Dagblaðið - 27.03.1976, Blaðsíða 2

DAGBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 27. MARZ 1976.
Flugleíðah jónin og
Víkingspiparsvemninn
— eiga bceði tilverurétt svo þjóðin takist ó loft
Loftorrustan um tsland er i
fullum gangi. Að vísu er búið
að skjóta Loft.víkinginn niður,
en hann virðist hafa sömu
náttúru og Jón sá hrak, sem
Stephan G. gerði ódauölegan:
Þótt hann væri dauður, vildi
hann ekki lofa fólki að sofa.
Enda hefur hann kannski líka
verið grafinn þversum.
Það reyndist sumsé skamm-
góður vermir að gera Loft-
víkinginn gjaldþrota.
tslendingar vilja hafa sam-
keppni á flugmálasviðinu, það
fer ekki milli mála. Loftleiðir
og Flugfélagið voru framan af
ævi eins og lítil börn, næstum
jafnaldra, sem varla gátu litið
hvort annað réttu auga og
skiptust á hnútum. En þegar
kemur fram á síðari hluta
táningaaldursins, hvað þá um
og yfir tvítugt, verður náttúran
ekki hamin öllu lengur.
Náttúran hafnar að vísu ekki
alltaf í hjónasænginni, en oft,
og svo fór um þessi óskabörn
þjóðarinnar. Þau voru gefin
saman í heilagt hjónaband og
rugluðu saman reytum sínum.
Líklega er of stutt liðið með
þessari þjóð síðan síðasti
einokunarkaupmaðurinn varð
að loka sjoppu sinni, til þess að
íslendingar geti sofið vært með
einokun í einhverri mynd. Ekki
einu sinni þjóðþrifafyrirtækið
ÁTVR, sem selur landsmönn-
um tóbak, brennivín, rakspíra
og bökunardropa, svo nokkrar
vinsælar neysluvörur hennar
séu nefndar. fær að sitja að
einokun sinni, sem þó er fyrir-
skipuð af stjórnvöldum lands-
ins. I því sambandi nægir að
minna á umfangsmikil spíra-
mál. sem enn er deilt um hvort
hafi mátt rannsaka til hlítar,
samkvæmisleikinn ,,að fela
hlutinn,” sem farmenn og toll-
arar leika löngum, að
ógleymdri eigin framleiðslu
landsmanna sem er býsna
drjúg að magni til, þótt gæðin
séu misjöfn. Þess vegna er al-
menningi líka þvert um geð að
láta eitt flugfélag sitja að því að
koma okkur heim og heiman,
þegar við svöliim þeirri þörf
okkar að litast um meðal fram-
andi þjóða — eða bara hinni
frumstæðu hvöt til að líta hinn
fáséna hlut sólina og láta sér
vera hlýtt án þess að þurfa að
dúða sig i ull og húðir og sitja
við ofn.
Nú vill svo undarlega til, að
hér á háaloftinu brestur hag-
fræðivit og töluþekkingu til
þess að geta lagt á þaö vilur-
legan dóm, hvort flugfargjöld
óskabarnanna, sem við vígslu
sina hlutu nafnið Flugleiðir,
séu ósanngjörn og óeðlileg.
Fróðir menn Flugleiða segja að
svo sé ekki, og hvað ætli þeir
séu að ljúga að okkur? En það
getur ekki farið hjá því, að við,
sem þurfur.i að borga far-
gjöldin, súpum hveljur yfir
upphæðunum Það má kannski
skýra á svo auðveldan hált sem
við höfum bara ekki efni á
sem við í þessu koti höfum átt
saman við það fyrirtæki að
sælda tvíeitt eða sitt í hvoru
lagi áður fyrr hefur allt verið á
eina bók: Með miklum ágætum.
