Dagblaðið - 23.10.1976, Qupperneq 11

DAGBLAÐIÐ. LAUGAKDAGUR 23. OKTOBER 1976.
Hann er fimmtugur aó aldri
og hlaut frægó sína í byrjun
með því aó sýna fram á, að
þannig mátti nýta dönsk skatta-
lög að menn slyppu alveg við
skattinn. Glistrup hefur verið
ákærður fyrir yfir þrjú þúsund
tiltekin brot á skattalögum, en
vinsældir hans hafa enn vaxið
við hverja kæru. Svo margir
íbúar velferðarríkisins eru full-
saddir á kerfinu.
Stjórnleysingi?
„Við héldum, að hann mundi
bara hverfa," hefur blaðið
International Herald Tribune
eftir Kjeld Olesen, for-
manni þingflokks jafnaðar-
manna.
„Stefna hans er enn
heimskuleg og órökrétt, en við
tökum hann alvarlega nú orðið.
Það er erfitt að skilgreina
hann. Eg mundi ekki kalla
hann fasista, en kannski
stjórnleysingja. Hvað sem hann
er, þá hefur hann geysilega
hæfileika til að taka á því, sem
almenningur finnur og talar
um.
Það tók okkur talsverðan
tíma að skilja, að hann gat sótt
afl til strauma, sem
raunverulega voru til í
þjóðfélaginu.
Hann hefur bent á rökleysur
i velferðarríkinu, og hann
hamrar á, að háskólamenn og
tæknimenn stjórni öllu.“
Olesen lét íviðtalinuí ljós það
álit, að flokkur Glistrups yrði
úr sögunni innan tveggja ára.
Annað var sjónarmið fulltrúa á
flokksþingi Glistrups í
septemberbyrjun. Þar lýstu
ræðumenn þeirri skoðun, að
flokkurinn mundi færa út
kvíarnar og flokkum í
nágrannalöndum, sem hefðu
svipaða stefnu, mundi mjög
vaxa fylgi á næstunni og nýir
spretta upp.
Sumir telja fylgisaukningu
flokks Glistrups í Damörku af
svipuðum rótum runna og
fylgisaukningu hægri manna í
nýafstöðnum þingkosningum í
Svíþjóð og Vestur-Þýzkalandi.
11
N
VEÐURBRIGDI
Síðastliðin sjónvarpsvika var
ekki ósvipuð veðurlaginu í
sumar, mikið um lægðir og ein-
• staka hæð innan umlægðarbylg
urnar umdeildu. Lægðir sjón-
varpsins eru reyndar áreiðan-
legri en veðrið. Annars er
aldrei að vita hvernig veðrið
hleypur í menn. Svei mér þá ef
Páll Bergþórsson tók ekki
veðurfréttirnar á sunnudags-
kvöldið í það að segja frá rjúpu
sem skeit á veiðimann. Eða var
það ekki? Þetta sannar bara
það sem ég hef haldið hér fram
um vinnuhagræðingu Ríkisút-
varpsins.
Það var líka guátur í þátttak-
endum í Kastljósi á föstudags-
kvöldið. Skemmtilegast var að
sjá þá sitja „augliti til auglitis1'
Vilmund og Alfreð, hinn fvrri
eins og 19. aldar tónsnillingog
hinn síðari eins og Rod Steiger
í myndinni um „Scarfaee". Ég
held að meiri einlægni hafi nú
stafað af Vilmundi, allavega
samkvæmt mínum einlægnis-
mæli, auk þess sem málflutn-
ingur Alfredos var heldur loð-
inn. En Vilmundur er einnig
stjórnmálamaður, eins og fram
kom þegar hann auðmjúkur
ávarpaði sjónvarpsvélina. Ég
lield að hér á lanai munu menn
aldrei komast að niðurstöðu um
muninn á „rannsóknarblaða-
mennsku" og pólitískum of-
sóknum, en aftur á móti held ég
að auðveldara sé að skilgreina
muninn á rannsóknarblaða-
mennsku og æsifréttamennsku.
Ekkert þeirra mála sem
síðdegisblöðin hafa „tekið
fyrir“, hefur veriðmýfluga.
Umfjöllun þeirra hefur því
verið réttlætanleg, þótt meðul-
in hafi oft verið óvönduð. Þar
er alltént kímið að rannsókn-
arblaðamennsku. Æsifrétta-
mennska er t.d. uppblásin og
hnýsin grein um varaforsetafrú
Bandaríkjanna á forsíðu með
tvibreiðu letri og stórri mynd,
— í Dagblaðinu því miður. Og
hvað kom fyrir þessa blessaða
konu, varð hún fyrir bil eða
báti? Nei, hún var að kaupa sér
öskubakka í fríhöfninni í Kefla-
vík.
