum miðvikudaginn 2. apríl í
Rotunda Gallery í Neilson Hays
Library við Suriwongseveg í Bang-
kok í Taílandi. Ekki er algengt áð
íslensk myndlist fari svona langt
að heiman en þetta er meira að
segja í annað sinn sem Dagmar
sýnir á þessum stað.
„Þetta gerðist þannig að ég tók
þátt í saipsýningu í fyrra i Neilson
Hays Library hér í Bangkok með
fólki sem ég sæki myndlistartíma
með. Þessir tímar eru haldnir hjá
Alliance Frangaise og við höfum
kallað okkur The Alliance Group,“
svarar Dagmar í tölvupósti frá
Bangkok. „Forstöðumaður safnsins
bauð mér þá að halda einkasýn-
ingu síðar á því ári, en ýmissa
hluta vegna gat það ekki orðið - en
við sammæltust á endanum um að
gera þetta núna fyrir páskana sem
i ár ber upp á taílenska nýárið. Ég
fékk svo ástralska vinkonu mina,
Margaret Ingles, til að sýna með
mér - bæði til að gefa sýningunni
fjölbreyttara yfirbragð og svo til að
vera ekki alveg ein og óvarin í
þessu!“
Neilson Hays Library er breska
bókasafnið í Bangkok, til húsa í
gömlu og glæsilegu húsi frá því
snemma á síðustu öld. Það er vin-
sælt til sýningarhalds, einnig eru
haldnir þar litlir tónleikar og
margháttuð önnur menningarstarf-
semi fer þar fram flesta daga árs-
ins. Sýningarsalurinn, rótúndan,
er inn af bókasafninu, hringlaga
eins og nafnið gefur til kynna, með
mikilli lofthæð og fallegum þak-
gluggum sem veita hlýrri og fal-
legri hitabeltisbirtunni niður.
Dagmar Agnarsdóttir: „Elskar mlg - elskar mlg ekki“
Þessi hálslanga dama veröur sýnd í Bangkok í Taílandi í apríl.
Dagmar fór ekki að fást við mynd-
list fyrr en hún fluttist til Malasíu
fyrir fjórum árum, og hélt því svo
áfram eftir að hún flutti sig til Bang-
kok ári síðar.
„Ég mála mest með olíu á striga
eða hör en hef líka sótt tíma í teikn-
ingu og kínverskri kalligrafíu," segir
hún. „Myndimar koma út úr höfö-
inu á mér og eru oft af konum og
konuandlitum. Þegar ég kom fyrst til
Asíu þá varð mér starsýnt á allar
þessar fallegu konur. Sérstaklega
varð ég hrifin af Malaja-konunum,
sem eru með einstaklega fallega
skapaðar varir - þykkar og ástríðu-
fullar - og dökk og dularfull augu.
Mig fór að langa til að mála þær og
setja í samhengi sem ég ýmist þekkti
eða sá innra með mér.
Stundum eru „konumar mínar“
ansi hálslangar og stundum eru þær
naktar, þótt það eigi ekki alltaf upp á
pallborðið hér eystra. Mig grunar að
þessir löngu hálsar eigi sér rót í því
að þegar ég kom hér fyrst með mann-
inum mínum 1998 þá hittum við
gamlan búrmúskan stjörnuspeking á
bryggju við Chao Praya ána sem ligg-
ur í gegnum Bangkok. Hann las í
stjömumar fyrir okkur og sá þá
meðal annars að maðurinn minn
myndi sennilega fá sér aöra konu -
það er að segja eina konu til viðbót-
ar! - á aldamótaárinu. Hún átti að
vera stutt og digur og með sveran
háls. Þetta gekk sem betur fer ekki
eftir, en kannski er þessi spádómur
hans á sveimi einhvers staöar í und-
irmeðvitundinni!"
Ferðamenn á leiö til Bangkok ættu
að skrá hjá sér að sýningin er opin
alla daga nema mánudaga kl. 9.30-16,
og hún stendur til 27. apríl.
