Dagblaðið Vísir - DV - 21.10.2003, Blaðsíða 15

ÞRIÐJUDAGUR 21. OKTÓBER 2003 MENNING 15
Slow Design
FYRIRLESTUR: Á morgun kl.
12.30 flytur Carolyn F. Strauss
opinn fyrirlestur í Listaháskóla
íslands, Skipholti I, stofu 113.
Strauss er stofnandi og stjórn-
andi „slowLab" sem vinnur að
„slow design" hugsunarhætti
og starfsemi með samstarfi við
hönnuði, listamenn og arki-
tekta til að mynda mótvægi
við áhrif fjöldaframleiðslunnar
á líkama okkar og umhverfi.
Orðið „slow" í þessu sambandi
merkir ekki hægfara í tíma,
heldur vísar það til þess að
nálgast hönnun og umhverfi
okkar með tilliti til þess sköp-
unarferlis sem tengist upp-
runanum. Carolyn F. Strauss er
arkitekt, en hefur starfað þar
sem hönnun, tækni og menn-
ingarleg mannfræði mætast.
Strindberg
BÓKMENNTIR: PP forlag hefur
gefið út bókina Góðan dag,
barnið mitt, um August Strind-
berg, Harriet Bosse leikkonu,
sem var þriðja eiginkona hans,
og Anne-Marie, dóttur þeirra.
Þegar þau giftust var Harriet
um tvítugt en skáldið á sex-
tugsaldri og hjónabandið stóð
stutt. En barnið tengdi þau
saman og bókin byggist á bréf-
um sem fóru
á milli þeirra
þriggja. Þar
má sjá að oft
lendir dóttirin
í eldlínunni
milli foreldra
sinna þótt bæði elskuðu þau
hana heitt. Björn Meidal tók
saman en Helga Hilmisdóttir
þýðir.
Lykill að góðu
BÓKMENNTIR: JPV útgáfa hefur
gefið út bókina Betra sjálfsmat
- Lykillinn að góðu lífi eftir
Nathaniel Branden. Hann full-
yrðir að allt hið góða í lífi okkar
byrji með góðu sjálfsmati því
engar skoðanir sem við kunn-
um að tileinka okkur eru eins
mikilvægar og álitið sem við
höfum á okkur sjálfum. Sjálfs-
myndin hefur afgerandi áhrif á
lífi
árangur í
vinnu, ástum
og foreldra-
hlutverkinu.
En hvernig
öðlumst við
góða mynd
af okkur? Bókin svarar því á en-
faldan og aðgengilegan hátt.
Þóra Sigríður Ingólfsdóttir
þýddi.
Þrungin hamslausum ástríðum
LIENE CIRCENE: Túlkun hennar á Ballöðu Liszts var einhver mesta listræna opinberun á íslensku tónleikasviði í háa herrans tíð. DV-mynd E.ÚI.
TÓNLISTARGAGNRÝNI
Jónas Sen
Ungur pfanóleikari frá Lettlandi, Liene
Circene, hélt einleikstónleika í Salnum í Kópa-
vogi á sunnudagskvöldið. Hófust tónieikarnir
á ofurmjúkum hljómum G-dúr sónötunnar
op. 78 eftir Schubert og var strax auðheyrt að
Circene hafði algert vald á hljóðfærinu. Upp-
hafstónarnir voru á mörkum þess að heyrast,
en samt fullkomlega mótaðir. Einkennandi
fyrir spilamennskuna var gríðarleg styrkleika-
breidd, mun meiri en maður á að venjast, allt
frá fínlegustu blæbrigðum upp í svo voldugan
og kraftmikinn hljóm að maður varð gersam-
lega dáleiddur. Auk þess var annað tæknilegt,
eins og hratt fingraspil, óaðfmnalegt, en það
besta var að þetta var sannur Schubert; hver
einasta hending var þrungin óræðri merkingu
og var túlkun Circene skáldskapur á háu plani.
Þetta var sannur Schubert;
hver einasta hending var
þrungin óræðri merkingu og
var túlkun Circene skáldskap-
ur á háu plani.
Næst kom Small Night Music eftir sam-
landa píanistans, Peteris Vasks, en hann er lítt
þekktur hér á landi þótt Sinfóníuhljómsveit ís-
lands hafl nýverið flutt verk eftir hann. Small
Night Music er ensk þýðing á Eine Kleine
Nachtmusik en hér var samt enginn Mozart á
ferðinni, ó nei. Tónsmíðin hófst á dularfullum
hljómagangi sem var meira en það: Drauga-
gangur. Síðan magnaðist upp seiðurinn og há-
punktarnir voru yfirgengilegir. Hrollur fór um
mann því leikur Circene var stórfenglegur,
sama geigvænlega valdið yfir styrkleikabrigð-
um og uppbyggingin sannfærandi; hnitmiðuð
stígandi upp í mergjaðan hápunkt sem síðan
leystist upp í annarlegan söng er fjaraði út f
tómið. Heyrðist í lokin eftirlíking hjartsláttar
og var það Circene sem plokkaði hann á
bassastreng. Ekki var hægt að hugsa sér
draugslegri endi.