Eftir hið lævi blandna and-
rúmsloft í Kastljósi var það ró-
andi upplifun að hlusta á ung-
an íslending leika spænska
gítarmúsík. Leikur hans var
þokkalegur, nema hvað hann
var vart nógu „apassionato" í
verkum eftir de Falla, —
Norðurlandabúa skortir ólguna
í blóðið.
Ástralski kvikmyndaiðn-
aðurinn hefur að undanförnu
verið að ná sér upp úr feni
heimóttarháttar og úr klóm
bandarískra áhrifa og nú hafa
komið þar fram nokkrir bráð-
efnilegir leikstjórar. Porter
þann er gerði „They only clap
losers“ sem sýnd var síðast á
föstudag, þekki ég ekki. En
meðferð.hansvar ágæt og leikur
allur prýðilegur.
íþróttaspéfugl sjónvarpsins
ræddi við Finn Jónsson í frétt-
um sjónvarpsins á laugardags-
kvöld 1 tilefni af yfirlitssýningu
á verkum hans. Spéfuglinn
virtist lita á listamanninn sem
eitthvert viðundur og spurning-
arnar voru því heldur kauða-
legar. Að lokum spurði hann
Finn um þessa stórhættulegu
veiru, listfræðinga, og spyrli til
undrunar hafði gamli maóur-
inn ekkert sérstaklega afbrigði-
legar skoðanir á þeim. Það
vantar ekki góðar spurningar
þegar spurt er um fiskveiði-
kvóta eða síldarbræðslu.
Á laugardagskvöldið
fór einnig fram Rokk-
hátíð í sjónvarpinu. Fyrst var
reynt að toga einhver skyn-
semisorð um rokk út úr fram-
kv.stj. fyrirtækisins og hljóm-
sveitirnar gerðu síðan sitt
besta til þess að afsanna full-
yrðingar hans. Góðir hljóm-
listarmenn voru á stangli innan
um, en engin hugsun virtist á
bak við lagasmíði og texta og
enginn „slow-motion“ effektar
sjónvarpsmanna eður
gleiðhorn gátu bjargað
tónlistinni frá einlægri meðal-
mennsku Belvedere gerist
barnfóstra er ein af mörgum
formúlumyndum.
Bíðið þið bara, sjónvarpið er
örugglega búið að kaupa
nokkra árganga til sýningar Er
ekki tími til að hætta þessari
grautarhugsun á bak við niður-
röðun kvikmynda? Nú er hægt
að fá búnt klassískra mynda
eftir frægustu leikstjóra okkar
tima á vægu verði. Hægt væri
að hafa Fellini röð, Hitchcock
röð, vestraröð — hvað sem er
og út úr því fengi áhorfandinn
einhverja hugmynd'um lífsspeki
r
I kringum
skjáinn
Aðalsteinn Ingóifsson
eða tíðaranda, auk
skemmtunar.
A sunnudag var að sjálf-
sögðu horft á David Copper-
field. Dickens er að mörgu leyti
mesti lýðskrumari i verkum
sínum, — notar tilviljanir og
spilar óspart á viðkvæmni og
grátkirtlana. En persónur hans
eru svo óhemjulega lifandi að
maður fyrirgefur honum
allt. Uriah Heep er líkleg-
ast andstyggilegasti Uriah
sem ég hef séð. En tökum eftir
hvernig höfundur notar nöfn,
— Uriah Heep er sérstaklega
fráhrindandi heiti.
Ég missti af Benny
Godmann í höllinni ísumar og
naut þess því að sjá sjónvarps-
upptökuna. „Eini sanni“ tónn-
inn var enn i klarínettinu, þótt
gamli maðurinn væri bæði
óæfður og kenndur. Undur var
að hlusta á hinn þýða leik
Buddy Tate og Eplagarður-
inn á víbrafón var köttur fimur
Gaman var að heyra góð stykki
eins og Sondheim lagið „Sena
in the clowns“, en sá lagahöf-
undur er allt of lítið þekktur
hér.
Á mánudag horfði ég á
breska leikritið „Bráðum kem-
ur betri tíð“, eftir ljóðskáldið
Bernard Kops. Leikritið var
laust í reipunum, slitrótt, — en
tilfinningarnar skinu í gegn.
Það gera sér fáir grein fyrir þvf
sem bretar þurftu að líða á
þessum árum. Sú reynsla
fleytir þeim eflaust í gegn um
núverandi efnahagsvandræði.
