Dagblaðið - 19.01.1976, Qupperneq 11

Pagblaðið. Mánudagur 19. janúar 1976
11
Það er kannski ekki undar-
legt, þvi umdeið og Skugginn tók
i gikkinn hringdu klukkurnar,
sem boða komu lestarinnar inn
á járnbrautarstöðina. Skugginn
gerir ekki slik mistök.
Lögreglan viðurkennir, að
hún sé ráðþrota gagnvart
Skugganum.
Þessi átta morð hafa verið
framin á sjö ára timabili. Aldrei
hefur Skugginn skilið eftir sig
minnstu verksummerki. Engin
spor, engin merki á likunum
nema hnifstungurnar og skot-
sárið. Hann færir likin úr undir-
buxum, en það hefur heldur ekki
fært lögregluna nær þvi að ráða
gátuna.
Kynferðislega brjálaður
sadisti
,,Við vitum það eitt,” segir
André Grevaudan, sem er
yfirmaður lögreglunnar i Criel,
,,að maðurinn hlýtur að vera
haldjnn kvalalosta og að hann er
kynferðislega brenglaður.
Hann reynir einatt að hafa sam-
farir við likin, en það virðist
aldrei hafa tekizt.”
Lögreglan er þeirrar skoðun-
ar, að Skugginn sé að reyna að
hefna sin fyrir að vera mis-
heppnaður á kynferðissviðinu —
með öðrum orðum getulaus.
,,1 rauninni er það hið eina,
sem við vitum um manninn,”
segir Grevaudan lögreglufor-
ingi. ,,Hann er vafalaust venju-
legur fjölskyldumaður, sem fær
sér vinglas á kránni og
skammast út i forsetann eins og
allir aðrir.”
Ferillinn
Blóðugur ferill Skuggans i
Nogent er þessi:
— Janúar 1969: fyrsta árásin,
sem misheppnaðist.
— Janúar 1969: fertug kona
myrt.
— Nóvember 1969: tæplega
fimmtug kona myrt.
— Febrúar 1973: þritug kona
myrt.
— Mai 1973: ung stúlka myrt
ásamt unnusta sinum, sem
var i nágrenninu fyrir hreina
tilviljun.
— Janúar 1974: sjötta morðið.
Sömu vopn: hnifur og byssa.
— Nóvember 1975: hálfþritug
kona myrt.
— Janúar 1976: Francoise myrt.
öll morðin hafa verið framin i
dögun eða strax eftir rökkur.
Sömu vopnum hefur alltaf verið
beitt: hnif og byssu. öll likin
hafa verið illa leikin af hnifs-
stungum.
Útlendingahatur
að koma upp
Nogent-sur Oise er i þjóð-
braut, skammt utan við Paris.
Ibúar eru 5000 Þetta er gamall
bær og helzta stolt bæjarbúa er
kirkja frá miðöldum. Um það
bil fimmti hluti bæjarbúa er af
erlendu bergi brotinn og margir
þeirra búa i tiltölulega afmörk-
uðum hluta bæjarins.
Það sorglega við þetta
óhugnanlega mál — fyrir utan
að átta manns hafa látið lifið og
að sjúkur maður biður eftir
tækifæri til að myrða niundu
manneskjuna — eru þau áhrif,
sem morðin hafa haft á bæjar-
lifið.
Ein kvennanna, sem lifði af
árás Skuggans, sagði nefnilega
frá þvi, að maðurinn hefði talað
slæma frönsku.
Það er þvi almennt talið, að
morðinginn sé einn innflytjend-
anna þúsund. Bæjarstjórnin
kom þegar saman til skyndi-
fundar, þar sem breytt var
ályktun um að engin takmörk
skyldu sett fjölda þeirra útlend-
inga, er fengju að setjast að i
bænum. f
//Meira aö segja gamlir
vinir liggja undir grun"
Slátrarinn i bænum, Luc Can-
bard, sem býr i húsinu gegnt
húsi foreldra Francoise, þekkti
stúlkuna vel.
„Það er óhuggulegt þegar
svona gerist,” segir hann.
„Maður snýr sér við á götu þeg-
ar maður mætir gömlum kunn-
ingjum og veltir þvi fyrir sér,
hvort þetta sé hann.”
Fyrir sjö árum, áður en fyrsta
morðið var framið, var bæjar-
lifið frjálslegt og skemmtilegt. 1
dag er þvi öðru visi farið. Leitun
er pð dauflegri og leiðinlegri bæ
i öllu Frakklandi.
Gangi maður um götur bæjar-
ins eftir að skyggja tekur er
maður stöðvaður að minnsta
kosti tvisvar — og gönguferðin
tekur þó ekki nema fimmtán
minútur — og beðinn um skil-
riki. Lögreglan og borgaralegir
verðir, sem eru með blóðhunda,
leita á öllum og spyrja alla
spjörunum úr. Meira að segja
bæjarfulltrúana.
