Dagblaðið - 22.11.1975, Síða 5

5
\
Pagblaðið. Laugardagur 22. nóvember 1975.
................. '
Almóttugur, með 38,4 —
í rúmið, ég er fúrveikur
Flest okkar hafa orðið meira
eða minna lasin á lifsleiðinni
eða hver kannast ekki við að
hafa fengið beinverki, höfuð-
verk, magaverk með meiru —
og mælt sig. Almáttugur 38,4
maður verður þegar i stað fár-
veikur i stað þess að vera aðeins
lasinn áður. Og það er farið i
rúmið og ef maður er heppinn
fær maður matinn og kaffið á
bakka og heldur áfram að vera
veikur þótt hitinn nái nú vart 38
stigum. A þriðja eða fjórða degi
eftir að kunningjar og vinir eru
búnir að hringja og spyrja um
liöanina, fjölskyldan orðin
þreytt á dekrinu við sjúklinginn,
ekkert kaffi i rúmið lengur og
hitastigið komið i 37.5, þá er
maður leiður á öllu saman og
vill komast i vinnuna á ný, hvort
sem hún er heima eða heiman.
Nú er bara að drifa sig úr rúm-
inu og af stað. En viti menn, eft-
ir rúmleguna i nokkra daga eru
menn orðnir dálitið valtir á fót-
unum og það tekur tima að
komast i form á ný. Eftir nota-
legheitin?
Bergþóra Sigurðardóttir læknir lætur sér ekki nægja að fræða sjúkl-
inga sina um nauðsyn hreyfingar. Hún er mikið fyrir útiveru og
stundar skiðaiþróttina af kappi. Hér er hún i gönguferð á Lamba-
tungnajökli.
Einmittisambandi við þessar
hugleiðingar varð okkur hugsað
til útvarpserindis sem
Bergþóra Sigurðardóttir læknir
flutti ekki alls fyrir löngu. Hafði
hún ýmislegt við rúmlegur að
athuga. Við heinisóttum
Bergþóru og spurðum fyrst af
hverju hún væri á móti rúmleg-
um.
Út i hött að liggja
hitann úr sér
„Það er jú fyrst og fremst það
að ekki er hægt að sjá áberandi
mun á að þeir hressist fyrr sem
liggja i rúminu en hinir sem eru
á fótum. Það hefur rikt mikil
oftrú á blessun rúmlegunnar
bæði hjá lærðum og leikum við
alls konar uppákomu. Ég man
heldur ekki eftir að hafa séð það
i minum fræðum að tveggja til
þriggja daga rúmlega sé nein
lækning i sjálfu sér. Þá ber þess
einnig að geta að konur eru oft
með hærri en 37 stiga hita seinni
hluta tiðatimabilsins. Eftir
mikla hreyfingu hækkar hitinn
einnig. Það er algjör óþarfi að
gera sér rellu út af sliku og að
liggja úr sér hita er alveg út i
hött. Hitt er svo annað mál að sé
fólk lasið i nokkra daga er sjálf-
sagt að taka það rólega.
Oft erfitt að greina
likamlegan þátt veik-
indanna frá hinum sál-
ræna.
,,Er eitthvað um að fólk legg-
ist i rúmið til þess að vekja á sér
athygli?”
„Það er áreiðanlegt. Það er
oft erfitt að greina hvað likam-
legi þátturinn i veikindunum er
stór undir þessum kringum-
stæðum Svo sjáum við lika oft
það gagnstæða. Fólk sem eftir
öllum sólarmerkjum ætti að
vera lagz't i kör, til dæmis liða-
gigtarsjúklingar, neitar hrein-
lega að gefast upp. Þeir gefa
sjálfum sér aldrei eftir og
leggjast aldrei heldur sinna
bæði vinnu og áhugamálum
þrátt fyrir sin örkuml. Þá er það
lika stórkostleg sjón að sjá
skiðamenn á einum fæti sýna
meiri hæfni en margur sem hef-
ur báða fætur.
Eins og ég sagðí áðan má þó
ekki skilja þetta svo að hvild
eigi aldrei við en við sjáum það
hvarvetna innan læknisfræðinn-
ar að reynt er að koma fólki
löngu fyrr á fætur en áður tiðk-
aðist og einnig er byrjað á
hreyfimeðferð.”
Það þarf ekki að hvetja börnin
til að lireyfa sig, sizt þegar
snjórinn er annars vegar. Ef
ekki er til þota eða sleði má not-
ast við pappaspjald og hvaö sem
er. Ljósin. Bjarnleifur.
Blóðið að storkna i æð-
unum — andagiftin
horfin út i veður og
vind
„Hvað gerist eiginlega þegar
maður liggur þvi sem næst
Hreyfið ykkur!
Þið verðið
hraustari, kátari
og duglegri
Þau eru hressileg þessi þar sem þau eru i göngutúr með ungviðiö, en
eru það ekki allt of margir sem sitja inni og neita sér þar með um
friskt ioft I lungun? Hvernig væri nú að taka fram skjólflíkurnar og
fá sér hressilega göngu? DB-mynd Bjarnleifur
hreyfingalaus i rúminu ein-
hvern tima? Ég las einhvers
staðar mergjaðar setningar,
sem voru eitthvaö i þessum dúr:
Sjáið þið sjúklinginn i rúminu?
Hve aumkunarveröur hann er.
Blóðið er að storkna i æðunum,
kalkið að bverfa úr beinunum,
saurkögglarnir að hlaöast upp i
görnunum og öll andagiftin
horfin út I veður og vind.”