Meira að segja hefur sá er hér
skrifar oftar en einu sinni
fengið þar betri fyrirgreiðslu
en hann átti nokkra heimtingu
á. En kerfi gildir um þetta
fyrirtæki eins og mörg önnur,
fjölskyldu á framfæri sínu og
fór til náms í ákveðnum
tilgangi. Piltarnir lausir og
liðugir og þótt þeir færu til að
forframast i ákveðnu fagi, var
ferðin allt eins til að víkka
sjóndeildarhringinn almennt
og létta sér upp eftir stranga
skólavist hér heima. En fjöl-
skyldufyrirvinnan varð að
borga fullt fargjald, meðan
neinu utanlandsflandri. En
okkur halda fá bönd, fremur en
Þórði kakala. og er hægt að lá
okkur það, þótt við svipumst
um eftir ódýrari milliferðum og
stöndum fast saman um það,
sem við eygjum i þejm efnum?
Nú má enginn fá þá grillu i
kollinn, að háaloftið eigi i stríði
við Flugleiðir. Þvert á móti, það
og alltaf hallar á einstakling-
inn, þegar kerfið verður rökvís-
inni yfirsterkara.
Dæmi: Sumarið 1974 hélt
höfundurinn utan til náms, þá
rúmlega hálf fertugur. Með
honum voru í ferð tveir ungir
menn, rúmlega tvítugir, sem
fram til fárra vikna höfðu verið
nemendur hans. Hann var með
Háaloftið
SIGURÐUR
HREIÐAR
HREIÐARSSON
sveinarnir fengu að mig minnir
20 eða 25% afslátt — þeir voru
undir einhverju ákveðnu
aldursmarki. Þótt maður gengi
undir manns hönd að finna ein-
hverja afsláttarsmugu í kerfinu
fyrir fyrirvinnuna, var þess
enginn kostur. Þetta dæmi er
bara eitt af fjölda, fjölda mörg-
um.
Ur því að hægt er að fljúga
með einn mann, sem er 76 kg á
þyngd, 184 sentimetrar á hæð
og rauðhærður á 20—25%
afslætti, hlýtur að borga sig
alveg á sama hátt að fljúga með
annan á því sama gjaldi, þótt
hann sé 77 kg á þyng, 183 senti-
metrar á hæð og skolhærður.
Það þarf enginn að segja mér,
að afslátturinn ,é svo rými-
legur að flutningsaðilinn flytji
viðkomandi þar með undir
kostnaði. Það er í rauninni
ástæða til að velta þvi fyrir sér,
hvort það komi ekki niður á
hinu almenna fargjaldi að til
eru ýmsar smugur til afsláttar-
fargjalda —að sögn ótrúlega
margar, þótt mér hafi gengið
illa að falla inn í þá hópa.
Ein afsláttarleiðin er svoköll-
uð hópfargjöld. Ákveðinn fjöldi
manna tekur sig saman í hóp og
tekur far fyrir allan hópinn. Ut
á þetta fær hann svo og svo
mikinn afslátt. Ég veit ekki hve
mikinn, en gefum okkur til
dæmis töluna 30%. Kannski
slagar hópurinn hátt í fulla vél
í áætlun. Helmingurinn af
hinum farþegunum fellur
undir námsmannafargjöld eða
unglingafargjöld eða hvað það
nú heitir, sem selur tvítugum
farið mun ódýrara en hálf
fertugum — afgangurinn er
'venjulegt fólk sem hvorki er
nógu ungt eða í nógu góðum
hópsamböndum, en þarf samt
að komast leiðar sinnar. Er
þessi sölumennska sanngjörn
gagnvart þeim hópi?
Það sem ég hef nú verið að
tala um, ásamt þeirri kjafta-
sögu að samkeppnisleysið hafi
nú þegar haft óheillavænleg
áhrif a ferðakostnað borgar-
anna — og með orðinu borgari
á ég bæði við verkamenn og
forstjóra, komma og íhalds-
menn og allt þar á milli, sem
sagt alla, sem borga eitthvað —
og þeirri reynslu, sem fékkst af
starfsemi Loftvlkingsins, leiðir
til þess, að leiguflugfélag 1
sama dúr verður ekki kæft. Það
er hægt að gera því erfitt fyrir,
þybbast við öllum óskum þess
um aðstöðu og fyrirgreiðslu og
annað því líkt, en borgararnir
munu leggjast á eitt um að
halda því gangandi, eða endur-
reisa það, þegar það hefur verið
fellt. Því verður ekki betra gert
en að óska öllum til hamingju
með heiðarlega samkeppni og
bæði Flugleiðahjónunum og
Víkingspiparsveinum langra og
gifturíkra lífdaga.