Dularfullur maður
á brautarpallinum
Þaðsiðasta, sem frétzt hefur i
málinu, er þetta:
Vitni nokkurt heldur þvi fram,
að áður en Francoise var myrt
hafi oft sést til manns á járn-
brautarstöðinni um það leyti,
sem sjölestin var að fara. Hann
fylgdist með, segir vitnið, en fór
aldrei með lestinni.
Með þessum vitnisburði og
framburði þeirra kvenna, sem
komizt hafa lifs af úr klóm
Skuggans, hefur verið gerð
mynd af Skugganum. Hún hefur
verið birt i blöðum um allt
Frakkland, en án árangurs.
Enginn i bænum hefur
kannazt við myndina. „Er þetta
Elvis Presley?” sagði einn bæj-
arbúa, þegar hann sá myndina.
Honum var sagt hver það væri.
Hann hikaði, skoðaði myndina
vandlega aftur og hristi svo
höfuðið. Óttinn skein úr allri
ásjónu hans.
Þetta getur S.í.
Sinfóníuhljómsveit íslands, 8.
tónleikar i Háskólabiói 15.1. '76.
Efnisskrá:
Þorkell Sigurbjörnsson:
Albumblatt
Mendelssohn: Fiðlukonsert i
e-moll
Beethoven: sinfóna nr. 5 i
c-moll
Stjórnandi: Karsten Andersen
Einieikari: Charmian Gadd
Þorkell Sigurbjörnsson kem-
ur oftast á óvart með tónverk-
um sinum. Þegar verk islenskra
samtimatónskálda okkar eru
leikin búast áheyrendur yfirleitt
við að sjá svið Háskólabiós yfir-
fuilt af allskonar hljóðfærum,
aðallega slagverki, en einnig
pianó , hörpu, celestu og jafnvel
orgeL Þetta gera tónskáldin
auðvitað til að ná fram ákveðn-
um litbrigðum og hljómum i
raddsetningu. En Þorkell var
hógvær i þetta sinn og sýndi
ljóslega, að hægt er að ná fram
litbrigðum með minni fyrir-
höfn, eða með þvi einu að beita
hefðbundinni hljóðfæraskipan
sinfóniuhljómsveitarinnar á
sérstakan máta.
Albumblatt
Albumblatt er látlaust verk,
áferðarfallegt og hljómþýðara
en mörg önnur verk Þorkels.
Byrjunin var sérkennileg, hún
fannst eiginlega betur en hún
heyrðist, djúpir tónar bassa-
hljóðfæranna, ásamt glissandói
pákunnar sem setti skemmti-
legan svip þar á. Hljómsveitin
lék verkið vel, og tókust rytma-
leikir hljóðfærahópanna ágæt-
lega, en svo er það bara spurn-
ingin sú, var flutningur verksins
eins og sú mynd, er tónskáldið
sjálft hafði i huga?
Gott jafnvægi
FiðlukonsertMendelssohns er
ánefa eitt vinsælasta verk hans.
Hann lauk við konsertinn 1844,
þótt hugmyndin hafi komið 1838,
er hann sagði við vin sinn, fiðlu-
Karsten Andersen stjómandi.
Charmian Gadd einleikari.
snillinginn Ferdinand David, að
hann ætlaði að semja fyrir hann
fiðlukonsert. David var honum
mjög innan handar við samn-
ingu verksins, sérstaklega við
einleikskaflana. Það er ef til vill
þess vegna, að það hljómar
erfiðara en það i rauninni er.
Verkið er mjög vel samið, stefin
skýr og fjölbreytt, og athyglin
beinist nokkuð jafnt milli ein-
leikara og hljómsveitar, þannig
aö hljómsveitin er ekki einungis
undirleikur. Charmian Gadd er
mjög góður fiðluleikari, með
framúrskarandi tækni og lék
hún af mikilli snilld, tækniiega
séð,.en án þess að leggja neina
sérstaka túlkun í leik sinn. Gott
jafnvægi var milli hennar og
hljómsveitarinnar, er lék af
mikilli festu og öryggi.
Þetta getur S.í.
Hápunktur tónleikanna var
samt 5. sinfónia Beethovens.
Held ég að hljómsveitin hafi
aldrei leikið þá 5. jafn skemmti-
lega. Var sem stjórnandinn,
Karsten Andersen, hefði lagt
meiri rækt við þetta verk en
hann hefur gert við önnur i vet-
ur. Hljómsveitin var sem einn
maður er laut stjórn hans. Hann
mótaði og litaði verkið sterkum
dráttum, og var hvergi um
dauðan punkt að ræða, og var
unun á að hlýða á og sjá, hve
spilarar S.l. fylgdu hverri bend-
ingu hans út i æsar. Þar sýndi
Sinfóniuhljómsveit Islands hvað
hún getur, og mætti jafnvel
kalla það samnefnara tónleik-
anna.
eikhúsunum?
minu viti mjög vönduð. Af ein-
hverjum ástæðum hef ég geymt
leikdóma um þessa sýningu.