Eftir hlé lék Circene stutt rondó eftir Beet-
hoven sem ber hið sérstæða heiti Reiði yfir
týndum tíeyringi og var sama snilldin á ferð-
inni þar.
Að lokum kom Liszt, fýrst Ballaða í h-moll
og síðan Venezia e Napoli. Auðvelt væri að
skrifa heila grein um túlkun Circene á tónlist
meistarans, sem var einhver mesta listræna
opinberun á íslensku tónleikasviði í háa herr-
ans tíð en því miður leyfir plássið það ekki hér.
Ballaðan var svo ótrúlega glæsileg að maður
varð gersamlega frávita; uppbyggingin og
styrkleikabreiddin slflc að ekki er mögulegt að
gera betur. Circene féll aldrei í þá freistingu að
sleppa sér of snemma, jafnvel þó tónlistin sé
þrungin hamslausum ástríðum strax frá byrj-
un, heldur gerði það á hárréttum augnablik-
um undir lokin - þegar maður hélt að há-
punktarnir væru löngu afstaðnir. Og hvflíkt
eldgos sem þá átti sér stað! Samt glataði
Circene aldrei stjórninni, leikur hennar var
ávallt skýr, en einmitt þess vegna var áhrifa-
máttur túlkuninnar svona mikill.
Sama var uppi á teningnum í hinu verkinu
eftir Liszt og ég vil því taka undir það sem einn
tónleikagestur sagði á leiðinni út: Þetta voru
geðveikir tónleikar. Ég æda rétt að vona að
Circene komi hingað aftur til tónleikahalds og
gaman væri að heyra hana sem einleikara með
Sinfóníuhljómsveit íslands. Hún er einhver
besti píanóleikari sem hér hefur komið fram.
SUÐURGATA í REYKJAVÍK: Magnús Ólafsson tók myndina (1910-20). Stúlkurnar sem
standa við óhrjálega götuna eru fulltrúar tveggja heima. Önnur er þvottekta íslensk
blómarós á peysufötum, hin gæti verið að fara á Ascot-veðreiðarnar í sínum háborgara-
lega klæðnaði og með þennan hatt... Enn standa sum húsin vestan megin götunnar en
austan megin hafa risið ný hús. Myndin er úr bókinni.
Gamla Reykjavík
á gersamlega heillandi myndum Magnúsar Ólafssonar í nýrri bók og sýningu
„Hann sneri aftur til íslands með
hörpu sína - llnsu, bakgrunna og
framköllunarramma - og fann upp
borg," segir Eiríkur Guðmundsson í
grein sinni í nýrri bók um Magnús
Ólafsson Ijósmyndara. Yfirlitssýning
á verkum hans stenduryfir til 1. des.
í Ljósmyndasafni Reykjavíkur, Gróf-
arhúsi.
Magnús Ólafsson (1862-1937)
var einn helsti frumherji í ís-
lenskri ljósmyndun. Þó fór hann
ekki að læra ljósmyndun fyrr en
1901 en stundaði áður verslunar-
störf. Hann var fæddur á Hvoli í
Saurbæjarhreppi og var búðar-
þjónn í Stykkishólmi, á Búðum og
loks á Akranesi þar sem hann fór
að fikta við ljósmyndun. Hann
nam iðnina í Kaupmannahöfn á
tveimur mánuðum 1901 og setti á
fót ljósmyndastofu í Reykjavík
sama ár.

Þessa dirfsku - sem jaðrar við
fífldirfsku - undrast Guðmundur
Ingólfsson í sinni grein í bókinni
og segir: „Nú á tuttugustu og
fyrstu öld vekur kjarkur til að um-
turna rótgrónum aðstæðum í lífi
sínu á svo róttækan máta jafnan
aðdáun og virðingu." Magnús var
á þessum tíma fjölskyldumaður
með sex börn undir fermingu á
framfæri sínu. Auk greina Eiríks
og Guðmundar í bókinni um
Magnús eru birtar þar 108 ljós-
myndir hans.
Verk Magnúsar, sem eru kjöl-
festan í safneign Ljósmyndasafns
Reykjavíkur, varpa skýru ljósi á
tímabilið frá aldamótunum 1900
og fram undir miðbik 20. aldar.
Einkum veita myndir hans fjöl-
þætta sýn á höfuðstaðinn á þess-
um tíma. Fjöldaframleiðsla ster-
eóskópmynda sem hann inn-
leiddi inn á fslenskan ljósmynda-
markað höfðu víðtæk áhrif á
myndsýn þjóðarinnar og nutu
líka vinsælda erlendis þar sem
þær vöktu athygli á landslagi og
náttúrufegurð landsins. Einnig
varð Magnús fyrstur íslendinga til
að lita stækkaðar ljósmyndir og
notaði til þess vatnsliti.
Á yfirlitssýningunni eru um 80
ljósmynda Magnúsar sem skipt er
í fimm meginflokka: portrett, at-
vinnulíf, Reykjavík, landsbyggðin
og atburðir. Sýningin er órækur
vottur um hversu mikilvægan
þátt hann átti í að skapa þá mynd
sem við gerum okkur af Reykjavík
og íslandi í heild sinni í upphafi
20. aldar. Sýningin er opin kl.
12-19 virka daga og kl. 13-17 um
helgar. Frítt inn.
h