Á þriðjudag voru leifar frá
Listahátíð enn á boðstólnum.
Wiliiam Walker söng af
áreynslulausum þokka og
glæsibrag. Sem sagt, góð vika
fyrir þá sem safna „sönnum“
tónum. Columbo nennti ég ekki
að horfa á, sá góði maður er
farinn að koma við taugarnar í
mér. Miðvikudagskvöldið var
aftur á móti gott, hæðir gengu
yfir. Það jaðrar líklega við
sifjaspell fyrir mig að skrifa
um Vöku, svo nátengdur sem
ég var þeim þætti. En það er
gott að sjá hann aftur og
Magðalena Schram er ágætlega
starfinu vaxin. Takmarkanir
Vöku eru ýmsar, og helst þærað
reynt er að gera mörgu skil á of
stuttum tíma. 40 mínútur
tvisvar í mánuði er ekki stórt
framlag til íslenskrar menn-
ingar frá sjónvarpsins hendi, ef
tekið er tillit til þess að mikið
af efninu er gratís. íþróttirnar
fa mun stærri skerf, auk þess
sem þær valda því að ekki er
hægt að kvik.ynda Vökuefni á
laugardögum vegna elingar-
leiks kvikmyndatökumanna við
íþrótta„viðburði“. En meira um
vöku síðar.
Svo kom rúsínan í pylsuend-
anum, — „Augliti til augiitis“,
ein af jákvæðum afleiðingum
samnorræns samstarfs. Enginn
kvikmyndaleikstjóri hefur
fjallað af eins mikilli nærfærni
um mannssálina ogBergmann'
og er allt útlit fyrir að þessir
þættir verði frábært efni. Efnið
virðist ekki óskylt „Persona",
um tviskiptingu persónuleik-
ans og Liv Ullmann er hrífandi.
Hæðirnar verða vart hærri.
upp kolli á „landráðastefnu"
ætla varnar- og öryggis-
málum landsins borgið i
eitt skipti fyrir öll, þótt stutt
hlé hafi orðið á umræðum um
þessi mál, vegna þess að loftvog
þjóðmálasiðgæðis hefur fallið
innanlands og hvert áfallið
öðru meira hefur dunið yfir í
þeim mæli, að telja má
undanfara þjóðfélagshruns.
Og víst er um það, að á meðan
slíkt ástand er hér innanlands,
eru þau öfl sem hagnast á slíku
ástandi önnum kafin við
undirbúning á nýrri herferð til
að vinna enn eitt vígið í
orustunni um frelsið, sem
vestrænar þjóðir reyna nú að
tryggja. Það hefur þegar verið
höggvið skarð í varnir vestræns
frelsis i þessu landi, og eftir því
er tekið meðal erlendra
samstöðuþjóða, og enn er
hatrammlega reynt að kúga
fylgjendur lýðræðis í þessu
landi til hlýðni við öfgaöfl,
sjálfskipaða menningarvita og
verkalýðsleiðtoga, sem • nú
reyna eina aðferðina enn, að
lýsa alla launþega í landinu
láglaunamenn og á
láglaunasvæði, og sem ekki
muni breytast, nema þeir
,,taki“ völdin í sinar hendur.
Norðurlandaþjöðirnar eru
mjög uggandi uíii pessa þróun,
en þar hefur þó almenningur
ekki látið blekkjast eins augljós
lega og hér virðist raunin á
Islandi. Kosningarnar í Svíþjóð
Kjallarinn
Geir R. Andersen
sýna, að almenningur þar er á
verði gagnvart algerri þjónkun
við ríkisforsjá og minnihluta-
hópa, sem krefjast stöðugrar
„samhjálpar". Sænskur al-
menningur hefur slitið sig
lausan frá þessu fargi og hygg-
ur til frekari hægri stefnu en
þar í landi hefur tíðkazt um
áratuga skeið.
1 Dannmrku hefur almenn-
ingsálitiðbre.vtzt í sömu átt og í
Sviþjoð, og hafa Danir nú
einnig gefið gætur þeirri
hættu, sem þeir hafa lokað aug-
unum fyrir viljandi hingað til.
að Rússar eru farnir að færa sig
upp á skaftið nnan landhelgi
Danmerkur og kanna þar sjálfir
varnarbúnað Dana. Hefur þetta
gengið svo langt, að Danir hafa
látið þessar áhyggjur i ljósi við
utanríkisráðherra Rússa og
krafizt þess, á eins skýran hátt
og þeím er mögulegt, vegna
nálægðar sinnar við Sovétríkin,
aðRússar dragi úr umsvifum
flugvéla sinna í lofthelgi Dan-
merkur og siglingu pólskra
varðskipa á dönsku yfirráða-
svæði.
