Dagblaðið - 10.09.1975, Blaðsíða 7

Dagblaöiö. Miövikudagur 10. september 1975
7
Islands lita þær tölur þannig út
fyrir árið 1973:
HLUTFALL BANKALANA
OG VELTU ARID 1973
Olíuverzlun.......... 14,4%
Samvinnuverzlun...... 19.0%
Einkaverzlun........... 9,7%
Verzlun alls:
12,1%
Þessar tölur sýna, að i árslok
1973 hafa bankalán samvinnu-
verzlunar numið 19% ársvelt-
unnar en bankalán einka-
verzlunar 9,7% ársveltunnar.
Það getur þvi varla verið skýr-
ing á vaxandi útlánum til sam-
vinnuverzlunarinnar að hún
hafi haft svo slæma fyrir-
greiðslu áður.
Ef litiö er á útlán Samvinnu-'
og Verzlunarbankans kemur
eftirfarandi i ljós:
CTLANAAUKNING
Samvinnub. Verzlunarb.
1972 100 100
1973 134 125
1974 178 149
1975 240 184
Hér kemur i ljós, að útlán
Samvinnubankans hafa aukizt
mun meira en útlán Verzlunar-
bankans. Þessi munur er svo
mikill, að útlán Samvinnubank-
ans hafa aukizt tvöfalt meira á
timabilinu en nemur umfram-
aukningu bankalána samvinnu-
verzlunarinnar i heild. öll aukn-
ingin gæti þvi hæglega verið
komin frá Samvinnubankanum.
Stutt erlend vörukaupalán eru
verulegur hluti af fjármagni
verzlunarinnar, en hafa verður i
huga, þegar rætt er um erl. lán-
tökur, að þær eru ekki frjáls-
ar. Það er háð reglugerðar-
ákvæðum, hverjir mega taka
erlend vörukaupalán. Veruleg
erlend lán eru þó veitt vegna
ýmiss innflutnings. Þessar lán-
tökur hafa vaxið talsvert hraðar
nú á siðustu árum en almenn út-
lán bankanna til verzlunarinn-
ar, eins og sést af meðfylgjandi
töflu:
Bankalán Erlend
verzlunar vörukaupalán.
1972 100 100
1973 123 142
1974 172 264
1975 211 307
Rétt er að hafa i huga i þessu
sambandi áhrif gengisfelling-
anna og eins hitt, að aðeins
nokkur hluti vörukaupalána er
vegna verzlunarinnar, þar sem
iðnaðurinn flytur einnig inn vör-
ur til eigin nota gegn gjaldfresti.
Allar tölur fyrir 1975 eru áætl-
aðar þannig: 1975 = 1974 x jan.
1975 : júni 1974 og sumar að við-
bættri leiðréttingu vegna geng-
isfellingaráhrifa.
Laser-geislinn:
TIL BÖLVUNAR OG BLESSUNAR
Dauöageisli hasarblaö-
anna er þegar oröinn að
raunveruleika, jafnvel
þótt handbyssurnar séu
enn ekki til og verði ekki á
næstunni.
Áður en langt um líður
verða algengar á heimil-
um plastplötur, sem not-
aðar verða til að sýna
kvikmyndir í fullri lengd
og technicolor i gegnum
sjónvarpstæki.
Hægt er að sauma karl-
mannafatnað með þvi að
mata tölvu á ýmsum upp-
lýsingum um stærð við-
komandi og mál hans og
siðan þrýsta á hnapp.
Matvörur eru seldar við
kassann án þess að
mannleg hönd komi þar
nokkurs staðar nærri.
Lykillinn að þvi, sem hér er
talið upp, er litill ljósgeisli, sem
á visindamáli heitir ,,light am-
plification by simulated emissi-
on of radiation” (ljósmögnun
með tilbúnu úthlaupi geisla-
virkni) — en þekkt á upphafs-
stöfunum: laser, oft kallaður
leysi-geisli á islenzku.
Laser-geislinn, sem er ljós-
geisli, er skellur á milli tveggja
spegla, unz mögnunin verður
nægilega sterk til að skera i
gegnum málm, var uppgötv-
aður i Kaliforniu i lok sjötta
áratugsins. Siðan þá hefur
laser-geislinn verið notaður i
nærri öllum þáttum þeirrar
tækni, sem maðurinn hefur yfir
að ráða.
Fullkomnun á
drápstækjum
Með laser-geislanum hefur
strið orðið jafnvel enn hrika-
legra en það var áður — og þótti
þó ýmsum nóg um. Skriðdrekar
og brynvaröir vagnar geta nú
verið útbúnir með aflmiklum
geisla, sem getur skorið mann i
tvennt á einu augabragöi, að
sögn visindamanna, sem kunn-
ugir eru geislanum og afli hans.
Þeir segja einnig, aö flugvélar,
útbúnar meö laser, geti skorið
gat á stjórnklefa óvinaflugvéla
og þannig grandað þeim fljótt
og örugglega.