„Þarna er hraustlega til orða
tekið en má þó til sanns vegar
færa. Vist rennur blóðið hægar
um bláæðarnar i fótum og getur
leitt til blóðtappa. Kalk leysist
úr beinum, sem ekki er reynt á.
Hægðatregða er algeng afleið-
ing hreyfingaleysis. Vöðvar
rýrna. Blóðmagnið minnkar.
Liðirnir stirðna, sérlega þegar
fullorðið fólk á i hlut. Slim safn-
ast fyrir i lungum og öndunin
verður lélegri. Stundum þarf
ekki nema eina nótt til þess aö
slim safnist fyrir i lungum, eins
og margir reykingamenn
kannast eflaust við. Þetta leiöir
stundum til lungnabólgu, sér-
lega hjá veikluðu fólki.
Alagið á hjartað ey.kst við
það eitt að leggjast út af enda
þykir fólki með hjartabilun
betra að sitja uppi. Hjartað slær
hægar ef fólk liggur og þarf þar
af leiðandi að dæla meira blóði
við hvert slag. Eftir 2—3 vikna
legu eru sjúklingarnir þreyttir
og máttlausir og fá svima þegar
þeir standa upp. Ef til vill eru
þeir veikari af legunni heldur en
sinum upprunalega sjúkdómi.
Það var til dæmis gerð tilraun á
fjórum hraustum karlmönnum.
Eftir 6 vikna legu höfðu þeir
misst að meðaltali 1.7 kg af
vöðvum, svo að betra er að af
einhverju sé að taka.
í sambandi við kransæðasjúk-
linga, þá þótti það sjálfsagt hér
áður fyrr að þeir lægju i 6 vikur.
Nú hefur legan stytzt allt niður i
2—3 vikur eftir aðstæðum auð-
vitað. Það er einnig álitið að
hreyfing verndi menn gegn
kransæðastiflu. Nýlega var
skýrt frá könnun sem fór fram i
Dublin. Rúmlega 15 þúsund
karlmenn á aldrinum 25—74 ára
voru rannsakaðir. Það kom i
ljós að hreyfing sem gerð var
sér til ánægju var meiri vörn
gegn kransæðastiflu en sú sem
var hluti af vinnu. Þeir einstak-
lingar sem stunduðu likams-
rækt höfðu minna cholesterol
(blóðfita) i blóði og lægri blóð-
þrýsting en kyrrsetumenn.
Einnig reyktu þessir menn
minna og voru grennri.
Það er alkunna að áhættu-
þættir i sambandi við kransæða-
stiflu eru hreyfingaleysi, hátt
cholesterolmagn i blóði, hár
blóðþrýstingur, offita og reyk-
ingar.”
Hreyfing virkar slak-
andi á taugakerfið
„Burtséð frá kransæðastiflu
og rúmlegum, hefur hreyfinga-
leysi ekki alvarleg áhrif á heils-
una?”
„Jú, vissulega og það ekki
bara á likamann heldur einnig á
sinnið. Hreyfing virkar slakandi
á taugakerfið, kviða og spennu.
Hver kannast ekki við hvað
góður sundsprettur getur gert
manni eða röskur göngutúr eða
bara 10 minútna morgunleik-
fimi. Dæmi eru til að fólk kýs
frekar að taka inn eina eða tvær
vitarhintöflur á dag en byggja
likamann upp með hreyfingu.
En vitamin getur aldrei komið
i stað hollrar hreyfingar.”
„Hvað veldur þessu hreyf-
ingaleysi. Erum við svona löt
eða þykjumst við ekki hafa
tima?”
„Hvort tveggja. Mér finnst
það hreint og beint óhugnanlegt
hve margir íslendingar telja
sumarfriunum vel varið með
þvi að flatmaga á sólarströnd og
kunna ekki ^að njóta eigin
lands. Af hverju sér maður
varla hér, eins og ég sá i fyrra i
Noregi, fólk á öllum aldri leggja
land undir fót með mal sinn á
bakinu. Jafnvel voru konur á
áttræðisaldri i hreyfingum eins
og ungar stúlkur. Sumir bera
þvi kannski við að það rigni eða
að það sé kalt. En það er Rægt
að klæða sig i ull og skjólflikur
og þá sér maður sjaldan eftir
útivist. Eða hefur þú aldrei
reynt það sjálf svo að ég gerist
lika spyrill?”
Jú blaðamaður kannaðist við
það frá þvi i fornöld (á siðasta
vetri) að hafa klifið fjall. Þrátt
fyrir litið sem ekkert útsýni,
þegar á toppinn var komið,
þóttist hann hafa afrekað heil-
mikið að hafa lagt i slikt stór-
virki i vitlausu veðri.
„En hvað þarf að hreyfa sig
mikið á viku til að halda sér i
sæmilegri þjálfun”?
Ja, viðgætum byrjað með 1/2
tima þrisvar i viku. Það þýðir
ekki að byrja af of miklu kappi.
Það verður að þjálfa sig smám
saman. Aður en maður veit af er
maður eins og ný manneskja.
Það er nefnilega eitt sem vert er
að muna að likaminn lagar sig
eftir þvi sem maður reynir —
eða reynir ekki — á hann. Ef
likamsþrekið er litið verkar
dagleg vinna jafnvel þreytandi.
Reglubundin likamsrækt eyk-
ur þolið. Menn verða afkasta-
meiri án þess að verða þreyttir
og þvi fylgir aukin velliðan. Dá-
litill sviti er hraustum manni
aðeins hollur.” —EVl—
V
l£3S3«Ee£a«*e