Norðmenn eru einnig mjög
uggandi um sínar varnir í
Norður-Noregi, sem þeir segja
með öllu óviðbúriar að rrwta
skyndi-innrás Rússa, ef til
kæmi. Norðmenn eiga þó í
erfiðri aðstöðu vegna nálægðar
sinnar við Sovétríkin og sam-
eiginlcgra landamæra við þau.
En í Noregi er þorri þjóðar-
innar staðfastlega hlynntur
vestrænu samstarfi og hafa
norsk stjórnvöld alltaf getað
treyst á fylgi landsmanna í
hverju tilliti, sem lýtur að
auknum vörnum og uppbygg-
ingu, og hafa aldrei talið sér
minnkun að því að hafa nána
samvinnu við Bandaríkin og
þiggja aðstoð þeirra með gagn-
kvæmum samningum i varnar-
iriálum.
En tslcndingar hafa liingum
verið á annarri bylgjulcngd i
þessum málum, og ástæðan cr
kannski sú, að þcir hafa ekki
um langan aldur kynnzt því að
þurfa að verja land sitt 1 þeim
mæli og skilningi. sem flestar
aðrar þjóðirhafaþurft að gera.
1 þessu landi hefur það t.d.
verið feimnismál og allt að því
bannað að minnast á oro eins
og þegnskvlduvinna, hervarnir.
að ckki setalaðum. ef þessi orð
tengjaslvörnum landsins sjálfs
Unt varnir annarra landa.her-
varnirþeirra og hersk.vldu eru
Islendingar tilbúnir að ræða
hvenær sem er.
Það mætti spvrja, hvort
cinhver ný viðhorf nú geri það
að verkuin, að andstæðingar
varna fyrir island laka upp
þráóinn að nýju og mótmæla
enn einu sinni þátttöku okkar í
Atlantshafsbandalaginu og
krefjast þess, aó varnarliðið
hverfi burt af landinu.
Þessari spurningu mætti
svara þannig, aó á undanförn-
um mánuðum hefur helztu
forystumönnum Alþýðubanda-
lagsins orðið það ljóst, að ekki
er neinn grundvöllur fyrir því
aðkrefjast þess eða halda því til
streitu að varnarliðið fari frá
íslandi, enda hefur slíkt ekki
verið nefnt á nafn í þeirra hóp.
Er þetta ekki sízt að þakka
farsælli lausn á
fiskveiðideilunni við Breta
heldur cn menn þorðu að
vænta, og sú'er staðreyndin, að
þátttaka okkar í
Atlantshafsbandalaginu átti
þar drjúgan hlut.
Þetta sjá nú og finna
öfgafyllstu aðilarnir innan
vinstri aflanna, auk þess sem
það er borin von fyrir þá að
auka fylgi sitt gegn þátttöku
okkar í NATO, þrátt fyrir ýmiss
konar óáran og óánægju, sem
nú ber á í þjóðfélaginu og er
reynt að magna stig af stigi af
óprúttnustu forystumönnum
verkalýðssamtakanna.
Og menn meir svíður þeim
fámenna hópi herstöðvarand-
stæðinga, er leggja nótt við dag
til að hóa saman „landráða-
stefnu“, sem er svo mis-
heppnuð, að jafnvel þátttak-
endur sjálfir nota orðin ,,þrugl“
og „hryllingur" um þann boð-
skap, sem þar er settur fram.
Það er ærin ástæða til að ætla
að framundan sé nú stefnu-
breyting hjá ýmsum aðilum
innan forystuliðs Alþýðubanda-
lagsins, og að sú breyting stefni
ekki í sömu átt og þau róttæku
en fámennu vinstri öfl, sem um
síðustu helgi héldu „landráða-
stefnu“ í Stapa.
Og ef marka má orð eins af
traustari stuðningsmönnum
Alþbl., sem sá, er þetta ritar
átti viðtal við í vikunni, þá eru
hópsamkomur til áréttingar
brottrekstrar varnarliðsins
ekki sá elexír, sem Alþbl. er
hvað mestur styrkur í nú. En
ummæli þessa stuðningsmanns
Alþbl. eru þessi (með hans
le.vfi). „Þau verkefni. sem
framundan eru hjá
Alþýðubandalaginu nú eiga
ekkert skylt við það að leggja
til atlögu gegn
Atlantshafsbandalaginu með
aðstoð cinhverra „frávillinga"
og Stapadraugsins."