Dagblaðið Vísir - DV - 21.10.2003, Qupperneq 14

14 MENNING ÞRIÐJUDAGUR 21. OKTÓBER 2003
Menning
Leikhús ■ Bókmenntir ■ Myndlist ■ Tónlist ■ Dans
Umsjón: Silja Aðalsteinsdóttir
Netfang: silja@dv.is
Sfmi: 550 5807
Prinsessan í hörpunni til Finnlands
LEIKLIST: Á morgun hefstal-
þjóðlega brúðuleikhúshátíðin
Barents í Oulu í Finnlandi og
stendurtil 27. okt. Fjöldamörg
brúðuleikhús taka þátt í hátíð-
inni frá Svíþjóð, Noregi, Rúss-
landi, Ameríku og víðar að.
Héðan er Leikbrúðulandi boðið
með Prinsessuna í hörpunni og
fleiri frægar persónur af kon-
ungakyni - eins og t.d. Sigurð
fáfnisbana, Brynhildi Buðla-
dóttur, Buðla konung, Ragnar
loðbrók, Áslaugu sjálfa og
Heimi gamla fóstra hennar.
Með þau fara Helga Steffen-
sen, Margrét Kolka, Sigrún Erla
Sigurðardóttirog Björn Krist-
jánsson. Leikstjóri sýningarinn-
ar er Þórhallur Sigurðsson og
hönnuður brúða og tjalda er
Petr Matasek. Fjölbreytt flóra af
brúðum tekur þátt í sýning-
unni: strengjabrúður, hanska-
brúður, brúður sem leikarinn
klæðist, marotten-brúður o.fl.
Tjöld eru eins konar hringekja
og allt gerist í henni. Sýningin
var frumsýnd á Listahátíð 2000
og Reykjavík menningarborg
Evrópu 2000 og hlaut frábæra
dóma bæði gagnrýnenda og
áhorfenda.
Skortur á þríræðni
LEIKLISTARGAGN RÝNI
Silja Aða Istei nsdótti r
Það er snjöll hugmynd hjá Dansleikhúsi
með ekka að setja Hættuleg kynni upp í
ramma samkvæmisdansa. Þetta óhugnan-
lega verk fjallar einmitt um léttúðuga sam-
kvæmisleiki iðjulausrar og siðlausrar yfir-
stéttar þar sem spilað er með dyggðir og
hreinleika í stað peninga. Búningar taka mið
af þessum ramma og eru vel heppnaðir, og
raunar hefði alveg mátt útfæra verkið meira í
dansi.
Texta sýningarinnar vann leikhópurinn
upp úr sjálfum bréfunum í 18. aldar skáld-
verki Frakkans de Laclos og lofuðu lýsingar á
þeirri handritsvinnu í viðtölum fyrir helgi
býsna góðu. Reyndin er þó sú að textinn er
ósköp óskáldlegur og ber uppruna sínum
ekki spennandi vitni.
Eins og margir munu kannast við - úr upp-
setningu á þessu verki í Þjóðleikhúsinu og
kvikmyndum sem á því byggjast - segir hér af
Valmont vísigreifa (Jón Páll Eyjólfsson) og
Merteuil greifafrú CVala Þórsdóttir) sem einu
sinni voru elskendur en hafa nú öðrum
hnöppum að hneppa. Yfirstandandi verkefni
Valmonts er að leggja hina dyggðum prýddu
og trúuðu frú Tourvel (Kristjana Skúladóttir)
en Merteuil vill að hann taki að sér það smá-
verkefni fyrir hana að spilla meydómi Cecile
(Kolbrún Anna Björnsdóttir) sem er aðeins
fimmtán ára. Merteuil á harma að hefna á til-
vonandi eiginmanni stúlkunnar og vill ekki
að hann fái að verða fyrstur til að njóta ásta
með Cecile. Valmont tekur Cecile sem auka-
númer en leggur sem fyrr höfuðáherslu á að
draga Tourvel á tálar, Merteuil til sárrar
gremju. Hún skynjar nefnilega að Valmont er
ekki eins tilfmningalaus gagnvart Tourvel og
hann vill vera láta. Og það er einmitt það sem
ekki má: Verða í raun og vem ástfanginn. Þá
er ekkert gaman lengur.
Og það er einmitt það sem
ekki má: Verða í raun og
veru ástfanginn. Þá er ekk-
ert gaman lengur.
Þetta er margslungið verk sem hefur vafist
fyrir þjálfaðra fólki að skila svo vel fari. Verk-
ið er ekki aðeins tvöfalt (maður segir eitt og
meinar annað) heldur iðulega þrefalt (maður
segir eitt, heldur sig meina annað en meinar
kannski endanlega það sem hann segir, og þó
...). Þessari margfeldni náði Vala Þórsdóttir
ein í sýningunni. Maður hreifst með Cecile af
virðuleik Merteuil og hlýju um leið og maður
skynjaði fláttskapinn sem fékk svo að
blómstra í samtölum við Valmont. Því miður
er tvíræðni ekki sterk hlið hjá Jóni Páli, hann
minnti meira á heldur ráðalausan flagara á
bömnum í Reykjavík en mann sem keppir
SÁ Á KVÖLINA...: Frú Tourvel (Kristjana Skúladóttir) á valdi eigin vafa.
HVER ELSKAR HVERN? Jón Páll og Vala í hlutverkum Valmonts vfsigreifa og frú Merteuil.
við guð sjálfan. Röddin er tilbreytingarlaus,
fasið kæmleysislegt og látæðið of einhæft, til
dæmis er handaútsláttur alveg marklaus þeg-
ar hann er ofnotaður. Kristjana var sannfær-
andi Tourvel á köflum en líka stundum við-
vaningsleg. Kolbrún Anna var nokkuð litlaus
Cecile og ekki hjálpaði til í meginglímu þeirra
Valmonts að hún skyldi háð uppi á annarri
hæð. Þar hefði nálægð virkað sterkar og
hjálpað Kolbrúnu. Agnar Jón Egilsson sem
lék ástmann Cecile, Danceny, var léttur og
fyndinn.
Freistandi er að kenna ieikstjórn um átaka-
leysi þessarar sýningar. Það beinlínis vantar
neistann: töfrandi yfirborðsfágunina og
háskalegan kynþokkann, takmarkalitla sið-
blinduna og mannfyrirlitninguna en líka
undirliggjandi vanlíðan þessa fólks og bæld-
ar ástríðurnar. Upp með orkuna!
Dansleikhús með ekka sýnir í Borgarleikhúsinu: Hættu-
leg kynni, byggt á Les liaisons dangereuses eftir Pierre-
Ambroise-Francois Choderlos de Laclos. Hreyfingan
Jóhann Freyr Björgvinsson. Búningar: Guðrún Lárus-
dóttir. Leikmynd: Hrefna Hallgrímsdóttir og Aino
Freyja Járvelá. Tónlist: Ingibjörg Stefánsdóttir og Hallur
Ingólfsson. Lýsing: Alfreð Sturla Böðvarsson. Leikstjóri:
Aino Freyja Járvelá.
Eia er ekki orð -
© BÓKMENNTAGAGNRÝNI Sigríður Albertsdóttir