Dr. Michael Bass, yfirmaður
laser-rannsóknadeildar háskól-
ans i S-Kaliforniu (UCLA), seg-
ir þó — og kann að vera nokkur
huggun i — að enn eigi eftir að
liöa langur timi þar til hægt
Leysi-geislinn til hernaöar er þegar orðinn aö staöreynd þótt enn geti einn maöur ekki ráöiö viö sllkt
vopn. Þess veröur þó ekki iangt aöbiöa, eftir þvl sem vl&indamenn segja. Þá veröur mynd af þessu tagi
ekki bara mynd. Þá veröur ekki nauösynlegt aö teikna þessar myndir. Þær koma til okkar heim I stofu
— i fréttatlmaniim.
verður að útbúa laser-vopn, sem
halda má i hendi sér.
„Vopn af þessu tagi eru litt
hreyfanleg og þvi óliklegt, að
svona dauðageislar verði bornir
af einum manni,” segir dr.
Bass.
Laser-geislar eru nú orðið
notaöir á fjöldamörgum svið-
um, allt frá þvi að stjórna
sprengjum niður i að leiðrétta
vélritunarvillur. Laser-stjórn-
aðar sprengjur eru svo ná-
kvæmar, að varla skeikar milli-
metra. Með þvi að beina laser-
geisla á þann staf, sem hefur
verið sleginn rangt á ritvél,
hverfur blekið eins og dögg fyrir
sólu.
Laser-stjórnaðar
kvikmyndir
Með þvi að beina veikum
laser-geisla i rákir plastplötu,
svipaðrar og venjuiegrar
hljómplötu, verður innan
skamms hægt að sýna kvik-
myndir i fullri lengd i heimilis-
sjónvarpstækinu. Segir sig þá
sjálft, að nokkur útbúnaður
hlýtur að fylgja slíkum munaði,
ekki sizt þegar slikar kvik-
myndir eru þrividdarmyndir.
Laser-geislar eru þegar not-
aðir til að fylgjast með færi-
böndum i matvöruverzlunum,
sem renna fram hjá gjaldkeran-
um við kassann. Geislinn nemur
svartar linur á hverjum hlut og
er þar að finna staðlaðar upp-
lýsingar um verð og önnur at-
riði, sem kunna að skipta máli.
Kassinn meðtekur þessar
upplýsingar sjálfkrafa og sendir
auk þess frá sér — i vöru-
geymsluna — upplýsingar um
það, sem selt er, svo að hægt sé
aö, ósundurslitið og ómótmælt”
eins og skýrt er tekið fram i
þjóðarétti eftir Alfred Verdross,
sem kenndur er við flesta þýzka
háskóla i dag. Telja verður, að
ekki dugi hér minni timi I
minnsta lagi en 40 ár, þar sem
hliöstæður um afnot svæðis til á-
vinnings hefðar eru svo talin
bæöi i islenzkum og þýzkum
rétti.
En hvað geta svo Bretar og
Þjóðverjar lagt fram af tima
„ótruflað, ósundurslitiö og ó-
mótmælt” til ávinnings hefðar
og sögulegs réttar? Þeir sjást
ekki hér heimsstyrjaldarárin
fyrri og slöari. Þvi geta þeir ein-
göngu lagt fram timaslitrur til
ávinnings heföinni. Þetta kemur
skýrt fram á bls. 6i framlögðum
málsskjölum Þjóðverja sjálfra I
Haag.
Þrátt fyrir það dæmir Haag-
dómstóllinn Bretum og Þjóð-
verjum sögulegan rétt. Þar sem
Haagdómstóllinn bregzt þeirri
skyldu sinni að standa fyrir
sjálfstæðri gagnasöfnun, þegar
eingöngu annar aðili máls við-
urkennir dómssögu hans, dæmir
hann Þjóðverjum rétt út á nas-
istiska striðsglæpi. Þvi hann
gerir sér ekki ljóst, að Þjóðverj-
ar gerðu annað og meira en að
hætta að senda fiskiskip sin til
Islands á styrjaldarárunum,
Pétur Guðjónsson
heldur sendu þeir hingað her-
skipaflota, sem drap hér sjó-
menn og aðra hundruðum sam-
an og sökkti mörgum islenzkum
skipum. Þetta framferði • nær
hámarki. er Goðafossi er sökkt 2
milur undan Garðskaga og ,24
tslendingar farast, þar á meðal
4 börn. Er það með hreinum
endemum, er það getur komið
fyrir Alþjóðadómstólinn i Haag
að dæma einni þjóð söguleg
réttindi til fiskveiða i gegnum
slik glæpaverk. Bretar eru hér
ekki heldur sýknir saka, þvi þeir
lögðu stórar tundurduflagirð-
ingar fyrir Vesturlandi, sem
togarar okkar voru svo að fá i
vörpur sinar striðsárin og þar á
eftir. Þessi dufl sökktu svo tog-
aranum Fylki frá Reykjavik,
skipstjóri Auðunn Auðunsson.