Ólafur Jónsson telur henni að
sönnu ýmislegt til gildis, en
kjarninn i umsögn hans eru svo-
felld feitletruð inngangsorð:
„Undarlega var þungt yfir
upphafi leiks, öllum fyrsta þætt-
inum i sýningu Þjóðleikhússins
á Hafið bláa hafið á föstudags-
kvöld. Þessum drunga létti að
sönnu þegar leið á leikinn og at-
burðir færðust i aukana —
alténd öðru hverju og að nokkru
leyti. Samt var áhorfsmál hvort
sýningin fékk nokkru sinni nóg-
an skáldlegan byr undir vængi
til að leikurinn nyti sin til fulln-
ustu.”
Nú er smekkur manna vita-
skuld misjafn og vist má ólafur
Jónsson hafa sinn smekk fyrir
mér. En mér er spurn: hvað ætli
þeir séu margir sem missa á-
huga á að sjá leiksýningu eftir
svo óaðlaðandi lýsingu? Menn
átta sig nefnilega oft ekki á þvi
að óhlutkenndir dómar sem
þessir segjá svo miklu minna
um sýninguna en leikdómarann
sjálfan.
En hafa leikdómar nokkur á-
hrif á aðsókn heyrist stundum
spurt. Ég held það fari tæplega
milli mála að þeir geri það.
Leikhúsferð kostar peninga og
fólk vill að vonum fá eitthvað
fyrir sinn snúð. Ef menn lesa
svo um sýningu að hún virðist á
einhverjum misskilningi byggð,
valdi vonbrigðum, styrki grun-
semdir um að höfundurinn sé
e.t.v. ekki svo ýkja merkilegur
höfundur, leikritið ekki fjarska
merkilegt leikverk — svo dregn-
ar séu saman helstu niðurstöður
ólafs Jónssonar um Góðu sálina
i Sesúan — þá fer vart hjá þvi að
menn hugsi sig um tvisvar áður
en þeir kasta kvöldinu á þennan
glæ.
En hverskonar vinnubrögð
eru það annars við gagnrýni að
segja að leiksýning virðist
byggð a einhverjum misskiln-
ingi, með öllu óskilgreindum?
Það þyrfti minnstakosti að skil-
greina á einhvern hátt þennan
„misskilning” svo aðrir geti
siðan byrjað að ræða hvar hann
eigi upptök sin: I sýningunni —
og þá hvar? — eða hjá höfundi,
þýðanda, gagnrýnanda?
Uppbygging leikdóms skiptir
lika miklu máli: Undir hinni
löngu löngu frásögn af leiðind-
um Seúsan-sýningarinnar og
vonbrigðum leikdómarans
tekur fólk naumast eftir klausu
sem þessari: „Samt virðist
margt vel um sýninguna i ein-
stökum atriðum, meðferð hinna
helstu hlutverka og sviðssetn-
ingu Stefáns Baldurssonar sem i
heild sinni virðist skilmerkilegt
Menningar-
mál
Þorsteinn
Þorsteinsson
og yfirvegað verk.” Þetta eru
reyndar býsna fróðleg ummæli
en á þeim stað sem þeim er val-
inn eru þau einsog krækiber i
ámukjafti og orka nánast einsog
markleysa.
1 lok greinar minnar ýja ég að
þvi hvaða kröfur gera þurfi til
leikdóma og skal það ekki
endurtekið hér. Heldur þykir
mér litið koma til svara Ólafs
Jónssonar. En hann lætur sér
nægja að segja: farðu góði og
gerðu betur sjálfur! Ætli Ólafi
Jónssyni þætti það mannborleg-
ur málflutningur ef leikhúsfólk
ansaði gagnrýni hans sem svo:
farðu góði sjálfur upp á svið og
leiktu betur! Leikstýrðu betur!
Skrifaðu sjálfur betri leikrit! En
til gamans get ég svosem slegið
i þetta botninn á hliðstæðan hátt
og Ólafur lýkur svargrein sinni
með þvi rétt að benda á að
aldrei er nóg til af mikilhæfum
leikurum og leikstjórum, að
ekki sé nú minnst á leikritahöf-
unda. Nú held ég ' leikhúsin
ættu að falast eftir starfskröft-
um ólafs hið snarasta og mun
þá enginn frámar þurfa að
kviða leiðindum i leikhúsunum.