Megi starfsemi þeirra og
viðgangur efnahaglífs og góðra
lána verða til þess, að öll þjóðin
takist á loft — sem oftast.
Átök við engjaslátt
— Saga úr Krœklingahlíð
r[ KRUMMABER
RÓSBERG G. SNÆDAL W'wm
1 SKRIFAR
Slcfán hét maður og var Jónsson
Hann bjó á bæ þeim í Kræklingahlið
*r heitir að Ásláksstöðum. Stefán
þessi hélt þá vinnukonu, sem Ásdís
hét Þorstrinsdóttir. Hún var gift
kona og hélt maður hennar til á
aðrum bæ þar í sveitinni (Bitru).
Það var á orði að Stefáni bónda og
\sdísi vinnukonu væri kannski helsti
vel til vina, og þann tíma sem hún
var hjú hans ól hún börn eins og hver
önnur ektakvinna og eignaði þau
auðvitað bónda sínum. Hann hét
Guðmundur Rétursson, og er ekki
annars getið en hann hafi gengist
greiðlega við krógunum, sem kona
hans aflaði. Á Ásláksstöðum var
maður í vist sem Jónas hét og var
Sveinsson. Hann var fósturbróðir
Stefáns bónda.
Nú kemur þar að vetur einn unir
Jónas sér ekki á Ásláksstöðum og
flytur sig fram að Lögmannshlíð.
Réð hann sig til bóndans þar, sem
einnig hét Jónas en var Jónsson. Um
svipað leyti fór Ásdís frá Ásláks-
stöðum og réðst þar í vist að Kaup-
angi. Þar ól hún svo enn barn — en
kenndi það nú Jónasi Svemssym.
Hann varð fár við en neitaði ekki og
gaf henni eftir eiðinn. Voru svo bæði
boðuð á fund sýslumannsins á Espi-
hóli. Þar sór Ásdís það, að Jónas
Sveinsson væri hinn eini rétti faðirað
barninu. En þegar Jónas ríður heim
af fundinum kom hann við á Akur-
eyri og keypti sér þar vænan sjálf-
skeiðung, hinn vænsta grip. Hélt að
svo búnu heim í Lögmannshlíð, gekk
þar strax til smiðju og tók að dengja
Ijá sinn. Sagðist ætla í kaupavinnu út
á bæi. Rak hann svo ljá sinn í orfið,
sté á bak hesti sínum og reið sem
hvatast út að Ásláksstöðum. Hitti
hann þar fólk á engjum, Stefán
bónda og börn hans. Jónas tekui
Stefán tali, setjast þeir á þúfur í
slægjunni og virðist fara hið besta á
með þeim. Jónas skildi ekki við sig
orfið og þegar hann stendur upp eftir
drjúglanga setu, sveiflar hann orfinu
að Stefáni þannig að ljárinn kom á
hann ofan mjaðma og gekk á hol.
Stefán gat þó þrifið um orfið og varð
það laust í höndum Jónasar. Þegar
svo var komið lét Jónas verða
skammt milli vóðaverkanna, sneri sér
frá, gekk nokkur skref á meðan hann
hafði hendur á kutanum nýkeypta,
rak hann síðan umsvifalaust í háls
sér — og risti fram úr. Lágu þeii
íveir í valnum særðir til ólífis. Börnin
hlupu felmtursfull heim til að segja
tíðindin.
Kallað var á lækni frá Akureyri, er.
í báðum tilfellunum vorusárin slík að
ekki mátti um binda. Jónas Iifði þó
við harmkvæli fram eftir nóttu og
Stefán til næsta dags.
Þessi atburður varð 1(X ágúst 1852.
— Eftir Annál 19. aldar og kirkju
bókum.—