Má það eingöngu teljast guðs
mildi, að þar skyldi nokkur vera
til frásagnar. Einnig hurfu á
þessum slóðum á striðstiman-
um togararnir Sviði og Max
Pemperton. Á þeim varð enginn
til frásagnar um afdrif þeirra.
Er þetta nú hefur borizt til dóm-
aranna i Haag fyrir tilstilli Fé-
lags áhugamanna um sjávarút-
vegsmál, vildu þeir blessaðir
menn, er þar sitja, gefa mikiö til
að hafa ekki lent i að orsaka
slikt réttarhneyksli og dómur-
inn um „sögulegan rétt” Breta
og Þjóðverja er. Að sjálfsögðu
afneita Islendingar þeirri
hneykslanlegu siðfræði, sem að
baki dómnum er eins og hann er
i dag. Getur þvi krafa Breta og
Þjóðverja i dag ekkert gert ann-
að en rifja upp söguferil þeirra
hér, sem geymir litið annað en
ofbeldi og morð.
Útlendingar eiga þvi skv.
framansögðu engan rétt til fisk-
veiða á Islandsmiðum. Eins og
Islendingar færðu út i 50 milur
án þess að brjóta alþjóðalög
færa þeir nú út i 200 milur. Eins
og ástatt er meö fiskistofna okk-
ar og i efnahagsmálum okkar
kemur ekki til mála að veita
auðugustu og þróuðustu iðnað-
arstórveldum heimsins hlut-
deild I þjóðarauði okkar, fiskin-
um við strendur tslands. Islend-
ingar eru tilbúnir að gleyma ó-
heillaverkum Þjóðverja á Is-
landsmiðum á styrjaldarárun-
um, en það verður ekki gert, ef
Þjóðverjar ætla nú sjálfir að
standa fyrir upprifjan þeirra.
Bretar eiga i grundvallaratrið-
um sömu hagsmuni og Islend-
ingar, byggja eyju með stór
landgrunn og áttu áður stóra
fiskistofna. Þvi hafa þeir ávallt
barizt við Islendinga á röngum
forsendum. Þjóðarhagsmunir
hafa verið látnir vikja fyrir hin-
um þrönga hagsmunahóp,
þrýstihóp togaraútgerðarinnar i
Hull og Grimsby, þvi heima-
flotinn hefur ávallt lagt á land
meiri afla en úthafstogaraflot-
inn. Þvi er athyglivert að sjá,
hvort nú ennþá einu sinni eigi að
fórna brezkum þjóðarhagsmun-
um fyrir hagsmuni þessa
þrýstihóps. Svarið kemur i
næstu viku.
Islendingar standa nú i órofa
fylkingu til verndar þjóðarhags-
munum sinum.
að bæta við birgðirnar i verzlun-
inni.
Sterkir laser-geislar eru nú
notaðir með mjög góðum og
vaxandi árangri til að skera
ýmis efni i iðnaði, hvort heldur
er stál eða léreft. Má nefna sem
dæmi, að föt eru sniðin með
laser-geislum og einnig hlutir i
bila I bilaverksmiðjunum I
Detroit, höfuðborg bilaiðnaðar-
ins i heiminum.
Meira að segja i Las Vegas,
þar sem spilaviti eru lögleg og
geysivinsæl, er laser-geislinn
notaður með góðum árangri:
viðskiptakort fjárhættuspilara
og hótelgesta eru sett i gegnum
laser-kerfi og gildi þeirra kann-
að.
Tæki, sem framleitt er af
Optical Data Systems i Moun-
tain View i Kaliforniu, er matað
á upplýsingum um úr sér gengin
eða stolin viðskiptakort, og fær
gjaldkerinn öruggt svar eftir
aðeins þrjár sekúndur.
Byltingarkennd
samgöngubót
Visindamenn á sviði laser-
tækni vinna nú baki brotnu að
þvi að endurbæta simakerfi
heimsins, sem þegar er viða að
brotna undan álaginu, sérstak-
lega i stórborgum. 1 stað þess að
bera raddir eftir þunnum virum
með rafstraumi er ætlunin að
láta hljóðin berast með laser-
geislum gegnum örþunnar
trefjar.
Dr. Lee Casperson, prófessor
við verkfræðideild UCLA, segir
þó, að notkun lasers á þennan
hátt sé enn ekki fjárhagslega
hagkvæm, þar sem hljóðið geti
aðeins borizt stutta vegalengd
áður en það missir mesta kraft-
inn. Aftur á móti, segir dr.
Casperson, mun iaserinn gjör-
bylta öllum samskiptum
manna, þegar lausn hefur verið
fundin á þessu vandamáli.
Samskonar tref jar geta einnig
verið notaðar til að ljósmynda
mannslikamann innvortis, ein-
göngu með þvi að iáta þær
ganga niður hálsinn og i mag-
ann. Sérstaklega gera visinda-
menn sér vonir um. að rann-
sóknir á magasárum og orsök-
um þeirra taki stórstigum
framförum og verði mun auð-
veldari en nú er.