T^úðar til Vínar
Leikhópnum Draumasmiðjunni hef-
ur verið boðið að sýna leikritið Trúða
eftir Margréti Pétursdóttur á alþjóð-
legri leiklistarhátíð leikhúss heyrnar-
lausra í Vínarborg dagana 4.-12. apríl.
Þetta er í annað sinn sem Drauma-
smiðjunni er boðið að taka þátt í þess-
ari hátíð, en í fyrra sýndi leikhúsið
Ég sé ... sem einnig er eftir Margréti.
Leikritið fjallar um tvo trúða sem eru
að fara að setja upp leikrit, en þeim
gengur brösuglega að eiga samskipti
sín á milli þar sem annar trúðurinn
talar bara táknmál.
Ekki þarf að koma á óvart þó að ís-
lenskum leikhópi sé boðið að sýna
bamaleikrit erlendis, svo algengt er
það orðið. Þrátt fyrir heldur máttleys-
islegan stuðning hins opinbera við
barnaleikhús helgar um tugur leik-
hópa hér á landi bömum starfsemi
sína, eins og fram kom í tilkynningu
Samtaka um barna- og unglingaleik-
hús á íslandi á alþjóðlega bamaleik-
húsdaginn 20. mars. Auk þess sinna
aðrir leikhópar og stóru leikhúsin
börnum oft ágætlega og öll atvinnu-
leikhúsin halda uppi sérstöku barna-
starfi.
Þetta er líka skynsamleg ráðstöfun.
Alveg eins og Þórarinn Eldjám segist
í grein hér á opnunni ráðast á garð-
inn þar sem hann er lægstur með því
að yrkja ljóð handa bömum til að afla
fullorðinsbókum sínum lesenda seinna
meir, þá þýðir ekki annað fyrir leik-
húsin, ef þau eiga að lifa þessa öld af,
en að venja börn á að fara í leikhús.
Leikhús eru best
Af öllum þeim hópum sem sinna
bömum að jafnaði er freistandi að
nefna Möguleikhúsið sérstaklega.
Einkum vegna þess að það á sína
ákveðnu bækistöð í leikhúsinu sínu á
Hlemmi. Það er virðingarvert að fara
með leiklistina til bamanna í leikskól-
um og skólum, en það er alveg sér-
stakt að klæða sig í sparifótin og fara
í leikhús með fullorðinni manneskju
sem hægt er að ræða við á eftir um
upplifunina. Geta svo bent á húsið
þegar maður ekur fram hjá i stætó og
sagt: Þarna var ég, þangað fór ég með
ömmu/afa/pabba/mömmu/frænku/br
óa um daginn og sá Völuspá eða
Snuðru og Tuöru eða einhverja enn
aðra af sýningunum sem þar ganga
fyrir orku Péturs Eggerz og liðs hans.
Núna er verið að sýna þar verkið
Tónleik sem mest minnir á gömlu
þöglu myndirnar. Þar er fátt sagt en
þeim mun meira gefið í skyn með
látæði og hljóðum og sýnir Stefán Örn
Arnarson snilldartakta með og án sell-
ós. Aðstandendur töldu að sýningin
væri einkum fyrir stálpuð börn og
fullorðna en það kemur í ljós að yngri
börn hafa af henni fullt gagn og mikið
gaman, enda sameiginlegt mál mann-
kynsins alls sem þar er notað.
Ólæknandi?
Leikhúsárátta virðist vera einkenni-
lega sterk í íslenskum genum og ætti
Kári að athuga það. Hvar sem landinn
bröltir og ber sig um fer hann að
huga að leiklistarstarfsemi, og til eru
frásagnir af því að fólk hafi sett upp
leiksýningar, til dæmis upp til sveita
hér á landi og í Vesturheimi, sem
aldrei hafði í leikhús komið. Kannski
er þetta arfur frá upplestri úr fornsög-
unum í baðstofunni gömlu eöa flutn-
ingi Eddukvæða alveg aftan úr grárri
forneskju, hver veit?