't*
S -r EirikurÖm Norðdahl: Nihil Obstat
& X1 ' Nýhil 2003

Eiríkur Örn Norðdahl er ungur maður
sem gengið hefur á vit skáldagyðjunnar og
hefur nú þegar sent frá sér þrjár ljóðabæk-
ur. Þá fyrstu, Heilagt strfð - mnnið undan
rifjum drykkjumanna, gaf hann út sjálfur
en tvær hinar seinni, Heimsendapestir og
Nihil Obstat, eru gefnar út af Nýhil.
Heimsendapestir kom út á síðasta ári og er
henni fylgt úr hlaði af Hauki Má Helgasyni
sem í káputexta (formála) lofar lesendum
blóðvolgu og organdi kvikindi sem hrista
muni ærlega upp í lesendum. Á þessu lof-
orði hnykkir höfundur sjálfúr í nokkurs
konar inngangi sem ber heitið Forljóð,
grunntónn, þema. Þar fjallar hann um
ljóðagerð sína og eigin persónu á gáska-
fullan hátt, þó þannig að lesandinn veit
ekki almennilega hvort höf-
undurinn er svona gríðarlegur
grínari eða hvort hann meinar
hvert orð í fullri alvöm.
Eiríkur örn leggur einbeittur
af stað, staðráðinn í að skáka
gömlu snillingunum og þó
honum takist það ekki enn sem komið er
veit enginn hvað tíminn leiðir í ljós. Þó
ýmsir hnökrar séu á bókum hans má ljóst
vera að skáld lúrir í þessum unga manni.
í nýjustu bókinni sýnir Eiríkur að hann
býr yfir miklum orðaforða sem hann brúk-
ar gjarnan til að laða fram nýtt og óvenju-
legt gildismat á þekktum staðreyndum og
málefnum og mál sitt kryddar hann með
ísmeygilegum húmor og sótsvartri íróníu.
Hann er óragur við að henda gaman að
bæði gengnum og lifandi snillingum og er
stundum skemmtilega ósvífmn eins og
t.a.m. í ljóðinu Ástir og Ananas en þar segir
m.a. (7):
Sjálfsíróníu beitir höfundur gjarnan en
hún er einmitt ein af sterkari hliðum hans
og dregur úr ákveðnum leiðindum sem
bresta á lesanda með reglulegu millibili.
Þau leiðindi má rekja til ákveðins upp-
skafningsháttar sem yfirtekur sum ljóða Ei-
ríks og er meira áberandi í nýjustu bókinni
en þeim fyrri. Ljóðin eru oft óhóflega orð-
mörg og virðast fyrst og síðast snúast um
að kynna lesendum orðheppni höfundar
en merkingin fer hins vegar fyrir ofan garð
og neðan. Víða er vísað í bókmenntir og
listir, pólitík og dægurþras en sökum
óþarfa skrúðmælgi verður útkoman á
stundum bæði flöt og yfirborðskennd. Þau
staldra lengur við í huganum
styttri ljóð Eiríks þar sem hann
tekur fyrir afmörkuð efni sem
vekja lesandann til vitundar um
sjálfan sig og heiminn svo og feg-
urðina og ljótleikann sem þar
býr.
Þrátt fyrir annmarka yrkir Eiríkur Örn
Norðdahl af ríkri skáldagleði og húmor.
Honum er mikið niðri fyrir og skrifar af
ástríðu svo orðin spýtast undan pennan-
um, sum snjöll en öðrum ofaukið. En við
orðin má alltaf nostra og hver veit hvað
gerist í fyllingu tímans?
Eia orti svo skáldiö og þóttist töffþvf eia er ekki orð heldur
einhver vitleysa og svo dó hann löngu seinna og skáldin sem á
effirhonum komu eyddu áratugum íaö yrkja sig út úr þessu eina
eia sem var svo kannski bara ekkert merkilegt til að byrja með.